Wet Zorg en dwang & Wet verplichte ggz

(1)

Wet Zorg en dwang &

Wet verplichte ggz

Een introductie op de veranderde wetgeving

Paul Jochems i.s.m. Chantal Verhoeven, Jacky Das &

Sabine van der Linden, Juni 2019

(2)

Voorstellen

De bedoeling van vandaag Programma Leven in Vrijheid Veranderende wetgeving

Wet zorg en dwang Wet verplichte ggz Hoe verder?

Agenda

(3)

De bedoeling van vandaag

(4)

Paul Jochems

Chantal Verhoeven Jacky Das

Sabine van der Linden

Even voorstellen…

(5)

(Korte) uitleg over programma Leven in Vrijheid 2.0 Informeren over de veranderde wetgeving

De bedoeling van vandaag

(6)

Programma Leven in Vrijheid

(7)

Elk persoon moet zich vrij en veilig kunnen voelen binnen Pluryn:

Cliënten hebben zoveel mogelijk zeggenschap over alle facetten van hun leven

Cliënten kunnen bouwen op verantwoorde zorg, rechtvaardige, heldere regels en afspraken met medewerkers van Pluryn

Onvrijwillige zorg kan daar deel van uitmaken, maar is nooit vanzelfsprekend

Onze visie op Leven in Vrijheid

“

”

(8)

Zorgen om repressie

Toenemende complexiteit doelgroep Nieuwe wetgeving

Successen Leven in vrijheid 1.0 behouden Duurzame borging in de organisatie

Terugdringen onvrijwillige zorg

Programma Leven in Vrijheid 2.0

(9)

Veranderde wetgeving

(10)

Van Bopz naar:

Wet forensische zorg (01-01-2019) Wet zorg en dwang (01-01-2020) Wet verplichte ggz (01-01-2020)

Veranderde wetgeving

(11)

Versterken rechtpositie cliënt Nadruk op vrijwillige zorg

Terugdringen dwang en drang

Verhogen kwaliteit van gedwongen/onvrijwillige zorg

Doelen veranderde wetgeving

(12)

Wet zorg en dwang

Voor mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening, als:

- een ter zake kundige arts heeft vastgesteld dat zij in verband met VB of PG professionele zorg nodig hebben om ernstig nadeel te voorkomen, of

- als uit het indicatiebesluit van het CIZ blijkt dat zorg nodig is vanuit de Wet langdurige zorg vanwege de VB of PG

Wet verplichte ggz

- Voor mensen met een psychische stoornis

Van Bopz naar Wzd & Wvggz

(13)

Wet zorg en dwang

(14)

Ieder mens heeft het recht om in vrijheid te leven en eigen keuzes te maken

Zorg en ondersteuning waar mensen zoveel mogelijk zelf voor kiezen en samen met zorgverlener afspraken over maken

Onvrijwillige zorg is laatste redmiddel: NEE, TENZIJ …

Onvrijwillige zorg zo kort en zo minst ingrijpend mogelijk

Stappenplan: zorgverlener benoemt iedere keer noodzaak en bedenkt andere oplossingen

Kernboodschap Wzd

“Dwang alleen als het echt niet anders kan.”

(15)

De Wet zorg en dwang:

stelt de cliënt centraal en is cliëntvolgend;

heeft aandacht voor het recht op vrijheid van de cliënt;

kent andere (nieuwe) functies en benamingen;

voorziet in een regeling van de besluitvorming over onvrijwillige zorg;

is ook van toepassing als cliënten niet gedwongen zijn opgenomen;

regelt dat er halfjaarlijks een overzicht en analyse van de toegepaste onvrijwillige zorg aan IGJ wordt overhandigd.

Wet Bopz vs. Wet zorg en dwang

(16)

Nieuwe rollen of gewijzigde toepassing

Zorgverantwoordelijke

• Aangewezen door zorgorganisatie:

(Wettelijk) vertegenwoordiger

• Door de rechter benoemde vertegenwoordiger

• Persoonlijk gemachtigde

• Onbenoemde

familievertegenwoordiger

Wzd-functionaris

• Aangewezen door zorgorganisatie:

Onafhankelijk deskundige

• Niet bij zorg betrokken deskundige uit eigen zorgorganisatie

• Extern deskundige

Cliëntenvertrouwenspersoon

• Extern

Klachtencommissie

• Extern (voor onvrijwillige zorg)

─ Regiebehandelaar (behandeling)?

─ Gedragswetenschapper (begeleiding)?

─ Arts

─ GZ-psycholoog

─ Orthopedagoog generalist

(17)

Bejegening Verzorging Verpleging Behandeling Begeleiding Bescherming Beveiliging

Onvrijwillige zorg

Definitie zorg

Uitgangspunt: Zorg met instemming van cliënt(vertegenwoordiger)

Afspraken in zorgplan

Bij verzet van cliënt(vertegenwoordiger):

onvrijwillige zorg

(18)

Aanwijzen zorgverantwoordelijke

Gegevens doorgeven aan cliëntenvertrouwenspersoon Regels m.b.t. zorgplancyclus:

- Zorgplan opstellen, uiterlijk binnen 6 weken

- Eerste evaluatie zorgplan uiterlijk binnen 4 weken - Daarna cyclus van 6 maanden

Juridische informatie (vertegenwoordiging, opname & verblijf) Rekening houden met wensen en voorkeuren van cliënt!

Wat moet altijd?

DUS OOK BIJ ZORG MET INSTEMMING! (Vrijwillige zorg)

(19)

En dan?

Zorgplan voldoet niet

(20)

Zorgverantwoordelijke bespreekt met minimaal één andere discipline (MDO)

Welk ernstig nadeel en hoe groot is het risico?

Wat zijn de oorzaken van het gedrag?

Welke rol speelt interactie tussen cliënt en omgeving?

Is er alternatieve vrijwillige zorg?

Cliënt en vertegenwoordiger hebben recht om bij overleg te zijn

Heroverweging en op zoek naar alternatieven

Heroverweging zorgplan op initiatief van zorgverantwoordelijke of vertegenwoordiger

(21)

En dan?

Onvrijwillige zorg:

Zorg waartegen de cliënt of zijn vertegenwoordiger zich verzet Uiterst middel om ernstig nadeel te voorkomen

Er zijn geen alternatieven / er is sprake van

verzet

(22)

Aard: duidelijk dat gedrag protest is Richting: duidelijk waartegen verzet is

Achtergrond: duidelijk wat reden van verzet is

Definitie: Verzet

“Tegenstand die een cliënt actueel vertoont tegen een betreffende vorm van zorg omdat die niet wordt ervaren als juiste vorm van

machtsuitoefening.”

(23)

Brengt zichzelf of anderen:

- in levensgevaar

- ernstig lichamelijk letsel toe

- ernstige psychische, (im)materiële of financiële schade toe

Is ernstig verwaarloosd of gaat maatschappelijk ten onder

Verstoort zijn eigen of andermans ontwikkeling in ernstige mate

De veiligheid van cliënt wordt bedreigd, al dan niet onder invloed van een ander Het gedrag van cliënt is zo hinderlijk, dat dit agressie oproept bij anderen

De algemene veiligheid van anderen of goederen is in gevaar

Definitie: Ernstig nadeel of aanzienlijk risico

(24)

Onvrijwillige zorg in zorgplan

(25)

Alleen als het noodzakelijk is om ernstig nadeel te voorkomen Bij 9 categorieën als zorg bij verzet onvrijwillig wordt

Bij 3 categorieën ook als zorg vrijwillig is bij wilsonbekwaamheid (toelichting komt later)

Onvrijwillige zorg in zorgplan

Door middel van stappenplan

(26)

Negen categorieën zorg, bij verzet onvrijwillig

Toedienen van vocht, voeding en medicatie, medische

handelingen

Beperking van bewegingsvrijheid

Uitoefenen van toezicht Onderzoek van de woon- of

leefruimte op gedrag

beïnvloedende middelen of gevaarlijke voorwerpen Controleren op de

aanwezigheid van gedrag beïnvloedende middelen

Insluiten

Onderzoek aan kleding of lichaam

Beperken van de vrijheid om het eigen leven in te richten

Beperken van het recht op ontvangen van bezoek

(27)

Negen categorieën zorg, bij verzet onvrijwillig

Douchen, sederende

medicatie, psychofarmaca

Fysieke fixatie, mechanische fixatie

Slaapkamerdeur op slot, woning op slot

Camerabewaking, uitluistersysteem, bewegingssensor

Fouilleren op drugs, wapens Onderzoek naar drugs, wapens

Alcohol bij 18- Verbieden relatie, afpakken telefoon

Alleen bezoek in weekend, alleen familie

(28)

Doelmatigheid (meest geschikt) Subsidiariteit (minst ingrijpend) Proportionaliteit (in verhouding)

Onvrijwillige zorg

(29)

Maximale periode toepassing onvrijwillige zorg

Bij de besluitvorming betrokken hulpverleners

Opname van onvrijwillige zorg in het zorgplan

3 maanden  Zorgverantwoordelijke

 Deskundige van andere discipline

 Arts*

 Wzd-functionaris

 Cliënt(vertegenwoordiger)

Stappenplan

Stap 1

(30)

Stappenplan

Stap 2

Verlenging van de periode waarin onvrijwillige zorg verleend kan worden

 Arts*

 Deskundige die niet bij de zorg betrokken is

(31)

Stappenplan

Stap 3

Tweede verlenging van de periode waarin onvrijwillige zorg verleend kan worden

3 maanden (tot over extern advies is besloten)

 Zorgverantwoordelijke

(32)

Stappenplan

Stap 4

Derde verlenging van de periode waarin onvrijwillige zorg verleend kan worden

 Arts*

 Externe deskundige

(33)

Stappenplan

Stap 5

Vierde en iedere volgende verlenging van de periode waarin onvrijwillige zorg verleend kan worden

 Arts*

(34)

Arts*: toestemming nodig bij eerste 3 categorieën, hoeft niet aanwezig te zijn

Cliënt en vertegenwoordiger mogen altijd aanwezig zijn

Iedere stap heeft tot doel alternatieven te vinden en onvrijwillige zorg af te bouwen

Goede dossiervorming

Stappenplan

Let op!

(35)

Beoordeling Wzd-functionaris is altijd vereist voor opname onvrijwillige zorg in zorgplan

Aanpassing zorgplan op aanwijzing van Wzd-functionaris

Zorgplan mag al starten na vaststelling zorgverantwoordelijke in afwachting van beoordeling Wzd-functionaris

Hoeft niet aanwezig te zijn bij MDO

Wzd-functionaris

(36)

Bij wilsonbekwame cliënten altijd stappenplan bij eerste 3 cat., ook als er sprake is van instemming

Wel/niet toestemming wettelijk vertegenwoordiger is niet ter zake

Pluryn heeft verantwoordelijkheid m.b.t. aanvraag vertegenwoordiging

Stappenplan bij wilsonbekwame cliënten

Uitzondering in de Wzd

Beperking van bewegingsvrijheid

Insluiten Toedienen van vocht, voeding

en medicatie, medische handelingen

Alleen psychofarmaca buiten de richtlijn voorgeschreven

(37)

Toepassing onvrijwillige zorg

(38)

Indien cliënt of vertegenwoordiger zich verzet tegen (bepaalde onderdelen van) het zorgplan:

Onvrijwillige zorg alleen toepassen ter voorkoming van ernstig nadeel

Uitvoeren van het zorgplan

(39)

Instemming zorgverantwoordelijke vereist voor eerste toepassing Vooraf of zo snel mogelijk na eerste toepassing worden Wzd-

functionaris, cliënt en vertegenwoordiger geïnformeerd Goede dossiervoering

Toepassing onvrijwillige zorg in zorgplan

(40)

Schriftelijke beslissing zorgverantwoordelijke In overleg met betrokken arts bij cat. 1, 2, 3

Informeert Wzd-functionaris, cliënt en vertegenwoordiger Termijn max. 2 weken, verlenging niet mogelijk

Toepassing onvrijwillige zorg buiten zorgplan

Als zorgplan nog niet is vastgesteld óf in noodsituaties

(41)

Onvrijwillige opname & verblijf

(42)

Artikel 21: geen bereidheid, geen verzet (was artikel 60) Met rechterlijke machtiging via CIZ

Met inbewaringstelling via burgemeester

Let op: onvrijwillige zorg staat los van opnametitel !!

Onvrijwillige opname en verblijf

in geregistreerde accommodatie

(43)

Rechtspositie cliënt

(44)

Voortdurend betrekken

Cliëntenvertrouwenspersoon Klachtenregeling

Stem van de cliënt

Rechtspositie cliënt belangrijk!

(45)

Toezicht

(46)

Halfjaarlijks overzicht toepassingen onvrijwillige zorg met analyse

Toezichtvisie

- Dwang zoveel mogelijk voorkomen, anders zorgvuldig toepassen - De juiste zorg op de juiste plaats

- Voldoende en deskundig personeel

- Aandacht voor de positie van de cliënt

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

(47)

Wat betekent dit voor Pluryn?

(48)

Verandering in werkwijze

Aanpassing van huidig beleid, werkprocessen en werkinstructies Inregelen van de nieuwe rollen

(Her)inrichting van het ECD

Vernieuwde scholing medewerkers

Uitbreiden mogelijkheden vrijwillige zorg Inzet (externe) deskundigen

Dit betekent…

(49)

Wet verplichte ggz

(50)

Cliëntvolgend

- Zorg centraal i.p.v. gedwongen opname centraal

- Onvrijwillige zorg niet alleen in zorginstelling geregeld, maar bijv. ook thuis, logeeropvang, woonvoorziening

Ernstig nadeel (i.p.v. ernstig gevaar) Meer vormen van onvrijwillige zorg

Belangrijkste overeenkomsten Wzd en Wvggz

(51)

Wet zorg en dwang:

Wzd-functionaris Inbewaringstelling

Rechterlijke machtiging CIZ

Belangrijkste verschillen Wzd en Wvggz

Benamingen, rollen, procedures

Wet verplichte ggz:

Geneesheer-directeur Crisismaatregel

Zorgmachtiging

Openbaar Ministerie Informatie- en

administratieprocedure

(52)

Verkenning op regionaal en landelijk niveau hoe onder

verantwoordelijkheid Wvggz-aanbieders Wvggz-zorg te leveren bij niet- Wvggz-aanbieders

Landelijke GD-dag 13 juni

Overleg GD’s in KJP landelijk 13 juni

Overleg GD’s Karakter (Gelderland en Overijssel) en LKH 18 juli

Pluryn wordt geen aanbieder Wvggz!

(53)

Zorgverantwoordelijke schakelt met crisisdienst

Psychiater crisisdienst stelt medische verklaring op OM verstrekt informatie over eerdere verplichte zorg Burgemeester hoort betrokkene op zijn verzoek

Burgemeester neemt beslissing

Burgemeester informeert betrokkene, advocaat, GD, IGJ, OM, pvp

Crisismaatregel

Bij cliënt in zorg

(54)

Hoe verder?

(55)

Programma aanpak Leven in Vrijheid 2.0

16 programmadoelstellingen, 4 werkgroepen

Voorbereiding:

Inrichten op de

veranderde wetgeving

Cliënten:

De cliënt in beweging

Medewerkers:

(anders) doen

Organisatie:

Duurzaam borgen van de visie

(56)

Doelstellingen:

1. Werkprocessen en beleidsstukken zijn geoptimaliseerd, voldoen aan de nieuwe wetgeving en ondersteunen de visie op Leven in Vrijheid.

2. De klachtenregeling van Pluryn is aangepast aan de Wzd en Wvggz.

3. Er is een eenvoudig registratiesysteem waarin de onvrijwillige zorg en de zorg die op grond van het stappenplan Wzd wordt geboden kan worden geregistreerd en geanalyseerd.

4. Er is een methode ontwikkeld voor het verstrekken van eenduidige informatie aan IGJ over de onvrijwillige zorg die Pluryn biedt.

Werkgroep Voorbereiding

(57)

Doelstellingen:

5. Er is een heldere visie op de positie van de cliënt in het werken volgens de nieuwe wettelijke kaders en in het werken volgens de visie op Leven in Vrijheid.

6. De wettelijke vertegenwoordiging zoals bedoeld in de Wzd is ingeregeld.

7. De cliëntvertrouwenspersonen zijn op de hoogte van de veranderende wetgeving en hun rol in het werken volgens deze wettelijke kaders.

8. Cliënten, verwanten en cliëntvertegenwoordigers zijn geïnformeerd over de ontwikkelingen en wat dit voor hen betekent.

9. De informatievoorziening (folders en dergelijke) is aangepast aan de nieuwe wettelijke kaders en zijn geschreven vanuit de visie op Leven in Vrijheid.

Werkgroep Cliënten

(58)

Doelstellingen:

10. Medewerkers zijn door middel van scholing op de hoogte van de veranderde wetgeving en wat het vraagt om vanuit de visie Leven in vrijheid te werken, weten wat dit betekent in de uitvoering en handelen

hiernaar.

11. De verschillende functionarissen met taken en verantwoordelijkheden in de uitvoering van de Wzd zijn in staat die taken en verantwoordelijkheden uit te voeren.

12. Medewerkers zijn getraind in en kunnen werken met het registratiesysteem waarin de onvrijwillige zorg en de zorg die op grond van het stappenplan Wzd wordt geboden.

13. Het oneigenlijk gebruik van psychofarmaca is op een verantwoorde manier teruggedrongen.

14. Methodes en interventies (zoals de-escalerend werken en Verbindend gezag) om het professioneel handelend vermogen te versterken zijn geïmplementeerd.

Werkgroep Medewerkers

(59)

Doelstellingen:

15. Duurzame borging is gerealiseerd in:

- het Kennisnetwerk Ontregelend Gedrag

- de centrale- en decentrale incidentencommissie(s) - de centrale en decentrale cliëntenraad(-raden) - op de rve’s

16. Er is een lerende organisatie gerealiseerd waarbij het een vanzelfsprekend onderdeel is van cultuur èn ondersteunende systemen om ervaringen in het werken vanuit de visie met elkaar te delen.

Werkgroep Organisatie

(60)

Verbinding centraal en decentraal d.m.v. RVE ambassadeur Vertaling van programmadoelstellingen naar eigen locatie Communicatie via E-nieuws en Koffiemomentje

Hoe verder?

(61)

www.pluryn.nl