• No results found

Leiderschap in verandering

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Leiderschap in verandering"

Copied!
8
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Leiderschap in verandering

Samen doen wat ertoe doet

Anouk Brack

Thema, uitgeverij van Schouten & Nelissen

(2)

4

Focus op de bedoeling – KERN

24 De kern van de zaak: de bedoeling, bestaansrecht, purpose

Waar doen we het voor? De reis begint bij de kern in het midden, die de organisatie bestaansrecht en richting geeft. In het plaatje zie je dat de drie cirkels overlappen. Waar de drie domeinen opti- maal elkaar ondersteunen en versterken wordt echt aan de kern van de zaak gewerkt. Daar komt de bedoeling29 van de organisatie tot bloei. Daarom beschrijft de kern van de drie cirkels het centrale bestaansrecht, oftewel: de bedoeling van de organisatie. Een heldere bedoeling is aantrekkelijk en geeft focus. Het is een onuitputtelijke bron van inspiratie en innovatie.

Praktisch gezien gaat het om helder hebben waarom deze organisatie bestaat. En dan bedoelen we niet het product of de dienst, en ook niet de strategie of de doelstellingen. Probeer bij de volgende voorbeelden van organisaties eens zelf een inspirerende beschrijving van de kern van de zaak te for- muleren, voordat je de kernbeschrijving leest:

1 een vuilverwerkingsbedrijf

2 buurtzorg, een thuiszorgorganisatie 3 HolacracyOne, een organisatieadviesbureau 4 hypotheekadviesketen Viisi.

De bedoelingKERN

KERN

(3)

70 Leiderschap in verandering

Beschrijving van de kern van de zaak van deze organisaties, in dezelfde volgorde:

1 Creatie van schonere steden.

2 Cliënten leven een rijk en autonoom leven.

3 Evolve humanity’s relationship to power.

4 Wij creëren een omgeving waarin iedereen zijn/haar dromen kan verwezenlijken.30

Het zijn dus korte, aantrekkelijke zinsneden die richting geven en inspireren. Zo’n kernbeschrijving kun je in één keer construeren, maar vaak is het meer iets dat je samen, al ontwikkelend, steeds verbetert. Je kunt het dus niet fout doen, maar het kan wel vaak nog iets beter. De activiteit verder- op in dit hoofdstuk helpt je de bedoeling te verhelderen. Je kunt hem met je team of alleen doen.

Wensen en problemen

Welke problemen of wensen heb je als je voor de oplossing waarschijnlijk in dit gebied moet zijn?

Ik weet eerlijk gezegd niet zo goed waarom ik doe wat ik doe.

Ik ben niet zo geïnspireerd op mijn werk.

Alle frisse ideeën worden bij ons doodgeslagen, omdat het niet in het beleid, de budgetten en kaders past.

Misschien zijn we wel te gedreven. Mensen werken wel erg veel en hard, ik maak me zorgen of dat wel duurzaam is.

Als ik probeer collega’s te inspireren met vertellen over de purpose, krijg ik vooral glazige blikken.

Ideale situatie

Hoe ervaar je dit domein in de ideale situatie? De volgende beschrijving geeft je een completer beeld van wat het oplevert als alles soepel loopt in dit domein. Waarschijnlijk ziet jouw dagelijkse werke- lijkheid er niet zo mooi uit als in deze roze wolk. Dat geeft niet. Het gaat erom een idee te krijgen van wat al soepel loopt en waar misschien winst te behalen is.

Je wordt enthousiast wakker, want vandaag mag je weer aan de slag met het realiseren van de purpose van jouw organisatie. Je rol binnen de organisatie is je op het lijf geschreven. Jouw per- soonlijke drijfveren sluiten naadloos aan bij de bedoeling van de organisatie. Het is zo vervullend om te werken aan wat er echt toe doet. En wat zo fijn is, je collega’s zijn ook helemaal gepassio- neerd erover. Iedereen is uniek en levert een mooie bijdrage. De samenwerking loopt soepel.

(4)

Mensen durven hulp te vragen en toe te te geven als ze iets niet weten. Er zijn vaak nieuwe ex- perimenten om ideeën uit te proberen die goed bij de kern van de zaak passen. Je waardeert de vrijheid die je hebt om nieuwe dingen uit te proberen, mits ze maar passen in dat grotere plaatje.

Wat ook heel fijn is, is dat er zoveel focus is. Doordat de bedoeling duidelijk is, gaat de boel niet steeds alle kanten op. We weten wat er moet gebeuren en er is dus steeds voortgang. Dat voelt goed.

Reflectie: werken aan de bedoeling of als bezigheidstherapie?

Herken je dit? Je werkt wel hard, maar aan wat eigenlijk? Laten we kijken waar dat in jouw geval vooral mee te maken zou kunnen hebben. Dan weet je ook welke stappen je kunt zetten om meer gedrevenheid en vervulling te ervaren.

Misschien neem je het allemaal iets te serieus. Het is wel belangrijk, maar dat is nog geen reden om het zo serieus te nemen dat je er zwaarmoedig en gespannen van wordt. Hoe belangrijker het is, hoe meer lichtheid je mee mag brengen in je werkzaamheden.

Misschien kijk je te veel naar de toekomst en te weinig naar wat er allemaal al wel gelukt is. Of ben je erg perfectionistisch en ben je niet tevreden over wat er wel is afgerond. Misschien vergeet je hele- maal om je te realiseren wie er allemaal al geprofiteerd heeft van jullie werk. Probeer eens binnen te laten wat voor positieve bijdrage dat was.

Misschien voel je je alleen staan in je verlangen een mooie bijdrage te leveren en lijkt het alsof je collega’s alleen maar een verplicht nummertje afdraaien. Je zou je kunnen vergissen, maar iemand moet zo dapper zijn om het onderwerp op de agenda te zetten. Vaak blijkt dan, dat je absoluut niet de enige bent. Hier werkt vragen stellen vaak het best. Bijvoorbeeld: ‘Ik merk dat ik eigenlijk niet zoveel inspiratie ervaar en me soms afvraag waar we het allemaal voor doen. Hebben jullie dat ook? … Waar doen we het eigenlijk ook alweer voor? … Hoe zou dat (weer) centraler kunnen ko- men te staan?’ Of wissel succesjes uit met elkaar als kort vast onderdeel van een overleg of via een whatsappgroep.

Misschien werk je toch te veel voor je hypotheek en te weinig voor je zingeving. Of misschien ben je juist iemand die de vervulling helemaal niet zo haalt uit nobele doelen, maar juist uit de alledaagse interacties met andere mensen of uit het afvinken van je taken.

(5)

72 Leiderschap in verandering

Let de komende tijd eens op wat jou energie geeft. Dat kan van alles zijn. En let eens op wat jou energie kost. Ben je daarachter, dan kun je kijken of je meer kunt doen van wat je energie oplevert, en minder van wat je energie kost. En bedenk hoe je de dingen die je toch moet doen, maar die niet zo inspirerend zijn, kunt opleuken of inkorten.

De evolutie van de bedoeling

Wat de bedoeling is van een organisatie, verandert met de jaren. De aard van de bedoeling zelf evo- lueert met de waardesystemen waardoorheen wij ons bewegen. In deze afbeelding zie je van onder naar boven het stempel dat een waardesysteem drukt op de aard van de organisatie. De laatste jaren is er veel aandacht gekomen voor organiseren vanuit purpose, oftewel organiseren met de bedoeling in gedachten. Dat is een uiting van het opkomende nieuwste niveau, evolutionair cyaan (oftewel geel in Spiral Dynamics).

25 Niveaus van ontwikkeling in organisaties aan de hand van de Reinventing Organizations Map (lees van onder naar boven; amber = blauw, cyaan = geel)

Evolutionair - Cyaan (teal)

‘Erkent dat er evolutiestappen zijn in bewustzijn en een ontwikkeling om om te gaan met

complexiteit.’ – netwerkorganisatie

WAARDEN: evolutionaire doel, heelheid, zelfsturing

Pluralistisch - Groen

‘Streeft naar eerlijkheid, gelijk(waardig)-heid, samenwerking, consensus.

Alle perspectieven zijn gelijkwaardig.’ – professionele organisatie WAARDEN: mensgericht, waardengedreven cultuur,

multi-stakeholderperspectief

Resultaatgericht - Oranje

‘Effectiviteit gaat voor waarden. Hoe beter ik het doorgrond, des te meer kan ik bereiken.’ – effectieve organisatie

WAARDEN: succes, presteren, innovatie, verantwoordelijkheid

Conformistisch - Amber

‘Kan voor de lange termijn plannen en organisatiestructuren creëren die stabiel en schaalbaar zijn.’ – bureaucratisch WAARDEN: orde, lange termijn, deskundigheid,

stabiliteit, formeel, waarden en normen

Impulsief - Rood

’Kan omgaan met chaotische situaties, ongeschikt voor complexere situaties in een stabiele omgeving.’ – machtsorganisatie WAARDEN: macht, gezag, respect, taakverdeling

Niveaus van ontwikkeling in organisaties

www

(6)

Het veelvoorkomende ontstaan van dit evolutionaire niveau in Nederland, komt door de ideale combinatie van innerlijke en uiterlijke uitdagingen. Organisaties hebben lang naar binnen gekeken voor het optimaliseren van de structuur (amber/blauw), de doelen (oranje) en het opbloeien van de mensen (groen). Er is veel te doen om onze welzijn en welvaart in de wereld veilig te stellen. De volgende stap is logischerwijs dat we ons hoofd optillen en om ons heen kijken naar het grotere ge- heel (cyaan/geel). We zeggen: ‘Wacht eens even, waar zijn we eigenlijk zo druk mee? Waar doen we het ook alweer voor? Wat is eigenlijk de toegevoegde waarde van deze organisatie, deze afdeling, dit team?’. Zonder een antwoord daarop is ons werk, waar we zoveel tijd en aandacht in stoppen, eigenlijk gewoon bezigheidstherapie. En die zinloosheid gaat vroeger of later knagen, zeker als we kijken naar de staat van de wereld. We zien de plasticsoep, horen over het uitsterven van diersoor- ten, zien de armoede, oorlogen en geweld, hongersnood en het oprukken van woestijnen en ex- treem weer, etc. We worden ons bewust van het grotere plaatje, gaan ook beter snappen hoe alles met alles samenhangt en we willen handelen. We weten dat we het nog beter kunnen.

Dit is een mooi voorbeeld van hoe een groeistap naar de volgende stage een combinatie is van innerlijke factoren (bijvoorbeeld ervaren van overdreven werkdruk en zinloosheid) en uiterlijke fac- toren (bijvoorbeeld zien hoe ingewikkeld en ernstig onze klimaatproblemen zijn). De combinatie van intrinsieke en extrinsieke omstandigheden zorgt ervoor dat de veranderdrang het wint van de be- houdendheid.

(Team)activiteit: de kern van de zaak

26 De drievoudige grote driehoek die de focus op de bedoeling weergeeft

Wat is de kern van de zaak in jouw organisatie? Je bepaalt de bedoeling van je organisatie door je af te vragen:

1 Wat is het grotere plaatje van ons werk? Waar gaat het echt om?

2 Wat voegen wij toe aan de maatschappij?

3 Wat zou er misgaan zonder ons?

4 Wat is dan onze (voorlopige) bedoeling?

Organisatie Afdeling Jouw functie

(7)

74 Leiderschap in verandering

Je kunt vervolgens bedenken (en bespreken met collega’s) hoe jouw afdeling of team daarbinnen past.

Daarvoor kun je dezelfde vragen stellen als hierboven. In vraag twee vraag je dan wat jullie bijdragen aan de organisatie in plaats van aan de maatschappij.

En jouw functie of rollen vallen daar (hopelijk) weer mooi binnen. Beantwoord de vragen voor jezelf:

1 Wat is het grotere plaatje van mijn werk? Waar gaat het echt om?

2 Wat voeg ik toe?

3 Wat zou er misgaan zonder mij?

4 Wat is dan de (voorlopige) bedoeling van mijn bijdrage?

Reflecteer samen of alleen met deze vragen:

1 Hoe was het om dit te formuleren?

2 Welke inzichten heb je erdoor gekregen?

3 Wat betekent dit voor je (of jullie) werk?

Je bedoeling noem ik ook wel de focus op jouw bijdrage hebben. Bij het onderwerp perspectief in het volgende hoofdstuk over jouw effectiviteit, gaan we hiermee verder.

Tips

1 Focus op je bijdrage: Formuleer de kern van de zaak van jouw organisatie, daarbinnen de bedoe- ling van jouw afdeling (als je die hebt) of de bijdrage van jouw team en die van jezelf. Voor elk niveau kun je één zin op laten komen. Zorg dat het niet alleen mentaal is, maar dat er ook gevoel in zit.

Het kan goed werken als je vermeldt voor wie je wat doet, met welk positief resultaat. Een bijdrage willen leveren aan het grotere geheel zit namelijk diep in ons en verlaagt ook nog eens onze stress.

Meer over jouw persoonlijke bijdrage volgt in het domein HET & IK.

2 Centreren: Centreer meermaals per dag en herinner jezelf dan eventjes aan je focus. Dit duurt ietsje langer dan het turbo-centreren (dat duurt maar één of twee ademhalingen), namelijk één minuut. Maar ik beloof je: die tijd win je dubbel en dwars terug door betere beslissingen, soepelere communicatie en effectiever werken. Je centreert (samen of zelf) bij het begin van elk overleg, ook telefonisch, voordat je op ‘verstuur’ drukt van een e-mail, en tijdens alle lastige situaties. Download online het overzicht met de stappen van het centreren of download de audio’s voor op je telefoon.

3 Ochtendritueel: Herinner jezelf elke ochtend aan de bijdrage die je graag wilt leveren. Het geeft bewust en onbewust focus aan je dag en helpt je beslissingen te nemen die ermee in lijn zijn. Maak gewoon een formulering die ongeveer de lading dekt: het is je prototype, dat je kunt testen door

www

(8)

het hardop te zeggen, te proeven als het ware. Er alleen over nadenken werkt veel minder goed.

Voorbeelden zijn: ‘Ik breng meer verbondenheid in de zorg, waardoor problemen sneller opgelost worden.’ ‘Ik verhoog de teamspirit van de teams waarmee ik werk, zodat ze meer kunnen doen met meer plezier.’ Start je dag met dit ochtendritueel: Centreer jezelf en zeg je zin, liefst hardop. Je kunt het doen voor je naar je werk gaat, onderweg of terwijl je computer opstart.

Samenvatting

Als de kern van de zaak duidelijk is, dan heeft dat een aantrekkende werking. Stel je voor dat de be- doeling van je organisatie het magnetische noorden is. Je kompas staat ernaar gericht en helpt je je koers steeds opnieuw eenvoudig terug te vinden als je afdwaalt. Het is een doel in de verte en dat blijft het altijd. Dat is juist goed, omdat het richting en inspiratie geeft. Er zijn vele mooie momenten en bestemmingen onderweg. Je laat een spoor van positieve producten en ervaringen achter. Het proces is dus al bezig.

Welk inzicht of tip helpt je een stap verder bij het verhelderen van de bedoeling van je organisatie, je team en/of je eigen bijdrage? Hoe zou je de bedoeling formuleren in één zin?

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Uitgangspunten voor de gesprekken zijn thema’s als Thuis bij jezelf, Barrières transformeren, Intuïtie & wijsheid, Visie & potentie, Durf te verbinden, Embodied

Het Hello woonkrediet moet door een hypothecaire inschrijving in eerste rang gewaarborgd worden voor het totale bedrag van het krediet op het gefinancierde onroerend goed.. Het

Zo maken we het gebruik van de Veiligheidsapp binnen jouw organisatie zo gemakkelijk mogelijk.. Ook is in één oogopslag duidelijk hoeveel werknemers een nieuw bericht heeft

Als je gebruik maakt van de best practice voor de aanvraag van aanvullend geboorteverlof worden de berichten via HR Self Service automatisch

De keuze voor het volledig of gedeeltelijk uitbesteden van de salarisadministratie heeft dus hoofdzakelijk te maken met de hoeveelheid (specialistische) kennis die de organisatie

Of je nu een kleine vzw bent of een grote vereniging, de keuze voor duurzaamheid en klimaat moet een keuze zijn van iedereen die.. bij je organisatie

Takenrooster – De vrijwilliger voor het takenrooster zorgt dat alle taken van scheidsrechters, tafelen en kantinedienst op de juiste wijze op de website van DAS staan en in

Ontdek hoe jij in (meer) rust naast jouw zorgintensieve kind kan staan...