HULPVERLENING AAN VLUCHTELINGEN GRATIS
Auteur: G. van der Veer Aantal pagina's: 203 pagina's Verschijningsdatum: 2002-05-11
Uitgever: Thiememeulenhoff EAN: 9789055741526
Taal: nl Link:
Download hier
Samen werken, voor een psychisch gezonde jeugd
Zo benutten we hun capaciteiten en verdienen zij een inkomen. Wereldwijd zijn er ruim 68,5 miljoen mensen op de vlucht, een recordaantal.
Hiervan zijn 40 miljoen mensen op de vlucht in eigen land, dit zijn ontheemden. Ruim 25,4 miljoen mensen zijn vluchtelingen: zij zoeken veiligheid in het buitenland, meestal een buurland of ander land in de regio. De resterende 3,1 miljoen mensen zoeken asiel in landen buiten hun regio. Soms omdat er simpelweg geen vluchtelingenkampen zijn, andere keren omdat vluchtelingen niet afhankelijk willen worden van humanitaire hulp.
Stichting Vluchteling helpt deze stedelijke vluchtelingen en besteedt extra aandacht aan vluchtelingenkinderen. Wat is een vluchteling? Een vluchteling is een persoon die zijn land heeft verlaten uit vrees voor vervolging wegens ras, godsdienst, nationaliteit, sekse, seksuele voorkeur, politieke overtuiging of het behoren tot een sociale groep dan wel uit lijfsbehoud voor burger oorlog of ernstige verstoringen van de openbare orde.
Waar werken we Afrika. Kenia Libië Niger Nigeria Oeganda. Bekijk alle landen binnen Afrika. Irak Jordanië. Libanon Syrië. Bekijk alle landen binnen Midden-Oosten. Myanmar Bangladesh. Afghanistan Thailand. Bekijk alle landen binnen Azië. Duur: 02m Duur: Home Over Ons. Goede praktijkvoorbeelden uit de hulpverlening aan vluchtelingen Handboek. Voor wie is het handboek interessant? Wie heeft het gemaakt? Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg, in Identiteitsbeleving van jongeren met een migratieachtergrond. Maman Berthe is bang voor het rusthuis. Ali over de Vlaamse hulpverlening. Mihaela vertelt over haar werk als intercultureel bemiddelaar. Bekijk alle filmpjes in de videozone
INFORMATIE
Voor wie is het handboek interessant? Wie heeft het gemaakt? Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg, in Identiteitsbeleving van jongeren met een migratieachtergrond. Maman Berthe is bang voor het rusthuis. Ali over de Vlaamse hulpverlening. Mihaela vertelt over haar werk als intercultureel bemiddelaar. Bekijk alle filmpjes in de videozone Identiteitsbeleving van jongeren met een migratieachtergrond Duur: 2m Maman Berthe is bang voor het rusthuis Duur: 02m Ali over de Vlaamse hulpverlening Duur: 2m Mihaela vertelt over haar werk als intercultureel bemiddelaar Duur: In geval van crisis of een vermoeden van kindermishandeling Veilig Thuis bij asielzoekers is de gemeente verantwoordelijk voor het regelen en betalen van hulp. Als jeugdreclassering aan de orde is, dan is het COA weer verantwoordelijk; die koopt namens gemeenten de hulp in bij de gecertificeerde instellingen.
De GGD is verantwoordelijk voor de publieke gezondheidszorg: jeugdgezondheidszorg, preventie, voorlichting en screening. Asielzoekers vallen ook onder die zorg van de GGD. De screening op tbc die asielzoekers uit risicolanden bij aankomst in Nederland krijgen, is daar een voorbeeld van. Dit takenpakket is vastgesteld door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport VWS met daarbij een aanvulling voor
asielzoekerskinderen. Het bevat bijvoorbeeld de volgende contactmomenten:. GGD'en voeren individuele en collectieve preventie van
infectieziekten uit. Hieronder vallen onder andere bron- en contactopsporing en het melden van meldingsplichtige infectieziekten, zoals hepatitis B, mazelen, kinkhoest en tbc.
Dit kan zijn naar aanleiding van meldingen van COA-locatiemanagers. Naast de hierboven genoemde partijen zijn een aantal partijen belangrijk bij de psychosociale ondersteuning aan vluchtelingenkinderen. In de noodopvang en de asielzoekerscentra heeft het COA een belangrijke rol in het verstrekken van algemene informatie en begeleiding. Daarnaast ondersteunt het COA asielzoekers zelf vorm te geven aan hun toekomst.
VluchtelingenWerk Nederland geeft voorlichting over de asielprocedure en over praktische zaken. Zij vertellen vluchtelingen bijvoorbeeld waar zij kunnen bidden en hoe zij een dokter kunnen bezoeken. VluchtelingenWerk kan aanwezig zijn bij het gehoor van de IND wanneer daar aanleiding voor is. Op de aanmeldlocaties signaleren medewerkers van VluchtelingenWerk mogelijk kwetsbare groepen, waaronder kinderen.
Ook organiseert VluchtelingenWerk vakantieweken voor vluchtelingenkinderen. Het Rode Kruis ondersteunt bij de opvang van vluchtelingen. Zij willen de leefbaarheid en veiligheid op opvanglocaties vergroten. Middels de Refugee Buddy App voorzien zij vluchtelingen van informatie over hun verblijfplaats en aanwezige faciliteiten. De Nationale Stichting ter Bevordering van Vrolijkheid kort: Stichting de Vrolijkheid is een
multicultureel, non-profit netwerk van artiesten, muzikanten en acteurs die zich inzetten voor kinderen en jongeren in azc's. Middels activiteiten en projecten proberen zij meer zekerheid te bieden en begeleiding te geven aan jonge asielzoekers. Kinderen krijgen handvatten om met moeilijke situaties en nare ervaringen om te gaan. De Vrolijkheid heeft samen met Kinderpostzegels het Nest-model ontwikkeld. In een Nest-centrum wordt vanuit een ecologisch systeem perspectief gewerkt aan een gezonde omgeving voor kinderen in azc's om op te groeien.
De centra zijn ingericht als plek waar kinderen kunnen spelen, huiswerk kunnen maken en mentorbegeleiding kunnen ontvangen. Ouders worden hier zoveel mogelijk bij betrokken. Pharos is het Expertisecentrum Gezondheidsverschillen. De expertise van Pharos is gebaseerd op wetenschap, experts en ervaring. Deze expertise wordt ingezet om de kwaliteit, effectiviteit en toegankelijkheid van de gezondheids zorg voor migranten en laagopgeleiden te stimuleren. Ook werkt Pharos aan het bevorderen van preventie en versterken van zelfmanagement bij deze groepen.
Pharos wil gezondheidsverschillen tussen etnische groepen verminderen. War Child zet zich in voor een beter leven van oorlogs- en vluchtelingenkinderen. Zij helpen kinderen hun ingrijpende ervaringen te verwerken, bij het durven maken van contact met anderen en het opbouwen van hun zelfvertrouwen. War Child laat kinderen actief een rol spelen in het voorlichten van hun sociale omgeving. Om gemeenten te ondersteunen bij vraagstukken op bijvoorbeeld het gebied van maatschappelijke begeleiding, scholing, integratie en gezondheidszorg van
asielzoekers en vergunninghouders is het OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vergunninghouders OTAV opgericht. Het OTAV biedt praktische ondersteuning aan gemeenten in de vluchtelingenketen. Verder organiseert het Arq Kenniscentrum Migratie preventieve gezinsgroepen op locatie voor vluchtelingengezinnen en asielzoekers- in samenwerking met lokale zorgverstrekkers.
Het Arq Kenniscentrum Migratie streeft naar optimale psycho-sociale ondersteuning van vluchtelingen, ex- asielzoekers en migranten. Zij richt zich daarom specifiek op het verbeteren van de kwaliteit en samenhang van de zorgketen, de inzet van preventieve interventies en vroegsignalering van psychische klachten. Arts en Zorg is verantwoordelijk voor de organisatie en financiering van de zorg voor asielzoekers. Arts en Zorg verzorgt de landelijke inkoop en het contracteren van de zorg voor asielzoekers. Zorgsoorten die binnen de RZA vallen zijn huisartsenzorg, farmacie, mondzorg, zittend ziekenvervoer, fysiotherapie, hulpmiddelen, ziekenhuiszorg, geboortezorg, AWBZ, thuiszorg, ggz waaronder jeugd-ggz , ent- administratie etc. De RZA is een natura-regeling en beschrijft de zorg en de voorwaarden van alle zorgsoorten waar een asielzoeker recht op heeft.
Daarnaast kent de RZA aanvullende zorg zoals mondzorg voor volwassenen en algemeen maatschappelijk werk. Sinds zijn er bijeenkomsten met ketenpartners om verbeterpunten te benoemen en daarmee een kwaliteitsslag in de ggz aan asielzoekers te bereiken. Het doel is een optimaal samenwerkende ggz-keten met kwalitatief goede en transparante zorg. De ambitie van het convenant is elkaar te verbinden aan afspraken die leiden tot een optimale samenwerking bij het versterken van de psychische gezondheid van en het leveren van ggz aan asielzoekers.
Ondanks dat kinderen en jongeren niet specifiek in het convenant worden genoemd, richt men zich daar in de uitwerking van de
convenantafspraken wel op. In vier werkgroepen worden deze afspraken verder uitgewerkt. De werkgroepen bespreken het preventieaanbod voor jeugdige asielzoekers. Zij werken een systeemgerichte ggz benadering uit die ervoor zorgt dat via de ouders ook de kinderen in beeld komen.
Eén van de werkgroepen ontwikkelt een triage-instrument dat geschikt is voor kinderen vanaf 12 jaar. GC A zorgt voor huisartsenzorg en het doorverwijzen van asielzoekers naar zorg die dichtbij en goed toegankelijk is. Hierbij is extra aandacht voor taal- en cultuurverschillen, de leefsituatie en bijzondere zorgbehoefte. Wanneer het COA of de azc school signaleert dat een kind hulp of zorg nodig heeft, lichten zij ouders hierover in en adviseren zij hen om naar het G CA te gaan voor onderzoek.
De hulp of zorg wordt vergoed vanuit de RZA. Arts en Zorg zal uiteindelijk terugkoppelen aan het COA of de azc school over de al dan niet geboden hulp. Hoe de zorgketen vrijwillige jeugdhulp eruitziet voor asielzoekerskinderen wordt inzichtelijk via het Informatieblad Vrijwillige jeugdhulp vluchtelingenkinderen bron: Raad van de Kinderbescherming. Het screenen van trauma-gerelateerde problematiek bij
vluchtelingenkinderen is belangrijk.
Lang niet alle kinderen die een schokkende gebeurtenis meemaken ontwikkelen trauma-klachten. Uit een meta-analyse van Alisic et al. Echter, vluchtelingenouders zijn niet altijd in staat vragenlijsten voor hun jonge kinderen in te vullen door de taalbarrière. Het gebruik van een tolk behoort eventueel tot de mogelijkheden alleen is dit slechts een tijdelijke oplossing. Voor de signalering en screening van psychosociale problematiek bij vluchtelingenkinderen ontbreken richtlijnen met betrekking tot het opvangen en duiden van signaleren van psychische problematiek. Uit de praktijk blijkt dat de instrumenten die er zijn beperkt en ad-hoc worden gebruikt. Het voor Veilig Thuis ontwikkelde triage-instrument kan het
besluitvormingsproces van professionals ondersteunen, waarna gezinnen met problemen de juiste intensiteit van zorg kunnen ontvangen.
Het geeft medewerkers handvatten om te beoordelen welke spoed en expertise nodig zijn. Het triage-instrument is bruikbaar bij geweld en onveiligheid in de huiselijke kring. Lees meer over diagnostiek van trauma. De zorgbehoefte van vluchtelingenkinderen is afhankelijk van verschillende factoren. Van algemeen belang is de reactie van de ouders tijdens verschillende stadia van de asielprocedure.
Wanneer ouders stress ervaren rondom de asielprocedure zullen kinderen meer geneigd zijn deze spanningen over te nemen. Wanneer een verblijfsvergunning is verkregen en de kinderen en ouders meer tot rust komen, ontstaat mogelijk ook meer ruimte om problemen te uiten. Het stadium van de asielprocedure is belangrijk om mee te nemen in de timing van de behandeling, hoewel het geen reden mag zijn om niet te behandelen.
Voor vragen over de afstemming van behandeling bij vluchtelingenkinderen kan één van de experts geconsulteerd worden. De interventiepiramide is een model dat activiteiten ordent die worden georganiseerd om de psychische gezondheid van vluchtelingen te bevorderen. Hierbij worden verschillende niveaus van interventie onderscheiden. Figuur 1. Interventiepiramide Arq Psychotrauma Expert Groep, In de basis bevinden zich de basisvoorzieningen en veiligheid met betrekking tot psychosociale zorg en ondersteuning.
Denk hierbij aan toegang tot goede informatie en de aanwezigheid van onderdak, kleding en voedsel. Op het tweede niveau staan activiteiten die zijn gericht op ondersteuning van gezinnen en de lokale gemeenschap. Hieronder vallen het versterken van gezinsverbanden, dagelijkse bezigheden zoals school en opvoedingsondersteuning. Het derde niveau bevat gerichte, niet gespecialiseerde ondersteuning en behandeling, zoals
laagdrempelige psychosociale behandelprogramma's. De top van de piramide beslaat het gespecialiseerde hulpaanbod. Hieronder vallen de specialistische traumagerichte behandelprogramma's. Elke vluchteling zal een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt. Maar niet elke vluchteling zal zich in de top van de piramide bevinden en een zware behandeling nodig hebben. Het vergroten van veerkracht is de basis bij het bieden van hulp. Het bieden van voorwaarden waarmee vluchtelingen hun leven weer kunnen oppakken helpt bij het vergroten daarvan.
Een sociaal trauma, ook wel collectief trauma genoemd, ontstaat wanneer een groep mensen getraumatiseerd raken door dezelfde gebeurtenis sen.
Voorbeelden hiervan zijn de vuurwerkramp in Enschede en de aanslagen op 11 september in New York. Een collectieve benadering van traumabehandeling spreekt het groepsgevoel aan en benadrukt het belang van steun bieden en ontvangen van lotgenoten. Goed ouderschap in moeilijke tijden is een preventief programma voor meergezinsgroepen met vluchtelingenkinderen. Het programma is gericht op de veerkracht van ouders waardoor zij hun kind eren beter kunnen ondersteunen.
Ook leren ouders ingaan op vragen van hun kind eren en ouders worden gestimuleerd elkaar te ondersteunen. De trainingen worden lokaal in azc's aangeboden. Een preventief ouderschapsprogramma waarbij ouders elkaar ook steunen is in ontwikkeling. Verschillende behandelaren in Nederland passen de kinderversie van EMDR toe bij vluchtelingenkinderen. Dit is mogelijk bij kinderen van alle leeftijden. Ingrijpende gebeurtenissen die plaats hebben gevonden voordat het kind kon praten, kunnen ook verwerkt worden met behulp van EMDR. Bij heel jonge kinderen is betrokkenheid van de ouders bij de behandeling belangrijk. In de praktijk blijkt dat EMDR bij kinderen vaak nog sneller resultaten geeft dan bij volwassenen. Stichting Centrum '45 en GGZ Rivierduinen zijn een samenwerkingsproject gestart waarin de effecten van EMDR als traumagerichte therapie voor vluchtelingenkinderen in een gerandomiseerde studie worden onderzocht. Kinderen tussen 8 en 18 jaar oud nemen deel aan het onderzoek dat moet vaststellen of EMDR effectief is in het verminderen van symptomen bij getraumatiseerde kinderen.
Doel hiervan is om de huidige aanpak en methodiek in de opvang en voogdij effectiever te laten aansluiten bij die doelgroep. Het project richt zich op het inzetten van veerkracht. Begeleiding in de vorm van EMDR is hier een onderdeel van. Behandelaren die denken dat EMDR hulp kan bieden bij kinderen die zij behandelen moeten hierin bemoedigd worden. Bij twijfel hierover zouden experts geconsulteerd moeten kunnen worden.
Binnen specialistische centra worden individuele traumagerichte behandelingen uitgevoerd. Deze zijn meer aangepast aan de specifieke situatie van
het kind. Dit is een exposure therapie programma, specifiek gericht op vluchtelingenkinderen met PTSS. Kinderen worden door een therapeut aangemoedigd een chronologisch verhaal te vertellen waarin alle trauma gerelateerde gebeurtenissen uit hun leven aan bod komen.
KIDNET biedt kinderen de kans hun traumatische ervaringen te herleven en deze gebeurtenissen te internaliseren op een manier die positieve ontwikkeling en een positieve kijk op de toekomst aanmoedigt. Infant mental health richt zich op het bevorderen van de kwaliteit van de ouder- kindrelatie. De ontwikkeling van het jonge opgroeiende kind kan hiermee geoptimaliseerd worden. Psychotherapie waarbij zowel de ouder als het jonge kind betrokken worden is effectief voor kinderen die een traumatiserende gebeurtenis hebben meegemaakt. Lees meer over behandeling bij chronisch trauma. Veerkracht is een bruikbaar concept bij vluchtelingen kinderen met trauma-gerelateerde complexe sociaal-psychiatrische problematiek. Veerkracht gaat over het vermogen om mentaal te herstellen na een negatieve gebeurtenis of zelfs het geven van een positieve draai aan tegenslagen. Na traumatische gebeurtenissen herstellen mensen beter wanneer zij hun persoonlijke, sociale en materiële bronnen van
veerkracht vinden of hervinden Lamkaddem e.
Arq Psycho Trauma Expertgroep pleit voor een behandeling van psychotrauma bij vluchtelingenkinderen die zich richt op het vergroten van de veerkracht. De behandelaar kan hiervoor gebruik maken van het stress-steun-kwetsbaarheid-kracht sskk model. Binnen dit model wordt gekeken naar stressfactoren, mate van sociale steun, kwetsbaarheden en persoonlijke kracht bij kinderen. Het overgrote deel van kinderen met psycho- traumatische klachten zal op de langere termijn geen klachten ontwikkelen bij voldoende herstelmogelijkheden rust, structuur, betrokkenheid van ouders. Ouders maar ook leerkrachten en andere betrokken volwassenen worden gestimuleerd om kinderen een luisterend oor te bieden en het goede voorbeeld voor omgaan met stress te geven om hun veerkracht te vergroten zie 'het gezin' en 'onderwijs'.
In het rapport 'Veerkracht en vertrouwen' wordt de rol van veerkracht in de behandeling van vluchtelingen benadrukt. De belangrijkste bron van veerkracht bij kinderen blijkt de steun van een ouder of verzorger. De sociale wereld waarin kinderen leven, bijvoorbeeld het gezin maar ook de school, leeftijdsgenootjes en de buurt waarin zij wonen, is eveneens een bron van veerkracht. Andersom kunnen psychische klachten bij kinderen herleid worden tot veranderingen in één van de ecologische lagen. Wanneer bijvoorbeeld een belangrijk persoon wegvalt of een gezin net verhuisd is, kan dit de veerkracht van kinderen verstoren. Daarnaast blijkt dat kinderen van getraumatiseerde ouders minder veerkracht vertonen dan kinderen van niet-getraumatiseerde ouders Daud et al.
Het overgrote deel heeft dus genoeg veerkracht om dit niet te ontwikkelen. Wanneer de belangrijkste veerkrachtfactor ontbreekt, namelijk een ouder, dan is de kans op het ontwikkelen van langdurige klachten veel groter. Behandeling die uitgaat van veerkracht, houdt rekening met deze kracht- of kwetsbaarheidfactoren. Het 'stress-steun-kracht-kwetsbaarheid'-model wordt hiervoor gebruikt. Dit model richt zich op het aanpakken van klachten door het vergroten van de veerkracht, wat bestaat uit persoonlijke kracht en sociale steun. Een voorwaarde voor het werken met dit model is dat de hulpverlener de patiënt goed moet leren kennen Lamkaddem et al. De hulpverlener moet inzicht krijgen in de specifieke factoren die deze patiënt klachten opleveren of juist kunnen helpen in de behandeling. Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen, heeft
voorlichtingsbrochures voor vluchtelingen in verschillende talen beschikbaar.
Het gaat hierbij om "Waar kunt u hulp vinden voor uw psychische klachten? De informatie van deze brochures geeft ouders meer kennis over welke hulp zij kunnen zoeken voor hun kind eren en wat zij zelf kunnen doen. De website Tell-Me , een initiatief van de Kindertelefoon, biedt een digitaal klankbord. Hier kunnen kinderen en jongeren 24 uur per dag terecht voor informatie en advies. Daarnaast bevat de website informatie voor professionals over onderzoek naar zorg behoeften van kinderen in azc's.
Pharos heeft een handreiking voor weerbaarheidstraining voor kinderen die nieuw in Nederland zijn ontwikkeld. Gebaseerd op praktijkervaringen biedt dit boekje weerbaarheidsdocenten veel achtergrondinformatie en praktische tips. Scholen met nieuwkomers kunnen het gebruiken als zij een training overwegen en als voorbereiding van de uitvoering. Een weerbaarheidstraining richt zich op het vergroten van het zelfvertrouwen van kinderen. Door weerbaarheidstrainingen leren zij voor zichzelf op te komen en bedreigende situaties het hoofd te bieden. Stichting de Vrolijkheid organiseert creatieve activiteiten voor kinderen in azc's. Door middel van dans, theater, muziek en beeldende kunst worden kinderen uitgedaagd hun verhalen vorm te geven. In Nederlandse centrale opvangcentra helpt project Eigen-Wijs kinderen om hun zelfvertrouwen te vergroten en grip te krijgen op hun onzekere leven.
Hiervoor worden muziekactiviteiten, voorlichtingen en spreekuren georganiseerd. Ook de website Tell-Me is onderdeel van dit project.
Interactieve muzieklessen bereiden de kinderen voor op een grootschalig slotconcert aan het eind van het schooljaar. Speciaal getrainde voorlichters geven groepsvoorlichtingen over asielprocedures en de rechten van het kind. Tot slot worden speciale kinderspreekuren
georganiseerd in samenwerking met de Kindertelefoon. Het project heeft als doel om kinderen de gelegenheid te geven om het 'vluchteling zijn' even te vergeten.
Binnen het project worden activiteiten zoals sport, spel en dans aangeboden. Daarnaast signaleren de begeleiders tijdens de activiteiten welke kinderen eventueel meer hulp nodig hebben en verwijzen zij door waar nodig. Mind-Spring Junior is een preventie programma voor psychosociale ondersteuning van vluchtelingenkinderen in azc's. Het programma is afgeleid van het effectief gebleken Mind-Spring programma voor ouders.
Begin zijn de eerste pilots afgerond en de resultaten ervan worden onderzocht. In de methodiek staat praktische tips bijvoorbeeld
ademhalingsoefeningen voor kinderen hoe zij kunnen omgaan met stress en angsten die niet meteen weg te nemen zijn. Ook biedt het kinderen de mogelijkheid om te onderzoeken wat voor hen belangrijk is op psychosociaal vlak. Voor de iets oudere vluchtelingkinderen biedt De
ToekomstAcademie met verschillende programma's een alternatieve vorm van ontwikkeling gericht op het toekomstige carrièreplan.
Het aanbod bevat onder meer een training Ondernemen In je Eigen Toekomst OIET , gastlessen van rolmodellen en leermeesters, workshops, werkervaringsplaatsen en E-cursussen. Op deze manier ontwikkelen en ontdekken de jongeren hun talenten en vaardigheden waarmee zij aan hun eigen toekomst kunnen werken. I-Psy biedt door heel Nederland Mind-Spring aan, een programma voor opvoedingsondersteuning.
Deze cursus is door en voor vluchtelingen. Centraal in de cursus staat het opvoeden tussen twee culturen. Deelnemende ouders leren eigen
problemen herkennen, hun eigen stress te reguleren en de draad weer op te pakken. Op deze manier kunnen zij een rolmodel leren zijn voor hun kinderen. De trainingen worden gegeven door daarvoor getrainde ervaringsdeskundigen in samenwerking met GGZ medewerkers. Je wilt je kind niet kwijtraken is een training opvoedingsondersteuning voor Somalische ouders. Bij aankomst in Nederland hebben zij veel vragen over de opvoeding van hun kinderen in Nederland.
De methode 'Je wilt je kind niet kwijtraken' wordt onder de aandacht gebracht via workshops en cursussen. Pharos geeft aan dat uit verschillende recente onderzoeken blijkt dat opvoedingsondersteuning voor deze groep erg belangrijk is. Meer informatie over opvoedondersteuning is te vinden in de factsheet van Pharos. Goed ouderschap in moeilijke tijden is een preventief programma voor gezinnen van vluchtelingen met
vluchtelingenkinderen. Het programma, dat gebruik maakt van meergezinsgroepen als methode, is gericht op de verbetering van veerkracht van ouders waardoor zij hun kind eren beter kunnen ondersteunen. Centrum '45 biedt de trainingen lokaal aan in azc's en gemeenten. Voor kinderen, en zeker voor de wat oudere kinderen, zijn leeftijdgenoten belangrijk. Zowel zogenoemde lotgenoten als rolmodellen kunnen een belangrijke rol spelen Tol, Met lotgenoten kunnen ervaringen gedeeld worden waardoor kinderen zich gehoord en begrepen voelen.
Rolmodellen helpen kinderen bij het oppakken van een normaal leven. New Home is een goed onderbouwd maatjesproject binnen de provincies Overijsel en Zuid-Holland waarbij jonge nieuwkomers 12 tot 20 jaar oud aan een maatje vrijwilligers in de leeftijd jaar worden gekoppeld en samen dingen ondernemen. De maatjes fungeren als rolmodellen op het gebied van de Nederlandse gewoontes en helpen vluchtelingenkinderen wegwijs te worden op sociaal en cultureel gebied. Kerken en andere gebedshuizen komen op verschillende manieren in actie voor vluchtelingen kinderen. Er worden onder meer welkomstdiensten voor vluchtelingen georganiseerd en ontvangen vluchtelingen begeleiding van vrijwilligers uit de kerkelijke gemeente. Voor vluchtelingjongeren organiseert stichting Gave vakantiekampen. Vluchtelingen van 13 tot 23 jaar kunnen hier aan deelnemen. Het oppakken van een normaal leven is een terugkerend thema in de hulpverlening aan vluchtelingenkinderen.
Naar school gaan is een belangrijk onderdeel van een alledaags leven. De school heeft daarnaast ook een signalerende functie op het moment dat een kind toch extra hulp nodig heeft. Mocht in overleg met het ondersteuningsteam worden besloten tot het inroepen van ggz hulp, dan blijft de leerkracht betrokken als één van de belangrijkste informanten. Landelijk Onderwijsadviesbureau KPC Groep heeft een draaiboek opgesteld voor de eerste opvang van vluchtelingenkinderen op school. Het draaiboek biedt een handreiking op het gebied van praktische informatie,
aandachtspunten voor de vluchtelingenkinderen en voor de klas waar ze in komen. Het model voor individuele gesprekken is bedoeld om nieuwkomers goed voor te bereiden op de nieuwe situatie en psychosociaal te ondersteunen door belangstelling te tonen en geruststellende informatie te geven.
Het model voor groepsgesprekken is bedoeld voor de kennismaking met de klas. Pharos heeft een korte handreiking beschikbaar voor leraren en docenten over vluchtelingenkinderen in de klas. Hierin worden methoden omschreven die ingezet kunnen worden bij het opvangen en
ondersteunen van deze leerlingen. Ook is er op de website van Pharos een rapport te vinden over een onderzoek naar internationale schakelklassen en de methodiek Wereldreiziger over de sociaal-emotionele ontwikkeling van nieuwkomers. Het Psychosociaal
Ondersteuningspunt Vluchtelingen POV van ARQ heeft eveneens een handreiking beschikbaar met informatie over psychosociale ondersteuning aan vluchtelingenkinderen. In dit document staat informatie voor ouders en leerkrachten over veelvoorkomende reacties bij kinderen, hoe ouders en leerkrachten kunnen helpen en wanneer een deskundige ingeschakeld moet worden. Welkom op School is een mentormethode voor Internationale Schakelklassen en andere middelbare scholen met nieuwkomers.
De methode bestaat uit een docentenhandleiding en een leerlingenwerkboek. In de lessen komen seksualiteit en relaties, sociale vaardigheden, discriminatie, kinderrechten aan bod. Daarnaast bevat het uitgebreide achtergrondinformatie over de verwerking van oorlogsgeweld en is een hoofdstuk gewijd aan vluchtelingenkinderen uit Midden- en Oost-Europa. De docentenhandleiding kan ook als naslagwerk voor beginnende docenten gebruikt worden.
Specifieke kennis voor leerkrachten over psychische klachten bij leerlingen is te vinden op de speciale pagina's voor leerkrachten van het Kenniscentrum. De gratis e-learning 'Steun bieden aan vluchtelingenkinderen' van Augeo is een cursus voor leerkrachten in het primair en voortgezet onderwijs. De cursus leert leerkrachten over de effecten van chronische stress bij vluchtelingen kinderen en hoe zij veerkracht en herstel kunnen bevorderen van kinderen die stressvolle gebeurtenissen meemaken. Het Landelijk Opleidingscentrum Kindermishandeling LOCK biedt een interactieve workshop over vluchtelingenkinderen en het herkennen van trauma.
De workshop richt zich op leraren, begeleiders en andere betrokken en speelt in op vragen als 'In hoeverre zijn de kinderen blootgesteld aan ingrijpende of traumatische ervaringen? Leony Coppens, Marthe van Scheijderberg en Carina van Kregten hebben het boek Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen geschreven. In een artikel in De Nieuwe Leraar beargumenteren zij dat door traumasensitief onderwijs te bieden het klassenklimaat veiliger wordt en de effectieve leertijd leeropbrengsten voor kinderen omhoog gaan.
Dit draagt bij aan positieve ervaringen m. Vluchtelingenkinderen vallen onder de Nederlandse Jeugdwet en hebben dezelfde rechten op het gebied van jeugdhulp als alle Nederlandse kinderen. Het RZA heeft in een overzicht gemaakt met het soort jeugdhulp, wie ervoor verantwoordelijk is en of een indicatie nodig is vanuit de RZA. Hieronder volgt een aantal voorbeelden. Bij een crisis of geweld in het gezin en vermoedens van
kindermishandeling is de gemeente verantwoordelijk voor het ondernemen van actie. Veilig Thuis is een gemeentelijk advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling.
Na een melding heeft Veilig Thuis de wettelijke taak tot het onderzoeken van de melding, het indien nodig inschakelen van de juiste hulpverleners instanties en het op de hoogte houden van de melder van de stappen die worden of zijn ondernomen. Stichting Tussenspel richt zich op kinderen van 4 tot 12 jaar in zeer moeilijke sociale omstandigheden zoals kinderen in azc's en kinderen van gevluchte ouders met een verblijfsstatus. Door middel van creatieve therapie helpt de stichting kinderen met het hervinden van een eigen identiteit en zelfvertrouwen. Ook biedt het CAMH een online toolkit met onder andere veel relevante literatuurverwijzingen. Volgens een rapport van UNICEF maakten amv's voor 90 procent deel uit van de vluchtelingen die begin de oversteek van Griekenland naar Italië maakte. Gedurende de hele reis lopen zij een groot risico op uitbuiting, mensensmokkel en seksueel geweld.
Na de onhoudbare situatie in het thuisland en de risico's van het vluchten, volgen opnieuw uitdagingen wanneer vluchtelingenkinderen op de plaats van bestemming aankomen. Bij aankomst zijn veel amv's fysiek uitgeput. Ook blijkt dat in veel gevallen sprake is van acute mentale
gezondheidsproblemen Hebebrand et al. De grootste groep amv's is tussen de 14 en 18 jaar oud. Zij komen voornamelijk uit Syrië, Afghanistan en Eritrea. Onder hen zijn jongens in de meerderheid. Uit onderzoek blijkt dat amv's uit verschillende landen ook verschillende redenen en routes van vluchten hebben. Hetzelfde geldt voor de amv's die in Nederland terecht komen. Kennis van deze gevarieerde achtergronden is belangrijk voor het opvangen van deze vluchtelingen.
Weten waar een kind vandaan komt en wat voor dingen het mogelijk heeft meegemaakt, helpt bij het inschatten van de hulpbehoefte. Seksueel geweld komt vaker dan gemiddeld voor onder vluchtelingen en asielzoekers Keygnaert et al. Tussen september en januari kwamen ongeveer 60 kindbruiden Nederland binnen, vaak meereizend met een meerderjarige man.
Volgens een rapport van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen betreft dit voornamelijk Syrische meisjes.
Deze kindbruiden zijn extra kwetsbaar voor mensenhandel en seksueel geweld. Daarnaast bestaat het risico dat zij sociaal geïsoleerd leven waardoor misbruik en uitbuiten langdurig kan aanhouden.
Met het aannemen wat de wet Tegengaan Huwelijksdwang[1] is een begin gemaakt met het tegengaan van kindhuwelijken. Een gerichte aanpak voor verdere ondersteuning van deze doelgroep ontbreekt echter nog. Risicofactoren die hierin een rol spelen zijn onder meer werkeloosheid, taalachterstand en een ver late bevalling. Moeders met HIV en alleenstaande aanstaande moeders lopen ook een groter risico. Zwangere vluchtelingen in Nederland zijn vaak niet bekend met de geboortezorg en lopen daardoor soms controles mis. Daarnaast werken meerdere overplaatsingen de continuïteit van zorg tegen en bemoeilijken taalproblemen het in kaart brengen van mogelijke risicofactoren bij zwangere vluchtelingen. De richtlijn Geboortezorg Asielzoekers beschrijft de taken en verantwoordelijkheden van betrokken organisaties. De richtlijn bevat een aantal maatregelen ter verbetering van de geboortezorg, waaronder het gezamenlijk maken van een intake afspraak bij de verloskundige en betere informatie over geboortezorg op de azc's.
Over de prevalentie van licht verstandelijke beperking LVB onder vluchtelingenkinderen zijn voor zover bekend geen cijfers beschikbaar. Wel wordt aangenomen dat deze groep vertegenwoordigd is onder de vluchtelingenkinderen die Nederland binnenkomen. Al eerder in de Nederlandse geschiedenis werden grote getalen vluchtelingen opgevangen. In de jaren tachtig kwamen in toenemende mate Tamils, die op de vlucht waren voor de oorlog in Sri-Lanka, naar Nederland. Naar aanleiding van de toenemende druk op reguliere opvangvoorzieningen suggereerden media dat de motivatie van de Tamils eerder economisch dan politiek van aard was.
Als reactie hierop werden strengere regelingen ingevoerd en werd een begin gemaakt met een meer verspreide opvang van asielzoekers in asielzoekers centra. Deze centra werden vanaf organisatorisch ondergebracht bij het COA. Als gevolg van de strengere Vreemdelingenwet in werd de capaciteit teruggedrongen tot In nam het aantal vluchtelingen en asielaanvragen in Nederland en de rest van Europa fors toe. In en waren er kortstondige pieken in het aantal asielaanvragen door respectievelijk Eritrese en Kosovaarse vluchtelingen. Vanuit de Nederlandse samenleving worden regelmatig zorgen geuit over de aantallen vluchtelingen, de culturele verschillen en de druk op de opvangvoorzieningen. Daarnaast twijfelt meer dan de helft van de mensen aan de politieke reden achter de asielaanvragen.
Economische vluchtelingen zijn veruit minder welkom dan politieke vluchtelingen. De angst bestaat dat het opnemen van vluchtelingen ten koste gaat van Nederlanders wat betreft geld en woningen. Of deze angst gegrond is, is moeilijk te bepalen. De invloed van sociale media op de beeldvorming van vluchtelingen lijkt hierbij een rol te spelen. De toon die de media gebruikt in de berichtgeving rondom vluchtelingen kan eveneens van invloed zijn. Woordkeuze is beeldbepalend. VluchtelingenWerk hanteert een mediabeleid rondom vluchtelingenkinderen die deelnemen aan activiteiten van VluchtelingenWerk. Voor alle media-gerelateerde zaken is toestemming van ouders nodig. Zogenoemde mediakinderen worden aangewezen om bij specifieke evenementen pers te woord te staan. Op deze manier kan VW in de gaten houden dat kinderen beschermd worden tegen inbreuk op hun privacy.
Verus heeft een draaiboek geschreven over media en vluchtelingenkinderen voor leraren die te maken krijgen met persverzoeken. Dit kan behulpzaam zijn wanneer iemand die met vluchtelingenkinderen werkt hierover benaderd wordt. In augustus bevinden zich kinderen onder de 18 jaar in de centrale opvang bron: COA. Het aantal minderjarige asielzoekers dat zonder begeleiding van een volwassene in Nederland arriveerde neemt sinds af.
Ze zijn voornamelijk afkomstig uit Eritrea, Afghanistan en Syrië,. Wat zijn de gevolgen voor deze grote groep kinderen die in Nederland een leven opbouwen onder vaak onzekere omstandigheden en verdeeld tussen twee culturen? Initiatieven als de De ToekomstAcademie spelen
met verschillende programma's in op deze toekomst. Middels het aanbieden van trainingen Ondernemen In je Eigen Toekomst OIET , gastlessen van rolmodellen en leermeesters, workshops, werkervaringsplaatsen en E-cursussen worden jongeren gestimuleerd om aan hun eigen toekomst te werken.
Het onderwijs zal ongetwijfeld merken dat steeds meer vluchtelingen zullen instromen in het regulier of passend onderwijs. Lees meer over ondersteuning vanuit het onderwijs. In een rapport van POV Arq in opdracht van het NIP spreken hulpverleners het vermoeden uit dat zwaardere problematiek zich pas later zal manifesteren omdat vluchtelingen kinderen kort na aankomst in Nederland simpelweg de rust niet hebben om aan hun problemen toe te komen. Dit impliceert dat de jeugdzorg en de volwassen ggz de komende tijd wellicht in toenemende mate te maken zullen krijgen met vluchtelingen kinderen en -jongeren die een beroep doen op gezondheidszorg.
Candel, I. Sociale steun bij psychische klachten bij jonge vluchtelingen. Tijdschrift voor psychiatrie, 47, Daud, A. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, Fazel, M. Mental health of displaced and refugee children resettled in high-income countries: risk and protective factors.
Lancet, , — Hebebrand, J. A first assessment of the needs of young refugees arriving in Europe: what mental health professionals need to know.
Keygnaert, I. Sexual and gender-based violence in the European asylum and reception sector.
Goede praktijkvoorbeelden uit de hulpverlening aan vluchtelingen | Handboek
Home Actueel Nieuws Psychosociale hulpverlening voor vluchtelingen Nieuws. Deel deze pagina Delen op LinkedIn. Versnipperd aanbod Het aanbod van psychosociale hulpverlening in de noodopvang, asielzoekerscentra en gemeenten is versnipperd en verschilt per locatie. Aanbevelingen Het rapport geeft niet alleen zicht op de verschillende soorten hulpverlening en waar die hulpverlening wordt aangeboden, maar geeft ook
aanwijzingen voor onderzoek, ontwikkeling en toepassing. Kennisvragen De volgende kennisvragen, die met een onderzoeksprogramma zouden moeten worden geadresseerd, zijn geïdentificeerd: Epidemiologisch onderzoek naar incidentie van psychosociale problemen. Onderzoek naar de behoeften van vluchtelingen, vrijwilligers en professionele zorgverleners aan zorg en ondersteuning. Effectiviteitsonderzoek naar interventies en de organisatie van zorg.
Onderzoek naar de psychometrische eigenschappen van screeningsinstrumenten. Gemeenten zouden in samenwerking met GGD en andere ketenpartners hun aandeel in de preventieve zorg verder moeten ontwikkelen. Screening en signalering Er is geen eenduidigheid, noch zijn er richtlijnen, voor de screening en signalering van psychosociale problematiek en hoe deze kunnen worden opgevangen en geduid. Bovendien hebben zij behoefte aan een routekaart richting relevante en toegankelijke zorg. Continuïteit van zorg Er is geen eenduidige manier van informatieoverdracht, noch borging van de continuïteit in zorg vanaf het moment van de noodopvang. Zij helpen kinderen hun ingrijpende ervaringen te verwerken, bij het durven maken van contact met anderen en het opbouwen van hun zelfvertrouwen. War Child laat kinderen actief een rol spelen in het voorlichten van hun sociale omgeving.
Om gemeenten te ondersteunen bij vraagstukken op bijvoorbeeld het gebied van maatschappelijke begeleiding, scholing, integratie en
gezondheidszorg van asielzoekers en vergunninghouders is het OndersteuningsTeam Asielzoekers en Vergunninghouders OTAV opgericht. Het OTAV biedt praktische ondersteuning aan gemeenten in de vluchtelingenketen. Verder organiseert het Arq Kenniscentrum Migratie preventieve gezinsgroepen op locatie voor vluchtelingengezinnen en asielzoekers- in samenwerking met lokale zorgverstrekkers. Het Arq Kenniscentrum Migratie streeft naar optimale psycho-sociale ondersteuning van vluchtelingen, ex- asielzoekers en migranten.
Zij richt zich daarom specifiek op het verbeteren van de kwaliteit en samenhang van de zorgketen, de inzet van preventieve interventies en vroegsignalering van psychische klachten. Arts en Zorg is verantwoordelijk voor de organisatie en financiering van de zorg voor asielzoekers. Arts en Zorg verzorgt de landelijke inkoop en het contracteren van de zorg voor asielzoekers.
Zorgsoorten die binnen de RZA vallen zijn huisartsenzorg, farmacie, mondzorg, zittend ziekenvervoer, fysiotherapie, hulpmiddelen, ziekenhuiszorg, geboortezorg, AWBZ, thuiszorg, ggz waaronder jeugd-ggz , ent-administratie etc. De RZA is een natura-regeling en beschrijft de zorg en de voorwaarden van alle zorgsoorten waar een asielzoeker recht op heeft. Daarnaast kent de RZA aanvullende zorg zoals mondzorg voor
volwassenen en algemeen maatschappelijk werk. Sinds zijn er bijeenkomsten met ketenpartners om verbeterpunten te benoemen en daarmee een kwaliteitsslag in de ggz aan asielzoekers te bereiken.
Het doel is een optimaal samenwerkende ggz-keten met kwalitatief goede en transparante zorg. De ambitie van het convenant is elkaar te verbinden aan afspraken die leiden tot een optimale samenwerking bij het versterken van de psychische gezondheid van en het leveren van ggz aan asielzoekers. Ondanks dat kinderen en jongeren niet specifiek in het convenant worden genoemd, richt men zich daar in de uitwerking van de convenantafspraken wel op.
In vier werkgroepen worden deze afspraken verder uitgewerkt. De werkgroepen bespreken het preventieaanbod voor jeugdige asielzoekers. Zij werken een systeemgerichte ggz benadering uit die ervoor zorgt dat via de ouders ook de kinderen in beeld komen. Eén van de werkgroepen ontwikkelt een triage-instrument dat geschikt is voor kinderen vanaf 12 jaar. GC A zorgt voor huisartsenzorg en het doorverwijzen van asielzoekers naar zorg die dichtbij en goed toegankelijk is. Hierbij is extra aandacht voor taal- en cultuurverschillen, de leefsituatie en bijzondere zorgbehoefte. Wanneer het COA of de azc school signaleert dat een kind hulp of zorg nodig heeft, lichten zij ouders hierover in en adviseren zij hen om naar het G CA te gaan voor onderzoek. De hulp of zorg wordt vergoed vanuit de RZA. Arts en Zorg zal uiteindelijk terugkoppelen aan het COA of de azc school over de al dan niet geboden hulp.
Hoe de zorgketen vrijwillige jeugdhulp eruitziet voor asielzoekerskinderen wordt inzichtelijk via het Informatieblad Vrijwillige jeugdhulp vluchtelingenkinderen bron: Raad van de Kinderbescherming. Het screenen van trauma-gerelateerde problematiek bij vluchtelingenkinderen is belangrijk. Lang niet alle kinderen die een schokkende gebeurtenis meemaken ontwikkelen trauma-klachten. Uit een meta-analyse van Alisic et al.
Echter, vluchtelingenouders zijn niet altijd in staat vragenlijsten voor hun jonge kinderen in te vullen door de taalbarrière. Het gebruik van een tolk behoort eventueel tot de mogelijkheden alleen is dit slechts een tijdelijke oplossing. Voor de signalering en screening van psychosociale
problematiek bij vluchtelingenkinderen ontbreken richtlijnen met betrekking tot het opvangen en duiden van signaleren van psychische problematiek.
Uit de praktijk blijkt dat de instrumenten die er zijn beperkt en ad-hoc worden gebruikt. Het voor Veilig Thuis ontwikkelde triage-instrument kan het besluitvormingsproces van professionals ondersteunen, waarna gezinnen met problemen de juiste intensiteit van zorg kunnen ontvangen. Het geeft medewerkers handvatten om te beoordelen welke spoed en expertise nodig zijn.
Het triage-instrument is bruikbaar bij geweld en onveiligheid in de huiselijke kring. Lees meer over diagnostiek van trauma. De zorgbehoefte van vluchtelingenkinderen is afhankelijk van verschillende factoren. Van algemeen belang is de reactie van de ouders tijdens verschillende stadia van de asielprocedure. Wanneer ouders stress ervaren rondom de asielprocedure zullen kinderen meer geneigd zijn deze spanningen over te nemen.
Wanneer een verblijfsvergunning is verkregen en de kinderen en ouders meer tot rust komen, ontstaat mogelijk ook meer ruimte om problemen te uiten. Het stadium van de asielprocedure is belangrijk om mee te nemen in de timing van de behandeling, hoewel het geen reden mag zijn om niet te behandelen. Voor vragen over de afstemming van behandeling bij vluchtelingenkinderen kan één van de experts geconsulteerd worden. De interventiepiramide is een model dat activiteiten ordent die worden georganiseerd om de psychische gezondheid van vluchtelingen te bevorderen.
Hierbij worden verschillende niveaus van interventie onderscheiden. Figuur 1. Interventiepiramide Arq Psychotrauma Expert Groep, In de basis bevinden zich de basisvoorzieningen en veiligheid met betrekking tot psychosociale zorg en ondersteuning. Denk hierbij aan toegang tot goede informatie en de aanwezigheid van onderdak, kleding en voedsel. Op het tweede niveau staan activiteiten die zijn gericht op ondersteuning van gezinnen en de lokale gemeenschap. Hieronder vallen het versterken van gezinsverbanden, dagelijkse bezigheden zoals school en
opvoedingsondersteuning. Het derde niveau bevat gerichte, niet gespecialiseerde ondersteuning en behandeling, zoals laagdrempelige psychosociale behandelprogramma's.
De top van de piramide beslaat het gespecialiseerde hulpaanbod. Hieronder vallen de specialistische traumagerichte behandelprogramma's. Elke vluchteling zal een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt. Maar niet elke vluchteling zal zich in de top van de piramide bevinden en een zware behandeling nodig hebben. Het vergroten van veerkracht is de basis bij het bieden van hulp. Het bieden van voorwaarden waarmee vluchtelingen hun leven weer kunnen oppakken helpt bij het vergroten daarvan. Een sociaal trauma, ook wel collectief trauma genoemd, ontstaat wanneer een groep mensen getraumatiseerd raken door dezelfde gebeurtenis sen. Voorbeelden hiervan zijn de vuurwerkramp in Enschede en de aanslagen op 11 september in New York. Een collectieve benadering van traumabehandeling spreekt het groepsgevoel aan en benadrukt het belang van steun bieden en ontvangen van lotgenoten.
Goed ouderschap in moeilijke tijden is een preventief programma voor meergezinsgroepen met vluchtelingenkinderen. Het programma is gericht op de veerkracht van ouders waardoor zij hun kind eren beter kunnen ondersteunen. Ook leren ouders ingaan op vragen van hun kind eren en ouders worden gestimuleerd elkaar te ondersteunen. De trainingen worden lokaal in azc's aangeboden. Een preventief ouderschapsprogramma waarbij ouders elkaar ook steunen is in ontwikkeling. Verschillende behandelaren in Nederland passen de kinderversie van EMDR toe bij
vluchtelingenkinderen.
Dit is mogelijk bij kinderen van alle leeftijden. Ingrijpende gebeurtenissen die plaats hebben gevonden voordat het kind kon praten, kunnen ook verwerkt worden met behulp van EMDR. Bij heel jonge kinderen is betrokkenheid van de ouders bij de behandeling belangrijk. In de praktijk blijkt dat EMDR bij kinderen vaak nog sneller resultaten geeft dan bij volwassenen. Stichting Centrum '45 en GGZ Rivierduinen zijn een
samenwerkingsproject gestart waarin de effecten van EMDR als traumagerichte therapie voor vluchtelingenkinderen in een gerandomiseerde studie worden onderzocht. Kinderen tussen 8 en 18 jaar oud nemen deel aan het onderzoek dat moet vaststellen of EMDR effectief is in het verminderen van symptomen bij getraumatiseerde kinderen. Doel hiervan is om de huidige aanpak en methodiek in de opvang en voogdij effectiever te laten aansluiten bij die doelgroep.
Het project richt zich op het inzetten van veerkracht. Begeleiding in de vorm van EMDR is hier een onderdeel van. Behandelaren die denken dat EMDR hulp kan bieden bij kinderen die zij behandelen moeten hierin bemoedigd worden. Bij twijfel hierover zouden experts geconsulteerd moeten kunnen worden. Binnen specialistische centra worden individuele traumagerichte behandelingen uitgevoerd. Deze zijn meer aangepast aan de specifieke situatie van het kind. Dit is een exposure therapie programma, specifiek gericht op vluchtelingenkinderen met PTSS.
Kinderen worden door een therapeut aangemoedigd een chronologisch verhaal te vertellen waarin alle trauma gerelateerde gebeurtenissen uit hun leven aan bod komen. KIDNET biedt kinderen de kans hun traumatische ervaringen te herleven en deze gebeurtenissen te internaliseren op een manier die positieve ontwikkeling en een positieve kijk op de toekomst aanmoedigt. Infant mental health richt zich op het bevorderen van de kwaliteit van de ouder-kindrelatie. De ontwikkeling van het jonge opgroeiende kind kan hiermee geoptimaliseerd worden.
Psychotherapie waarbij zowel de ouder als het jonge kind betrokken worden is effectief voor kinderen die een traumatiserende gebeurtenis hebben meegemaakt. Lees meer over behandeling bij chronisch trauma. Veerkracht is een bruikbaar concept bij vluchtelingen kinderen met trauma-gerelateerde complexe sociaal-psychiatrische problematiek.
Veerkracht gaat over het vermogen om mentaal te herstellen na een negatieve gebeurtenis of zelfs het geven van een positieve draai aan tegenslagen. Na traumatische gebeurtenissen herstellen mensen beter wanneer zij hun persoonlijke, sociale en materiële bronnen van veerkracht vinden of hervinden Lamkaddem e. Arq Psycho Trauma Expertgroep pleit voor een behandeling van psychotrauma bij vluchtelingenkinderen die zich richt op het vergroten van de veerkracht.
De behandelaar kan hiervoor gebruik maken van het stress-steun-kwetsbaarheid-kracht sskk model. Binnen dit model wordt gekeken naar stressfactoren, mate van sociale steun, kwetsbaarheden en persoonlijke kracht bij kinderen. Het overgrote deel van kinderen met psycho- traumatische klachten zal op de langere termijn geen klachten ontwikkelen bij voldoende herstelmogelijkheden rust, structuur, betrokkenheid van ouders. Ouders maar ook leerkrachten en andere betrokken volwassenen worden gestimuleerd om kinderen een luisterend oor te bieden en het goede voorbeeld voor omgaan met stress te geven om hun veerkracht te vergroten zie 'het gezin' en 'onderwijs'. In het rapport 'Veerkracht en vertrouwen' wordt de rol van veerkracht in de behandeling van vluchtelingen benadrukt. De belangrijkste bron van veerkracht bij kinderen blijkt de steun van een ouder of verzorger. De sociale wereld waarin kinderen leven, bijvoorbeeld het gezin maar ook de school, leeftijdsgenootjes en de buurt waarin zij wonen, is eveneens een bron van veerkracht.
Andersom kunnen psychische klachten bij kinderen herleid worden tot veranderingen in één van de ecologische lagen. Wanneer bijvoorbeeld een belangrijk persoon wegvalt of een gezin net verhuisd is, kan dit de veerkracht van kinderen verstoren. Daarnaast blijkt dat kinderen van
getraumatiseerde ouders minder veerkracht vertonen dan kinderen van niet-getraumatiseerde ouders Daud et al. Het overgrote deel heeft dus genoeg veerkracht om dit niet te ontwikkelen. Wanneer de belangrijkste veerkrachtfactor ontbreekt, namelijk een ouder, dan is de kans op het ontwikkelen van langdurige klachten veel groter. Behandeling die uitgaat van veerkracht, houdt rekening met deze kracht- of
kwetsbaarheidfactoren. Het 'stress-steun-kracht-kwetsbaarheid'-model wordt hiervoor gebruikt. Dit model richt zich op het aanpakken van klachten door het vergroten van de veerkracht, wat bestaat uit persoonlijke kracht en sociale steun.
Een voorwaarde voor het werken met dit model is dat de hulpverlener de patiënt goed moet leren kennen Lamkaddem et al. De hulpverlener moet inzicht krijgen in de specifieke factoren die deze patiënt klachten opleveren of juist kunnen helpen in de behandeling. Pharos, expertisecentrum
gezondheidsverschillen, heeft voorlichtingsbrochures voor vluchtelingen in verschillende talen beschikbaar. Het gaat hierbij om "Waar kunt u hulp vinden voor uw psychische klachten? De informatie van deze brochures geeft ouders meer kennis over welke hulp zij kunnen zoeken voor hun kind eren en wat zij zelf kunnen doen. De website Tell-Me , een initiatief van de Kindertelefoon, biedt een digitaal klankbord. Hier kunnen kinderen en jongeren 24 uur per dag terecht voor informatie en advies. Daarnaast bevat de website informatie voor professionals over onderzoek naar zorg behoeften van kinderen in azc's.
Pharos heeft een handreiking voor weerbaarheidstraining voor kinderen die nieuw in Nederland zijn ontwikkeld. Gebaseerd op praktijkervaringen biedt dit boekje weerbaarheidsdocenten veel achtergrondinformatie en praktische tips. Scholen met nieuwkomers kunnen het gebruiken als zij een training overwegen en als voorbereiding van de uitvoering. Een weerbaarheidstraining richt zich op het vergroten van het zelfvertrouwen van kinderen. Door weerbaarheidstrainingen leren zij voor zichzelf op te komen en bedreigende situaties het hoofd te bieden. Stichting de Vrolijkheid organiseert creatieve activiteiten voor kinderen in azc's. Door middel van dans, theater, muziek en beeldende kunst worden kinderen uitgedaagd hun verhalen vorm te geven. In Nederlandse centrale opvangcentra helpt project Eigen-Wijs kinderen om hun zelfvertrouwen te vergroten en grip te krijgen op hun onzekere leven. Hiervoor worden muziekactiviteiten, voorlichtingen en spreekuren georganiseerd.
Ook de website Tell-Me is onderdeel van dit project. Interactieve muzieklessen bereiden de kinderen voor op een grootschalig slotconcert aan het eind van het schooljaar. Speciaal getrainde voorlichters geven groepsvoorlichtingen over asielprocedures en de rechten van het kind. Tot slot worden speciale kinderspreekuren georganiseerd in samenwerking met de Kindertelefoon. Het project heeft als doel om kinderen de gelegenheid te geven om het 'vluchteling zijn' even te vergeten.
Binnen het project worden activiteiten zoals sport, spel en dans aangeboden. Daarnaast signaleren de begeleiders tijdens de activiteiten welke kinderen eventueel meer hulp nodig hebben en verwijzen zij door waar nodig. Mind-Spring Junior is een preventie programma voor psychosociale ondersteuning van vluchtelingenkinderen in azc's. Het programma is afgeleid van het effectief gebleken Mind-Spring programma voor ouders.
Begin zijn de eerste pilots afgerond en de resultaten ervan worden onderzocht. In de methodiek staat praktische tips bijvoorbeeld
ademhalingsoefeningen voor kinderen hoe zij kunnen omgaan met stress en angsten die niet meteen weg te nemen zijn. Ook biedt het kinderen de mogelijkheid om te onderzoeken wat voor hen belangrijk is op psychosociaal vlak. Voor de iets oudere vluchtelingkinderen biedt De
ToekomstAcademie met verschillende programma's een alternatieve vorm van ontwikkeling gericht op het toekomstige carrièreplan. Het aanbod bevat onder meer een training Ondernemen In je Eigen Toekomst OIET , gastlessen van rolmodellen en leermeesters, workshops,
werkervaringsplaatsen en E-cursussen. Op deze manier ontwikkelen en ontdekken de jongeren hun talenten en vaardigheden waarmee zij aan hun eigen toekomst kunnen werken. I-Psy biedt door heel Nederland Mind-Spring aan, een programma voor opvoedingsondersteuning.
Deze cursus is door en voor vluchtelingen. Centraal in de cursus staat het opvoeden tussen twee culturen. Deelnemende ouders leren eigen problemen herkennen, hun eigen stress te reguleren en de draad weer op te pakken. Op deze manier kunnen zij een rolmodel leren zijn voor hun kinderen. De trainingen worden gegeven door daarvoor getrainde ervaringsdeskundigen in samenwerking met GGZ medewerkers. Je wilt je kind niet kwijtraken is een training opvoedingsondersteuning voor Somalische ouders. Bij aankomst in Nederland hebben zij veel vragen over de opvoeding van hun kinderen in Nederland.
De methode 'Je wilt je kind niet kwijtraken' wordt onder de aandacht gebracht via workshops en cursussen. Pharos geeft aan dat uit verschillende recente onderzoeken blijkt dat opvoedingsondersteuning voor deze groep erg belangrijk is. Meer informatie over opvoedondersteuning is te vinden in de factsheet van Pharos. Goed ouderschap in moeilijke tijden is een preventief programma voor gezinnen van vluchtelingen met
vluchtelingenkinderen. Het programma, dat gebruik maakt van meergezinsgroepen als methode, is gericht op de verbetering van veerkracht van ouders waardoor zij hun kind eren beter kunnen ondersteunen. Centrum '45 biedt de trainingen lokaal aan in azc's en gemeenten. Voor kinderen, en zeker voor de wat oudere kinderen, zijn leeftijdgenoten belangrijk. Zowel zogenoemde lotgenoten als rolmodellen kunnen een belangrijke rol spelen Tol, Met lotgenoten kunnen ervaringen gedeeld worden waardoor kinderen zich gehoord en begrepen voelen.
Rolmodellen helpen kinderen bij het oppakken van een normaal leven. New Home is een goed onderbouwd maatjesproject binnen de provincies Overijsel en Zuid-Holland waarbij jonge nieuwkomers 12 tot 20 jaar oud aan een maatje vrijwilligers in de leeftijd jaar worden gekoppeld en samen dingen ondernemen. De maatjes fungeren als rolmodellen op het gebied van de Nederlandse gewoontes en helpen vluchtelingenkinderen wegwijs te worden op sociaal en cultureel gebied. Kerken en andere gebedshuizen komen op verschillende manieren in actie voor vluchtelingen kinderen.
Er worden onder meer welkomstdiensten voor vluchtelingen georganiseerd en ontvangen vluchtelingen begeleiding van vrijwilligers uit de kerkelijke gemeente. Voor vluchtelingjongeren organiseert stichting Gave vakantiekampen. Vluchtelingen van 13 tot 23 jaar kunnen hier aan deelnemen. Het oppakken van een normaal leven is een terugkerend thema in de hulpverlening aan vluchtelingenkinderen. Naar school gaan is een belangrijk onderdeel van een alledaags leven. De school heeft daarnaast ook een signalerende functie op het moment dat een kind toch extra hulp nodig heeft. Mocht in overleg met het ondersteuningsteam worden besloten tot het inroepen van ggz hulp, dan blijft de leerkracht betrokken als één van de belangrijkste informanten.
Landelijk Onderwijsadviesbureau KPC Groep heeft een draaiboek opgesteld voor de eerste opvang van vluchtelingenkinderen op school. Het draaiboek biedt een handreiking op het gebied van praktische informatie, aandachtspunten voor de vluchtelingenkinderen en voor de klas waar ze in komen. Het model voor individuele gesprekken is bedoeld om nieuwkomers goed voor te bereiden op de nieuwe situatie en psychosociaal te ondersteunen door belangstelling te tonen en geruststellende informatie te geven. Het model voor groepsgesprekken is bedoeld voor de
kennismaking met de klas. Pharos heeft een korte handreiking beschikbaar voor leraren en docenten over vluchtelingenkinderen in de klas. Hierin worden methoden omschreven die ingezet kunnen worden bij het opvangen en ondersteunen van deze leerlingen. Ook is er op de website van Pharos een rapport te vinden over een onderzoek naar internationale schakelklassen en de methodiek Wereldreiziger over de sociaal-emotionele ontwikkeling van nieuwkomers.
Het Psychosociaal Ondersteuningspunt Vluchtelingen POV van ARQ heeft eveneens een handreiking beschikbaar met informatie over psychosociale ondersteuning aan vluchtelingenkinderen. In dit document staat informatie voor ouders en leerkrachten over veelvoorkomende reacties bij kinderen, hoe ouders en leerkrachten kunnen helpen en wanneer een deskundige ingeschakeld moet worden. Welkom op School is een mentormethode voor Internationale Schakelklassen en andere middelbare scholen met nieuwkomers.
De methode bestaat uit een docentenhandleiding en een leerlingenwerkboek. In de lessen komen seksualiteit en relaties, sociale vaardigheden, discriminatie, kinderrechten aan bod. Daarnaast bevat het uitgebreide achtergrondinformatie over de verwerking van oorlogsgeweld en is een hoofdstuk gewijd aan vluchtelingenkinderen uit Midden- en Oost-Europa.
De docentenhandleiding kan ook als naslagwerk voor beginnende docenten gebruikt worden. Specifieke kennis voor leerkrachten over psychische klachten bij leerlingen is te vinden op de speciale pagina's voor leerkrachten van het Kenniscentrum. De gratis e-learning 'Steun bieden aan vluchtelingenkinderen' van Augeo is een cursus voor leerkrachten in het primair en voortgezet onderwijs. De cursus leert leerkrachten over de effecten van chronische stress bij vluchtelingen kinderen en hoe zij veerkracht en herstel kunnen bevorderen van kinderen die stressvolle gebeurtenissen meemaken. Het Landelijk Opleidingscentrum Kindermishandeling LOCK biedt een interactieve workshop over
vluchtelingenkinderen en het herkennen van trauma. De workshop richt zich op leraren, begeleiders en andere betrokken en speelt in op vragen als 'In hoeverre zijn de kinderen blootgesteld aan ingrijpende of traumatische ervaringen?
Leony Coppens, Marthe van Scheijderberg en Carina van Kregten hebben het boek Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen geschreven. In een artikel in De Nieuwe Leraar beargumenteren zij dat door traumasensitief onderwijs te bieden het klassenklimaat veiliger wordt en de effectieve leertijd leeropbrengsten voor kinderen omhoog gaan. Dit draagt bij aan positieve ervaringen m. Vluchtelingenkinderen vallen onder de Nederlandse Jeugdwet en hebben dezelfde rechten op het gebied van jeugdhulp als alle Nederlandse kinderen. Het RZA heeft in een overzicht gemaakt met het soort jeugdhulp, wie ervoor verantwoordelijk is en of een indicatie nodig is vanuit de RZA. Hieronder volgt een aantal voorbeelden. Bij een crisis of geweld in het gezin en vermoedens van kindermishandeling is de gemeente verantwoordelijk voor het ondernemen van actie.
Veilig Thuis is een gemeentelijk advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Na een melding heeft Veilig Thuis de wettelijke taak tot het onderzoeken van de melding, het indien nodig inschakelen van de juiste hulpverleners instanties en het op de hoogte houden van de melder van de stappen die worden of zijn ondernomen. Stichting Tussenspel richt zich op kinderen van 4 tot 12 jaar in zeer moeilijke sociale
omstandigheden zoals kinderen in azc's en kinderen van gevluchte ouders met een verblijfsstatus. Door middel van creatieve therapie helpt de stichting kinderen met het hervinden van een eigen identiteit en zelfvertrouwen. Ook biedt het CAMH een online toolkit met onder andere veel relevante literatuurverwijzingen.
Volgens een rapport van UNICEF maakten amv's voor 90 procent deel uit van de vluchtelingen die begin de oversteek van Griekenland naar Italië maakte. Gedurende de hele reis lopen zij een groot risico op uitbuiting, mensensmokkel en seksueel geweld. Na de onhoudbare situatie in het thuisland en de risico's van het vluchten, volgen opnieuw uitdagingen wanneer vluchtelingenkinderen op de plaats van bestemming aankomen.
Bij aankomst zijn veel amv's fysiek uitgeput. Ook blijkt dat in veel gevallen sprake is van acute mentale gezondheidsproblemen Hebebrand et al.
De grootste groep amv's is tussen de 14 en 18 jaar oud. Zij komen voornamelijk uit Syrië, Afghanistan en Eritrea. Onder hen zijn jongens in de meerderheid. Uit onderzoek blijkt dat amv's uit verschillende landen ook verschillende redenen en routes van vluchten hebben. Hetzelfde geldt voor de amv's die in Nederland terecht komen. Kennis van deze gevarieerde achtergronden is belangrijk voor het opvangen van deze vluchtelingen. Weten waar een kind vandaan komt en wat voor dingen het mogelijk heeft meegemaakt, helpt bij het inschatten van de hulpbehoefte.
Seksueel geweld komt vaker dan gemiddeld voor onder vluchtelingen en asielzoekers Keygnaert et al. Tussen september en januari kwamen ongeveer 60 kindbruiden Nederland binnen, vaak meereizend met een meerderjarige man. Volgens een rapport van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen betreft dit voornamelijk Syrische meisjes. Deze kindbruiden zijn extra kwetsbaar voor mensenhandel en seksueel geweld. Daarnaast bestaat het risico dat zij sociaal geïsoleerd leven waardoor misbruik en uitbuiten langdurig kan aanhouden. Met het aannemen wat de wet Tegengaan Huwelijksdwang[1] is een begin gemaakt met het tegengaan van kindhuwelijken. Een gerichte aanpak voor verdere ondersteuning van deze doelgroep ontbreekt echter nog.
Risicofactoren die hierin een rol spelen zijn onder meer werkeloosheid, taalachterstand en een ver late bevalling. Moeders met HIV en
alleenstaande aanstaande moeders lopen ook een groter risico. Zwangere vluchtelingen in Nederland zijn vaak niet bekend met de geboortezorg en lopen daardoor soms controles mis. Daarnaast werken meerdere overplaatsingen de continuïteit van zorg tegen en bemoeilijken taalproblemen het in kaart brengen van mogelijke risicofactoren bij zwangere vluchtelingen. De richtlijn Geboortezorg Asielzoekers beschrijft de taken en verantwoordelijkheden van betrokken organisaties. De richtlijn bevat een aantal maatregelen ter verbetering van de geboortezorg, waaronder het gezamenlijk maken van een intake afspraak bij de verloskundige en betere informatie over geboortezorg op de azc's.
Over de prevalentie van licht verstandelijke beperking LVB onder vluchtelingenkinderen zijn voor zover bekend geen cijfers beschikbaar. Wel wordt aangenomen dat deze groep vertegenwoordigd is onder de vluchtelingenkinderen die Nederland binnenkomen. Al eerder in de Nederlandse geschiedenis werden grote getalen vluchtelingen opgevangen. In de jaren tachtig kwamen in toenemende mate Tamils, die op de vlucht waren voor de oorlog in Sri-Lanka, naar Nederland.
Naar aanleiding van de toenemende druk op reguliere opvangvoorzieningen suggereerden media dat de motivatie van de Tamils eerder economisch dan politiek van aard was. Als reactie hierop werden strengere regelingen ingevoerd en werd een begin gemaakt met een meer verspreide opvang van asielzoekers in asielzoekers centra. Deze centra werden vanaf organisatorisch ondergebracht bij het COA. Als gevolg van de strengere Vreemdelingenwet in werd de capaciteit teruggedrongen tot In nam het aantal vluchtelingen en asielaanvragen in Nederland en de rest van Europa fors toe. In en waren er kortstondige pieken in het aantal asielaanvragen door respectievelijk Eritrese en Kosovaarse vluchtelingen.
Vanuit de Nederlandse samenleving worden regelmatig zorgen geuit over de aantallen vluchtelingen, de culturele verschillen en de druk op de opvangvoorzieningen.
Daarnaast twijfelt meer dan de helft van de mensen aan de politieke reden achter de asielaanvragen. Economische vluchtelingen zijn veruit minder welkom dan politieke vluchtelingen. De angst bestaat dat het opnemen van vluchtelingen ten koste gaat van Nederlanders wat betreft geld en woningen. Of deze angst gegrond is, is moeilijk te bepalen. De invloed van sociale media op de beeldvorming van vluchtelingen lijkt hierbij een rol te spelen. De toon die de media gebruikt in de berichtgeving rondom vluchtelingen kan eveneens van invloed zijn. Woordkeuze is
beeldbepalend. VluchtelingenWerk hanteert een mediabeleid rondom vluchtelingenkinderen die deelnemen aan activiteiten van VluchtelingenWerk.
Voor alle media-gerelateerde zaken is toestemming van ouders nodig.
Zogenoemde mediakinderen worden aangewezen om bij specifieke evenementen pers te woord te staan. Op deze manier kan VW in de gaten houden dat kinderen beschermd worden tegen inbreuk op hun privacy. Verus heeft een draaiboek geschreven over media en
vluchtelingenkinderen voor leraren die te maken krijgen met persverzoeken. Dit kan behulpzaam zijn wanneer iemand die met
vluchtelingenkinderen werkt hierover benaderd wordt. In augustus bevinden zich kinderen onder de 18 jaar in de centrale opvang bron: COA.
Het aantal minderjarige asielzoekers dat zonder begeleiding van een volwassene in Nederland arriveerde neemt sinds af. Ze zijn voornamelijk afkomstig uit Eritrea, Afghanistan en Syrië,. Wat zijn de gevolgen voor deze grote groep kinderen die in Nederland een leven opbouwen onder vaak onzekere omstandigheden en verdeeld tussen twee culturen? Initiatieven als de De ToekomstAcademie spelen met verschillende
programma's in op deze toekomst. Middels het aanbieden van trainingen Ondernemen In je Eigen Toekomst OIET , gastlessen van rolmodellen en leermeesters, workshops, werkervaringsplaatsen en E-cursussen worden jongeren gestimuleerd om aan hun eigen toekomst te werken. Het onderwijs zal ongetwijfeld merken dat steeds meer vluchtelingen zullen instromen in het regulier of passend onderwijs. Lees meer over ondersteuning vanuit het onderwijs.
In een rapport van POV Arq in opdracht van het NIP spreken hulpverleners het vermoeden uit dat zwaardere problematiek zich pas later zal manifesteren omdat vluchtelingen kinderen kort na aankomst in Nederland simpelweg de rust niet hebben om aan hun problemen toe te komen. Dit impliceert dat de jeugdzorg en de volwassen ggz de komende tijd wellicht in toenemende mate te maken zullen krijgen met vluchtelingen kinderen en -jongeren die een beroep doen op gezondheidszorg. Candel, I. Sociale steun bij psychische klachten bij jonge vluchtelingen. Tijdschrift voor psychiatrie, 47, Daud, A. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, Fazel, M. Mental health of displaced and refugee children resettled in high-income countries: risk and protective factors. Lancet, , — Hebebrand, J. A first assessment of the needs of young refugees arriving in Europe: what mental health professionals need to know. Keygnaert, I. Sexual and gender-based violence in the European asylum and reception sector.
A perpetuum mobile? The European Journal of Public Health, Kramer, S. Veiligheidsbeleveing en strategieën van vrouwen in de centrale opvang van asielzoekers. Lamkaddem, M. Vluchtelingen in de praktijk. Persoonsgerichte zorg en veerkracht-gericht werken. Nederlands Tijdschrift Geneeskunde. Masten, A. The development of competence in favorable and unfavorable environments: lessons from research in successful children. American Psychologist, 53, Sullivan, P. Maltreatment and disabilities: A population-based epidemiological study. Tol, W. Hoe kunnen we kinderen ondersteunen die oorlog hebben meegemaakt?
Cogiscope, 4, Ecological resilience: working with childrelated psychosocial resources in war-affected communities. In: D. Brom, R. Ford Eds.
London: Routledge. Tuk, B. Veerkracht vluchtelingenkinderen is enorm. Het Onderwijsblad, Van Hanegem, N. Severe acute maternal morbidity in asylum seekers: a two-year nationwide cohort study in the Netherlands. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 90 : — Werner, E.
New York: Cornell University Press. Wallen, J. The role of the family in mediating the effects of community violence on children. Agression and Violent Behavior, 2, Ahmad, A. European Child and Adolescent Psychiatry, 17 3 ,
1,001 Best Low-Carb Recipes : Delicious, Healthy, Easy-to-make Recipes for Cutting Carbs The Gospel of Cesar Chavez My Faith in Action 1st edition
