BOEK 6
. VAN DORP EN VELD .
Standerd II.
, .
.
LONGMANS
&
CQ
• LONDEN•NIEUWYORK•BOMBAY, •
:r.
t
' \ I _, .\ t ·' 4 / \' I' ' ,, ,. '•' .._ J '. / , ' I-VGORBERIG
I;TNSELS,/wat, ons gevolg het ; ' , 4i . ' I I I •. I I : \~ "I \ \\ , .•
.
. .. I· ·1. · Die geskri.iwe_ leUJer ·is maar die sigbare
°'· :Stelling y~n die klank; · SOOS hlj gehoor.
' / . ~
-yv ,, ~in die woord, wat uitgespreek word .
.. drS
m~et
die kii;id '<laarom, lee.r, .diJ
·
~
"'·
1 , .
· wqorde in klanke te ontbind, en v:an die
gehoor:de klanke_ w<;>orde te maak.
'
·
·
2
\
.
Behaiwe
·
'n enkele .uitaonderingg~~
,'
~ dns Ik;, steeds een moeilikheid te geliJk. I
-.
As
beginsel 1 goed ill ag gefieem ·word, sal . 'die opklimming in mo'eilikheid · haas ·.
.
.onmerkbaar 'wees, I / ' ,
·
3.
-Di~ letters word gel~er uit woorde ~n, . \~inne. . , .: , .
4.
O
n
11 pro beer om die kind te laafdenk. · ,Ons
i
·'"
~
nie onmoontlike. kbmb.inasiesv~rt
. >.. · .1woorde so. -:ler betekenis.nie~ Wat ons.ge~ .· \
kari, 'II: I kind Vers~aan, Orndat a~le&
.
U#
die; , omgewing • 'ri.n die kind geneem is.. / ·: '
.
.
(, '' / l ' - •YOORBE~Iq
:
I
'
\• i • I lV • I '5:
Orts
blij so. na nioontlik andie
hollandse' o, . taal'. . ', / · I ' .
~ 6.. Ons volg die ,spelreels van die Zuid~.
: Afrik~ns~ ·Akademie. · , · '
7 0, \ b• ' k . · 1
1 , · .1 . nsI . gee aJe , '
te
enmgs,. ' sovee ' 1,_ 1moon~lik VGOJStellinge van aksies.I·' Dit doen
, ,' ~ rlie kind .die,-les beter verstaan en hij krij,.
· '---.· : daar meer belangsteUing voor.,- ·, .!
' , I L ,
'
.
Hij_
sien',, wat hij gelees 'he'.t,"n~u
ook ill\• , ~ tekenirigs voorges.tel. Die ~·'inhoud: van die.'
les word deqr die
.
tekeni~gs v:erkl~r.
"""' '',iliel'.mee word duideli,k,dat
.
'di~ tekening~
·
'1 •nie
'
oji
sigs~tfstaaWJ,e illustrasies
·
is nie, maar .··dat ~hulle, nie van die leesles8ies af te schei.
·(,•. : ~ • ; ' . • t· " ) I ~ ,
.. . J$;n1e.1 · • . , · ., , ·:' · I. ' ' I 'f
.·. . Woord
en
·beeld werk hand an hand, om:.
\
ai~
·inhoud . van 'die boekies'-
b~grijpelik
.
te,m~k. · Dit sal duidelik wees,· dat dit\hi~~~ '
deur yir die kind bijna onmoontlif ·is, om
·' '¢nkel woorde ,te lees,.sorid~r ,dat. d'e inhoµa
~ l . \
, tpt sijn harsens deurdriJ;\g.'. · .. ·
• 1 8. Bijna v.an die.beg\n ·af geeons
a
'a
neenge-.ska~elde lessies .bestaa:t;lde uit 'heel1 eef;voudige ·
,... .
/
w~orde.
Dit b.ev0rdei die·bela'f!g$telij,n
g
·en.
,
' :
, ·
die
naluurlik
e
leestoon.
' ·
·
,
.
/
:
,
·
'
I I
''( .
I { • I ,..
I '1 , .. \ ' , '· . r ( 1 I VQO'RBERJG. " ' I ~ ' 1 I >' , , . ,.. , ' • r ' ·~ 11 1 I • '\ f. I l ' • I I I " Ir #' • J
,'-- . Pit word notl' tijd, d~t nie meer
elke
uit~·! ~ ' . ' ·~\ ,I I .i ·~ l
. spraak v'an -ditf afri~~11se ta~l. toegelaat wo:.a~:: 'i :i'._
~· · :' Net.so as.e.lke besfcyafde taal 'n standr;iar~-· · 1
, ' • •
't' ' uitspraa·k het, behdor dit 'di~ geval te . wee,s ( l I J, >)-'
·
met
~
dieaf~ikaanse
tdal DaaJ;omg
~
e o:h~
· '--<·I • \ ' ' • ; 11
) I 'n.. pMr mondstande, )Soos die gesiei:i. word bij . l
·,._die
uitsp
~
aa~
-
van klanke, ')'atvolge~s
,,
c;>ns~
~
m,e;ning,
nog
_
~
··
te
:
ai~w~ls verkee~d
.
gfbr~
1
,
1
(. word. Eers het I ons die . hele klankleer w11 I'
l , . . . / /t •,
.·' '· beh~ndel, maar qie vrees, Qat ,_die V'yOrberi.g.
· d~n te lank sou word,.' het ons'1 doen besluit,'
,. ' . ons voorlopig tot die
'
noods'aaklikst~
-/.
t
~
, I'1 beper
k. ·
\
· , ·
,
-
. :
..,.,
_
Iµ _
afwf;j
~
ing
-
v
q~
1 die.lreels
~
van efie · .;ak~demie · en,"_v~n'. d~e nederiandse spel~ing, ' ' '
verdeel oris -~ie nk en
rJ.U
in tw.ee nie.'. · ' · ' . '·Di~ yoor_l{om verwarring bij aie.kind., ,
nh
,
1,1 ~I . • ' • I .. .J ,I I
-en;·1~¥· 1s ,'n
1 du~bele lettertek~n,
1Faf
'n;voor- .·stellmg van 'n- enkel'l{oudige... klank. Ons ·
ve:tdeel daarom SQ : 'dank-ie (wat ook nistol'ies: .. ~
bete1ds ), hoi;ig,.er. Y1 · /, ·.' ,
' W\tar die wisselvorme :'
ik
is honge_r1v~
a
k
.!
.·.en ik' het honger, vaak, bestaan,
·
~et
onsa
i
~
.
(
',~
Iaaste ,gekies, 0m" .. so· ·na moontlik ,>an· .die
~
Hollalids ,te blij. ' ' . ·l '. I . / I •
-
\. I
I
I
Vl YOOR.BERJG
Yan
·
die ciubbelvorme
:-'
.
dink~
'
denk,
.
gebruik ons in die begin gewoonlik die eerste.
·
-
'
Later
vQer
on.s ook die twede
v~rm.in.
.
I
Eindelik
/:-
ons het geprobeei:,
·
aan die'
. ..
suid-afrikaanse kind sijn
e~e'owgewi'.rig
t~·
la.at
sien en te
le~rbewonder in sijn EIE
TAAL.' I " ' '
.
TH~ BLOK.w.
G. WESSE~.-
-"- I ·I ~ ) ;; \ ~ •. I \ I / \ ' / I ' 'I
INHOUD
,/ Lll8 BUD!llJ 1 . .'n Brief 9 2. Twee briewe 12a. Hulle maak klaar 16
'- Voor die vertrek. 19
6. Die nag 22 6. In Bloemfontein . lU 7. Bij.Oom 26 8. Die dieretuin-;-I. r· 28 9. Die dieretuin-II. 81 10. Die swane M 11. Die wildebees "6 lSI. Vossie. 37
18. Jaap sit en treur-I. 88
u. Jn.a.p sit en'treur--lI. 40
llS. · In die dorp
.
.
'-
,2
16. In die museum
'
.
" u17. Stories van meester • \' .~ 5l
18. Dankbe.arheid ~ij die diere. 68
19. Die brief IS8
20. Ou BJ..cemfontein 61
21. Wa~ Oom Willem ve~ ...
22. Die presente • . • . • . ., ~ 64 66 23. -~ismis 69 -24. Die godsdiens I • • •I 72 21S. Huistoe '76
26. Die snaakse lugskip . 77
27. Vasgekeer-I . . ,_ Vasgekeer-IL 28. ; 80 82 29. Vasgekeer-III. . 86 30. Dawid vertel ! 88 81. Eindelik deur 91 , .
I I I r viii ·INHOUD '• . Liiii BLAJ>SJS ' Bll. · Slim J'aap 98 BS. Koos vertel (gg
84. K0os gaan swe~
.
' I.,.
99 ),1\5. Seekatte
i:
10186. Haai&. I; lM
37. 'In die boord • 106
88. Annie kles die plaas.
:
\
\
:
107'r 39. .;r up ae ator!er ' , - ,. '. ioo
4-0, Gert kies,Bloemfontein 111
I·
n. Die'la&s'e kies _die bestei'··-:~ 112
42. ~uwejae.r. " 1 . "' 113' 43. 'n Gmp van KrisUna ., 11~ ' I 44. Resiesja, • 116 4.5. Sakloop l'.18 46. ·N a~ld-en-gare-reliies 121 ~ 4.1. Resltllollieweds\rljd 1ll4 ,, \ ! '1 I l I, \ I .~"
,,
.J '-- " •I
,· / ".
I ( I ' • >:' )( /
• I
/ '
. . . ' . 1 • I •
YA~
_
QORP
.·
E~
VELD
1 , tr ' I LES 1., 1 'N
BRIEF..
I I i•EEN1dag, toe die melkkar uif. di~ dorp terugkom
. met die koerante en.die briewe vir Jaap ~e·Pa, .
' . 'sit almaal jJis aan die brekpstafel. ,·: ·. ·
Toe hulle klaar geeet het, neem Pai die .
1
' · bnewe en vind dfl,ar een bij;wat'ilij heel·nouw- .
. -keurig I bekijk. Hif haal. s~] knipnies . uit sij . i
sh.k1 ep siiij, die envelop daai~mee oop~ Hij .le~
die brief' e:q. toe. hij klaar gelees .he~. sit hij dit
- . op ,di~ -tafel rieer, kijk naar ·Ma en ·gle kindelfJ
j~ A .
en se; · . -~
, ·" Raai ~n'.bietjie van' wie
dje
brief·is." _ ,· Koos. "'Van Oo:in Johannes! ." .. 1 • · •
, . .'. Pa skud sij hoof en lag. , , 1
·: \ , ANNIE. " Pa moet' ons help. K~m hij ~~n
~ . ~ Suidekant ,of van watter kant kom hij ?>" :
· J ' .. PA. '" Hij kom van ~e Suidekant." . ,\ , '
t·
.
~~ AAP. " Dan is 9it va~ M~ter." 1 ; -;.
AT·· '"H h h h ,,,
.t::u...MAAI.. a, a, a,. a .
. MA. "Jaap kan vir jou 'raai·!·"
.
'
1 , ' ' I I 'I I /. ' ., I • ·~/
?1'¥
r.~~l(i .
' '
IO f ONS EI'E, TAAL
ANNIE. "Nee; Meester blij da~r, ·dis ~os hie
' .
, die Suidekant nie ! · Dit is die N oordekant. Dfs
:daar, 'waar die-son staan om twaalf uur. We~t-
-jij ? " I
-JAAP. "Ek raai nie meer nie .. · Julle lag
vir mjj." · .
Jaap draai hom van Annie~af weg en kijk ewe
treurig.na.ar sij Ma. / ·
'Koos; " Hij kom
v~n.
• . . Sal ek.
s8';
Pa ? "'~Die eerste letter van-die naam·is-;· . . P.''
-:Pa lag, maar
se
niks rue.Koos .. "Ja,. n6u we.et ek, s~ker~ Jaap, die
· , brief kom "\\an Oom Piet van ~loemfoµtein."
. PA.," Nou ja, dis reg! Maar' wat staan daar
nqu in die brief ? ~'
· JA.A.P.- "Ek weet Pa! Letters!"
MA. " Reg, Ja~p. J1j het .'die slag goed
geraai. Heeltemaal reg.".
ANNDi1· " Dan weet ek, dit ook~ Daar staan
woorde in die brief."
'
.
Koos. _" Ja, ma~r wat J\elp, 'Q_ns, <;lit.'
EJ;c'
wens Pa--se ons dit."
' ' '
PA. ,_, Eers moet juUe raai. Anp.ie en Jaap
bet 1goed geraai. Alterg.it 'ra,ai Kqo~ 9ok reg .. "
Koos. "·Wag 'n bietjie .. : Ek ~al clink . . . ·.
Qom Piet'
was
bier . • . verledejaar. . Toe hetI ~ l .. . j ,. ' • I
hij gese; . . • Pa. ek weet. Oom Piet ~a, of
-. ek in die vakansie bij hulle wil .kom kuier." ·. ..
- ~ '
i
I
VAN DORP EN VELD I '9 lI
1
• PA. "En hoe ~om dan jij ? Eµ n~~·Ja9.,p
· nie? Wat sov. jijjou nou verbeel ! " . ....
•· .·
1 Koos. "'Ek, het · s_9.111a.ar ~o gedink, Pa !
M~ar,dit' ka.n ook Annie of Jaap wees."
PA. '~Nou dit is ook so. Jaap, hoor. jij.: · 1
Oom Piet het gevra of _jij ~·en . . . ? nou en . . . ? " JAAP. ~"Annie ! " PA. "Ja,. jjj is· weer reg. -Of ji] en
An-nie saam in die vakansie '• bij Oom Piet ko:til kuier."ANNIE. "0, Pa'! Dit .. sal heerlik wees." MA. · '' Wag, 'n bi«2tjie ! Jij . weet mos nog
' ·. nie, of jij kan gaah nie !
I
Ofh~t
jij al gevra ? "ANNIE. ,,, 0, Ma ! Mag ik gaan'? " .
/
·.
-
'SU
hardloop naar haar Ma toe ervsoen haar · .'en kijk ha,ar Ma'
aan.
·
MA- ~' Dit mo.et jij vir jouw Pa vra." •
. Annie spring _naar haar Pa toe, Jaap is' ook
al daar. Nou· V:ra albei : ·
~NNU,: en JAAP. "Toe Pa, Kan ons gaan?"
.
'
' I'
' I
12 ONS EIE TAAL •''
/
YA. "
.
N ou. goed,\ ons sail maar se, j·a ! " ·AN:,NIE eµ JAAP. "Darikie £>a! Dankie Ma!
Ho~ra vJr Oom Pieter !-" f · ·" 1
. ,
\ /
· En· Koos ? . Was hij nie blij .ni~ ? ,, Koos
'ras
;
~ goei~ b
~
cier.
Hij was. ook baie bl#, datI
I'
\
;-l
~ij
klein broertjie en s1j sUBSie blij was. · · 1~ . l' I 1...:1·. I \ I
90 was a yiaa., u IJ.
/
LES 2,
TWEE BRIEWE. ' ToE die. }cinders' d~e
1 dag ~it die skool' uit
, kom, ·se' Ma, dat hul nou maar aan Oom Piet
,1· JjilOet la~t w'eet, dat hulle graag wil kom.
ANNIE. " Hoe ·'meen Mar? Moot ons ·self
\ I •
f!krijwe ? " . ', ,
MA. -''
J
a, natuurlik mij _kind.' J ulle is 'uitgenooi, dan moet. julle -ook antwoord."JAAP.
"Ja .¥a, ons, sal self skri~we. Maar.,dan moeLMa ons 'n pen gee .en ink e!l papier.''l:
. • MA. "Goed Jaap; Ek sal vir julle ~l twee
shijfbehoefte gee. 'Dan
k~p
julle maa:r;beg~n~."
1
ANNIE. "Ja ~a, 'maar ons weet nog nie,, 1wat iri die bri{'.f staan nie. M.Qet ·ans hom nie
eers lees nie ?· "· . .
. MA. "Nou ja .goed. · Lees hdm maar· eers.""
I'
I I \
Anme.· ·maa -· kdib'fe rie oop en . \ i'---· ee~: · . r ·• '
') ' I
.
-
'{• I
" '
.
) \ •'
.
'"
' .VAN DORP EN 'VELD ·
I .·
,.
I~ : ' . J!$~em}mkm/
·
,
/
·
JW~ki
'
/f/f.
• \I. ,,I rL?. . . ,,/ . . ',£;nh. _ztewe, ~n~ee en
?:a,./
I I (/ ~ I (
I •
.
' ,,
Ih«ta{e -tJaRa?M«
duutla«
h,.;ztf-. r' ~aat~m- • I .
I
,Z:~,1-
am
~ ~~
cla'/"u/&
ma_a
~
kwelt/ ..
~ ja~t
({J(!fe
!j·
ondff!~I ~'~ ~eet.
!&ii
tld/
a{e
~~ ~
.
4ejie
~()t~we.t
laal
<1mf..aa~.
:, "' ~ '
1 1
1
, fl~ tialnaai·
df.e
a{,~Mluin 'en ede,m«deum.... , ,- ' ' f ,
, f.aa?Z en
()()tf
naat~~
:;
iv~~
omw
t
va?Z/.
'
.
/t~ m~el
()nd ?()(,((U /aalft'U~ v~
• , J
I Jal
tl()IJJ'l,
.
'
•
0
0 '_ (
-. /
1~~/e
aan ·~
envi/a
'llan anr:I. ·r
··
/t~ /(e~lkn4
-&'om
1tllel
m~nle
':
~nee.
)
I ' , I • I.
'r, \ .... . \ (14 ONS .EIE TAAL
Annie sit nou aa:Q. die. · een kant van die tafel' en bijt &an ha.ar penhou~r: Jaap sit aan
die ~nder ka~t en maak sij naels swi;i.rt met
mk. Albei dink, maar dis moeilik om 'n brief
'
.
. .
te skrijwe. Partijkeer-kijk Anriie op· en loer
naar·Jaap. Dan lag, albef en Annie vra\hoeveel
Jaa.p al .het, en Jaap ·vra of Annie :h.aar brief al
klaar is. ·
' v Eindelik het hulfo. tog begin,.' en toe Ma binnekom, spring Jaap: op en
se:
"Ma, mij Ibrief is klaar.'~
. ' - \
Hij is. blij, dat die ipoeilike · werk verbij is
~n gee di~ ,brief aan sij Ma. Ma ~~es dit :
..f?iuue
flom. en c.%n~.1
@m _rionl vcm
~~-
.-·
@tefw!/ia~
tlom.
/&al·
.
· · MA.. ·" ,W el Jaap, dis kort genoeg, ma{tl'· dis
'tog fluks va:n jou. En Annie
?
Ii;; jouw brief:'
ook kLl.ar ? " - 1
· ANNIE. " J·a Ma, maar
M
}
mo
~
t
nie lag nie."·Ma vat die brief en l~es ,: '
·1 .\ ( ' , VAN DPRP EN VELD 15 .. '
.J!iewe ?1om em 8'rvnte
1 • ·eStta h'et yese
1 ,ons moet ae1f tint=
·
woord op 'l!'w
grief
.
(ffna
·
is
.
'baie
'bli1~dat
.
u ilnr!fen{)oi
/
I I ' -,,, I \
het om,
1
te le.om lvJt
Z.
er.
~nswfl yraa!l
lvom
.
l!Jla en dta het
yes~d-i?
!fOed .
.
..!Jater sal dns slvn/we
1wanne(}1' ons
·
&om.
-
f!Ja en
c!Jltri,
laat weet yroetnis.
- I
I.,
:
!fiai~
jr.oete van
Q/tw
niy!J-ie
elltnnie.
~A. "Jij het _'n ~aie mooi ~riefie geskr!j_we,
mij kind. J ulle moet die briewe nou \ in 'n envelop steek en .Annie ~oet die adr~s daarop skrijwe en 'n pennie-posseel daarop . plak en'
I
dan gaan dit more vroeg saam m~t. die melk-kar."
I
.
,
, · Annie maak so -en met mo,oi' lett~rs skrijf si~ : , ' i ' .d~ar op die envelop : ··