DGGS - Gezondheidszorg Dienst Data en Beleidsinformatie Dienst Psychosociale gezondheidszorg
Gedwongen verblijven
in PZ en PAAZ
2 Bijna 90% van alle opnames in psychiatrische ziekenhuizen (PZ) of in psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen (PAAZ) gebeuren met instemming van de patiënt.
In 8 à 9% van de gevallen wordt een patiënt echter opgenomen in een PZ of PAAZ omwille van een wettelijke verplichting. Hierbij wordt een patiënt opgenomen zonder zijn instemming.
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Aantal nieuwe verblijven
Nieuwe verblijven per wijze van opname
Vrijwillige opname Opname omwille van wettelijke verplichting Opname van een beslissingsonbekwame Andere niet gespecifieerd of onbekend
3 In dit rapport wordt ingezoomd op gedwongen opnames ook wel collocaties genoemd. Dit type van opname betreft in de periode van 2009-2018 ongeveer 85% van alle verblijven omwille van een wettelijke verplichting. Het aantal gedwongen opnames steeg van 2009 tot 2018 met 18,5%.
Een gedwongen opname is steeds bedoeld als beschermingsmaatregel en wordt uitgesproken door een magistraat indien de persoon in kwestie een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen.
Een gedwongen opname is beperkt tot 40 dagen maar deze termijn kan verlengd worden indien nodig.
Tijdens de eerste periode van de gedwongen opname (max. 10 dagen), vindt een observatieperiode plaats en levert de behandelende psychiater een medisch verslag af aan de gerechtelijke instantie.
4 Gedwongen opnames vinden zowel plaats in PZ en PAAZ. Men stelt vast dat ± 80% van de gedwongen opnames zich situeert in PZ en dat het aantal verblijven in deze categorie met 27,5% gestegen is in de periode van 2009-2018.
Vooral mannen (62%) worden gedwongen opgenomen. Gedwongen opnames situeren zich verder hoofzakelijk in de leeftijdsgroep van de actieve bevolking.
+27,5%
-41,4%
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 5000 5500 6000 6500
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Aantal nieuwe gedwongen verblijven
Verblijven per type van instelling
Psychiatrisch ziekenhuis Psychiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
0-18 19-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81+
Aantal verblijven
Aantal verblijven per leeftijd en per geslacht
Mannen Vrouwen
5 Naar verhouding tot het bevolkingsaantal worden er meer gedwongen opnamen gerealiseerd bij personen die woonachtig zijn in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dan in de overige gewesten. Ook tussen de provincies onderling zijn er verschillen te merken.
6 Psychotische aandoeningen, schizofrenie en bipolaire stoornissen zijn de voornaamste diagnoses bij gedwongen opname. Bij vrijwillige opnames zien we een ander beeld en betreffen de meest voorkomende diagnosen depressieve stoornissen, alcohol-gerelateerde problemen en aanpassingsproblemen.
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
Aantal verblijven (%)
Percentage verblijven per hoofddiagnose
Meest voorkomende hoofddiagnoses bij een gedwongen verblijf en een verderzetting van een gedwongen verblijf
Psychotische stoornissen Schizofrenie Bipolaire stoornissen
Aanpassingsstoornis Alcoholmisbruik Depressie
Drugmisbruik Persoonlijkheid-Cl_B Drug geinduceerde stoornissen Alcohol geinduceerde stoornissen Andere
7 Ruim een kwart van de gedwongen opnames duren 10 dagen of minder. Dit betekent dat de opname beperkt is tot de observatieperiode of dat na de observatieperiode de opname op vrijwillige basis kan worden voortgezet. Minder dan de helft van de gedwongen opnames worden verlengd na de initiële periode van 40 dagen.
8 Over het algemeen daalt de gemiddelde ligduur voor gedwongen opnames in de periode van 2009-2018.
Deze tendens is merkbaar in alle gewesten, ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waar de opnameduur al duidelijk lager lag in vergelijking met de andere gewesten.
0 50 100 150 200 250
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Gemiddelde verblijfsduur per gewest en per jaar
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaams Gewest Waals Gewest België
9 Wanneer een gedwongen opname wordt beëindigd, gebeurt dit voornamelijk in onderling akkoord (68,1% in 2018). In ruim 20% van de gevallen wordt een gedwongen opname gevolgd door een andere gerechtelijke maatregel. Dit kan o.m. een overplaatsing naar een andere instelling betreffen, een vorm van nazorg of een vorm van zorg binnen een gezin.
In bijna 6% van de gevallen wordt een opname afgebroken zonder een onderling akkoord tussen de zorgequipe en de patiënt waarvan 3,7% op initiatief van de betrokkene.
5.485 68%
1.764 22%
474 6%
226 3%
31 0%
71 1%
Wijze van ontslag na een gedwongen verblijf of verderzetting in 2018
In overleg Met wettelijke maatregelen Geëist ontslag Zonder overleg Overleden Onbekend
