Asnrre n n eT NOTITIE

(1)

Asnrre n n eT ^NOTITIE

Taking power further

aaN Nederlandse Mededingingsautoriteit , DATUM 26 augustus 2011

per e-mail REFERENTIE

VAN Zomica Zafirova

ONDERWERP Consultatie evaluatie Elektriciteitswet

In onderhavig document zal TenneT ingaan op de volgende onderdelen van het consultatiedocument over de Elektriciteitswet 1998:

1. Inleiding 2. Evaluatiekader 3. Codes

4. Tariefreguleringssysteem 5. Eisen aan netbeheerders

6. Sectorspecifieke versus generieke regelgeving 7. Wettelijke termijnen

1. Inleiding

De in de inleiding genoemde doelstelling de E-wet zo zorgvuldig mogelijk te evalueren en om de

doeltreffendheid en effecten van de wet in de praktijk te bezien, kunnen we uiteraard volledig onderschrijven.

Met name daar waar het gaat om vereenvoudigen van procedures en het verminderen van het aantal besluitmomenten zijn zaken waar we met enige regelmaat hinder van ondervinden.

Wel vindt TenneT dat een aantal belangrijke onderwerpen onderbelicht blijven in het consultatiedocument.

Vereenvoudiging van de wetgeving is een goed streven. Veel belangrijker is het echter om een reguleringssysteem te creeren dat een eerlijk en efficient evenwicht vindt tussen de belangen van

consumenten en investeerders (incl. aandeelhouders). Dit betekent dat een afweging gemaakt moet worden tussen kostenefficientie, het bevorderen van een goed investeringsklimaat en bijvoorbeeld markt- en klimaatdoelstellingen. Momenteel weegt het belang van kostenefficientie het zwaarst in de regulering en dat is een onderwerp dat de nodige aandacht zou moeten krijgen. Een adequaat reguleringskader dient toekomstvast te zijn en gericht op:

• De betrouwbaarheid van de elektriciteitsinfrastructuur,

• Continu en adequaat rendement op te leveren voor de aandeelhouders,

• Het toekomstvast faciliteren van de inpassing van duurzame opwekking,

• Het bevorderen van marktwerking in de energiemarkt.

Een dergelijk reguleringskader zou als vanzelf tot minder juridische procedures kunnen leiden, mits voldoende rekening wordt gehouden met de verschillende belangen, de wetsteksten correct zijn en in lijn met Europese regelgeving.

(2)

TenneT

TenneT TSO B.V.

DATUM 26 augustus 2011

PAGINA 2 van 17

2. Evaluatiekader Reactie op de vragen Vraag 1:

Welke twee kernbegrippen verdienen wat u betreft de meeste aandacht bij deze

wetsevaluatie, en om welke reden? De NMa verzoekt om in uw antwoord duidelijk een voorkeur aan te geven indien deze kernbegrippen in de praktijk een tegengestelde uitwerking hebben.

Antwoord 1:

Van de in het consultatiedocument genoemde begrippen vragen de volgende twee de meeste aandacht:

deregulering en dejuridisering.

De redenen hiervoor hebben een nauwe relatie met de bij vraag 2 genoemde punten en luiden als volgt:

huidige processen en procedures zijn vaak omslachtig, ondoorzichtig en nemen erg veel tijd in beslag. Ook is het momenteel zo dat er tegenstrijdigheden kunnen ontstaan tussen bijvoorbeeld lagere en hogere of nationale en Europese wet- en regelgeving. 1 Tegenstrijdigheden en onduidelijkheden in wet- en regelgeving leiden tot onnodige juridische procedures. De aanbeveling van TenneT is om waar mogelijk meer vrijheid te geven aan de netbeheerders om hun taken naar eigen inzicht en op grond van hun lange ervaring in te richten en uit te voeren (deregulering). Output regulering — zoals ook beoogd in het huidige kader - verdient daarbij de voorkeur i.p.v. inputregulering. Daar waar wel gereguleerd wordt, dient dat op een consistente en heldere manier te gebeuren, zodat tegenstrijdigheden en onduidelijkheden zo mogelijk voorkomen worden (met als gevolg minder juridische procedures: dejuridisering).

Vraag 2:

Welke twee onderwerpen, zoals genoemd in randnummer 16, verdienen wat u betreft de meeste aandacht bij deze wetsevaluatie, en om welke reden?

Antwoord 2:

De twee voor TenneT belangrijkste onderwerpen, zoals genoemd in randnummer 16, zijn:

1. de doorlooptijden en werking van het tariefreguleringssysteem en van de tariefstructuren 2. codes;

Een voorbeeld hiervan is de AMvB op het gebied van congestiemanagement, wiens behoorlijk specifieke regels tegenstrijdigh kunnen zijn met codes.

(3)

AaTenner

TenneT ISO B.V.

PAGINA 3 van 17

Van de in het consultatiedocument genoemde onderwerpen hebben bovenstaande twee punten voor ons de meeste impact. Bij beide onderwerpen vinden wij zowel de procedurele kant (doorloop tijd

besluitvormingsprocessen, juridische procedures, etc), alsook de inhoudelijke kant (de daadwerkelijke regels die er gelden) essentieel. Daarnaast zijn onderwerpen zoals het faciliteren van een goed investeringsklimaat ook uitermate belangrijk.

Vraag 3:

Welke drie concrete bepalingen in wet- en regelgeving zorgen voor de hoogste administratieve lasten en inhoudelijke nalevingskosten voor uw organisatie?

Antwoord 3:

TenneT vindt het lastig om een concreet antwoord te geven op deze vraag, aangezien de administratieve lasten van jaar tot jaar verschillen en door uiteenlopende wettelijke bepalingen warden veroorzaakt.

Incidentele informatieverzoeken van de Energiekamer geven de hoogste administratieve lasten. Incidentele informatieverzoeken hebben, vaker dan structurele informatieverzoeken, het karakter van inputregulering. Bij incidentele informatieverzoeken komt het vaak voor dat om zeer gedetailleerde informatie wordt gevraagd of om informatie die niet te ontsiuiten is uit de (financiele) administratie.

Wij sluiten ons verder aan bij de reactie van NetbeheerNederland over het kwaliteits- en

capaciteitsdocument waar ook is aangegeven dat de audit op het document een aanzienlijke werkbelasting met zich meebrengt.

Vraag 4:

Welke drie concrete toezichtsactiviteiten van de NMa zorgen voor de hoogste administratieve lasten voor uw organisatie?

Antwoord 4:

De drie concrete toezichtactiviteiten van de NMa die voor de hoogste administratieve lasten zorgen hangen samen met

1. (incidentele) informatieverzoeken;

2. de audit van het Kwaliteits- en Capaciteitsdocument (KCD);

3. verplichtingen op het gebied van transparantie.

Toelichting:

(4)

AaAtTenner

TenneT TS0 B.V.

PAGINA 4 van 17

1. Zowel structurele informatieverzoeken (bijvoorbeeld: in het kader van kengetallen

elektriciteitsnetten) als incidentele verzoeken leveren een relatief hoge administratieve belasting op.

Bij incidentele verzoeken kan gedacht worden aan het verzoek tot informatie omtrent de meerkosten als gevolg van de beheeroverdracht van de HS-netten en het verzoek tot informatie omtrent de kostenontwikkeling ter bepaling van de hoogte van de indirecte OPEX van de HS-netten. Met name wordt gewezen op het detailniveau waarop de uitvragen plaatsvinden;

2. De audit op het Kwaliteits en Capaciteitsdocument en het vervolg daarop, leveren ook hoge administratieve lasten bij TenneT op, wat niet wegneemt dat wij de noodzaak van het KCD volledig onderschrijven.

3. Toezicht op transparantieverplichtingen leveren hoge administratieve lasten op voor TenneT. Een van de issues waar wij in de praktijk tegen aan lopen is dat de transparantieverplichtingen in onze beleving soms niet eenduidig en niet proportioneel zijn. Het is soms niet duidelijk welke informatie precies aangeleverd dient to worden en op welke manier. Verder vragen dataverzameling een grote inspanning waarbij de afhankelijkheid van andere partijen een rot speelt. Wij vragen ons in sommige gevallen of of de van de netbeheerder (en toezichthouder) gevraagde inspanning wel opweegt tegen het belang dat gediend wordt met de informatie . Deze opmerkingen zijn overigens overeenkomstig van toepassing op punt 1 hierboven (over de informatieverzoeken).

Vraag 5:

Welke concrete knelpunten ervaart u, die niet gedekt worden door de genoemde kernbegrippen en evaluatieonderwerpen? Welke concrete optossingen ziet u hiervoor?

Antwoord 5:

Een van de belangrijkste knelpunten die wij ervaren is het felt dat regutering vooral gericht is op kostenefficientie, maar veel minder op andere maatschappelijke belangen, zoals een bevorderend investeringsklimaat of de rol die de landelijke netbeheerder in Europees kader speelt. Dat zijn ook onderwerpen die onderbelicht blijven in het consultatiedocument. Oplossingen voor een adequaat en toekomstvast investeringsklimaat dragen wij in hoofdstuk 4 van dit document aan.

Wat het Europese perspectief betreft, geldt het volgende. Hier gaat het met name om zaken die vanuit de Europese regelgeving aan TenneT worden opgelegd en niet meer nationaal worden geregetd. In onze reactie op het onderdeel Codes gaan wij hier nader op in. Daar noemen wij onder andere concreet de allocatiemechanismen en de berekeningswijzen voor transportcapaciteit (grensoverschrijdend). Hierop aanvullend zijn ook andere aspecten van belang zoals het feed-in tarief tegenover het subsidieregime voor windenergie en zaken op het gebied van aansluitvoorwaarden (bijvoorbeeld: verschil in regels tussen landen op het gebied van aansluitvoorwaarden voor niet-regelbare eenheden zoals windparken), alsmede ook andere zaken op het gebied van tarifering (zoals producententarief of kosten congestiemanagement).

(5)

a- re n n

TenneT TS0

PAGINA 5 van 17

In relatie tot bovenstaande geldt voor ons dat wij internationaal samenwerken met andere TSOs, maar dat die rol onderbelicht wordt in nationale wetgeving, die vooral is gericht op de nationale situatie. Daarbij merken we op dat ander andere artikel 16 Aa lid 1 Elektriciteitswet ook zou moeten gelden voor wat wij doen met andere TSOs.

3. Codes

De technische voorwaarden elektriciteit kennen zowel bepalingen over nationale als grensoverschrijdende aangelegenheden. In onderstaande reactie op de vragen treft u de algemene positie aan van TenneT ten aanzien van de codes. In aanvulling daarop zijn er knelpunten die specifiek gelden voor codes over grensoverschrijdende aangelegenheden. Vanwege deze specifieke knelpunten en met het oog op de introductie van Europese codes op het gebied van grensoverschrijdende aangelegenheden, zijn wij er een voorstander van om gezamenlijk vast te stellen in hoeverre de grensoverschrijdende aangelegenheden uit nationale codes geschrapt kunnen worden. Daarbij moet ook de wijze betrokken worden waarop

vergelijkbare regels in de landen am ons heen worden vastgesteld, met als doel de besluitvorming over deze regels in de regio te harmoniseren. Inhoudelijk denken we aan een model dat in zekere mate reeds in Belgie en Frankrijk wordt gehanteerd. Daarbij ligt de verantwoordelijkheid bij de TSOs om binnen de kaders van de Europese codes gezameniijke voorstellen to ontwikkelen over de grensoverschrijdende transportcapaciteit, die vervolgens door de toezichthouders worden goedgekeurd (in de vorm van goedgekeurde veilingregels, of een goedgekeurd mechanisme). Belanghebbenden worden betrokken door middel van een gedegen consultatie over de voorstellen. Een aparte nationale procedure is dan niet meer nodig. De specifieke knelpunten die hieraan ten grondslag liggen zijn:

1. Niet-geharmoniseerde besluitvormingsprocedures in Europa

Bijvoorbeeld: allocatiemechanismen van grensoverschrijdende transportcapaciteit behoeven goedkeuring van buitenlandse toezichthouders. Elke toezichthouder heeft daarbij zijn eigen

bevoegdheden en procedures en die verschillen behoorlijk. Harmonisatie van deze procedures naar Frans-Belgisch model zal de totstandkoming van de interne markt versnellen en de efficientie van besluitvormingsprocedures vergroten.

2. De pragmatische oplossing is inefficient

Een pragmatische oplossing voor de niet geharmoniseerde besluitvormingsprocedures is momenteel dat de nationale codevoorstellen worden opgesteld en in een vroeg stadium in procedure worden gebracht, waarbij de inhoud in intemationaal verband nog niet is

uitgekristalliseerd. Oftewel: de vaststellingsprocedure van de nationale code ter zake wordt uitgevoerd, parallel aan het ontwerptraject door de TSO's. Hierdoor komt het voor dat een

codevoorstel meerdere keren in aangepaste vorm in procedure gebracht wordt. Dat is niet efficient en leidt tot verwarring bij marktpartijen.

a Reikwijdte codes niet beperkt tot artikel 31 Elektriciteitswet 1998

(6)

Assairenner

TenneT TSO B.V.

PAGINA 6 van 17

Formeel is de reikwijdte van de nationale codes beperkt tot de wijze waarop afnemers en

netbeheerders, en netbeheerders onderling, zich jegens elkaar gedragen. Bij grensoverschrijdende aangelegenheden echter zijn partijen zoals energiebeurzen, veilingbureau's en buitenlandse TSOs betrokken die niet onder die reikwijdte vallen. Discussies over de rollen en verantwoordelijkheden van die partijen zijn waardevol, maar bemoeilijken het nationale besluitvormingsproces over de codes.

4. Grensoverschrijdende aangelegenheden worden niet voorgesteld door gezamenlijke netbeheerders Codevoorstellen worden volgens de formele procedure opgesteld door de gezamenlijke

netbeheerders. Echter, codevoorstellen over de grensoverschrijdende aangelegenheden worden opgesteld door TenneT en komen tot stand in een samenwerking tussen TenneT en buitenlandse partijen, waaronder energiebeurzen en andere TSOs. Het is niet efficient om het resultaat van die samenwerking te bespreken met Nederlandse regionale netbeheerders, alvorens een codevoorstel in procedure gebracht kan worden.

Om deze specifieke redenen is TenneT er voorstander van om gezamenlijk vast te stellen in hoeverre de grensoverschrijdende aangelegenheden uit nationale codes geschrapt kunnen worden (deregulering).

TenneT is daarbij voorstander van een model waarbij in nationale codes geen bepalingen worden

opgenomen die reeds vastgelegd zijn in Europese codes. Europese codes hebben immers direct werking.

Het vastleggen van bepalingen in zowel Europese codes als nationale codes kan tot verschillen in interpretaties leiden van verplichtingen en processen.

Vraag 6:

Welke knelpunten ervaart u bij de doorlooptijd en/of de complexiteit van het totstandkomingsproces van codes? Wat is in uw ogen de oorzaak hiervan?

Antwoord 6:

In zijn algemeenheid is TenneT van mening dat het besluitvormingsproces van codes efficienter kan. De volgende knelpunten worden ervaren:

- De besluitvorming in het formele GEN kan efficienter Het bespreken met marktpartijen kost erg veel tijd.

- Te veel (en ondeskundige) partijen zijn betrokken

Partijen geven aan dat ze niet altijd in de gelegenheid zijn om de juiste personen of te vaardigen omdat deze personen in hun doorgaans kleine organisatie niet altijd beschikbaar zijn. Daarnaast speelt mee dat er vaak onduidelijkheid is over het mandaat van participanten aan het overleg.

- Er zijn veel tegengestelde belangen

(7)

TenneT

TenneT TSO

PAGINA 7 van 17

Deze tegengestelde belangen leiden in veel gevallen tot het lang zoeken naar compromissen, en dus tot ingewikkelde voorstellen met veel uitzonderingen en aanvullende regels.

- Veel partijen komen in bezwaar of beroep pas met hun opmerkingen

Veel partijen geven hun opmerkingen (bezwaren) niet direct door en wachten tot ze de formele procedures voor beroep en bezwaar kunnen inzetten, dit geeft achteraf veel extra (juridische) discussie.

We zien een aantal specifieke oplossingen om knelpunten te verhelpen bij de behandeling van specifieke voorstellen tot codewijziging:

• Een meer formele afvaardiging van partijen uit de sector die voor een bepaalde periode benoemd wordt en die als een soort vaste commissie namens marktpartijen geconsulteerd dient te worden.

• In pleats van een platform als het GEN een marktconsultatie invoeren. Hiermee is het mogelijk om voorstellen ter consultatie voor te leggen aan marktpartijen, die hierop gericht kunnen inspelen (en ook tijd genoeg hebben om de juiste informatie te verzamelen en een reactie te forrnuleren).

• Een andere oplossing is het beter voorbereiden van voorstellen door deze vooraf al te voorzien van een juist kader (met doel, aanleiding en dergelijke), zodat deze beter in perspectief kunnen worden geplaatst.

• De besluitvorming van de NMa, zou meer tijdig en transparant (vastgestelde termijnen) en eenduidig (volgens welke criteria toetst de NMa voorstellen) kunnen zijn.

Vraag 7:

Op welke wijze kunnen de administratieve lasten verminderd worden, met behoud van zorgvuldige besluitvorming? En, welke mogelijkheden ziet u daarbij om een of meerdere procedurestappen (inspraak bij gezamenlijke netbeheerders, inspraak bij NMa, bezwaar, beroep) of te schaffen, omdat deze stappen wat u betreft minder relevant of overbodig zijn?

Antwoord 7:

Zie hierboven bij 'oplossingen bij knelpunten'. Het gaat er met name om het proces te versnellen en te verbeteren en daarmee ook de administratieve lasten voor betrokken partijen te beperken. TenneT kan zich ook in het voorstel van Netbeheer Nederland vinden om de bezwaarsfase bij de vaststelling van de codes over te slaan, mits partijen voldoende worden betrokken in de voorbereidende/ontwerp- fase.

Vraag 8:

Welke aspecten van de codes lenen zich om vastgelegd te worden in algemeen

verbindende voorschriften (waartegen geen bezwaar en beroep openstaat), zodat sneller duidelijk is welke verplichtingen gelden?

(8)

TenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 8 van 17

Antwoord 8:

Met inachtneming van het hierboven gestelde over grensoverschrijdende aangelegenheden is TenneT van mening dat de onderwerpen die thans in de codes geregeld worden, in de codes geregeld dienen te blijven.

De structuur is helder. Er is sprake van een samenhangend geheel van voorwaarden. De gedetailleerde bepalingen van de codes lenen zich ook niet voor opname in een ministeriele regeling of AMvB. Omgekeerd kunnen bestaande ministeriele regelingen, AMvB, beleidsregels etc. wellicht ingetrokken of beperkt worden, nu in ieder geval de inhoud van de technische codes inmiddels behoorlijk uitgekristalliseerd is.

Vraag 9:

Wat vindt u van de inhoud en flexibiliteit van de wettelijke toetsingscriteria van artikel 12f, van de Gaswet en artikel 36, van de E-wet?

Antwoord 9:

Mike! 36 E-wet geeft een aantal criteria weer die op zich zeer algemeen zijn en dus voor verschillende partijen anders te interpreteren zijn. Verder is het soms onduidelijk welke criteria prevaleren, hoe de NMa deze bij besluiten betrekt en waarom de ene keer het ene belang zwaarder weegt en de andere keer het andere. Bovendien heeft de NMa door de algemene formulering van de criteria de gelegenheid om een gewijzigd voorstel te verlangen zonder dat direct duidelijk wordt waarom het gedane voorstel in strijd is met een van de criteria. Verbeterde motivering van wijzigingsverzoeken leidt ons inziens tot kortere

doorlooptijden.

Vraag 10:

Welke knelpunten ten aanzien van de eenduidigheid en toegankelijkheid van de codes

ervaart u bij de werking van codes in de praktijk? En, in welke mate beslaan de codes de juiste onderwerpen in de juiste mate van detail?

Antwoord 10:

Over het algemeen regelen de codes de juiste onderwerpen in de juiste mate van detail. Wel ontstaan er vaak tegenstrijdigheden tussen de codes en wettelijke bepalingen. Zowel bij het opstellen van wettelijke amendementen, alsook bij het opstellen van codes dient er daarom meer zorg te worden gedragen voor juridische consistentie. Meer concreet kan het volgende worden opgemerkt:

• Begrippen en definities dienen overal eenduidig toegepast te warden en mogen begrippen niet door elkaar worden gebruikt.

(9)

TenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 9 van 17

• Door de vele wijzigingen en nog lopende wijzigingsvoorstellen is het lastig om een goede actuele versie van de codes te vinden en dus de juiste informatie eruit te halen. Dit leidt in de praktijk tot onnodige discussies.

• Mede door de lange doorlooptijden van aanpassingen, zijn codes op bepaalde punten verouderd en geven ze niet de werkelijkheid weer (bijvoorbeeld: codes blijven achter bij de technische

mogelijkheden van productie-eenheden (die enorm zijn verbeterd) en bij de internationale ontwikkelingen in de markt).

• De codes lopen bovendien achter bij de ontwikkelingen in het kader van nieuwe technologieen, waarvan de toepassing nog niet of nauwelijks is verwerkt in codes (bijvoorbeeld: de

aansluitvoorwaarden voor wind, die als aanvulling op de codes gezien moeten warden).

Vraag 11:

In welke mate is de verschuiving van codes naar Europees niveau voor u een reden

am te streven naar wijziging of vereenvoudiging van het Nederlandse codeproces en/of naar een meer of minder gedetailleerde inhoud van de nationale codes?

Antwoord 11:

Om de specifieke redenen zoals eerder aangegeven, en in het licht van de totstandkoming van Europese netwerkcodes is TenneT er voorstander van om gezamenlijk vast te stellen in hoeverre de

grensoverschrijdende aangelegenheden uit nationale codes geschrapt kunnen worden (deregulering).

TenneT is daarbij voorstander van een model waarbij in nationale codes geen bepalingen worden

opgenomen die reeds vastgelegd zijn in Europese codes. Europese codes hebben immers direct werking.

Het vastleggen van bepalingen in zowel Europese codes als nationale codes kan tot verschillen in interpretaties leiden van verplichtingen en processen.

4. 4. Tariefreguleringssysteem Algemeen

-Redelijk rendement

Het huidige tariefreguleringssyteem legt de focus vooral op efficientie. Het Energierapport geeft aanleiding om overige doelstellingen oak in de wet te verankeren, bijvoorbeeld door bepalingen op te nemen die een adequaat en stabiel rendement garanderen voor de netbeheerder. Dit is belangrijk voor een toekomstvast investeringsklimaat en in het kader van de aangekondigde mogelijke privatisering van een

minderheidsbelang in TenneT en GTS.

Het garanderen van een adequaat rendement kan op meerdere manieren in de wet geregeld warden. Een mogelijke manier is am de tariefregulering aan de financiele gezondheid van de netbeheerder te koppelen.

(10)

AtafirrenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 10 van 17

Zo kan een bepaling worden opgenomen dat de tarieven zodanig zijn dat het kunnen voldoen aan bepaalde financiele ratio's ondersteund wordt. Een alternatief zou kunnen zijn om een periodiek financiability

onderzoek in het reguleringskader te verankeren.

- Adequate en stabiele regulering

Om in gas- en elektriciteitsnetten te kunnen investeren is een adequate stabiele regulering belangrijk. Wat TenneT betreft is dat net zo belangrijk als vereenvoudiging van het reguleringskader en de vermindering van de juridische procedures en de administratieve druk.

Reactie op de vragen Vraag 12:

Welke knelpunten ervaart u bij het huidige tariefreguleringssysteem? Wat is in uw ogen de oorzaak hiervan?

Welke oplossingen ziet u voor de door u gepercipieerde knelpunten?

Antwoord 12:

• De eenzijdige aandacht voor kostenreductie bij het reguleringstoezicht op de netbeheerders is ingegeven door de start van de liberalisering en de monopoliepositie van netbeheerders. De prominente plek van de x-factor binnen de tarievenregulering geeft de NMa weinig ruimte om meer aandacht te besteden aan andere prestaties van de netbeheerders, zoals een bijdrage aan het aansluiten en transporteren van duurzame elektriciteit en het investeren in leveringszekerheid / kwaliteit van de transportdienst Concreet voorstel is om de x-factor systematiek uit de wet te halen en de benchmark uit de wetsgeschiedenis. Daarvoor in de plaats zou de tarievenregulering gebaseerd moeten zijn op een belangenafweging van duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar. In lagere regelgeving kunnen dan concrete kaders geschetst warden voor de NMa om de

tarievenregulering vorm te geven.

• Naast de focus op efficientie is de zogenaamde reguleringsvertraging een belangrijk knelpunt. Indian de investeringen groter zijn dan de afschrijvingen gedurende een reguleringsperiode, ontvangt TenneT gedurende deze periode niet voldoende inkomsten om de investeringskosten financieel te kunnen dekken. Dit komt door het feit dat de GAW constant verondersteld wordt gedurende een reguleringsperiode.

Een eenvoudige oplossing, die ook in veel andere landen in Europa wordt toegepast, is om de GAW jaarlijks aan te passen. De GAW wordt dan jaarlijks afgeschreven maar ook aangepast voor geInvesteerde bedragen (eventueel pas nadat een investering in gebruik is genomen). De inkomsten die de netbeheerder verdient via de tarieven komen dichterbij de economische realiteit en zijn in hogere mate kostenreflectief.

(11)

TenneT

s.

TenneT TSO B.V.

PAGINA 11 van 17

• Ook in het kader van de beoordeling van de efficientie van de investeringen ervaren wij knelpunten.

De kosten van TenneT worden vergeleken met de kosten van andere Europese TSOs, waarbij geen rekening warden gehouden met de objectieve verschillen tussen de TSOs en de omgeving waarin de verschillende TSOs opereren. Bij de beoordeling van investeringen moeten kosten die gemaakt warden en die buiten de invloedsfeer van TenneT vallen en waarmee in de internationale benchmark geen rekening wordt gehouden (de zogenoemde inpassingskosten, Wintrack, kabels,

natuurbehoud/compensatie etc) als efficient worden beschouwd. Wanneer dat niet wordt gedaan, wordt het investeringsklimaat van de netbeheerder ondermijnd.

In het algemeen kan gesteld warden dat de huidige methode van internationale benchmarking ondeugdelijk is en niet gehanteerd kan worden om de reele mate van efficientie van TenneT vast te stellen. De huidige benchmark is slechts een vergelijking van het efficient bouwen van een netwerk en hierbij wordt geen rekening gehouden met bijvoorbeeld verschillen in kwaliteit van de

transportdienst Verder verwijzen we naar de lopende beroepsprocedure voor de bezwaren van TenneT tegen de internationale TSO-benchmark.

• In de reguleringssystematiek zou daarnaast onderscheid gemaakt moeten worden tussen beInvloedbare kosten en niet-beinvloedbare kosten. Beinvloedbare kosten kunnen via

outputregulering gereguleerd worden. Niet-beinvloedbare kosten (denk aan congestiemanagement kosten, kosten voor de inkoop van energie en vermogen, kapitaalkosten van in het verleden gedane investeringen) dienen een 'licht' reguleringsregime te kennen, bestaande uit inputregulering via procedures of een 1-op-1 doorberekening van de kosten in de tarieven.

Vraag 13:

Welke toegevoegde waarde heeft het verplichte overleg met de gezamenlijke netbeheerders en

representatieve organisaties ingevolge de wetten, naast de zorgvuldigheidseisen voor besluitvorming zoals neergelegd in de Awb?

Antwoord 13:

Juist in het kader van vermindering van de juridische procedures is het belangrijk dat dit overleg blijft bestaan.

Vraag 14:

Welke mogelijkheden ziet u om te komen tot minder besluitmomenten in de huidige besluitenreeks (methode, x-factor, tarieven), gegeven de doelstelling van een efficient netbeheer? En, wat is hierbij de relatie met de discussie over reguleringsstabiliteit versus de duur van de reguleringsperiode?

Antwoord 14:

(12)

TenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 12 van 17

Wanneer de GAW jaarlijks wordt aangepast (zie ook reactie op vraag 12), is het denkbaar dat het x-factor besluit overbodig wordt en dat er met een langere reguleringsperiode gewerkt kan worden. Ook een aparte beoordeling van de nut en noodzaak van aanmerkelijke investeringen/ uitbreidingsinvesteringen is niet meer nodig. Deze investeringen worden dan in het reguliere proces van jaarlijkse GAW aanpassing (in het

tarievenbesluit) meegenomen.

Vraag 15:

Welke mogelijkheden ziet u om de transparantie van tariefbesluiten en de tariefstructuur te verbeteren? Het betreft hier onder meer het aantal tariefdragers, tariefcategorieen en nacalculaties (al dan niet naar

aanleiding van rechterlijke uitspraken).

Antwoord 15:

De tarieven van TenneT fluctueren jaarlijks. Een van de oorzaken hiervan is de groei van het investeringsportfolio en de nacalculaties die jaarlijks plaatsvinden.

Nacalculaties

De nacalculaties hebben betrekking op o.a. de vele procedures die aangespannen worden tegen

tariefbesluiten en die leiden tot een herzien besluit. Onnodige nacalculaties kunnen worden voorkomen door onnodige juridische procedures te voorkomen.

Recent is bijvoorbeeld door het CBb uitspraak gedaan omtrent de tarieven 2007. Deze uitspraak leidt tot meer duidelijkheid (en vereenvoudiging van het aantal tariefdragers en tariefcategorieen). Echter, een nog te formaliseren Amvb zal leiden tot een uitbreiding van tariefcategorieftn. De vraag dient zich daarnaast aan of de Amvb niet strijdig is met de wet zoals uitgelegd bij de rechter in de uitspraak over de tarieven 2007.

Indien gekozen wordt voor een onderscheid naar bedrijfstijd zoals voorgesteld in de Amvb zou dat correct in de wet moeten worden opgenomen. Dat zou onnodige juridische procedures kunnen voorkomen.

TenneT is wel van mening dat een aantal nacalculaties moeten blijven bestaan, als gevolg van omzetregulering en posten waar TenneT geen invloed op heeft.

Volumes ter bepaling van de tarieven

De fluctuatie van de tarieven wordt niet alleen door bovenstaande veroorzaakt, maar ook de volumes waarop de tarieven gebaseerd worden. Deze wijzigen jaarlijks; zodoende is de tariefswijziging voor aangeslotenen weinig transparant. TenneT pleit ook op dit punt voor meer transparantie.

Vraag 16:

Welke mogelijkheden ziet u om de databehoefte terug te dringen die bij de huidige praktijk van regulering bestaat, dan wel de gevoelde administratieve lasten hierbij te verminderen?

(13)

a- renner

TenneT TSO B.V.

PAGINA 13 van 17

Antwoord 16:

In de informatieverzoeken zou rekening moet worden gehouden met de manier waarop de (financiele) administratie van de netbeheerders opgezet is. Als alternatief zouden de eisen die aan de administratie worden gesteld van tevoren moeten worden afgestemd tussen de toezichthouder en de netbeheerders. In de praktijk ontstaan er vaak situaties waarin de gevraagde informatie lastig terug te voeren is tot de bestaande administratie. Zie ook ons antwoord op vraag 30.

De nauwkeurigheid die aan de kwaliteit van de gevraagde data wordt gesteld zou ook heroverwogen moeten worden.Deze nauwkeurigheid (bijv. 1% materialiteit bij de productiviteitsdata) is hoger dan in de reguliere financiele processen gebruikelijk is. Dit leidt tot veel extra controlewerkzaamheden van de

accountants.

De wetgever heeft weliswaar gekozen voor het principe van outputsturing, maar in de databehoefte van de NMa zitten soms vragen die ingegeven zijn door op input georienteerde sturing. TenneT stelt zich de vraag of de NMa de databehoefte niet ruimer invult dan nodig om haar toezichtstaak te kunnen uitvoeren.

Vraag 17:

Wat vindt u van de effectiviteit van de huidige q-factoren, gegeven de doelstelling om de kwaliteit te bevorderen?

Antwoord 17:

Niet van toepassing op TenneT.

Vraag 18:

Welke mogelijkheden ziet u om procedures in bezwaar en beroep te verminderen, dan wel de doorlooptijden hierbij te verkorten.

Antwoord 18:

Hiervoor hebben wij al aangegeven dat door heldere en consistente wetgeving geschillen en procedures kunnen worden beperkt. Hetzelfde geldt voor heldere en consistente tariefregulering.

Het komt voor dat een partij haar standpunt pas inbrengt in de bezwaarfase van een procedure, waar zij dat al in een eerdere fase had kunnen doen. Het zou procedures kunnen voorkomen, of de efficiency daarvan

(14)

TenneT

TenneT TS° B.V.

PAGINA 14 van 17

kunnen bevorderen, wanneer partijen worden gedwongen hun zienswijze/standpuntlbedenkingen in een zo vroeg mogelijke fase in te brengen, op straffe van verve' van het recht om dat later, in bezwaar of beroep, alsnog te doen.

Er liggen ook mogelijkheden in het ontwerpmethodenbesluit. Indien er een gedegen ontwerp methodebesluit wordt gepubliceerd wat gedragen is door de consultatieronde, is het te verwachten dat het aantal bezwaren lager is dan wanneer dit niet zou gebeuren.

Veel discussie en juridische procedures vinden hun oorzaak in het feit dat begrippen in de wet- en regelgeving soms niet eenduidig zijn gedefinieerd en niet zorgvuldig worden gebruikt.

Bijvoorbeeld is het begrip "afnemer" in de E-wet gedefinieerd als: een ieder die beschikt over een aansluiting op een net. Dat betekent dat zowel een verbruiker als een producent als een netbeheerder een afnemer is.

In groat aantal artikelen van de E-wet wordt echter het begrip "afnemer"gebruikt terwijl het evident is daarmee niet alle drie genoemde categorieen worden bedoeld. Enkele voorbeelden:

artikel 1 lid 1 ander is afnemer = verbruiker;

artikel 1 lid 1 onder o (afnemer = producent en verbruiker);

artikel 7 leden 1 en 3 (afnemer = verbruiker);

artikel 16 lid 2 onder c: afnemer = verbruiker;

artikel 18 lid 2 onder a: afnemer = producent en verbruiker, artikel 24a: afnemer = verbruiker;

artikel 31 lid 1 onder a, b, c, i en k: afnemer = producent en verbruiker;

artikel 31 lid 8: afnemer = producent en verbruiker;

artikel 31 lid 9, onder c: afnemer = verbruiker;

artikel 31a leden 1 en 3: afnemer = verbruiker;

Ten aanzien van andere artikelen is discussie mogelijk over de vraag of het begrip "afnemer" in de gedefinieerde zin is bedoeld. Een voorbeeld is artikel 29 lid 2; de vraag of daar met "afnemers" ook netbeheerders worden bedoeld was zelfs aan de orde in een procedure.

5. Eisen aan bedrijven Reactie op de vragen Vraag 19:

(15)

TenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 15 van 17

Wat is uw algemene mening over de balans tussen de intensiteit van regels en toezicht enerzijds en de zwaarte van sancties anderzijds?

Antwoord 19:

Gezien bovenstaande antwoorden pleit TenneT voor outputregulering, duidelijke regels en adequaat toezicht, zeker op (landelijke) netbeheerders, die onafhankelijk zijn van belangen van producenten, handelaren en leveranciers.

Minder toezicht betekent ingrijpen wanneer een netbeheerder niet voldoet aan de wet- en regelgeving.

Daarom is het belangrijk dat de normen en regels helder zijn. Mogelijke sancties kunnen dan niet

onverwacht zijn voor partijen. TenneT vindt het daarom wenselijk als de NMa transparanter zou zijn in haar beleidsoverweging, door meer haar visie openbaar te maken of desgevraagd een verklaring of te geven hoe zij tegen een bepaalde handelwijze aankijkt en een norm aan te geven. Dit laatste kan bijdragen aan de twee genoemde kernbegrippen dejuridisering en deregulering.

5.3 Eisen aan netbeheerders Vraag 30:

Welke drie eisen aan netbeheerders ervaart u als meest hinderlijk, en om welke

redenen? De NMa ontvangt van u graag een zo concreet mogelijk overzicht, inclusief een motivering van uw mening.

Antwoord 30:

Zoals al eerder in deze zienswijze aangegeven, leveren de zogenaamde incidentele onderzoeken met een accountantsverklaring veel werk op voor netbeheerders, met name de mate van detail van gegevens in bepaalde onderzoeksvragen. Vaak wordt in de opvraag module met terugwerkende kracht data opgevraagd door de NMa. Het vergt erg veel inspanning om data die in het verleden niet of beperkt zijn vastgelegd, alsnog op te leveren. lndien NMa gedurende het jaar met nieuwe vragen komt, moeten netbeheerders eerst hun administratie anders inregelen. Pas daarna kan op de nieuwe manier worden gerapporteerd.Eerste herziene jaarcijfers zijn dan pas anderhalf jaar later beschikbaar.

(16)

AaTenner

TenneT TS0 B.V.

PAGINA 16 van 17

Vraag 31:

Welke mogelijkheden ziet u bij de door u als hinderlijk gepercipieerde eisen om de doelen, die ten grondslag liggen aan deze eisen, te bereiken met minder lasten voor bedrijven en overheid (deregulering) en met minder besluitmomenten (dejuridisering)?

Antwoord 31:

Een lagere frequentie bij structurele informatieverzoeken is de overweging waard. TenneT verwijst ook naar haar reactie op vragen 4 en 16.

6. Sectorspecifieke versus generieke regelgeving Algemeen

Onder punt 50 wordt verwezen naar achtergrondinformatie die te vinden is in bijlage 6. Echter, bij het Consultatiedocument zit geen bijlage 6.

Reactie op de vragen Vraag 34:

Bent u van mening dat de opsomming hierboven van generieke regelgeving volledig is? Zo nee, welke wet- en regelgeving ontbreekt volgens u?

Antwoord 34:

Het is juist dat het algemene deel van het bestuursrecht is neergelegd in de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Echter, de Awb bevat algemene procedureregels. Inhoudelijke regelgeving is te vinden in talloze bestuursrechtelijke wetten die eveneens generieke, dus algemene regels geven. Bijvoorbeeld:

- de Wet ruimteliike ordeninq (Wro) waar onder andere artikel 9b van de

E-wet 1998 naar verwijst Vervolgens is in de Wro de gehele rijkscoordinatieregeling te vinden, die van toepassing is op de uitbreiding van het landelijk net indien het spanningsniveau hoger is dan 220kV.

- de Crisis- en herstelwet, waarin een aantal procedureregels staan om doorlooptijden van procedures te versnellen. Op basis van onderdeel 2.1. van de bijlage bij artikel 1.1, eerste lid van de Crisis- en Herstelwet is deze wet van toepassing op de uitbreidingen van het landelijk net die vallen onder de Rijkscoordinatieregeling.

de Wet algemene benalinaen omqevinqsrecht die op 1 oktober jongstleden in werking is getreden en naar onze mening generieke wetgeving bevat

(17)

AelkirenneT

TenneT TSO B.V.

PAGINA 17 van 17

7. Wettelijke termijnen Reactie op de vragen Vraag 36:

Welke drie aan de Minister of aan de Raad toegekende wettelijke termijnen in de E-wet en de Gaswet leiden voor uw organisatie tot de hoogste administratieve lasten en inhoudelijke nalevingskosten? Welke concrete werkzaamheden veroorzaken deze lasten?

Antwoord 36:

Hiervoor hebben wij reeds aangegeven welke verplichtingen de meeste administratieve lasten voor de netbeheerders opleveren (o.a. de ad hoc onderzoeken waaraan de NMa zelf een termijn

verbindt en die mede door de onvoorzienbaarheid veel inzet en kosten veroorzaken). Wij zouden graag zien dat de NMa zich aan de termijnen uit de Algemene Wet Bestuursrecht

houdt bij het nemen van besluiten. In de praktijk neemt de NMa voor het nemen van een besluit alle tijd die zij nodig of wenselijk acht. Bij ad hoc onderzoeken blijft een nadere (re)actie van de NMa soms geheel achterwege.

Vraag 37:

Welke aan de Minister of aan de Raad toegekende wettelijke termijnen zijn wat u

betreft niet doelmatig, en dienen volgens u niet of minder frequent worden uitgevoerd? De NMa ontvangt graag een concreet overzicht, inclusief een motivatie van uw mening.

Antwoord 37:

Een termijn voor het beoordelen van nut on noodzaak door het Ministerie van EL&I voor Uitzonderlijke Investeringen ontbreekt. Dit is ondoelmatig en bovendien onwenselijk vanuit het oogpunt van

rechtszekerheid.

(18)