Acuut coronair syndroom
Thomas Konings, verpleegkundig specialist Mike Kuyper, verpleegkundig specialist
Inhoud
1. Definitie acuut coronair syndroom 2. Cijfers
3. Diagnosestelling 4. Oorzaken ACS 5. Anamnese 6. Diagnostiek
7. Verpleegkundige observaties 8. Behandeling ACS/AP
9. Risicofactoren 10. Hartrevalidatie
1. Definitie acuut coronair syndroom
Acuut coronair syndroom (ACS) omvat het acute myocardinfarct (AMI) en instabiele angina pectoris (IAP)
Acuut myocardinfarct is nog weer onder te verdelen in STEMI (infarct met ST-elevatie op het ECG) en NSTEMI (infarct zonder ST-elevatie op het ECG)
1. Definitie acuut coronair syndroom
Instabiele angina pectoris:
• Angineuze klachten in rust
• Troponine niet verhoogd of slechts licht verhoogd (zonder ‘rise and fall’)
• In geval van angineuze klachten alleen bij inspanning: stabiele angina pectoris.
2. Cijfers
Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn
2. Cijfers
• In 2018 overleden 8.434 personen als gevolg van coronaire hartziekten, 5.130 mannen en 3.304 vrouwen (60,0 per 100.000 mannen en 38,1 per 100.000 vrouwen). De sterfte neemt sterk toe met de leeftijd
CBS Doodsoorzakenstatistiek (gedownload van CBS StatLine)
2. Cijfers
• In 2015 waren coronaire hartziekten in Nederland verantwoordelijk voor de meeste ziektelast
• De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren en het aantal jaren
geleefd met gezondheidsproblemen, gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).
2. Cijfers: ranglijst ziektelast 2015
Bron: https://www.volksgezondheidenzorg.info/
2. Cijfers: sterfte coronaire hartziekten
Bron: Nivel Zorgregistraties eerste lijn
3. Diagnosestelling
• De diagnose ACS wordt gesteld aan de hand van klinische- ECG- en biochemische kenmerken.
• Het vaststellen van de diagnose vindt steeds meer plaats voordat de patiënt in het ziekenhuis opgenomen wordt (ambulance). Bijvoorbeeld met ECG-criteria.
• Op basis van ECG: STEMI of non-STEMI
• Bij transmurale ischemie bestaat veelal ST-elevatie en bij non-STEMI is de ischemie meestal niet transmuraal (subendocardiale ischemie of infarcering).
• Bij beide is het troponine verhoogd.
4. Oorzaken acuut coronair syndroom
• Atherosclerose met plaqueruptuur of coronaire dissectie waardoor trombusvorming en/of spasme
4. Oorzaken acuut coronair syndroom
• Embolie (trombus, klepkalk, vegetatie, tumor)
• Coronairspasme
• Coronair dissectie (spontaan, iatrogeen)
• Coronair trauma (scherp of stomp thoraxtrauma)
• Aortadissectie type A
5. Anamnese
Typische angina pectoris:
• Typisch drukkend/beklemmend gevoel op de borst (met uitstraling naar de nek, kaak, schouder of arm)
• De klachten worden uitgelokt door fysieke inspanning of emotionele stress.
• De klachten verdwijnen in rust of na inname nitraten < 5 minuten.
Let op: atypische presentatie bij diabetes mellitus, ouderen, vrouwen, patiënten met chronisch nierfalen en dementerenden
6. Diagnostiek
• ECG
• Laboratorium: CK, Hs-troponine T
• Aanvullend: Hb (anemie), eGFR (nierfunctiestoornissen), D-dimeer (longembolie), CRP (ontsteking), leverenzymen (hypoperfusie) en (NT-pro)BNP (hartfalen)
• Echocardiografie
• Regionale wandbewegingsstoornissen
• Aanvullend/differentiërend: pericardvocht, ruptuur, klepdysfunctie, rechtsbelasting
• Fietsergometrie
• ST-veranderingen
• Toename van extra systolen bij inspanning
• Coronair angiografie
7. Verpleegkundige observaties
• Algemene indruk (vegetatieve verschijnselen), bloeddruk, pols, ademhalingsfrequentie, CVD
• NB: Lichamelijk onderzoek hoeft geen afwijkingen te vertonen.
• ECG
8. Behandeling ACS/AP
1. Medicatie
2. Percutane coronaire interventie (PCI) / dotterbehandeling
3. Coronary Artery Bypass Grafting (CABG) / bypass- of omleidingsoperatie
8. Behandeling: medicatie
‘’Golden Five’’
1. Ascal
2. ADP-receptor blokker (bv. Ticagrelor, Clopidogrel of Prasugrel) 3. ACE-remmer (bv. Perindopril, Ramipril)
4. Bètablokker (bv. Metoprolol) 5. Statine (bv. Simvastatine)
Overige medicatie:
- Nitraten (bv. Monocedocard en Nitrospray)
- Calciumantagonisten (bv. Amlodipine, Barnidipine) - Protonpompremmer bij DAPT
8. Behandeling: casus
Hr. B. Smit ligt opgenomen op de afdeling cardiologie status na NSTEMI en als verpleegkundige draag jij zorg voor hem. Je doet in de ochtend de
routinecontroles en meet een bloeddruk van 90/60 en een hartslag van 70 sl/min. Je moet de medicatie nog delen.
Hij gebruikt de volgende medicatie: Acetylsalicylzuur 1x 80mg; Ticagrelor 2x 90mg; Perindopril 1x 2 mgl Metoprolol 1x 50mg (succinaat); Simvastatine 1x 40mg, Pantoprazol 1x 40mg.
Wat doe je en waarom?
8. Behandeling: dotterbehandeling (PCI)
• Percutane coronaire interventie (PCI)
8. Behandeling: CABG
• Een bypass- of omleidingsoperatie van de kransslagaders of CABG
8. Behandeling: casus
Mw. C. Veer komt retour uit MST voor verdere klinische revalidatie na een hartoperatie (CABG en aortaklepvervanging).
1. Welke complicaties kunnen er optreden na een hartoperatie?
2. Welke verpleegkundige observaties of acties kunnen helpen bij de diagnosestelling?
9. Risicofactoren
Te beïnvloeden:
• Hypertensie: Antihypertensiva: streef (in rust)
systole < 140 mmHg en diastole < 90 mmHg
• Roken stoppen roken poli via huisarts
• Stress/spanning stressmanagement
• LDL-cholesterol statines: streef LDL < 1.8 mmol/l
• Diabetes Mellitus nuchtere glucose < 6 mmol/l of HbA1c
• Leefstijl beweegnorm (zie volgende dia)
• Overgewicht afvallen, streef BMI < 25 Niet te beïnvloeden:
• Geslacht
• Leeftijd
• Erfelijkheid
9. Risicofactoren: beweegrichtlijn
2 keer per week bot- en
spierversterkende activiteiten.
Voor ouderen in combinatie met balansoefeningen.
Minimaal 150 minuten per week matig of zwaar intensief bewegen, verspreid over
meerdere dagen.
Voorkom veel zitten.
Bron: Flickr Daveynin
10. Hartrevalidatie: waarom?
Positieve effecten van hartrevalidatie:
• 50% minder kans op nieuwe hartproblemen
• 30%-35% minder kans op sterfte door hartproblemen
• Beter psychisch en sociaal functioneren
(o.a. fitheid, zelfvertrouwen, deelname sociale activiteiten)
Bron: hartstichting; harteraad
10. Hartrevalidatie: indicaties
Absolute indicaties
• Patiënten met een acuut coronair syndroom (ACS), waaronder een acuut myocardinfarct;
• (AMI) en instabiele angina pectoris (IAP);
• Patiënten met stabiele angina pectoris;
• Patiënten die een Percutane Coronaire Interventie (PCI) hebben ondergaan;
• Patiënten na een omleidingsoperatie (Coronary Artery Bypass Grafting (CABG).
Relatieve indicaties
• Patiënten met hartfalen;
• Patiënten met een aangeboren hartafwijking;
• Patiënten na harttransplantatie;
• Patiënten na hartklepoperatie;
• Patiënten na ICD of een pacemaker implantatie;
• Patiënten met (behandelde) ritmestoornissen (o.a. boezemfibrilleren);
• Patiënten met atypische thoracale pijnklachten (hartangst);
• Patiënten na een reanimatie;
10. Hartrevalidatie: onderdelen
•
Lichamelijke training (FIT-module) FysiotherapieOntspanningsoefeningen
•
Voorlichting (INFO-module)•
Psychologische begeleiding (PEP-module)•
Maatschappelijk werk10. Hartrevalidatie: casus
Mw. A. de Laar is opgenomen vanwege klinische revalidatie na een STEMI anterolateraal, waarvoor een PCI LAD/D in MST, nadien werd mw.
teruggeplaatst naar ZGT voor verdere klinische revalidatie.
• Welke acties onderneem je als verpleegkundige?
• Welke complicaties kun je na een PCI verwachten?
• Welke leefregels krijgt de patiënt bij ontslag?
10. Hartrevalidatie: ontslag van de afdeling
Hartrevalidatie start op de afdeling!
1. Na interventie/operatie altijd fysiotherapie in consult
2. Voorlichting rondom cardiovasculair risicomanagement. (CVRM)
3. Zakkaartje/folder hartrevalidatie uitreiken en attenderen op website voor meer informatie hartrevalidatie
4. Leefregels na ontslag (Auto rijden, beweging oppakken, TED-kousen etc.)
