5. aanslaGmateRiaal
Met aanslagmateriaal bedoelen we kettingen en kettingwerk, hijsbanden, staalkabels, buizenklemmen, veiligheidskooien die gehijst worden, betonbakken, enz. die dienen als verbinding tussen de last die aangeslagen moet worden en het hijswerktuig.
Op de figuur op de volgende bladzijde vind je verschillende aanslagmaterialen. Hieronder worden ze omschreven.
A ketting die samengesteld is uit gesloten, gelijke schalmen uit veredeld staal B kettingwerk met metaalkwaliteit graad 80 (gele kleur)
C kettingschalm
d topschalm of eindschalm voor een drie- of viersprong. Deze schalm dient om een ketting aan een kraanhaak te hangen of een strop te maken.
E verbindingsschalm om een ketting met een ander kettingwerk te verbinden. Zo’n schalm is vaak opgebouwd uit twee identieke helften, één bus en één pen.
F ooghaak met klep G ooghaak zonder klep
H rechte sluiting of D-sluiting met bout om twee onderdelen aan elkaar te koppelen i harpsluiting met bout om meer dan twee onderdelen aan elkaar te koppelen
j veiligheidshaak: deze haak blijft gesloten tot erop geduwd wordt.
k wartelhaak (kan horizontaal of verticaal ronddraaien) L rechte sluiting met bout, moer en splitpen
M harpsluiting met bout, moer en splitpen n identificatieplaatje
O staalkabel
P hijsbanden. De kleur van de banden duidt aan welk gewicht ermee gehesen mag worden.
In België betekent violet een hijskracht van 1.000 kg, groen een kracht van 2.000 kg, geel 3.000 kg, grijs 4.000 kg en rood 5.000 kg.
al het aanslagmateriaal moet driemaandelijks gekeurd worden.
Opmerking:
D-sluitingen en harpsluitingen die met een bout (schroefdraad) gesloten worden, hebben een grote kans om weer losgedraaid te worden wanneer je de platte hijsbanden aanspant.
Waarom is dat zo en hoe kan je dat oplossen?
5. aanslagmateriaal BOuWplAAtsMACHInEs
hijsen
18
5.1. Aanslaan van de haak
• De punt van de hijshaken moet altijd naar buiten gericht zijn. Als de haak naar binnen gericht wordt, wordt hij foutief gebruikt en:
• kan al de kracht op de punt van de haak komen;
• kan de last loskomen bij het aanspannen.
• Zorg dat het hijsmiddel (leng, ketting …) altijd goed bevestigd wordt aan de haakblok, de last of een ander hijsmiddel.
Een slechte bevestiging leidt tot gevaarlijke situaties.
• Gebruik een grote beugel als de haak te klein is voor het aantal lengen dat erin bevestigd moet worden.
5. aanslagmateriaal BOuWplAAtsMACHInEs
hijsen
20
5.2. Veilige werkbelasting (VWB)
De veilige werkbelasting van één (ketting)leng is de maximale last die er in gestrekte toestand aan opgehangen mag worden (op de onderstaande figuur is dit 1.000 kg of 10.000 n).
De veilige werkbelasting mag nooit overschreden worden!
De veilige werkbelasting bereken je met deze formule:
• Minimaal gegarandeerde breukbelasting (MGB): de belasting die minimaal gegarandeerd wordt door de fabrikant.
• De gebruikscoëfficiënt is een veiligheidsfactor:
• kettingen hebben een factor 4;
• staalkabels hebben een factor 5;
• hijsbanden hebben een factor 8.
De veilige werkbelasting (VWB) van de bovenstaande kettingleng is 1.000 kg. Hoeveel bedraagt de minimaal gegarandeerde breukbelasting van deze leng?
Veilige = minimaal gegarandeerde breukbelasting werkbelasting gebruikscoëfficiënt
Als dezelfde ketting onder een hoek wordt aangeslagen, treden er grotere spanningen op. Hoeveel mag de last op deze ketting maximaal bedragen bij een hoek van 60°?
Als de last bovendien gestropt wordt, treden er nog bijkomende spanningen op. Voor stroppen wordt altijd een verlies van 20% voorzien. Je moet de VWB dus vermenigvuldigen met 0,8. Hoeveel bedraagt de minimaal gegarandeerde breukbelasting van deze gestropte leng?
5.2.1. lasten onder een hoek aanslaan
hoe groter de hoek is, hoe groter de trekbelasting op de aanpikpunten en de lasten zelf en hoe groter dus ook de kans op een breuk. De trekbelasting in de kabels vergroot wanneer de tophoek vergroot. Algemeen wordt aangeraden om nooit met tophoeken van meer dan 90° te werken, en liefst zelfs niet met tophoeken van meer dan 60°. tophoeken vanaf 120° zijn verboden.
Voor lasten onder een hoek is het dus beter om langere lengen te gebruiken, zodat de hoek verkleint.
Daarom mogen kettingen en kabels ook nooit ingekort worden.
5. aanslagmateriaal BOuWplAAtsMACHInEs
hijsen
22
Als je een gewicht hijst dat de veilige werkbelasting (VWB) overschrijdt, overbelast je de lengen. Overbelasting kan ook ontstaan door:
• een verkeerde keuze van het aanslagmiddel;
• een foutieve ophanging van de last.
Zal hierdoor onmiddellijk een breuk ontstaan?
Leg uit.
Op het aanslagmateriaal zelf moeten een aantal gegevens vermeld staan. Bij kettingen wordt bijvoorbeeld gewerkt met een gelood metalen plaatje waarin deze gegevens gegraveerd staan:
Verder moet op elk stuk ondeelbaar aanslagmateriaal een CE-markering aangebracht zijn. Aanslagmateriaal draagt bij voorkeur een uniek volgnummer (dat bepaald wordt in het bedrijf ), aan de hand waarvan de naam van de leverancier, de datum van ingebruikstelling en de data van de periodieke keuringen opgezocht kunnen worden in een register.
5.3. Overbelasting
5.4. Identificatie van het aanslagmateriaal
• het unieke nummer (materiaalidentificatie, logisch volgnummer)
• de maximaal toegelaten werkbelasting (bij meersprong met hellingshoeken, vaak ook de lengte)
• de lengte (in m)
5. aanslagmateriaal BOuWplAAtsMACHInEs
hijsen
24
Als er rechtstreeks in het metaal geijkt is, ziet je vaak het volgende:
• 26 = het unieke nummer
• 1000 = een veilige werkbelasting van 1.000 kg
Vaak bevat het metalen plaatje dat aan het aanslagmateriaal bevestigd is, nog meer gegevens:
• de fabrikant (naam of afkorting)
• de CE-markering
• het aantal kettingen (bij een meersprong)
Bij deelbaar hefgereedschap moet elk deel apart gemerkt worden.
Hiernaast zie je een voorbeeld van een identificatiepapier aan een hijsband.
Een groene hijsband mag bij verticaal gebruik 2.000 kg hijsen.
Bij hijsbanden komt één steknaad overeen met 1.000 kg.
twee steknaden komen dus overeen met 2.000 kg.
