Metaforo
Foto’s maken met weinig licht
Vrijwilligerswerker Leo Jo Estercam
Foto’s maken bij weinig licht
Buiten
Ochtend - Avond
Slecht weer
Sneeuw
Maan, bliksem, lichtsporen
Gebouwen
Binnen
Portretten
Kunstlicht – Kaarslicht
Evenementen
Gebouw en Kerk
Foto’s maken bij weinig licht
De instelling van de witbalans is hier van groot belang
(gezien we {nog} niet allemaal in RAW fotograferen)
Samen met de witbalans hebben de meeste camera’s nu ook scènes voor deze omstandigheden
Als de kleuren (witbalans) verkeerd zijn is het beeld verloren !
Foto’s maken bij weinig licht
Een tweede moeilijkheid is de belichting
Er is weinig licht dus moet je spelen met
De ISO waarde (als te hoog dan veel numerieke ruis)
Het diafragma (geeft speciale effecten)
De sluitersnelheid (als te traag dan krijg je bewegingsonscherpte)
Foto’s maken bij weinig licht
Diafragma en sluitersnelheid
Bij weinig licht en zelfs met een hoge ISO waarde blijven deze twee hoeken van de driehoek fundamenteel.
Je kan je diafragma maximaal open zetten (bv. f/2.8) zodat je sluitersnelheid iets hoger kan zijn om bewegingsonscherpte en/of trillingsonscherpte in de hand te houden.
Foto’s maken bij weinig licht
Diafragma
Er zijn verschillende oorzaken voor een onscherpe foto:
- Bewegingsonscherpte door camerabeweging of beweging van het onderwerp
- Verkeerd focuspunt met weinig scherptediepte
Foto’s maken bij weinig licht
Dan blijft de scherptediepte over.
Belangrijk om namelijk te weten over het scherpstellen met een groot diafragma is het volgende: in veel fotografische situaties ligt ongeveer eenderde van de scherptediepte voor het punt waarop je hebt scherpgesteld en maar liefst tweederde erachter.
Op de achtergrond is daarom meestal aanzienlijk meer scherp dan op de voorgrond.
Hier kun je tijdens het scherpstellen rekening mee houden als je het scherptedieptegebied precies over het
belangrijkste deel van bijvoorbeeld een landschap wilt neerleggen.
Alleen op korte afstand bevindt de maximale scherpte zich ergens halverwege het scherptedieptegebied.
Foto’s maken bij weinig licht
Wat is ruis en wat is korrel ?
Ruis ontstaat wanneer je foto’s neemt met een hoge ISO waarde
De meeste camera’s hebben ruisreductie
ingebouwd in hun software zodat foto’s tot ISO 800 nog redelijk over komen
Ga je de ISO waarde optrekken naar 1600, 3200, ... dan zal er ruis optreden.
Numerieke ruis is wanneer de camera geen goed onderscheid kan maken tussen zijn drie kleuren (Rood, Groen en Blauw) omdat er te weinig licht aanwezig is.
1/250 sec, f/6.5, ISO 3200
Bekeken op 100% ttz. pixel grootte op het scherm.
Op 300% is de ruis heel duidelijk !
Foto’s maken bij weinig licht
Het best is te werken in RAW ...
De camera doet geen ruisonderdrukking en jij kan alles zelf doen
Hier kan je met adobe Photoshop profielen maken voor iedere ISO waarde om de ruis te onderdrukken
Luminance of Helderheid
Detail & contrast
Color of Kleur
Detail
Hier op 300% is de ruis bijna verdwenen !
Foto’s maken bij weinig licht
Gebruik je bv. DxO Optics Pro dan zal dit dank zij het pakket ‘Prime’ zijn speciale functie “hoge ISO” je foto’s optimaliseren qua ruis.
Een voorbeeld van heel hoge ISO waarde en f/3.5
In dit voorbeeld van een opname tijdens een opvoering van een ballet moest ik de ISO optrekken tot 12.800 en koos ik voor een diafragma van f/3.5 (daar waar de lens f/2.8 als grootste opening heeft) om toch iets aan scherptediepte te bekomen.
De sluitersnelheid was 1/45 sec, dus een vaste hand was nodig...
Bewerking 1
Hier gaan we te werk met adobe
Photoshop CS6 en ACR.
Basisbeeld zonder enige correctie
Adobe ACR en PS CS6
Op 100% ziet het beeld er dan zo uit ...
Op 200% is het nauwelijks aan te kijken ..
Na correctie komen we dit resultaat
Aanpassing van de witbalans: te tegels zijn ‘wit’; dan naar PS
Eerst de Google/NIK filter DFine toepassen ...
Niveaus aanpassen voor wit (pipet) en dan het zwart bepalen met de schuifjes
Dan de foto overzetten naat Zwart-Wit met Google/NIK Silver Efex pro 2
Het
eindresultaat
Bewerking 2
Hier gaan we te werk met DxO Optics
pro V10 en PRIME
Met het laden van het “RAW’ profile als Autoréglage wordt al een deel van het werk verricht.
Nu verder aanpassen qua Wit-Balans (pipet) en selective tonen ...
Nog wat bijsturen links en rechts ...
Tot slot met Filmpack overgaan naar Zwart-Wit en een kadertje er rond zetten.
Dan “export” om de JPG te maken.
Foto’s maken bij weinig licht
Wat doen met de ruis ?
Maar je werkt in JPG ...
De camera doet zijn best maar je kan het een en ander aanpassen mits extra software.
Een voorbeeld met de Google NIK-filter
“Dfine”
Er bestaan verschillende (gratis) pakketjes op de markt die je kunnen verder helpen. Surfen naar ‘noice reduction software’ en je krijgt een waaier van mogelijkheden; DxO Optics Pro niet te vergeten natuurlijk !
Voor ...
Na ...
Foto’s maken bij weinig licht
En de Kresenpittenzak !
Onderbelicht
Overbelicht
Juist belicht.
Buiten : ochtend of avond
Ochtend schemering is erg koud en blauw
Zie het verschil tussen ochtendschemering (blauw) en zonsopkomst (geel-oranje): er zijn maar 10 minuten tussen beide !
Avond schemering is warm maar een zee wordt vlug te blauw
Om juist te belichten richt je de lens naast de zon, daarna moet één tot twee stops overbelichten.
Kies eventueel de passende scène op je camera
f/8 1/60sec ISO 160 (5 minuten voor zonsondergang)
f/8 1/1500 ISO 100
f/8 1/90 sec ISO 100
f/4 1/125sec ISO 400 (net op het randje)
f/4 1/125sec Exp.comp. -2 EV ISO 100
f/8 1/200sec ISO 320
f/8 1/90sec ISO 320 (na zonsondergang: merk hoe de kleuren veranderd zijn)
f/8 1/125sec ISO 100
Voor zonsopgang
Na zonsopgang
Zonsondergang f/16 2 sec ISO 800 (stereffect door f/16 !)
Zonsondergang met wolken
Buiten (vervolg)
Slecht weer: hoera !
Mist, opkomend onweer, nevel ...
Hier gaat de lucht dominant worden.
Speel met je compositie van 1/3 naar 2/3 om de verdeling tussen hemel en aarde in de kijker te stellen.
Zorg er vooral voor dat je camera niet nat wordt !
Kies eventueel de passende scène “bewolkt”
op je camera
f/5.2 1/500 sec ISO 100 (zonsopgang met ochtendmist)
f/5 1/40 sec ISO 100
Mist
Zwaar onweer in de verte.
f/5.6 1/40 Sec ISO 400 Mist en nevel.
Buiten (vervolg)
Sneeuw
Uw camera kan het licht niet juist meten;
daarom moet je bij sneeuwopnamen één tot 2 stops overbelichten.
Probeer de hoeveelheid zichtbare hemel in je compositie te minimaliseren.
f/8 1/80 sec ISO 100 +2 stops
f/8 1/80 sec ISO 100 +2 stops
f/8 1/400 sec ISO 400 +1 stop
+2 stops
Oppassen voor blauwzweem !!!!!!!
Foto is verknoeid.
Buiten (vervolg)
De maan
Als je de maan wil in beeld brengen moet je onderbelichten tot 2 stops
Je camera zal een verkeerde waarde aangeven gezien de maan te veel licht geeft; hij wil de donkere gebieden lichter maken om overeen te komen met de standaard 18% grijs
Gebruik een zo laag mogelijke ISO waarde
Belicht niet te lang anders gaat de maan
‘bewegen’ in je beeld
Oppassen voor blauwzweem !
f/4 1/6 sec ISO 400
Buiten (vervolg)
Sterren
Sterren geven weinig licht en bewegen
Een vast punt of statief is nodig
Bij een belichting van 5 sec zijn het nog sterren, ga je hierboven (tot 1 ½ uur) dan worden het fraaie kromme strepen.
f/4 326sec (5.5min) ISO 100
Meer dan 20 minuten belicht !
Buiten (vervolg)
Bliksem
Een bliksenflits is zeer kort
Je kan hem dus niet voorspellen en daarom is een belichting van 20 sec bij f/16 en ISO 100 een mooi begin
Gebruik een groothoeklens en focus een plaats waar de bliksem vaak invalt
Buiten (vervolg)
Vuurwerk
Gezien het geluid later aankomt dan de lichtflitsen moet je voorbereid zijn.
Zoek een goede standplaats zonder storende elementen in je beeld; 1/5 ondergrond en 4/5 lucht; doe wat testbeelden om de juiste compositie te vinden
Kies een lage ISO waarde en stel je camera in op f/8 > f/16 en een sluitertijd van 20 sec.
Doe een reeks testopnamen voor het juiste diafragma
f/7 10 sec ISO 100
Buiten (vervolg)
Lichtsporen
‘s Avonds kan je van het verkeer de lichtsporen vastleggen
Kies een mooi standpunt waar auto’s op en af rijden
Gebruik een vast punt of statief
Gebruik een lage ISO waarde, diafragma f/16 en test je snelheid vanaf ~20 sec.
f/22 30 sec ISO 100
Buiten (vervolg)
Gebouwen
Een avondzicht van een gebouw of stad is zeer flaterend.
Zoek een vast punt of gebruik je statief
Meestal komt het goed bij een lage ISO, f/11 en een sluitertijd van 10 sec
Bij een groot diafragma (f/2.4) zal een lichtbron een vlek worden daar waar bij een klein diafragma (f/16) er een stervorm zal verschijnen.
f/4 1/30 sec ISO 400
f/4 4 sec ISO 400
Buiten (vervolg)
Het licht kan hier samenkomen van verschillende bronnen
Avondlicht (warm en rood)
Neonlampen, Natrium of kwik lampen (zacht en diffuus)
Gloeilampen (helder en schitterend)
Kies de juiste witbalans
Incandescent (rood) – Fluorescent (koud:groen, warm, daglicht, dag-wit)
f/7 1/15 sec ISO 1600
Binnen
Portretten
Let op je achtergrond: een lelijke achtergrond kan de aandacht trekken.
Gebruik een kort tot middelgrote tele (70 – 150mm)
Gebruik een klein diafragma: hoe kleiner hoe hoger je snelheid zal worden!
Bij kunstlicht de juiste witbalans instellen anders krijg je een onaangename kleurzweem.
f/6.5 1/60 sec ISO 6400
f/5 1 sec ISO 100
f/5.6 1/8 sec ISO 800
Binnen (vervolg)
Interieurs
Gebruik best een groothoeklens
Let op je witbalans
Kies een lage ISO, f/11 en een langere belichting.
f/11 3 sec ISO 100
f/11 13 sec ISO 100
f/6.3 1/160 sec ISO 400
Fish-Eye lens in een kleedkamer vande Muntschouwwburg.
Binnen (vervolg)
Kaarslicht
De warmte van kaarslicht is 2000°K, dus warmer dan licht van een gloeilamp.
Experimenteer met ISO (laag hoog)
Bij een groot diafragma (f/2.4) zal de lichtbron een vlek worden daar waar bij een klein diafragma (f/16) er een stervorm zal verschijnen.
Binnen (vervolg)
Evenementen (concert, feestje, show)
De snelheid primeert, dus moet je een hoge ISO hanteren
Ga nooit onder 1/60 sec anders heb je bewegingsonscherpte
Gebouw, kerk, ...
Een vast punt (balustrade, kerkstoel, ...) of een statief in onontbeerlijk
Gebruik een lage ISO en belichtingstijden van 5 tot 10 of meer seconden.
Stel je camera is dat de belichting pas start na 2 sec om bewegingsonscherpte te vermijden.
f/4.5 1/45 sec ISO 3200
ISO 6400
Theater- of dansfotografie
Als je bij een toneelstuk opnames mag maken dan zijn er enkele voorschriften:
Nooit flits gebruiken
Niet storend te werk gaan, dus al zittend vanop je knie fotograferen
Enkele tips:
Gebruik een maximaal diafragma
Zet je sluitersnelheid op 1/125 of 1/250 sec.
Kijk op het scherm
Theater- of dansfotografie
(Vervolg)
Gevaren !
Er wachten enkele gevaren:
1. Onscherp beeld door
bewegingsonscherpte van de personen
2. Te veel korrel in het beeld door de hoge ISO waarde
3. Stof van de zaal
Voorbeeld 1
Hoge ISO waarde: 12800 !
Foto staat niet recht (vanop de knie getrokken)
Openen in ACR
Rechtzetten !
Hogo ISO aanpassing doorvoeren.
In Photoshop weergeven.
De ruis nakijjken is essentieel !
Naar Zwart-Wit overzetten met Google-NIK filter Silver Efex pro.
Voorbeeld 2
ISO 1600
Veel stof in de zaal dat niet direct
zichtbaar is maar wel als je goed kijkt.
In ACR de meeste aanpassingen doorvoeren.
Nu in Photoshop de rest van het werk!
Het opwaaiend stof komt over als witte punten of streepjes als ze neerdwarrelen.
Net een sterrenhemel !
Gebruik twee gereedschappen om die punten weg te doen:
-Snel retoucheer penseel : dit gaat het puntje vervangen door een mix van piksels errond
- Penseel : opletten want nu ga je ‘verven’ en de tekstuur overschilderen.
Vergroot je beeld genoeg en ga quadrant per quadrant over je foto om ‘alle’ stof- deeltjes weg te doen.
Neem je tijd, het loont !
Stofdeeltjes zijn niet enkel op de achtergrond maar ook op de kledij.
Na de stofopkuis nu de foto door Google NIK Dfine halen om de meeste ISO- onzuiverheden weg te toveren.
Levels en Curven bijpassen om een mooi contrasterend beeld te bekomen.Levels en Curven aanpassen om een mooi contrasterend beeld te krijgen.
Kijk aandachtig naar het Onscherp Masker; aanpassen zal nodig zijn.
Overgaan naar Zwart-Wit met Google NIK filter: Silver Efex pro
!! Merk op dat er nu terug stofdeeltjes te zien zijn !!
Nu afwerken met de twee gereedschappen, quadrant per quadrant tot alle stofdeeltejs weg zijn!
Lang labeur maar het loont !
Fijn werken aan de randen van je personnage.
Eventueel ook stofdeeltjes op de kledij aanpakken.
Het eindresultaat, eindelijk !
Vergelijkigen tussen ACR en DxO bij hoge ISO waarden
Links het beeld zoals adobe ACR en Photoshop CS6 het maakte
Rechts het beeld zoals DxO Optics Pro 10 met PRIME het maakte
ISO 10,000
ISO 12,800
ISO 16,000
ISO 20,000
ACR maakt strepen, DxO wordt vaag
ISO 25,600
ACR maakt strepen en zeer vaag, DxO te vaag maar toch nog tekening
Vergelijk DxO, DFine2 en ACR
Per ISO waarde het beeld op 100%
Het RAW beeld onbewerkt
DxO na ontwikkeling met PRIME
DxO na ontwikkeling en DFine 2
ACR met profiel voor ISO ontwikkeld gezien in PS
ACR in PS na DFine 2
ISO 12,800
RAW beeld zonder aanpassingen
ISO 12,800 na ontwikkeling door DxO
ISO 12,800 na ontwikkeling door DxO en DFine
ISO 12,800 ontwikkeld door ACR
ISO 12,800 ontwikkeld door ACR en DFine 2
ISO 16,000 RAW beeld
ISO 16,000 na DxO ontwikkeling
ISO 16,000 na DxO ontwikkeling en DFine 2
ISO 16,000 ontwikkeld door ACR
ISO 16,000 ontwikkeld door ACR en DFine 2
ISO 20,000 RAW beeld
ISO 20,000 ontwikkeld door DxO
ISO 20,000 ontwikkeld door DxO en DFine 2
ISO 20,000 ontwikkeld door ACR
ISO 20,000 ontwikkeld door ACR en DFine 2
ISO 25,600 RAW Beeld
ISO 25,600 ontwikkeld door DxO
ISO 25,600 ontwikkeld door DxO en DFine 2
ISO 25,600 ontwikkeld door ACR
ISO 25,600 ontwikkeld door ACR en DFine 2
Tot waar kan je gaan?
Dit is een zeer moeilijk te bepalen grens en camera afhankelijk.
Het zal afhangen van
Het aantal pixels je sensor heeft
Full Frame of APC en kleiner
Bepaal voor je camera wat de limiet is en zet dan de AUTO-ISO tussen de laagste waarde en de door jou bepaalde hoogste waarde
Tot waar kan je gaan?
(vervolg)
Voor de Sony a77 mark II mag ik tot ISO 12,800 gaan en DxO als
ontwikkelaar
Voor de Sony a77 mag ik tot ISO 6,400 gaan en DxO als ontwikkelaar
Indien adobe ACR gebruik moet ik de ISO beperken tot 6,400 resp. 3,200
Enkele filmpjes ...
Zoom.nl video_ Belichten met weinig licht
https://www.youtube.com/watch?v=V3Q_roUwnjA
Zoom.nl video_ Fotografie bij weinig licht – Bewegingsonscherpte
http://zoom.nl/artikel/video/21130-video-fotograferen-bij-weinig-licht-bewegingsonsche
Referentie/Naslagwerk
Tim Gartside
Digitaal fotograferen bij weinig licht (Libero – ISBN 90-5764-749-4)
Opdracht
Ga er op uit en maak een reeks foto’s waar weinig licht is:
Thuis in de kelder
‘s Avonds bij het TV-kijken met enkele lampjes of een kaars
Op een evenement (als je mag en kan)
Test de ISO waarden van camera van 100 tot zijn maximum en vergelijk: zo vind je de ‘echte’
grootste aanvaardbare waarde.
Test je creativiteit !
