richtlijn Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie voor kwetsbare (veelal) oudere patiënten met kanker

(1)

248 OVERZICHTSARTIKELEN

2

54 RICHTLIJNEN

Guideline ‘Rehabilitation medicine in oncology’: modules for frail, (most) elderly patients with cancer

drs. N.H. Klaassens¹ en dr. M.J. Velthuis², namens de werkgroep modulaire revisie kwetsbare (veelal) oudere patiënten met kanker van de richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie 2017’

Richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’: modules voor kwetsbare (veelal) oudere

patiënten met kanker

SAMENVATTING

Onlangs verschenen herziene en nieuwe modules bij de ‘evidence-based’ richtlijn ‘Oncologische revalidatie’. Bij de modulaire herziening is de naamgeving van de richtlijn ‘Oncologische revalidatie’ in overleg met Zorginstituut Nederland gewijzigd in ‘Me- disch-specialistische revalidatie bij oncologie’. De richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ beschrijft het proces van signalering en hoe tot goede verwijzing naar medisch-specialistische revalidatie bij oncologie te komen (www.oncoline.nl, Van de Berg en Velthuis 2017), aangevuld met informatie over voorspellende factoren voor een gezonde leefstijl. Daarnaast beschrijft de richtlijn de inhoud van de interdisciplinaire medisch-specialistische revalidatie tijdens en na de in opzet curatieve behandeling van kanker en in de palliatieve fase.

De groep kwetsbare, veelal oudere, patiënten met kanker viel tot op heden buiten de scope van de richtlijn. Onder kwetsbare patiënten verstaan wij mensen die door een opeenstapeling van, soms kleine, lichamelijke, psychische en/of sociale beperkingen vatbaarder zijn voor ernstige gezondheidspro- blemen en een hogere kans op complicaties hebben tijdens en na kankerbehandeling. Verenso, de we-

tenschappelijke en beroepsvereniging van specialisten ouderengeneeskunde, heeft het voortouw genomen tot de ontwikkeling van twee modules specifiek voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker, over 1) het meest geschikte signaleringsinstrument voor het signaleren van problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied en 2) de beschikbaarheid en geschiktheid van nazorg/revalidatiezorg.

De nieuwe modules over de signalering en nazorg en revalidatiezorg specifiek voor kwetsbare en (veelal) oudere patiënten met kanker adviseren:

1) De Lastmeter met aanvullingen ook voor kwetsbare, veelal oudere, patiënten met of behandeld voor kanker als het meest geschikte signaleringsinstrument voor problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied.

2) Voor de meer kwetsbare groep, veelal oudere, pa- tiënten met kanker, die onvoldoende in staat is om tijdens of na oncologische behandeling thuis te functioneren, de mogelijkheid om, aansluitend aan ziekenhuisopname, intramuraal te revalideren in een zorginstelling (voorheen verpleeghuis) voor geriatrische revalidatiezorg.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2018;15:54-9)

1voorzitter, (zelfstandig) specialist ouderengeneeskunde en kaderarts GRZ, namens Verenso, ²adviseur Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en procesbegeleider van deze richtlijn. Correspondentie graag richten aan mw. dr. M.J. Velthuis, adviseur Integraal Kankercentrum Neder- land (IKNL) en procesbegeleider van deze richtlijn, IKNL, locatie Utrecht, Postbus 19079, 3501 DB Utrecht, tel.: 088 234 60 00, e-mailadres:

m.velthuis@iknl.nl

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.

Trefwoorden: geriatrische revalidatie, kanker, kwetsbaarheid, signalering en verwijzing Keywords: cancer, detection and referral, frailty, geriatric rehabilitation

(2)

55

INLEIDING

De aanvullende modules voor kwetsbare (veelal) oudere pa- tiënten met kanker bij de richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ (voorheen richtlijn ‘Oncologische revalidatie’) zijn (in aanvulling op eerder herziene modules), onlangs gepubliceerd op www.oncoline.nl. Verenso, de vereniging voor specialisten ouderengeneeskunde, heeft in afstem- ming met de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA, eigenaar van de richtlijn), het voortouw genomen bij het ontwikkelen van deze modules. Integraal Kankercen- trum Nederland (IKNL) verzorgde de procesbegeleiding.

Voor de ontwikkeling werd een werkgroep samengesteld bestaande uit vertegenwoordigers van vier psychosociale en (para)medische wetenschappelijke of beroepsverenigingen en twee vertegenwoordigers van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). De betrokken verenigingen bij de ontwikkeling van de richtlijn, autoriseerden de richtlijn of stemden daarmee in (zie kader).

Het betreft de ontwikkeling van nieuwe modules over:

1) het meest geschikte signaleringsinstrument voor het signaleren van problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker, en

2) de beschikbaarheid en geschiktheid van nazorg/revalidatiezorg voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker.

BESPREKING INHOUD

De huidige richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ beschrijft het proces van signalering en hoe tot goede verwijzing naar medisch-specialistische revalidatie bij oncologie te komen (www.oncoline.nl, Van de Berg en Velt- huis 2017), aangevuld met informatie over voorspellende factoren voor een gezonde leefstijl. Daarnaast beschrijft de richtlijn de inhoud van de interdisciplinaire medisch-specialistische revalidatie tijdens en na de in opzet curatieve behandeling van kanker en in de palliatieve fase.

De groep kwetsbare, veelal oudere, patiënten met kanker viel tot op heden buiten de scope van de richtlijn. Onder kwetsbare patiënten verstaan wij mensen die door een opeenstapeling van, soms kleine, lichamelijke, psychische en/of sociale beperkingen vatbaarder zijn voor ernstige gezondheidspro- blemen en een hogere kans hebben op complicaties tijdens en na kankerbehandeling. Deze problemen kunnen leiden tot beperkingen in het dagelijks functioneren en een vermin- derde algehele lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Het is opvallend dat de groep kwetsbare, veelal oudere, pa- tiënten met kanker tot op heden buiten de scope viel, terwijl we weten dat kanker vooral ouderen treft. In 2016 was bijna 49% van alle nieuwe patiënten tussen 60 en 75 jaar oud, terwijl 30% 75 jaar of ouder was (Nederlandse Kankerregis- tratie). Het aantal ouderen dat leeft met kanker of de gevolgen daarvan zal de komende jaren verder stijgen als gevolg SUMMARY

Recently, revised and new modules in addition to the guideline ‘Cancer rehabilitation’ have been publis- hed. During the modular revision – in close consulta- tion with the National Healthcare Institute - the name of de guideline has been changed in ‘Rehabilitation medicine in oncology’. The guideline ‘Rehabilitation medicine in oncology’ describes the process of detection of complaints and referral to specialised in- terdisciplinary rehabilitation care (www.oncoline.nl, Van de Berg en Velthuis 2017). Information about predictors for a healthy lifestyle was added. Additio- nally, the guideline describes the interdisciplinary specialised rehabilitation care for the phases of on- cological diagnosis, treatment and follow-up, cura- tive, as well as palliative.

Until now, frail, (most) elderly patients with cancer were excluded from the scope of the guideline ‘Re- habilitation medicine in oncology’. Frail patients are defined as people more susceptible for serious health problems due to accumulation of physical,

psychological and/or social limitations. They have a higher risk of developing complications during and after cancer treatment. Verenso took the lead in the development of two modules specifically for frail (most elderly) patients with or treated for cancer, concerning 1) the most appropriate instrument to identify physical, functional, physiological and social problems, and 2) the availability and suitability of aftercare/rehabilitation care.

The new modules about screening and aftercare and rehabilitation care specifically for frail (most elderly) patients with or treated for cancer, recommend:

1) The Distress thermometer, with additions for frail (most elderly) patients with or treated for cancer, as instrument to identify physical, functional, physiological and social problems.

2) The possibility to rehabilitate in a care institution (formerly nursing home) for geriatric rehabilitation care for frail (most elderly) patients with or treated for cancer who are not able to function at home during or after cancer treatment.

(3)

2

56

van de vergrijzing en nieuwe verbeterde behandelmogelijk- heden. Ook door langdurig en intensief behandelen neemt het aantal kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of na kanker toe. Kwetsbaarheid als gevolg van de ziekte en/of de behandeling kan soms ook onverwacht bij een jongere pati- entenpopulatie optreden.

Aandacht voor de problemen van deze groep kwetsbare (veelal oudere) patiënten op fysiek, psychisch en/of sociaal vlak en in het dagelijks functioneren is derhalve van groot belang. Dit werd ook bevestigd in de uitgevoerde knelpunten- inventarisaties bij patiënten en professionals. Op basis van deze inventarisatie besloot de werkgroep in de richtlijnmodules aandacht te besteden aan het signaleren van problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker met behulp van het meest geschikte signale-

ringsinstrument. Tevens wilde de werkgroep inzicht geven in de beschikbaarheid van nazorg/revalidatiezorg voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker en beschrijven welke patiënten voor welke vorm van nazorg in aanmerking komen.

AANBEVELINGEN

De aanvullende modules voor kwetsbare (veelal) oudere pa- tiënten met kanker bij de richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ geven aanbevelingen over 1) het meest geschikte signaleringsinstrument voor problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker, en 2) beschikbare vormen van nazorg/revalidatie voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker en welke patiënten hiervoor in aanmerking ko- Werkgroepleden/auteurs (in alfabetische volgorde) modules voor kwetsbare (veelal) oudere patiënten met kanker bij richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ (voorheen

‘Oncologische revalidatie’)

mw. drs. N.H. Klaassens, voorzitter, namens Verenso

mw. drs. S.C. Agasi-Idenburg, fysiotherapeut, namens het KNGF mw. M.C.M. Baas, gespecialiseerd verpleegkundige, namens de V&VN

mw. M. Bronsgeest, ervaringsdeskundige, namens de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties mw. drs. M.W.H. Peters-Sips, ervaringsdeskundige, namens de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties dr. J.P. van den Berg, revalidatiearts, namens de VRA en als voorzitter van de richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’

dr. J. Vlayen, onafhankelijke onderzoeker/epidemioloog mw. dr. M.J. Velthuis, adviseur en procesbegeleider, IKNL

Deelnemende en autoriserende verenigingen Autoriserende verenigingen

Verenso

Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA)

Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN)

Met de inhoud instemmende vereniging

Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK)

Op het moment van schrijven van dit artikel hebben de volgende wetenschappelijke en beroepsverenigingen de herziene modules geautoriseerd: Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) en Verenso. De Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten- organisaties (NFK) heeft ingestemd met de herziene modules.

De richtlijn ligt nog ter autorisatie bij het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) en Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland Oncologie (V&VN Oncologie).

RICHTLIJNEN

(4)

57

men. De aanbevelingen staan per uitgangsvraag samengevat in Tabel 1. Hieronder beschrijven we de belangrijkste aan- dachtspunten uit de richtlijnmodules.

Signaleringsinstrument

Uit het onderliggende literatuuronderzoek kwam geen specifiek geschikt instrument naar voren om problematiek op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal vlak ten ge- volge van kanker bij een kwetsbare, veelal oudere patiënten- populatie te signaleren. Bij gebrek aan een specifiek signale-

ringsinstrument voor deze doelgroep, heeft de werkgroep besloten na te gaan of de werkwijze, zoals beschreven in de module Signalering, bespreking en verwijzing van de richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ toe- pasbaar is. Deze module sluit aan bij de herziene richtlijn

‘Detecteren behoefte psychosociale zorg’ (2017). In deze richtlijn wordt geadviseerd om voor het screenen en signaleren van ‘distress’ en het bepalen van de zorgbehoefte de Lastmeter te gebruiken. Voor het monitoren adviseert de richtlijn van de versie van de Lastmeter gebruik te maken TABEL 1. Aanbevelingen per module voor kwetsbare (veelal) oudere patiënten met kanker bij de richtlijn

‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’ (voorheen ‘Oncologische revalidatie’).

Module Aanbeveling

1. Signalerings- instrument problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker (nieuw)

De werkgroep is van mening dat er momenteel geen geschikt signaleringsinstrument is specifiek voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker.

De werkgroep is van mening dat er geen reden is om voor het signaleren van behoefte psychosociale zorg bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker af te wijken van de aanbeveling in de richtlijn ‘Detecteren behoefte psychosociale zorg’ om te signaleren met de Lastmeter.

De werkgroep is van mening dat signalering met de Lastmeter bij kwetsbare (veelal oudere) pa- tiënten met of behandeld voor kanker bij voorkeur zou moeten worden uitgebreid met specifieke vragen. De specifieke vragen hebben betrekking op de functionele, fysieke, psychische en sociale problemen verbonden met kanker bij een kwetsbare (veelal oudere) patiëntenpopulatie.

De werkgroep is van mening dat de Lastmeter, aangevuld met specifieke vragen, bij voorkeur samen met de kwetsbare (veelal oudere) patiënt met of behandeld voor kanker moet worden ingevuld en besproken.

De werkgroep is van mening dat meer onderzoek nodig is naar een valide, betrouwbaar en bruik- baar signaleringsinstrument in aanvulling op de Lastmeter om de problematiek bij de populatie kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker in kaart te brengen.

2. Beschikbare vormen van nazorg/revalidatie voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker en welke patiënten komen hiervoor in aan- merking (nieuw)

De werkgroep is van mening dat meer onderzoek nodig is naar nazorg/revalidatiezorg bij de populatie kwetsbare, veelal oudere, patiënten met of behandeld voor kanker.

De werkgroep is van mening dat indien de kwetsbare, veelal oudere patiënt tijdens of na de behandeling van kanker met ontslag naar huis kan gaan, zo nodig en gewenst, wordt verwezen naar één of meerdere zorgverleners van psychosociale en/of (para)medische disciplines of naar gespecialiseerde medisch-specialistische revalidatie. Dit is analoog aan hetgeen beschreven staat in de module Signalering, bespreking en verwijzing voor medisch-specialistische revalidatie bij oncologie. Verwijzing vindt plaats door de behandelend arts/oncoloog.

De werkgroep is van mening dat een patiënt met kanker, die te kwetsbaar is om met ontslag naar huis te gaan, in aanmerking komt voor een klinisch multidisciplinair (oncologisch) revalidatietraject in de geriatrische revalidatiezorg (GRZ). Verwijzing vindt plaats door de behandelend arts vanuit de kliniek en na triage door een specialist ouderengeneeskunde. Tegenwoordig kan ook vanaf de polikliniek of de spoedeisende hulp naar GRZ worden verwezen na een geriatrisch assessment door de geriater, gevolgd door triage door de specialist ouderengeneeskunde.

De werkgroep is van mening dat de vorming van samenwerkingsverbanden tussen de verschillende zorgaanbieders van groot belang is om optimale zorg op maat te bieden zo dicht mogelijk bij huis als het kan en verder weg als het nodig is.

(5)

2

58

waarin patiënten, als zij bij een probleem ‘ja’ hebben aan ge- geven, de ernst daarvan op een schaal van 1-10 kunnen aan- geven óf de EORTC-QLQ-C30 te gebruiken. Het afkappunt voor de Lastmeter voor het signaleren van ‘distress’/behoefte aan zorg is bij volwassenen met kanker van ≥5 naar ≥4 bijge- steld. Dit afkappunt is een belangrijke indicatie voor de verwijswens van de patiënt. De kans dat een patiënt met een score boven een afkappunt een wens heeft om te worden verwezen is namelijk drie keer hoger dan bij een patiënt met een score onder het afkappunt. Maar er zijn ook patiënten met een score onder het afkappunt die een verwijswens hebben.

De richtlijnwerkgroep ziet geen reden om voor het signaleren van behoefte aan psychosociale en/of (para)medische zorg bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker af te wijken van de aanbevelingen uit de richtlijn ‘Detecteren behoefte psychosociale zorg’. Zij is ech- ter wel van mening dat de signalering met de Lastmeter bij zorg bij kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker bij voorkeur zou moeten worden uitgebreid met specifieke vragen. Enkele voorbeelden van toe te voegen vragen zijn:

Praktische problemen

• Zorg voor partner en/of (klein)kinderen.

• Dagbesteding (N.B. werk/school/studie wordt als minder belangrijk ervaren).

Gezins- en sociale problemen

• Alleen- of samenwonend.

• Aanwezigheid sociaal netwerk.

• Aanwezigheid mantelzorg(mogelijkheden).

Emotionele problemen

• Het geheugen en ook andere cognitiegerelateerde problemen, zoals moeite met plannen en organiseren.

• Eerder doorgemaakt delier of geheugenverlies van voorbij- gaande aard tijdens ziekte of een behandeling.

• Neerslachtigheid/somberheid (ook relatie leggen met eventuele sensorische klachten (horen, zien, mobiliteits- klachten) en/of eenzaamheid (ook in relatie tot hiervoor genoemde punten).

Lichamelijke problemen

• Aanpalende problemen zoals vallen en bewaren van het evenwicht.

• Problemen met het zelfstandig voortbewegen, transfers en mobiliteit.

Er dient tevens inzicht te worden verkregen in eventueel aanwezige comorbiditeit en polyfarmacie.

Het zelfstandig invullen van de Lastmeter zal voor sommige kwetsbare (veelal oudere) patiënten lastig zijn. Daarom adviseert de werkgroep de zorgverlener om (indien nodig) samen met de patiënt de Lastmeter in te vullen. Hieruit volgt dan het gesprek over de behoefte aan aanvullende zorg. We- gens de extra belasting wordt het standaard gebruik van EORTC-QLQ-C30, zoals geadviseerd in de richtlijn ‘Detec- teren behoefte psychosociale zorg’ voor monitoring, voor deze kwetsbare, veelal oudere, groep afgeraden.

Vormen van nazorg/revalidatie

Voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker, die aansluitend aan de behandeling van kanker met ontslag naar huis gaan, zijn er verschillende ambulante mogelijkheden om mobiliteit en zelfredzaamheid te behou- den en/of te bevorderen. Zij komen in aanmerking voor het brede aanbod zoals beschreven in de module Signalering, bespreking en verwijzing. Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie wordt geadviseerd voor patiënten met on- derling samenhangende functioneringsproblemen op ver- scheidene vlakken die interdisciplinaire behandeling door een revalidatieteam vragen. Als er geen onderlinge samen- hang tussen de functioneringsproblemen is en de noodzaak voor een interdisciplinaire behandeling ontbreekt, adviseert de richtlijn om naar een of meerdere monodisciplinaire be- handelaars, zoals bijvoorbeeld een fysiotherapeut en/of een psycholoog te verwijzen.

Voor de meer kwetsbare groep patiënten met kanker, die onvoldoende in staat is om tijdens of na oncologische behandeling thuis te functioneren, is er de mogelijkheid om, aansluitend aan ziekenhuisopname, intramuraal te revalideren in een zorginstelling (voorheen verpleeghuis) voor geriatrische revalidatiezorg (GRZ). De oncologische geriatrische revalidatie, onderdeel van de GRZ, is multidisciplinaire revalidatie gericht op het verminderen van de functionele beperkingen en op cognitief herstel, met als doel en intentie terugkeer naar huis. Er dient een multidisciplinaire revalida- tiedoelstelling te bestaan. Na terugkeer naar huis kan de behandeling ambulant worden vervolgd in de GRZ-instel- ling of vindt overdracht plaats naar de eerste lijn.

Verwijzing naar GRZ vindt plaats door de behandelend arts en wordt geïndiceerd (via triage) door een specialist ouderengeneeskunde. Tegenwoordig kan ook vanaf de polikliniek of de spoedeisende hulp naar GRZ worden verwezen na een geriatrisch assessment door de geriater, gevolgd door triage door de specialist ouderengeneeskunde. Tijdens de triage voor de (oncologische) GRZ wordt onder andere gelet op de multidisciplinaire revalidatiedoelstellingen, aanwezige comorbiditeit, belastbaarheid, motivatie, psychosociale context en cognitie (zie Verenso triage-instrument).

A.

B.

RICHTLIJNEN

(6)

59

Voor toegang tot de (oncologische) GRZ zijn er twee scree- ningsvragen:

1. Zijn er een of meer aandoeningen die (na ziekenhuisopname) (blijvende) beperkingen opleveren?

2. Heeft de patiënt voor het opheffen/verminderen van de beperkingen meer hulp nodig dan basis monodisciplinaire behandeling en/of basis verpleegkundige zorg?

Het betreft in het algemeen (door aandoeningen en/of behandeling) kwetsbare patiënten met multidisciplinaire be- handeldoelen, waarbij revalidatie is gericht op terugkeer naar (verzorgings)huis. Daarbij zal de patiënt gemotiveerd en leerbaar moeten zijn voor de revalidatie.

Wordt screeningsvraag 2 met nee beantwoordt, dan is er sprake van herstelzorg bestaande uit basis monodisciplinaire behandeling en basis verpleegkundige zorg. De basis monodisciplinaire behandeling kan worden geleverd door een huisarts. Deze verwijst zo nodig door naar bijvoorbeeld de (geriatrie)fysiotherapeut. Als bij screeningsvraag 1 of 2 twijfel bestaat en ‘weet niet’ wordt ingevuld, dan wordt een revalidatiearts of specialist ouderengeneeskunde in consult geroepen. In geval van twijfel wordt overlegd tussen revalidatiearts en specialist ouderengeneeskunde welke revalida- tiemogelijkheid het beste is voor de patiënt. Revalidatiearts en specialist ouderengeneeskunde maken hierover onder- ling afspraken.

Ook is er een aantal exclusiecriteria voor GRZ, zoals bijvoorbeeld de reeds bekende onmogelijkheid om na revalidatie terug te keren naar huis. Na positieve triage voor GRZ, kan men tot een week na ontslag naar huis alsnog toegang krij- gen tot (respijt) GRZ.

De methode van GRZ verschilt niet principieel van die van de medisch-specialistische revalidatie (MSR). De veelal kwetsbare (oncologische) revalidanten zijn door de gevolgen van langer bestaande en/of nieuw ontstane aandoeningen vaak minder belastbaar, minder trainbaar en verminderd in staat tot het volgen van intensieve revalidatieprogramma’s.

Zij zijn medisch vaak instabiel en maken tijdens de revalida- tieperiode veelal meerdere intercurrente ziekten en/of complicaties door. Alhoewel de naam anders doet vermoeden, is de oncologische GRZ ook toegankelijk voor kwetsbare jongere oncologiepatiënten met een multidisciplinaire revalida- tievraag.

Daarnaast bestaat er een onderscheid in de medische eind- verantwoordelijkheid. Voor de GRZ ligt deze bij de specialist ouderengeneeskunde en voor de MSR bij de revalidatiearts.

Beide vormen van revalidatie worden gefinancierd vanuit de Zorgverzekeringswet (basispakket).

Het belangrijkste verschil tussen GRZ en MSR is de behan- deldoelstelling. De doelstelling binnen de GRZ is gericht op het weer thuis kunnen functioneren en het zichzelf kunnen verplaatsen en verzorgen, eventueel met hulp van (geplan- de) thuiszorg. Voor de reguliere MSR bij oncologie, die veelal poliklinisch/ambulant wordt gevolgd, staan veelal de door de patiënt zelf geformuleerde doelen gericht op autonomie en participatie centraal, zoals het oppakken van gezinsta- ken, terugkeer neer werksituatie enzovoort.

CONCLUSIE

De nieuwe modules over de signalering en nazorg en revalidatiezorg specifiek voor kwetsbare en (veelal) oudere patiën- ten met kanker adviseren:

1) De Lastmeter ook voor kwetsbare (veelal oudere)patiën- ten met of behandeld voor kanker als het meest geschikte signaleringsinstrument voor problemen op somatisch, functioneel, psychisch en/of sociaal gebied. De Lastmeter moet dan wel worden aangevuld met vragen voor deze specifieke doelgroep. De zorgverlener wordt geadviseerd om de Last- meter samen met de patiënt (en/of familie) in te vullen en daarna te bespreken.

2) Vormen van nazorg/revalidatie specifiek voor kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker.

Voor de meer kwetsbare groep patiënten met kanker, die onvoldoende in staat is om tijdens of na oncologische behandeling thuis te functioneren, is er de mogelijkheid om, aansluitend aan ziekenhuisopname, intramuraal te revalideren in een zorginstelling (voorheen verpleeghuis) voor geriatrische revalidatiezorg. Kwetsbare (veelal oudere) patiënten met of behandeld voor kanker, die aansluitend aan de behandeling van kanker met ontslag naar huis gaan, komen in aanmerking voor het reguliere brede aanbod zoals beschreven in de module Signalering, bespreking en verwijzing.

REFERENTIES

De gereviseerde versie van de richtlijn (inclusief bijbehorende referenties en ove- rige onderbouwing) is terug te vinden op Oncoline (www.oncoline.nl).

Van den Berg JP, Velthuis MJ. Richtlijn ‘Medisch-specialistische revalidatie bij oncologie’: modulaire revisie 2017. Ned Tijdschr Oncol 2017;14(6):231-6.

ONTVANGEN 30 JANUARI 2018, GEACCEPTEERD 2 FEBRUARI 2018.