H E T R A P P O R T A A N C O M M IS S A R IS S E N V A N D E D O O R D E A L G E M E N E V E R G A D E R IN G V A N A A N D E E L H O U D E R S
O V E R E E N K O M S T IG A R T . 42a W E T B O E K V A N K O O P H A N D E L B E N O E M D E A C C O U N T A N T
V raag van J. N otebaart beantwoord door Prof. D r Th. Limperg Jr en Prof. M r ]. V alkhoff
D e heer J. N oteb aart, lid N .I.v.A ., schrijft:
„ H e t zou door mij zeer op prijs w orden gesteld, indien U het volgende „moeilijke geval” in de vragenrubriek zoudt willen behandelen.
H et W e tb o e k van K oophandel kent bij de N aam loze V en n o o tsch ap pen tw ee soorten deskundigen (acco u n tan ts):
A . de accountant, benoemd door de A lgem ene V erg ad erin g van A a n deelhouders (artikel 42a K ).
B. de accountant, benoem d door Com m issarissen (artikel 51b K ). G eval B komt het m eest voor. Com m issarissen laten zich bij de uit voering van hun ta a k bijstaan door een deskundige. D eze behoeft zich als dan in zijn m ededelingen aan C om m issarissen, b.v. in zijn rapport, geen beperkingen op te leggen, w a n t de Com m issarissen hebben toegang tot fabrieken, w erkplaatsen, m agazijnen, kantoren, etc. en voor hen bestaan dus geen geheimen.
In zijn ra p p o rt kan de accountant o.m. de volgende punten opnem en: 1. N auw keurige analyse van de resultaten, m et aanw ijzing van de oor
zaken van verliezen en w insten; bespreking van de ontwikkeling der kosten in hun onderlinge verhouding en hun verhouding to t de om zet; aangeven van m iddelen om daarin verbetering te brengen, enz. 2. B espreking van de liquiditeitspositie en de ontw ikkeling daarvan;
tijdig wijzen op de gevaren, indien deze ontw ikkeling ongunstig is. 3. Bespreking van de plaats gehad hebbende en eventueel voorgenom en
investeringen en hun invloed op de rentabiliteit en de liquiditeit. 4. E en in details gaande bespreking van de balansposten.
G eval A (n.1. benoeming van de accountant door de Algem ene V e r gadering) kom t m inder vaak voor. M .i. moet de accountant zich in dat geval om de volgende redenen bij het uitbrengen van zijn rapport beper kingen opleggen:
a. D e aandeelhouders hebben niet dezelfde rechten als de Commis sarissen.
b. H e t is niet gew enst, dat een groot aan tal details betreffende de V e n nootschap in ruime kring bekend w ordt. D it zou de belangen van de V ennootschap kunnen schaden, d aa r deze gegevens gemakkelijk in handen van concurrenten kunnen komen.
c. D e hiervoren sub 1 t/m 4 genoem de gegevens zijn van veel betekenis voor de Com m issarissen bij de uitoefening van hun taak, om dat zij bij de gang van zaken zeer nauw zijn betrokken en daarop directe invloed kunnen uitoefenen.
In dit verband doen zich nu de volgende vragen voor:
n aa st het aan deze vergadering uitgebrachte rap p o rt een m eer uit voerig en op de details ingaand rap p o rt u itbrengt aan Com m issaris sen, van w elk gedetailleerd ra p p o rt aan aandeelhouders geen inzage zal w orden verstrekt?
lb . H ebben de aandeelhouders het recht, laatstbedoeld rap p o rt op te eisen?
2. W a n n e e r deze vragen bevestigend m oeten w orden beantw oord, op w elke w ijze zou dan het doel kunnen w orden bereikt, nd. om C om m issarissen volledig en tot in details op de hoogte te stellen, zonder d at al deze details autom atisch ter kennis van de aandeelhouders komen?
3. Komt de accountant in strijd m et de beroepsm oraal, indien hij aan de Com m issarissen (als derden te beschouw en?) m eer gegevens ver strekt d an aa n zijn opdrachtgever (i.c. de V erg ad erin g van aandeel houders)?
W ijziging van de statu ten — deze schrijven in h et hierbedoelde geval benoeming van de accountant door de A lgem ene V ergadering voor — is als uitgesloten te beschouw en.
M e t de beantw oording van deze vragen zoudt U mij ten zeerste v er plichten”.
* * *
V o o r de beantw oording van de gestelde vragen is het nodig ons eerst rekenschap te geven van de behoefte, w elke de aandeelhouders en de com m issarissen hebben aan m ededelingen van de aa rd als de inzender bedoelt. Ik meen, d a t die behoefte voor de beide groepen niet dezelfde is. A lthans w anneer, n aa r ik aanneem , de inzender het oog gericht heeft op de open naam loze vennootschap. H ebben wij te doen m et een beperkt aa n tal aandeelhouders, d an w o rd t het verschil tussen de beide instanties, algem ene vergadering van aandeelhouders en college van com m issarissen, vaak m aterieel opgeheven en zal er in w ezen geen verschil in de behoefte aan inlichting behoeven te zijn. Bij de open vennootschap echter is er een verschil, d at logisch voortvloeit uit het verschil in functie van de twee instanties en d at verschil leidt in de leer der controle, zoals ik die voor sta, tot de stelregel, d at de inhoud van de taak van de accountant om- vangrijker is, indien zijn bevindingen bestem d zijn voor commissarissen, dan indien zij strekken moeten ten behoeve van de aandeelhouders.
D e inzender heeft deze facet van het vraagstuk buiten beschouwing gelaten. D a t ik ze nochtans ter sprake breng, geschiedt, om dat ik in de door hem opgegeven onderw erpen, w aarbij het probleem rijst, er ver schillende vind, w aaro m tren t het niet v aststaat, d at ze geen elem enten bevatten w aaro m tren t ook de aandeelhouder behoefte aan inlichting h e e f t W il er nu geen m isverstand om trent de strekking van mijn antw oord op de gestelde vragen rijzen, dat moet ik vooraf het voorbehoud maken, dat de aandeelhouder geen gegeven mag onthouden w orden, d at hij nodig heeft om het juiste beeld te verkrijgen uit jaarrekening, jaarverslag en andere met elkaar sam enhangende stukken. D e aandeelhouder in de open naam loze vennootschap heeft geen behoefte aan gedetailleerde inlichtin gen van de door inzender bedoelde aard, zolang d e onthouding d aarvan voor hem niet m isleidend is; waarbij ik het w oord m isleidend in d e ruime, de letterlijke betekenis gebruik. V o o r com m issarissen daaren teg en bestaat, indien zij hun taak goed opvatten, behoefte aan onbeperkte inlichting en voorlichting.
Ik neem nu aan, d at inzender m et mijn hierboven uiteengezette ziens wijze om trent de behoefte aan in- en voorlichting instem t en d at het dus enkel en alleen g aa t om de vraag, of de w ettelijke bepalingen toelaten, d at de accountant, die benoemd is overeenkom stig art. 42a van h et W e t boek van Koophandel, zich in zijn berichtgeving richt n aa r de geschetste en op zichzelf doelm atige onderscheiding in behoefte van de beide in stanties.
H et lijkt mij nuttig, bij de beantw oording van de vragen de tekst van de w etsartikelen, welke in het geding gebracht w orden, hier in te lassen:
A rt. 42a van het W e tb o e k van K oophandel luidt:
1. D oor de algem ene vergadering van aandeelhouders kan en, voorzover zulks door de ak te van oprichting is voorgeschreven, zal een deskun dige w orden benoemd, teneinde op de boekhouding regelm atig toe zicht te houden, alsm ede om aan de algem ene vergadering verslag uit te brengen om trent de door het bestuur ontw orpen balans en w inst en verliesrekening met toelichting.
2. D e algem ene vergadering is bij de benoeming aan generlei voordracht gehouden. Zij kan de deskundige te allen tijde ontslaan.
3. D e deskundige is gerechtigd tot inzage van alle boeken en bescheiden der naam loze vennootschap, w aarvan de kennisnem ing tot richtige vervulling van zijne taak nodig is. D e w a ard en der vennootschap m oeten hem desverlangd w orden getoond. H e t is hem verboden h e t geen hem nopens de zaken der vennootschap blijkt of m edegedeeld w ordt, verder bekend te m aken dan zijne opdracht m et zich brengt. Z ijne bezoldiging w o rd t door de algem ene vergadering vastgesteld.
(K. 53c; B. 1946; Sr. 273).
4. Tenzij bij de akte van oprichting of bij besluit der algem ene v ergade ring anders is bepaald, bren g t de deskundige zijn verslag ter kennis van de commisarissen, zo die er zijn. (K. 37d; 42b; 51b; 52a; W . Coöp. V er. 27).
A rt. 51b van het W e tb o e k van K oophandel luidt:
1. Com m issarissen of diegenen hunner, die m et het toezicht op het op m aken van de balans, de w inst- en verliesrekening en de toelichting zijn belast, zijn, w anneer niet reeds een benoem ing ingevolge artikel 42a is geschied door de algem ene vergadering van aandeelhouders, bevoegd een deskundige te benoemen, ten einde deze op de boek houding regelm atig toezicht houde en verslag uitbrenge om trent de door het bestuur ontw orpen balans en w inst- en verliesrekening met toelichting, alvorens deze stukken aan de algem ene vergadering w o r den aangeboden. (K. 42, 2)
2. D e deskundige kan te allen tijde w orden ontslagen door degenen, die hem hebben benoemd. Z ijne bezoldiging w o rd t door dezen v ast gesteld en kom t ten laste van de naam loze vennootschap. O verigens vindt het bepaalde bij artikel 42a, derde lid, overeenkom stige toe passing.
D e tekst doet zien, dat de w et de volgende bepalingen bevat, die voor het onderhavige vraagstuk van bijzonder belang zijn.
H e t lijdt geen twijfel, of beide leden van art. 42a hebben betrekking op hetzelfde verslag. D e vraag van de inzender b etreft derhalve een afzon derlijk rap p o rt aan comm issarissen n aast het voor aandeelhouders be stem de verslag.
A rt. 51b spreekt wel van een verslag m aar zegt niet, aan w elk orgaan dit moet w orden uitgebracht. D e inzender heeft blijkbaar aangenom en, dat dit verslag aan commissarissen w ordt uitgebracht. In d erdaad schijnt dit voor de hand te liggen, m aar het is toch niet zonder betekenis, dat de w et op dit punt zwijgt; w aarom zal hieronder blijken.
D e inzender blijkt voor het opgew orpen vraagstuk een essentieel ver schil te zien tussen de functies van de beide deskundigen. Ik meen, dat aldus het probleem onjuist w ordt gesteld en dat het verschil in wezen niet bestaat. Z iehier waarom .
Z oals w e zagen is er een rationele grond voor een discrim inatie in de berichtgeving aan aandeelhouders en aan commissarissen, w elke grond gelegen is in het verschil in de behoefte aan inlichtingen van de beide or ganen der vennootschap. M aa r het is van groot belang, d at wij in het oog houden, d at dit verschil niet on tstaat doordat de accountant door v er schillende organen kan w orden benoemd; het b estaat onafhankelijk van de keuze van de instantie, aan welke de benoeming is toevertrouw d. D e accountant is verplicht om zijn verslag er op in te stellen, d at de kring, die d aarvan kennis neemt, op voor die kring doelm atige, op ,,volkom en” wijze w ordt ingelicht; wie hem de opdracht to t het onderzoek heeft ge geven, wie hem heeft benoemd, is daarbij van geen invloed.
D e betekenis van deze uitspraak ligt uit den aard der zaak vooral in het daarin gestelde beginsel, m aar ze is toch ook van belang in verband met de feitelijke verhoudingen, zoals die doorgaans t.a.v. het onderhavige vraagstuk bestaan. In N ed erlan d geschiedt de benoeming zelden door de algem ene vergadering van aandeelhouders; in het overgrote m erendeel der gevallen, w aarin de accountants-verklaring in het openbare verkeer komt via het gepubliceerde jaarverslag, geschiedt de benoeming door directie of com missarissen. Z elfs w anneer de statu ten de verificatie der ja a r rekening of de controle van de accountant voorschrijven, komen de a a n deelhouders bij de benoeming veelal niet te pas en niet zelden zeggen de statu ten zelfs niets om trent de benoeming. D ie geschiedt dan veelal door de directie als uitvoerend orgaan van de vennootschap. H et is nu van belang, d at men inziet, d at al deze schakeringen in de w ijze van b e noeming in genen dele de inhoud van de taak van de accountant m et be trekking tot de publieke verklaring beïnvloeden. E n voor de verklaring ten dienste van directie en com m issarissen geldt hetzelfde. D ie eist nor maliter meer om standige m ededelingen en somtijds m eer gedetailleerd onderzoek, m aar noch het een noch het ander h an g t af van de wijze w aarop de functie van de accountant is ingesteld, van de wijze van be noeming.
U it het voorgaande volgt, d at het door de inzender opgew orpen v ra ag stuk beter anders kan w orden gesteld. E r loopt voor dit vraagstuk geen scheidingslijn tussen de functies van art. 42a en van 51b. D ezelfde vragen rijzen bij beide functies. Ik ben zelfs geneigd om te zeggen, d at het v ra ag stuk bij art. 51b nog van meer betekenis w ordt, zij het ook met een an dere inslag. W e zagen immers, dat art. 51b in het midden laat, aan wie het verslag w ordt uitgebracht; het is dus mogelijk, d at de aandeelhouders niets vernem en om trent de bevindingen van de accountant of daarom trent
alleen horen w a t directie en com m issarissen met eigen w oorden gelieven mede te delen; m en w eet, d a t dit geen uitzondering is. A fgezien hiervan doet zich in het geval van art. 51b een situatie voor, w elke analoog is aan die van art. 42a, w elke de inzender aanleiding gaf to t het stellen van zijn vragen, indien com m issarissen de door hen benoem de accountant de opdracht verlenen tot de m ededeling van zijn bevindingen in een p u blieke verklaring. E r is w elisw aar een verschil in de rechtspositie, m aar uit het gezichtspunt van de doelm atigheid in het verband van de vaktechni sche eisen is er geen verschil; en d at is van overw egend belang, om dat de w ettelijke voorschriften eerst goed w erken, indien ze met die eisen in overeenstem m ing zijn en in overeenstem m ing daarm ede w orden geïnter preteerd.
gem aakt; m.a.w. de accountant zou zich in die verklaring gaan onthou d en van h et doen van m ededelingen van ver trouwelijke aard. E n d a a r m ede zou de verklaring ten dienste van de bestuurders m et h aa r heil zame functie n a a st de summiere verklaring ten dienste van aandeelhou ders h a a r betekenis verliezen.
H et is duidelijk, d a t hetgeen ik in de voorgaande alinea heb gezegd m et betrekking to t de accountants-verklaringen in het algem een ook geldt voor de verklaringen in het kader van de hierboven geciteerde bepalingen van het W e tb o e k van K oophandel. M a a r er rijst nu een nieuw e vraag: laten die bepalingen de door mij gem aakte rationele onderscheiding tu s sen de functies der beide verklaringen toe? In laatste instantie is dit een juridisch vraagstuk, m aar ik wil de vraag eerst beantw oorden uit het gezichtspunt van de eisen van het vak en van het m aatschappelijk verkeer t.a.v. die onderscheiding.
Ik zie in de strekking van de bepalingen geen grond om die eisen ter zijde te schuiven. Ik heb betoogd, d a t de onderscheiding in de benoeming geen invloed uitoefent op die eisen; d at betoog w ordt door de w ettelijke bepalingen niet aangetast, w a n t deze houden noch n aar de letter noch n a a r de strekking enig voorschrift in om trent de wijze w aarop de accoun ta n t zijn functie heeft te vervullen en om trent de inhoud, die hij aan zijn verklaring moet geven. Ik heb voorts doen zien, d a t de door mij ge m aakte onderscheiding in de functie der beide verklaringen p ast op het verschil in de a a rd van in- en voorlichting voor de beide betrokken or ganen der vennootschap. O ok dit betoog w o rd t door de w ettelijke be palingen niet aangetast; de w etgever zw ijgt in art. 42a van een rap p o rt aan comm issarissen, om dat hij voor het in dat artikel beoogde doel aan d a t ra p p o rt geen behoefte heeft. Ik ga verder: de w et geeft zelfs positie ve steun aan de gem aakte onderscheiding, nu zij aan de bevoegdheid tot benoeming van de com m issarissen geen verplichting tot de m ededeling van de bevindingen van de accountant aan de aandeelhouders verbindt en dus toelaat, d a t het rapport van de overeenkom stig art. 51b benoem de accountant niet aan de aandeelhouders w ordt doorgegeven.
Ik w eet anderzijds niet of de w etgever de mogelijkheid heeft voor ogen gestaan, d a t de door de algem ene vergadering van aandeelhouders be noem de accountant n a a st zijn voor aandeelhouders bestem de verklaring een m eer uitvoerig ra p p o rt u itbrengt aan com m issarissen, m aar er is in de w ettelijke bepalingen niets, d at zulks verhindert en ik zie ook geen grond, w aarom de w etgever deze mogelijkheid zou hebben w illen of moe ten keren. D e strekking van de regeling bren g t stellig niet mede, d at het zeer verbreide rationele gebruik zou m oeten w orden tegengegaan.
Blijft nog de vraag, of de aandeelhouders aan de w et het recht kunnen ontlenen om inzage van het aan commissarissen uitgebrachte ra p p o rt te eisen. V o o r een stellige beantw oording van die vraag zou ik mij op het terrein van de jurist m oeten begeven en daartoe ben ik niet bevoegd; ik laat ze dan ook aan een van de rechtsgeleerde m edew erkers van het M .A .B . over en verwijs n aa r hetgeen P rof. V alk h o ff hieronder zegt. M a a r ik veroorloof mij toch een opm erking, w elke in het kader van mijn vorenstaande beschouw ing past. Ik ben van oordeel, d at dezelfde vraag juridisch evenzeer en zelfs met meer recht gesteld kan w orden t.a.v. het rapport, d at de accountant aan com m issarissen uitbrengt, indien hij door deze is benoemd. D a t rap p o rt is immers een docum ent van de vennoot
schap, o ntstaan uit een opdracht, welke com m issarissen als orgaan der vennootschap aan de accountant hebben verstrekt. Z o u d e n aandeelhou ders op grond van art. 42a recht kunnen doen gelden op het rap p o rt aan commissarissen, dat n aa st de voor hen afgelegde verklaring is uitgebracht, dan is niet in te zien, w aarom zij niet evenzeer d at recht zouden kunnen doen gelden in het geval van art. 51b; er zou dan zelfs meer grond voor hun eis zijn, om dat zij bij gemis van een voor hen bestem de verklaring, die immers in dit geval niet behoeft te zijn afgegeven, alleen uit het aan com m issarissen uitgebrachte rap p o rt de bevindingen van de accountant kunnen vernem en.
Ik kom nu eindelijk tot de rechtstreekse beantw oording van de ge stelde vragen.
la . Ik beantw oord deze vraag ontkennend. D a t rap p o rt is rationeel en hoogst nuttig, zolang het zijn vertrouw elijk karak ter behoudt; verliest het dit, dan heeft dit rap p o rt geen reden van bestaan.
lb . H iervoor verwijs ik n aa r het antw oord van Prof. V alkhoff.
2. O fschoon de beide voorgaande vragen ontkennend zijn beantw oord, acht ik het nuttig als mijn mening te zeggen, d at dit doel niet langs andere weg kan w orden bereikt. H e t enige middel, d at overblijft, zou zijn de m ondelinge m ededeling aan com m issarissen, m aar ik behoef niet uitvoerig te betogen, d at dit m iddel volstrekt ondeugdelijk is. 3. U it mijn beschouw ing is voldoende duidelijk gew orden, w aarom ik
van oordeel ben, d a t de accountant w el verre van in strijd te komen met de beroepsm oraal, in tegendeel vaktechnisch en moreel gehouden is om het doelm atige m iddel van het ra p p o rt aan com m issarissen n aast d at aan aandeelhouders te gebruiken. M aar, het zij nog eens gezegd: hij m ag dit rap p o rt niet misbruiken om de aandeelhouders gegevens te onthouden, die zij voor de verkrijging van het juiste beeld in de jaarrekening nodig hebben.
T h . L. Jr
*
E r kan ten aanzien van enig onderdeel van het naam loze vennoot schapsrecht een divergentie bestaan tussen de w ettelijke regeling, zoals deze door de w etgever uit juridische overw egingen is tot stan d gebracht, en de regeling, zoals de bedrijfseconoom deze op bedrijfs-econom ische gronden opgesteld zou w illen zien. O ok kan de in terpretatie van zekere w ettelijke bepalingen uit het vennootschapsrecht tot andere uitkom sten leiden, n aa r gelang de uitlegger meer juridisch-dogm atische, dan w el meer bedrijfseconom ische overw egingen en m otiveringen laat gelden. M en denke aan de uiteenlopende beschouw ingen aan het kapitaal van de N .V . indertijd gewijd door Scheltem a, van der H eyden, S chadee e.a. enerzijds, later door S peetjens anderzijds. H e t blijkt ook bij de oligarchische clau sules.
norm w etenschap dient, bij alle erkenning van het nu t van de economie voor de rechtsw etenschap, voor h aa r eigen zelfstandigheid te w aken, in dit geval tegen mogelijke usurpatie door de bedrijfseconom ie en accoun tancy. O m als jurist onbevangen en onbevooroordeeld te antw oor den, heb ik daarom mijn opvattingen over de vragen l a en lb voor mijzelf overdacht en in punten geform uleerd, voordat ik kennis nam van de door Limperg in zijn antw oord geleverde beschouw ingen. Bij latere toetsing van mijn eigen m eningen aan het uitvoerig en doorw rocht be toog van Limperg bleek mij een overeenstem m ing van ons beider oordeel. Ik volsta derhalve met in het kort de door mij oorspronkelijk opgestelde punten uit te schrijven, waarbij het voor de lezer, ondanks de gelijke strekking van beide betogen, misschien toch wel interessant is van beide antw oorden kennis te nemen, om dat de bedrijfseconoom enerzijds en de jurist anderzijds nu eenmaal een probleem als het onderhavige anders benaderen en aan hun beantw oording een andere form ulering geven.
O p tw ee plaatsen kent dus het naam loze vennootschapsrecht in het W e tb o e k van K oophandel de benoeming van een accountant. H ierdoor w erd in 1928/'29 de accountant met bijzondere w ettelijke rechten en plichten (zie artikel 42a, lid 3 W . v. K.) — zij het nog onder de benam ing van „deskundige” ■— in het vennootschapsrecht geïntroduceerd. D eze ven- nootschapsaccountant als adm inistratief en bedrijfs-econom isch deskun dige is niet in dienst van de N .V . E r b estaat geen ondergeschiktheid van hem aan w elk orgaan van de N .V . ook. E r is geen arbeidscontract van artikel 1637a
B.W.
tussen hem en de N .V ., doch er b estaat een con tract, d a t het B .W . in artikel 1637 noemt: „het verrichten van enkele dien ste n ” . D eze overeenkom st w o rd t gesloten tussen de accountant en de naam loze vennootschap: niet tussen hem en een bepaald orgaan van de N .V ., ook al benoem t (en ontslaat) dit hem. Z ijn bezoldiging is dan ook ten laste van de N .V . zelve, ook al w o rd t het vastgesteld door de com m issarissen bijvoorbeeld. Bij w anp restatie van de accountant ageert de N .V . tegen hem.D e betreffende artikelen 42a en 51b van het W e tb o e k van K oophandel regelen de com petentieverdeling tussen organen van de N .V . (algem ene vergadering van aandeelhouders en com m issarissen) inzake een eventuele benoem ing van een accountant. D e w et noem t eerst de algem ene vergade ring, die immers in het w ettelijk systeem als hoogste orgaan van de N .V . gedacht is. Bij h aa r benoeming en opdracht vertegenw oordigt de aandeel houdersvergadering echter direct de N .V . E erst later noem t de w et een eventuele benoem ing door de commissarissen. O ok deze treden bij de aanstelling van de accountant w eer niet zelfstandig op, doch ook zij ver tegenw oordigen daarbij direct de gehele N .V . als rechtspersoon.
N u heeft elk orgaan van de N .V . zijn eigen ta a k en daarm ee eigen behoeften aan bepaalde rechten, bepaalde m iddelen enz. in verband met en voor zijn taakvervulling. O ok de accountant, die geen orgaan en geen ondergeschikte van de N .V . is, heeft, w erkzaam voor de N .V . krachtens artikel 42a of 51c K„ zijn eigen zelfstandige taak, niet ontleend aan de opdracht of de persoon van de opdrachtgever, doch in verband m et zijn beroep als accountant en te vervullen n a a r de regelen van zijn beroep. D eze taak m et de d aaruit voortvloeiende plichten heeft hij onverschillig door w elk o rgaan van de N .V . hij benoem d is. E r moge formeel tweeërlei aanstelling en opdracht krachtens de w et mogelijk zijn, er is hier slechts één soort accountant. Z ijn beroepsm atige taakvervulling als adviseur, controleur, vertrouw ensm an, geschiedt voor, ten behoeve van de N .V .
als entiteit met h aa r diverse organen. H e t W e tb o e k van K oophandel zwijgt verder terecht over de wijze van deze taakvervulling door de ac countant voor de N .V ., over de omvang, de inkleding van zijn verslagen en verklaringen. D e w et regelt wel de taken en bevoegdheden van de aandeelhoudersvergadering als orgaan. Zij om schrijft niet de taak van de commissarissen als orgaan, m aar deze zal uit de omschrijving in de akte van oprichting blijken. H e t verschillend karakter, de verschillende plaats, de verschillende taken en functies der beide genoem de organen van de N .V . en daarm ee hun verschillende behoeften voor de goede vervulling hunner respectieve taken brengen mee, d at de wijze van taakvervulling door de accountant als zodanig tegenover die beide organen niet steeds dezelfde is.
H e t gaat hier om verslagen van de accountant voor en ten behoeve van de naam loze vennootschap als ondernem ing met h aa r n aa r aa rd verschil lende organen. H e t verschil in positie dier organen in het vennootschap pelijk verband brengt mee, d at de accountant andere en meer gegevens kan verstrekken aan de commissarissen in verband m et hun taak en de behoeften voor een richtige vervulling van die eigen, zelfstandige taak ten b ate van de N .V . dan aan de algem ene vergadering in verband met derzelver positie als orgaan. In de nieuw e — nu alw eer v oor-laatste •— druk van het bekende ,,H andboek voor de N aam looze V ennootschap n aar N ederlandsch re ch t” van wijlen prof. van der H eyden, heeft V a n der G rinten in 1946 dan ook op pagina 465 een passage ingelast, luidende: „H ierbij verdient de aandacht, dat het rap p o rt aan de algem eene v erga dering in verschillende gevallen details achterw ege moet laten, om dat het bedrijfsbelang zich tegen publiciteit verzet. Com m issarissen kunnen terecht een volledig rap p o rt w enschen” . In de M em orie van T oelichting bij het O n tw erp 1910 w erd opgem erkt, d at het verslag aan com m issaris sen allicht bijzonderheden en oordeelvellingen kan bevatten, die in een verslag aan de algem ene vergadering achterw ege gelaten zouden w orden. A andeelhouders kunnen m.i. noch met een beroep op de tekst van de w et, noch met een beroep op het systeem van de w et bezw aar ertegen maken, dat een door de algem ene vergadering van aandeelhouders be noem de accountant n aast het aan deze vergadering uitgebracht rapport een meer uitvoerig en op de details ingaand rap p o rt u itbrengt aan com missarissen, van w elk gedetailleerd rapport aan aandeelhouders geen in zage verstrekt w o rd t (vraag l a ) .
kunnen zijn. Blijkens het V oorlopig V erslag der Commissie van R ap p o r teurs in de E erste Kamer der S taten -G en eraal (1928) achtten vele leden zelfs benoeming van de deskundige door de algem ene vergadering on gew enst, o.m. om dat zij duchtten, d at er dan door verbreiding in ruim e kring fabrieksgeheim en e.d. aan het licht zouden komen. H e t recht vloeit ook niet zonder w etsbepaling voort uit het feit, d at zij, de aandeelhouders, het zijn, die de deskundige aangesteld hebben. Bij deze aanstelling h an delde de aandeelhoudersvergadering als vertegenw oordigende de gehele N .V . T eg enover de verslagen, door de accountant beroepsm atig voor de N .V . uitgebracht, staan de aandeelhouders in een andere positie dan de comm issarissen als functionerend orgaan, zoals bijvoorbeeld ook hun recht op inzage van de boeken en bescheiden der N .V . andersoortig en veel beperkter is dan d at der commissarissen. M ijn ontkennend a n t w oord op v raag lb behoeft derhalve, meen ik, n a Lim perg’s betoog en n a het bovenstaande, geen nadere adstructie.
V ff.
