3.17 Werkbakken en -platforms ingezet voor arbeid op hoogte
Wanneer op hoogte moet worden gewerkt en geen andere meer geëigende arbeidsmiddelen of werk- methoden beschikbaar zijn om die plaatsen veilig te bereiken, kan onder zeer strikte voorwaarden worden gewerkt vanuit een werkbak/werkplatform, die in de haak van een hijswerktuig hangt. Die strikte voor- waarden zijn vastgesteld, omdat een hijswerktuig in beginsel is ingericht voor het vervoer van goederen, niet voor het vervoer van personen.
De belangrijkste gevaren bij de inzet van een werkbak of werkplatform aan hijswerktuigen zijn valgevaar, het gevaar voor beklemd raken van personen en het gevaar voor omvallen van het hijswerktuig. Om een veiliger gebruik van werkbakken mogelijk te maken is op 1 juli 2020 artikel 7.23d ‘Toepassing werkbakken en werkplatforms’ uit het Arbeidsomstandighedenbesluit gewijzigd. De voorwaarden voor de inzet van een werkbak aan een hijswerktuig zijn hierin aangescherpt en de uitzonderingssituaties nader gereguleerd.
Naast het gebruik van een werkbak is het vanaf 1 juli 2020 tevens toegestaan om, onder dezelfde zeer strikte voorwaarden, vanuit een werkplatform hangend aan de haak van een hijswerktuig werk te verrichten.
Normen en regels
Hieronder de definities van werkbak en werkplatform zoals vermeld in de Nota van Toelichting bij het besluit tot wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Dit besluit is op 24 april 2020 gepubliceerd in het Staatsblad 135:
- Een werkbak is een bak waar vanuit arbeid kan worden verricht en die rondom is voorzien van hek- werken waarmee wordt voorkomen dat een persoon op hoogte uit de bak kan klimmen of vallen.
- Een werkplatform is een platform waar vanuit arbeid kan worden verricht en dat met uitzondering van één zijde is voorzien van hekwerken of waarvan het hekwerk aan een zijde kan worden geopend en waarmee het valgevaar van een persoon op hoogte vanaf het werkplatform wordt voorkomen.
Eisen aan de inzet van werkbak/werkplatform aan een hijswerktuig
De eisen voor de werkbak of werkplatform zijn ondergebracht in de artikelen 7.3, 7.4, 7.4a, 7.5, 7.17, 7.18.
De gewijzigde toepassingsvoorwaarden zijn omschreven in het gewijzigde Arbobesluit 7.23d. De inzet van een werkbak opgehangen aan de haak van een hijskraan blijft mogelijk, echter onder striktere voor- waarden dan voorheen. Toegevoegd wordt de inzet van een werkplatform. Deze is aan één zijde open (of te openen) en bedoeld voor specifieke werkzaamheden. Nog steeds geldt: een werkbak en een werkplat- form mogen op hoogte niet verlaten of betreden worden.
Voordat met de werkzaamheden wordt begonnen moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan:
- Er moet een schriftelijk werkplan worden opgesteld door de opdrachtgever/werkgever.
- Dit schriftelijk werkplan moet door een gecertificeerde hogere veiligheidskundige worden beoordeeld en in orde worden bevonden.
- In dit schriftelijk werkplan moet geoordeeld en vastge- legd zijn dat geen andere veilige werkwijze mogelijk is, waarbij rekening is gehouden met de aard en de inrichting van het bouwwerk en de omgevingsfactoren.
- In dit werkplan moet door die veiligheidskundige geoor- deeld en vastgelegd zijn dat op de locatie waar de werkzaamheden zullen plaatsvinden, de werkzaamhe- den overeenkomstig het werkplan veilig kunnen worden verricht (zie ‘Leidraad inzet werkbak/werkplatform’).
- Uiterlijk twee dagen voor aanvang van de werkzaam- heden wordt door de werkgever aan de toezichthouder (Inspectie SZW) gemeld dat er werkzaamheden met een werkbak dan wel een werkplatform zullen worden verricht.
- In de melding aan I-SZW is beknopt beschreven:
a. de plaats waar de werkzaamheden worden verricht;
b. het aantal betrokken personen; en
c. datum, tijdstip en duur van de werkzaamheden.
Inzet werkbak aan hefwerktuig (voor goederen) niet meer toegestaan
Per 1 juli 2020 is de inzet van een werkbak bevestigd aan een heftruck of soortgelijk mobiel hefwerktuig niet meer in het Arbobesluit artikel 7.23d (lid 2, voorheen onder a) opgenomen. Arbeid verrichten vanuit een werkbak bevestigd aan een hefwerktuig dat geschikt is voor het vervoer van goederen, dat niet specifiek geschikt is gemaakt voor het heffen van personen, is niet meer toegestaan.
Een van de redenen voor deze verandering is dat ingeschat wordt dat geëigende arbeidsmiddelen, die dus wél specifiek geschikt zijn voor het vervoer van personen, voldoende voorhanden zijn. Voor het verrichten van werkzaamheden op hoogte kan bijvoorbeeld een hoogwerker toegepast worden.
Daarnaast is het mogelijk de hefwerktuigen aan te passen en door middel van een EG-typeonderzoek te laten voorzien van een typekeur voor het gebruik van vervoer van personen. Aboma is conformiteit- beoordelingsinstelling (CBI, voorheen Notified Body) voor dergelijke activiteiten.
Constructieve eisen werkbakken/werkplatforms aan hijskranen Werkbakken van voor 1 januari 1997
Werkbakken die voor 1 januari 1997 in gebruik zijn genomen (dus voordat CE-markering was ingevoerd) moeten qua constructie en uitvoering voldoen aan de toenmalige wet- en regelgeving (nader uitgewerkt in P144 en CP26, beide destijds uitgegeven door de Arbeidsinspectie).
Werkbakken van na 1 januari 1997 en voor 1 december 2005
Bij werkbakken die tussen 1 januari 1997 en voor december 2005 in gebruik zijn genomen moeten voor- zien zijn van CE-markering en er dient een EG-typeonderzoek te zijn uitgevoerd. Bij de werkbak behoort een EG-verklaring van overeenstemming te zijn geleverd.
Werkbakken van na 1 december 2005
De fabrikant kan een eigen verklaring afgeven waaruit blijkt dat die aan de regelgeving voldoet. Het wordt aanbevolen dat de werkbak/werkplatform voldoet aan de constructieve eisen opgenomen in EN 14502-1.
Het vrijwillige TCVT-certificatieschema W3-07 Keuren van Werkbakken is hierop gebaseerd. Met het
‘TCVT-certificaat van Goedkeuring’, in combinatie met een op de werkbak aangebrachte TCVT- Goedkeuringssticker toont de eigenaar aan dat is voldaan aan de bepalingen in het Arbobesluit over constructie, keuring en staat van onderhoud.
Werkplatform
Een werkplatform is: een platform waar vanuit arbeid kan worden verricht en waarbij één zijde is voorzien van een wegklapbaar of openklapbaar hekwerk. Het werkplatform voldoet verder aan de specificaties voor een werkbak gefabriceerd na 1 december 2005.
Opschriften werkbak
Op een werkbak moeten de volgende opschriften onuitwisbaar zijn aangebracht:
- naam fabrikant;
- typeaanduiding en serienummer;
- maximale werklast in kg;
- maximaal aantal personen;
- eigen massa in kg.
Tevens moet duidelijk leesbaar op de werkbak de volgende tekst zijn aangebracht: “Gebruik slechts beperkt toegestaan - let op: specifieke voorschriften in gebruiksaanwijzing”.
Gebruiksaanwijzing werkbak/werkplatform
Een werkbak/werkplatform moet zijn voorzien van een gebruiksaanwijzing, die beschrijft onder welke voorwaarden het arbeidsmiddel mag worden ingezet (zie onder paragraaf ‘Gebruiksvoorwaarden aan hijswerktuigen’ en ‘Overigen’). Bovendien moet een gebruiksaanwijzing de volgende informatie bevatten:
- naam en adres van de fabrikant/leverancier;
- typeaanduiding en serienummer;
- overzichtstekening;
- hoofdgegevens, zoals:
· maximale werklast (kg) en toelaatbaar aantal personen;
· afmetingen (lengte, breedte en hoogte);
· eigen massa in kg;
· toelaatbare windsnelheid: 7 m/s;
· gegevens ophangmiddelen (kettingen, kabels, eindbevestigingen, etc.).
Keuring/inspectie werkbak en werkplatform
- Een werkbak wordt sinds eind 2005 niet meer beschouwd als een verwisselbaar uitrustingsstuk en valt daarmee niet meer onder de werkingssfeer van de Machinerichtlijn. Hij is dus niet gebonden aan een CE-markering en een EG-typeonderzoek.
- Een eerste keuring door een deskundige is aan te bevelen, met als keuringscriteria de bepalingen uit het Arbobesluit en (als dringende aanbeveling) de norm NEN-EN 14502-1 Hijskranen - uitrusting voor het hijsen van personen - Deel 1: Hangende werkbakken. Wil men een TCVT-certificaat van goed- keuring, dan is een eerste keuring overeenkomstig NEN-EN 14502-1 verplicht.
- Een werkbak en zijn bevestigingsmiddelen moeten minstens eenmaal per jaar door een deskundige worden geïnspecteerd. Van de inspecties moet een administratie worden bijgehouden.
- Vóór iedere toepassing moet een opstellingsinspectie worden uitgevoerd door de bestuurder van het hijswerktuig samen met degene die verantwoordelijk is voor de inzet van werkbak/werkplatform.
Hiervoor kan het bijgaande ‘Opstellingsinspectierapport voor werkbak/werkplatform’ worden toegepast.
- Het arbeidsmiddel ‘werkplatform’ is per 1 juli 2020 toegevoegd. Voor een werkplatform gelden dezelfde keurings- en inspectievoorschriften als voor de werkbak.
Gebruiksvoorwaarden aan hijswerktuigen
- Het hijswerktuig moet geschikt zijn om in combinatie met een werkbak of werkplatform te worden toe- gepast.
- De massa van werkbak of werkplatform plus de maximale werklast mag niet meer bedragen dan 25%
van de hijslast van de kraan, tenzij er een technische voorziening is getroffen die de werklast begrenst op 50% of minder van de werklast, die met de hijskraan op de betreffende vlucht kan worden gehesen.
- Tijdens de inzet van werkbak/werkplatform dient de bedieningsplaats van het hijswerktuig permanent bemenst te zijn.
- Een werkbak/werkplatform mag alleen worden betreden en verlaten wanneer hij op een vaste onder- grond staat. Het in- of uitstappen op een hoger of lager gelegen standplaats dan het standvlak van het hijswerktuig is niet toegestaan.
- Met een mobiele hijskraan waaraan een bemande werkbak of een werkplatform is bevestigd mag niet worden gereden.
- Met een op een kraanbaan rijdende hijskraan waaraan een bemande werkbak of werkplatform is bevestigd, mag alleen met kruipsnelheid (max. 2,5 km/u) worden gereden.
- Een werkbak/werkplatform mag uitsluitend met geringe snelheid en zonder schokken of stoten worden verplaatst.
- De snelheid waarmee werkbak/werkplatform verticaal wordt verplaatst, de hoeksnelheid waarmee de giek wordt gedraaid en de snelheid waarmee de vlucht wordt gewijzigd, mag niet hoger zijn dan één kwart van de snelheid van de hijskraan waarvoor deze is ontworpen.
- De combinatie mag nooit worden ingezet boven een windsnelheid van 7 m/s (op de hoogte waar de werkbak of het werkplatform wordt ingezet), noch bij windsnelheden die hoger zijn dan voor het hijs- werktuig toelaatbaar is.
- Personen in de werkbak of op het werkplatform moeten een harnasgordel dragen, die aan de constructie van de werkbak/-platform aangelijnd is. Dat moet een korte instelbare lijn zijn, in gebruik als zonebegrenzing.
Overige toepassingsvoorwaarden
- De bestuurder van de machine én degene(n) in werkbak/werkplatform moeten voldoende zijn geïnstru- eerd over de gevaren, de risico’s en de te nemen voorzorgsmaatregelen. Hiervoor kan bijvoorbeeld een sluitende Taak Risico Analyse worden opgesteld.
- Tussen de pers(o)on(en) in werkbak/werkplatform en de kraanmachinist/bestuurder moet een perma- nente en onbelemmerde communicatie mogelijk zijn door middel van doeltreffende communicatie- middelen. De communicatie mag slechts worden gevoerd door één en dezelfde persoon in de werk- bak/-platform en de kraanmachinist/bestuurder. Vooraf moeten duidelijke afspraken zijn gemaakt over de wijze van communicatie. De machinist/bestuurder moet direct kunnen reageren op signalen van de bemanning en mag de bedieningsplaats van het hijswerktuig niet verlaten en geen andere werkzaam- heden verrichten zolang een bemande werkbak/werkplatform zich op hoogte bevindt.
- Zichtcontact is belangrijk. Indien dit door de locatie van werkbak/werkplatform niet mogelijk is, mag de kraanbestuurder in geval van draadloze afstandbesturing zijn cabineplaats verlaten. Hierin schuilt wel een potentieel gevaar, want bij verstoring van de stuursignalen kan de afstandbesturing uitvallen.
- De nominale last van werkbak/werkplatform mag niet worden overschreden.
- De gebruikers van een werkbak/werkplatform dienen de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals een harnasgordel met een korte instelbare lijn toe te passen.
- Omdat een werkplatform voorzien mag zijn van één open zijde moeten de personen, die zich op het werkplatform bevinden, doelmatige veiligheidsaanlijning gebruiken van voldoende sterkte en van zodanige lengte dat zij, aangelijnd, het werkplatform op hoogte niet kunnen verlaten.
- In geval van nood moet de bemanning van werkbak/werkplatform tijdig kunnen worden geëvacueerd.
Dit betekent dat er een nooddaalfunctie op de te gebruiken kraan aanwezig dient te zijn, of er andere evacuatiemiddelen of -methoden beschikbaar moeten zijn.
Verwijzing
- Arbowet artikel 3 lid 1.
- Arbobesluit art. 7.3, 7.4a, 7.5, 7.18, 7.18b en 7.23d (wijziging d.d. 1 juli 2020).
- Staatsblad 135: Besluit van 24 april 2020 tot wijziging van het Arbeidsomstandighedenbesluit in verband met nieuwe regels met betrekking tot het gebruik van werkbakken en werkplatforms aan hijswerktuigen
- TCVT W3-07: Certificatieschema Keuring werkbakken.
- NEN-EN 280 Hoogwerkers - Ontwerpberekeningen, stabiliteitscriteria, constructie, veiligheid, inspecties en beproevingen.
- NEN-EN 14502-1 Hijskranen - Uitrusting voor het hijsen van personen - Deel 1: Hangende werkbakken.
- Inspectie SZW Brochure ‘Werken op hoogte vanuit een werkbak’, februari 2017.
- Leidraad inzet werkbak/werkplatform - Stappenplan ter bepaling of de inzet van een werkbak/werkplat- form gerechtvaardigd is. Juni 2020. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
- Abomafoons:
· 3.14 Keuringen en documenten van hijskranen in Nederland.
· 3.40 Hijsgereedschap (algemeen).
· 3.41 Staalkabels, kettingwerk, hijshaken en hijsbanden.
· 5.07 Hoogwerkers.
Datum: Juli 2020
Wijzigingen ten opzichte van vorige uitgave
- Per 1 juli 2020 is Arbobesluit art. 7.23 d gewijzigd met betrekking tot de inzet van werkbakken en nu ook werkplatforms aan een hijskraan. Nieuwe voorwaarden zijn het vooraf opstellen van een werkplan (met beoordeling van een gecertificeerde veiligheidskundige) en een melding aan I-SZW twee dagen voor aanvang van het werk. Ook is in de nieuwe regelgeving de toepassing van een werkbak ge- koppeld aan hefwerktuigen voor goederen niet meer toegestaan, omdat er inmiddels een ruime beschikbaarheid is van werkbakken die bevestigd zijn aan hefwerktuigen voorzien van een typekeur voor het gebruik van vervoer van personen.
- Paragraaf ‘Werkbak ingezet voor het verwijderen van asbestdaken’ vervallen. Hiervoor is nu de inzet van werkplatforms beschreven, zoals opgenomen in Arbobesluit art. 7.23 d.
Uitgave: Aboma bv Maxwellstraat 49 a Postbus 141 6710 BC Ede tel. 0318 69 19 20 www.aboma.nl
Heeft u naar aanleiding van deze informatie vragen, opmerkingen of verbetersuggesties, geef het aan ons door via
Abomafoon@aboma.nl Wij helpen u graag!
Bijlage Opstellingsinspectierapport voor werkbak/werkplatform aan hijswerktuig
Deze opstellingsinspectie dient te worden uitgevoerd voor elke ingebruikname van een werkbak of werkplatform aan een hijswerktuig, dat niet is ontworpen voor het verplaatsen van personen. De meeste hijskranen zijn niet specifiek ontworpen voor het verplaatsen van personen. Indien dit wel het geval zou zijn moet dat in de gebruiksaanwijzing van de hijskraan zijn beschreven, inclusief de voorwaarden waaronder.
Werkbak/-platform (merk/nr.) : ……….…..
Eigen massa (kg) : ……….…..
Naam gebruiker : ……….…….…………..
Bedrijf : ……….……….……..
Hijswerktuig (merk/type/nr.) : ……….……..
Eigenaar : ……….………..
Naam machinist : ……….……….………..
Bedrijf : ……….……….………..
Project : ……….…………..
Plaats : ……….…………..
Datum opstellings-
inspectie : ……….…….…………..
Indien één van de onderstaande vragen met “niet in orde” wordt beantwoord, dan is de inzet van werkbak/werkplatform niet toegestaan
in orde
niet in orde
n.v.t.
1. WERKPLAN
1.1 Is een schriftelijk werkplan aanwezig en is het werkplan door een gecertificeerde hogere veiligheidskundige beoordeeld en in orde bevonden?
1.2 Kunnen de werkzaamheden op de locatie, waar de werkzaamheden zullen gaan worden uitgevoerd, overeenkomstig het werkplan én veilig worden verricht?
1.3 Is voorgaande tekst van dit informatieblad gelezen en begrepen?
2. MELDING AAN DE TOEZICHTHOUDER
2.1 Zijn de werkzaamheden ten minste twee dagen voor de start van de werkzaamheden aan de toezichthouder (Inspectie SZW) gemeld?
3. VEILIGHEID WERKBAK / WERKPLATFORM
3.1 Is periodieke inspectie uitgevoerd (niet ouder dan 1 jaar) door een deskundige?
3.2 Is de toegepaste viersprong in overeenstemming met administratieboek/gebruiksaanwijzing?
3.3 Zijn viersprong, stroppen, sluitingen en werkbak/-platform in goede staat en correct geborgd?
4. VEILIGHEID HIJSWERKTUIG
4.1 Is periodieke inspectie uitgevoerd (niet ouder dan 1 jaar) door een deskundige*)
*) voor mobiele kranen en torenkranen elke 2e jaar en na een ingrijpende wijziging, door een conformiteitbeoordelingsinstelling = keuringsinstantie
4.2 Zijn hijskabel en -haak in goede staat?
4.3 Zijn hijskabelbevestigingen aan trommel, wartel, hijshaak in goede staat?
4.4 Werkt wartel van de hijshaak soepel?
4.5 Is de mogelijkheid van het dalen van werkbak/werkplatform door middel van vrije val op het lierwerk uitgesloten?
5. GEBRUIKSBEPALINGEN
5.1 Is een harnasgordel met een korte instelbare lijn beschikbaar voor iedere gebruiker?
5.2 Is de gebruiker continu aangelijnd aan een vast en geschikt punt in de werkbak/-platform?
5.3 Is er vanuit de cabine van de kraan continu zicht op werkbak/werkplatform of is er continu contact met portofoons? En wordt de bedieningsplaats niet verlaten tijdens de hijswerk- zaamheden?
5.4 Wordt alleen op het opstelniveau van de hijskraan in en uit de werkbak/-platform gestapt?
5.5 Is de gebruikershandleiding van werkbak/werkplatform op de werkplek aanwezig?
5.6 Wordt de voorgeschreven 25% reductie van de hijstabel gerealiseerd? Of zijn er techni- sche voorzieningen getroffen die de werklast begrenzen op 50% of minder van de werk- last, die met de hijskraan op de betreffende vlucht kan worden gehesen?
5.7 Wordt de voorgeschreven reductie van de bewegingen op 25% van de ontwerpsnelheid gerealiseerd?
5.8 Zijn er doeltreffende voorzieningen getroffen zodat de personen bij gevaar kunnen worden geëvacueerd?
Opmerkingen / toelichting …….…………...….……….…….………….………..…….…….….……..….
Handtekening gebruiker : ………..………....….……… Handtekening machinist : ……..………...…...….………
Toolbox Werkbak/werkplatform ingezet voor arbeid op hoogte
Overige aandachtspunten
• Werkbak alleen in te zetten als de plaats moeilijk te bereiken is en er geen ander geschikte en veilige middelen bestaan.
• Twee dagen voor aanvang werkzaamheden melding gedaan bij de Inspectie SZW.
• In- en uitstappen op hoogte niet toegestaan.
• Werkbak of werkplatform aan een hijskraan alleen toe te passen bij windsnelheid tot maximaal 7 m/s.
• Doeltreffende voorzieningen getroffen en besproken om bij gevaar medewerkers te kunnen evacueren.
Registratieformulier toolbox
Project:
Gehouden door: Functie:
Datum: Onderwerp:
Presentielijst
Naam Bedrijfsnaam Handtekening
Eventuele opmerkingen:
