VAN VELD .

BOEK 6

. VAN DORP EN VELD .

Standerd II.

, .

.

LONGMANS

&

CQ

• LONDEN•NIEUWYORK•BOMBAY, •

:r.

t

' \ I _, .\ t ·' 4 / \' I' ' ,, ,. '•' .._ J '. / , ' I

-VGORBERIG

I

;TNSELS,/wat, ons gevolg het ; ' , 4i . ' I I I •. I I : \~ "I \ \\ , .•

.

. .. I

· ·1. · Die geskri.iwe_ leUJer ·is maar die sigbare

°'· :Stelling y~n die klank; · SOOS hlj gehoor.

' / . ~

-yv ,, ~in die woord, wat uitgespreek word .

.. drS

m~et

die kii;id '<laarom, lee.r, .

diJ

·

~

"'·

1 , .

· wqorde in klanke te ontbind, en v:an die

gehoor:de klanke_ w<;>orde te maak.

'

·

·

2

\

.

Behaiwe

·

'n enkele .uitaondering

g~~

,'

~ dns Ik;, steeds een moeilikheid te geliJk. I

-.

As

beginsel 1 goed ill ag gefieem ·word, sal . 'die opklimming in mo'eilikheid · haas ·

.

.

.

onmerkbaar 'wees, I / ' ,

·

3.

-Di~ letters word gel~er uit woorde ~n, . \

~inne. . , .: , .

4.

O

n

11 pro beer om die kind te laafdenk. · ,

Ons

i

·'"

~

nie onmoontlike. kbmb.inasies

v~rt

. >.. · .1

woorde so. -:ler betekenis.nie~ Wat ons.ge~ .· \

kari, 'II: I kind Vers~aan, Orndat a~le&

.

U#

die; , omgewing • 'ri.n die kind geneem is.. / ·

: '

.

.

(, _'' / l ' - •

YOORBE~Iq

:

I

'

\• i • I lV • I '

5:

Orts

blij so. na nioontlik an

die

hollandse' o, . taal'. . ', / · I ' .

~ 6.. Ons volg die ,spelreels van die Zuid~.

: Afrik~ns~ ·Akademie. · , · '

7 0, \ b• ' k . · 1

1 , · .1 . ns_I . gee aJe _, '

te

enmgs,. ' sovee _' 1

,_ 1moon~lik VGOJStellinge van aksies.I·' Dit doen

, ,' ~ rlie kind .die,-les beter verstaan en hij krij,.

· '---.· : daar meer belangsteUing voor.,- ·, .!

' , I L ,

'

.

Hij_

sien',, wat hij gelees 'he'.t,"

n~u

ook ill

\• , ~ tekenirigs voorges.tel. Die ~·'inhoud: van die.'

les word deqr die

.

tekeni~gs v:erkl~r.

"""' '',iliel'.mee word duideli,k,

dat

.

'di~ tekening~

·

'1 •

nie

'

oji

sigs~tf

staaWJ,e illustrasies

·

is nie, maar .

··dat ~hulle, nie van die leesles8ies af te schei.

·(,•. : ~ • ; ' . • t· " ) I ~ ,

.. . J$;n1e.1 · _{• . ,} · _{., ,} ·:' · _{I. '} ' _I 'f

.·. . Woord

en

·beeld werk hand an hand, om

:.

\

ai~

·inhoud . van 'die boekies'

-

b~grijpelik

.

te

,m~k. · Dit sal duidelik wees,· dat dit\hi~~~ '

deur yir die kind bijna onmoontlif ·is, om

·' '¢nkel woorde ,te lees,.sorid~r ,dat. d'e inhoµa

~ l . \

, tpt sijn harsens deurdriJ;\g.'. · .. ·

• 1 8. Bijna v.an die.beg\n ·af geeons

a

'a

neenge-.ska~elde lessies .bestaa:t;lde uit 'heel1 eef;voudige ·

,... .

/

w~orde.

Dit b.ev0rdei die·

bela'f!g$telij,n

g

·en

.

,

' :

, ·

die

naluurlik

e

leestoon.

' ·

·

,

.

/

:

,

·

'

I I

''( .

I { • I ,..

I '1 , .. \ ' , '· . r ( 1 I VQO'RBERJG. " ' I ~ ' 1 I >' , , . ,.. , ' • r ' ·~ 11 1 I • '\ f. I l ' • I I I " Ir #' • J

,'-- . Pit word notl' tijd, d~t nie meer

elke

uit~·

! ~ ' . ' ·~\ ,I I .i ·~ l

. spraak v'an -ditf afri~~11se ta~l. toegelaat wo:.a~:: 'i :i'._

~· · :' Net.so as.e.lke besfcyafde taal 'n standr;iar~-· · 1

, ' • •

't' ' uitspraa·k het, behdor dit 'di~ geval te . wee,s ( l I J, >)-'

·

met

~

die

af~ikaanse

tdal DaaJ;om

g

~

e o:h~

· '--<·

I • \ ' ' • ; 11

) I 'n.. pMr mondstande, )Soos die gesiei:i. word bij . l

·,._die

uitsp

~

aa~

-

van klanke, ')'at

volge~s

,,

c;>ns~

~

m,e;ning,

nog

_

~

··

te

:

ai~w~ls verkee~d

.

gfbr~

1

,

1

(. word. Eers het I ons die . hele klankleer w11 I'

l , . . . / /t •,

.·' '· beh~ndel, maar qie vrees, Qat ,_die V'yOrberi.g.

· d~n te lank sou word,.' het ons'1 doen besluit,'

,. ' . ons voorlopig tot die

'

noods'aaklikst~

-/.

t

~

, I

'1 beper

k. ·

\

· , ·

,

-

. :

..,.,

_

Iµ _

afwf;j

~

ing

-

v

q~

1 die.l

reels

~

van efie · .;

ak~demie · en,"_v~n'. d~e nederiandse spel~ing, ' ' '

verdeel oris -~ie nk en

rJ.U

in tw.ee nie.'. · ' · ' . '·

Di~ yoor_l{om verwarring bij aie.kind., ,

nh

,

1,1 ~

I . • ' • I .. .J ,I I

-en;·1~¥· 1s ,'n

1 du~bele lettertek~n,

1Faf

'n;voor- .·

stellmg van 'n- enkel'l{oudige... klank. Ons ·

ve:tdeel daarom SQ : 'dank-ie (wat ook nistol'ies: .. ~

bete1ds ), hoi;ig,.er. Y1 · /, ·.' ,

' W\tar die wisselvorme :'

ik

is honge_r₁

v~

a

k

.!

.

·.en ik' het honger, vaak, bestaan,

·

~et

ons

a

i

~

.

(

',~

Iaaste ,gekies, 0m" .. so· ·na moontlik ,>an· .die

~

Hollalids ,te blij. ' ' . ·l '. I . / I •

-

\

. I

I

I

Vl YOOR.BERJG

Yan

·

die ciubbelvorme

:-'

.

dink~

'

denk,

.

gebruik ons in die begin gewoonlik die eerste.

·

-

'

Later

vQer

on.s ook die twede

v~rm.

in.

.

I

Eindelik

_/

:-

ons het geprobeei:,

·

aan die'

_{. .}

.

suid-afrikaanse kind sijn

e~e'

owgewi'.rig

t~

·

la.at

sien en te

le~r

bewonder in sijn EIE

TAAL.

' I " ' '

.

TH~ BLOK.

w.

G. WESSE~.

-

-"- I ·I _~ ) ;; \ ~ •. I \ I / \ ' / I ' '

I

INHOUD

,/ Lll8 BUD!llJ 1 . .'n Brief 9 2. Twee briewe 12

a. Hulle maak klaar 16

'- Voor die vertrek. 19

6. Die nag 22 6. In Bloemfontein . _lU 7. Bij.Oom 26 8. Die dieretuin-;-I. _r· 28 9. Die dieretuin-II. 81 10. Die swane M 11. Die wildebees "6 lSI. Vossie. 37

18. Jaap sit en treur-I. 88

u. Jn.a.p sit en'treur--lI. 40

llS. · In die dorp

.

.

'-

,2

16. In die museum

'

.

" u

17. Stories van meester • _\' .~ 5l

18. Dankbe.arheid ~ij die diere. 68

19. Die brief IS8

20. Ou BJ..cemfontein 61

21. Wa~ Oom Willem ve~ ...

22. Die presente • . • . • . ., ~ 64 66 23. -~ismis 69 -24. Die godsdiens I • • •I 72 21S. Huistoe '76

26. Die snaakse lugskip . 77

27. Vasgekeer-I . . ,_ Vasgekeer-IL 28. ; 80 82 29. Vasgekeer-III. . 86 30. Dawid vertel ! 88 81. Eindelik deur 91 , .

I I I r viii ·INHOUD '• . Liiii _{BLAJ>SJS '} Bll. · Slim J'aap 98 BS. Koos vertel (gg

84. K0os gaan swe~

_.

_' I.

,.

99 ),

1\5. Seekatte

i:

101

86. Haai&. I; lM

37. 'In die boord • 106

88. Annie kles die plaas.

:

\

\

:

107

'r 39. .;r up ae ator!er ' , - ,. '. ioo

4-0, Gert kies,Bloemfontein 111

I·

n. Die'la&s'e kies _die bestei'··-:~ 112

42. ~uwejae.r. " ₁ . "' 113' 43. 'n Gmp van KrisUna ., 11~ ' I 44. Resiesja, • 116 4.5. Sakloop l'.18 46. ·N a~ld-en-gare-reliies 121 ~ 4.1. Resltllollieweds\rljd 1ll4 ,, \ ! '1 I l I, \ I .~"

,,

.J '-- " •

I

,· / _"

.

I ( I ' • >:' )

( /

• I

/ '

. . . ' . 1 • I •

YA~

_

QORP

.·

E~

VELD

1 , tr ' I LES 1., 1 'N

BRIEF..

I I i•

EEN1dag, toe die melkkar uif. di~ dorp terugkom

. met die koerante en.die briewe vir Jaap ~e·Pa, .

' . 'sit almaal jJis aan die brekpstafel. ,·: ·. ·

Toe hulle klaar geeet het, neem Pai die .

1

' · bnewe en vind dfl,ar een bij;wat'ilij heel·nouw- .

. -keurig I bekijk. Hif haal. s~] knipnies . uit sij . i

sh.k1 ep siiij, die envelop daai~mee oop~ Hij .le~

die brief' e:q. toe. hij klaar gelees .he~. sit hij dit

- . op ,di~ -tafel rieer, kijk naar ·Ma en ·gle kindelfJ

j~ A .

en se; · . -~

, ·" Raai ~n'.bietjie van' wie

dje

brief·is." _ ,

· Koos. "'Van Oo:in Johannes! ." .. ₁ • · •

, . .'. Pa skud sij hoof en lag. , , 1

·: \ , ANNIE. " Pa moet' ons help. K~m hij ~~n

~ . ~ Suidekant ,of van watter kant kom hij ?>" :

· J ' .. PA. '" Hij kom van ~e Suidekant." . ,\ , '

t·

.

~

~ AAP. " Dan is 9it va~ M~ter." 1 ; -;.

AT·· '"H h h h ,,,

.t::u...MAAI.. a, a, a,. a .

. MA. "Jaap kan vir jou 'raai·!·"

.

'

1 , ' ' I I 'I I /. ' ., I • ·~

/

?1'¥

r.~~l(i .

' '

IO f ONS EI'E, TAAL

ANNIE. "Nee; Meester blij da~r, ·dis ~os hie

' .

, die Suidekant nie ! · Dit is die N oordekant. Dfs

:daar, 'waar die-son staan om twaalf uur. We~t-

-jij ? " I

-JAAP. "Ek raai nie meer nie .. · Julle lag

vir mjj." · .

Jaap draai hom van Annie~af weg en kijk ewe

treurig.na.ar sij Ma. / ·

'Koos; " Hij kom

v~n.

• . . Sal ek

.

s8';

Pa ? "

'~Die eerste letter van-die naam·is-;· . . P.''

-:Pa lag, maar

se

niks rue.

Koos .. "Ja,. n6u we.et ek, s~ker~ Jaap, die

· , brief kom "\\an Oom Piet van ~loemfoµtein."

. PA.," Nou ja, dis reg! Maar' wat staan daar

nqu in die brief ? ~'

· JA.A.P.- "Ek weet Pa! Letters!"

MA. " Reg, Ja~p. J1j het .'die slag goed

geraai. Heeltemaal reg.".

ANNDi1· " Dan weet ek, dit ook~ Daar staan

woorde in die brief."

'

.

Koos. _" Ja, ma~r wat J\elp, 'Q_ns, <;lit.'

EJ;c'

wens Pa--se ons dit."

' ' '

PA. ,_, Eers moet juUe raai. Anp.ie en Jaap

bet 1goed geraai. Alterg.it 'ra,ai Kqo~ 9ok reg .. "

Koos. "·Wag 'n bietjie .. : Ek ~al clink . . . ·.

Qom Piet'

was

bier . • . verledejaar. . Toe het

I ~ l .. . j ,. ' • I

hij gese; . . • Pa. ek weet. Oom Piet ~a, of

-. ek in die vakansie bij hulle wil .kom kuier." ·. ..

- ~ '

i

I

VAN DORP EN VELD I '₉ lI

1

• PA. "En hoe ~om dan jij ? Eµ n~~·Ja9.,p

· nie? Wat sov. jijjou nou verbeel ! " . ....

•· .·

1 Koos. "'Ek, het · s_9.111a.ar ~o gedink, Pa !

M~ar,dit' ka.n ook Annie of Jaap wees."

PA. '~Nou dit is ook so. Jaap, hoor. jij.: · 1

Oom Piet het gevra of _jij ~·en . . . ? nou en . . . ? " JAAP. ~"Annie ! " PA. "Ja,. jjj is· weer reg. -Of ji] en

An-nie saam in die vakansie '• bij Oom Piet ko:til kuier."

ANNIE. "0, Pa'! Dit .. sal heerlik wees." MA. · '' Wag, 'n bi«2tjie ! Jij . weet mos nog

' ·. nie, of jij kan gaah nie !

I

Of

h~t

jij al gevra ? "

ANNIE. ,,, 0, Ma ! Mag ik gaan'? " .

/

·.

-

_'

SU

hardloop naar haar Ma toe ervsoen haar · .'

en kijk ha,ar Ma'

aan.

·

MA- ~' Dit mo.et jij vir jouw Pa vra." •

. Annie spring _naar haar Pa toe, Jaap is' ook

al daar. Nou· V:ra albei : ·

~NNU,: en JAAP. "Toe Pa, Kan ons gaan?"

.

'

' I'

' I

12 ONS EIE TAAL •''

/

YA. "

.

N ou. goed,\ ons sail maar se, j·a ! " ·

AN:,NIE eµ JAAP. "Darikie £>a! Dankie Ma!

Ho~ra vJr Oom Pieter !-" f · ·" 1

. ,

\ /

· En· Koos ? . Was hij nie blij .ni~ ? ,, Koos

'ras

;

~ goei~ b

~

cier.

Hij was. ook baie bl#, dat

I

I'

\

;-l

~ij

_{klein broertjie en s1j sUBSie blij was. · ·} 1

~ . l' I 1...:1·. I \ I

90 was a yiaa., u IJ.

/

LES 2,

TWEE BRIEWE. ' ToE die. }cinders' d~e

1 dag ~it die skool' uit

, kom, ·se' Ma, dat hul nou maar aan Oom Piet

,1· JjilOet la~t w'eet, dat hulle graag wil kom.

ANNIE. " Hoe ·'meen Mar? Moot ons ·self

\ I •

f!krijwe ? " . ', ,

MA. -''

J

a, natuurlik mij _kind.' J ulle is 'uitgenooi, dan moet. julle -ook antwoord."

JAAP.

"Ja .¥a, ons, sal self skri~we. Maar.,

dan moeLMa ons 'n pen gee .en ink e!l papier.''l:

. • MA. "Goed Jaap; Ek sal vir julle ~l twee

shijfbehoefte gee. 'Dan

k~p

julle maa:r;

beg~n~."

1

ANNIE. "Ja ~a, 'maar ons weet nog nie,, 1_{wat iri die bri{'.f staan nie. M.Qet ·ans hom nie}

eers lees nie ?· "· . .

. MA. "Nou ja .goed. · Lees hdm maar· eers.""

I'

I I \

Anme.· ·maa -· kdib'fe rie oop en . \ i'---· ee~: · . r ·• '

') ' I

.

-

'

{• I

" '

.

) \ •'

.

'

"

' .

VAN DORP EN 'VELD ·

I .·

,.

I~ : ' . J

!$~em}mkm/

·

,

/

·

JW~ki

'

/f/f.

• \I. ,,I rL?. . . ,,/ . . ',£;nh

. _ztewe, ~n~ee en

?:a,./

I I (/ ~ I (

I •

.

' ,

,

I

h«ta{e -tJaRa?M«

duut

la«

h,.;ztf-. r' ~aat~m

- • I .

I

,Z:~,1-

am

~ ~~

cla'/"u/&

ma_a

~

kwelt/ .

.

~ ja~t

({J(!fe

!j·

ond

ff!~I ~'~ ~eet.

!&ii

tld/

a{e

~~ ~

.

4ejie

~()t~we.t

laal

<1mf..aa~.

:

, "' ~ '

1 1

1

, fl~ tialnaai·

df.e

a{,~Mluin 'en ede,m«deum.

... , ,- ' ' f ,

, f.aa?Z en

()()tf

naat

~~

:;

iv~~

om

w

t

va?Z/.

'

.

/t~ m~el

()nd ?()(,((U /aal

ft'U~ v~

• , J

I Jal

tl()IJJ'l,

.

'

•

0

0 '_ (

-. /

1~~/e

aan ·

~

en

vi/a

'llan anr:I. ·

r

··

/t~ /(e~lkn4

-&'om

1

tllel

m

~nle

':

~nee.

)

I ' , I • I

.

'r, \ .... . \ (

14 ONS .EIE TAAL

Annie sit nou aa:Q. die. · een kant van die tafel' en bijt &an ha.ar penhou~r: Jaap sit aan

die ~nder ka~t en maak sij naels swi;i.rt met

mk. Albei dink, maar dis moeilik om 'n brief

_'

_.

. .

te skrijwe. Partijkeer-kijk Anriie op· en loer

naar·Jaap. Dan lag, albef en Annie vra\hoeveel

Jaa.p al .het, en Jaap ·vra of Annie :h.aar brief al

klaar is. ·

' v Eindelik het hulfo. tog begin,.' en toe Ma binnekom, spring Jaap: op en

se:

"Ma, mij I

brief is klaar.'~

. ' - \

Hij is. blij, dat die ipoeilike · werk verbij is

~n gee di~ ,brief aan sij Ma. Ma ~~es dit :

..f?iuue

flom. en c.%n~.

1

@m _rionl vcm

~~-

.-

·

@tefw!/ia~

tlom.

/&al·

.

· · MA.. ·" ,W el Jaap, dis kort genoeg, ma{tl'· dis

'tog fluks va:n jou. En Annie

?

Ii;; jouw brief:

'

ook kLl.ar ? " - 1

· ANNIE. " J·a Ma, maar

M

}

mo

~

t

nie lag nie."

·Ma vat die brief en l~es ,: '

·1 .\ ( ' , VAN DPRP EN VELD 15 .. '

.J!iewe ?1om em 8'rvnte

₁ • ·

eStta h'et yese

₁ ,

ons moet ae1f tint=

·

woord op 'l!'w

grief

.

(ffna

·

is

.

'baie

'bli1~

dat

.

u ilnr!fen{)oi

/

I I ' -,,, I \

het om,

1

te le.om lvJt

Z.

er.

~ns

wfl yraa!l

lvom

.

l!Jla en dta het

yes~

d-i?

!fOed .

.

..!Jater sal dns slvn/we

₁

wanne(}1' ons

·

&om.

-

f!Ja en

c!Jltri,

laat weet yroetnis.

- I

I.,

:

!fiai~

jr.oete van

Q/tw

niy!J-ie

elltnnie.

~A. "Jij het _'n ~aie mooi ~riefie geskr!j_we,

mij kind. J ulle moet die briewe nou \ in 'n envelop steek en .Annie ~oet die adr~s daarop skrijwe en 'n pennie-posseel daarop . plak en'

I

dan gaan dit more vroeg saam m~t. die melk-kar."

I

.

,

, · Annie maak so -en met mo,oi' lett~rs skrijf si~ : , ' i ' .d~ar op die envelop : ··