2
De middeleeuwenWat heb je geleerd?
© blad 1 van 2 SPEURTOCHT
8
De tijd van monniken en ridders
Als de Romeinen verdwenen zijn, worden de Friezen steeds machtiger. Ze drijven handel in heel het gebied van de Noordzee. De Friezen leveren strijd met de Franken, onder andere om Dorestad. De Friezen worden uiteindelijk overwonnen, en hun land komt bij het rijk van de Franken.
In het jaar 800 wordt Karel de Grote tot keizer gekroond over het Frankische rijk. De hoofdstad daarvan is Aken. Karel de Grote reist veel rond. Na de dood van Karels zoon, Lodewijk de Vrome, valt het Frankische rijk uiteen.
Van 800–1000 maken de Vikingen de kustgebieden van Europa onveilig met hun strooptochten. Zij worden ook wel
Noormannen genoemd. Het zijn handelaren.
Standenmaatschappij en steden
Na het jaar l000 ontstaat een maatschappij waarin iedereen zijn vaste plaats heeft. Je behoort tot de eerste stand, de geestelijkheid (priesters, monniken en nonnen), de adel, de tweede stand, of de derde stand: boeren en burgers.
Steden zijn plaatsen met stadsrechten. Een stad wordt bestuurd doorschout en schepenen.
Er wonen veel kooplui en ambachtslieden, zoals schoenmakers, timmerlui en wevers.
Die hebben zich verenigd in gilden.
De Waag is een belangrijk gebouw. Daar worden de goederen gewogen.
Begrippen
het Friese laken
Fries laken is een wollen stof die door de Friezen wordt gemaakt. De Friese handelaren verkopen de stof in grote delen van Europa.
de gezel
Een gezel was in de middeleeuwen iemand die een bepaald beroep leerde. Eerst was je leerling, daarna gezel.
het gilde
Een gilde is een vereniging van mensen met allemaal hetzelfde beroep, bijvoorbeeld timmerlui.
de handelsplaats
Een handelsplaats is een stad waar veel handel wordt gedreven. Meestal ligt een handelsplaats aan een grote rivier.
de hekserij
Hekserij is wat heksen doen: op een bezem- steel vliegen, de oogst laten mislukken, met de duivel samenwerken.
de leenheer
Een leenheer geeft land te leen aan zijn leenmannen. Het land blijft officieel van de leenheer.
de leenman
Een leenman is een graaf, ridder of andere edelman die land in leen ontvangt van de keizer.
de meester
Een meester was een volleerd vakman die de meesterproef had afgelegd. Als leerling ga je in de leerbij een meester.
de palts
Een palts is een kasteel of burcht waar de koning of keizer in bepaalde perioden woont.
de ringwalburg
Een ringwalburg is een hoge plek met een aarden muur eromheen. De mensen konden erheen vluchten als de Vikingen kwamen.
de schepenen
Schepenen zijn de bestuurders van een stad.
de schout
De schout is de vertegenwoordiger van de landheer. Hij is een soort burgemeester.
2
De middeleeuwenWat heb je geleerd?
© blad 2 van 2 SPEURTOCHT
8
de stadsrechten
Stadsrechten zijn rechten waarmee een stad zich van een dorp onderscheidt. Bijvoorbeeld het recht om een stadsmuur te bouwen of om een jaarmarkt te houden
de stadswaag
De stadswaag is een gebouw waar handelaren hun goederen verplicht moeten laten wegen.
de Vikingen of Noormannen
Vikingen of Noormannen zijn handelaren en rovers uit Noorwegen en Denemarken. Ze varen in drakenboten.
