STUDIECONFERENTIE UEC LONDEN 1971
ONTWIKKELING VAN BEROEPSOPVATTINGEN EN DE UEC
door A. J. M. Dubois
Onderwerp 1 van de in oktober 1971 gehouden studieconferentie van de
Union Européenne des Experts Comptables Economiques et Financiers
(UEC) had van de organisatoren een omschrijving meegekregen die al even
loodzwaar was als de naam van de vereniging zelf. Onderwerp 1 luidde nl.:
Recente ontwikkelingen in het beroep - (1) vorming, opleiding, beroeps
ethiek en onafhankelijkheid (2) vrijheid tot beroepsuitoefening in de bij de
UEC aangesloten landen.
De redactie heeft mij verzocht enige kanttekeningen te maken bij de behan
deling van dit onderwerp. Het is geen nieuws dat binnen de bij de UEC
aangesloten landen grote verschillen in de opvattingen over en de uitoefening
van het accountantsberoep bestaan. Collega J. Francis Shearer (van het
Engelse accountantskantoor Cooper Brothers & Co.) heeft de verschillen en
overeenkomsten gedetailleerd geïnventariseerd in een pre advies en daarbij
op een aantal punten helder commentaar en wijze raad gegeven1 ).
Oneerbiedig samengevat komt het erop neer, dat op de Nederlandse in
zichten aansluitende opvattingen over het accountantsberoep ook bestaan in
Schotland, Engeland en Wales. Uit de Duitse beroepsopvatting, die ook in
enkele andere landen wordt gedeeld, treedt de accountant (in onze ogen)
vooral naar voren als een administratief geschoold jurist. Een derde zwaarte
punt in de beroepsopvatting vindt men in Frankrijk, Italië en Spanje waar de
accountant (gezien vanuit onze conceptie) vooral boekhouder/belasting-
consulent is.
De verschillende opvattingen worden zeer duidelijk weerspiegeld in de
vooropleiding- en opleidingseisen voor de beoefenaars van accountantsberoe-
pen in de verschillende bij de UEC aangesloten landen. Als tabel 1 nemen wij
bij dit artikel over een vertaling van bijlage 1 uit het pre-advies van J. Francis
Shearer. Men lette alleen eens op de aangegeven verschillen in leeftijd bij
voltooiing van de accountantsopleiding. Wij zijn nog ver verwijderd van vrije
beroepsuitoefening voor accountants in de UEC-landen. Dit blijkt uit de
eveneens aan het pre-advies ontleende tabel 2 die een samenvattend overzicht
geeft van voorwaarden en beperkingen voor beroepsuitoefening door buiten
landers in de UEC-landen.
1 ) Dit UEC-pre-advies is via het NIVRA verkrijgbaar in drie taaledities: J. Francis Shearer - Recent
developments in the profession - (1) education, training, professional ethics and indépendance (2)
freedom to provide services within the member countries of the UEC.
J. Francis Shearer - L’évolution récente de la profession - (1) la formation théorique et pratique,
déontologie et plus particulièrement indépendance (2) la liberté d’exercise et d’établissement dans les
pays membres de l’UEC.
Beet in eigen staart
Opmerkelijk was dat de UEC bij de recente studieconferentie juist bij de
behandeling van verschillen en ontwikkelingen van beroepsopvattingen met
kracht in haar eigen staart beet. Een studieconferentie als deze is bedoeld om
verschillen te verkleinen en de beroepsopvattingen dichter bij elkaar te bren
gen. De gevolgde werkmethodiek - en met name de indeling van de conferen
tie in werkgroepen naar taalsecties - bevordert of bestendigt echter juist de
bestaande verschillen. Zoals wij in een alinea hiervoor reeds aangaven zijn er
drie accenten in de beroepsopvatting. Die groeperen zich rond de drie werk
talen Engels, Duits en Frans. Daar de meeste accountants uit de bij de UEC
aangesloten landen weinig vreemde talen beheersen en de verdeling van de
gesprekpartners over de drie werktalen geschiedt, domineren in de taalwerk-
groepen resp. de Engelse, de Duitse en de Franse beroepsopvattingen. Deze
zijn daar (met hun eigen beroepsopvattingen) haast onder ons met schaarse
buitenlanders als geduldige, gebrekkig tegenstribbelende toehoorders. Als
curieus bewijs daarvan diene tabel 3, die een overzicht geeft van leiding en
deelnemers van de Duitssprekende werkgroep 10. Bij de deelnemers ziet u
tegenover 15 Duitsers en Oostenrijkers, één Hongaar, één Noor, één Zwitser
en vier Nederlanders staan.
Vier aanbevelingen
Het is goed dat het bureau van de UEC vakonderwerpen (zoals de opleiding)
ter hand neemt en opvattingen en beroepsbeoefening in de verschillende
landen op elkaar gaat afstemmen.
Het verdient aanbeveling het bureau van de UEC een zodanige permanente
bezetting te geven dat de verschillende accenten in de beroepsopvattingen
daar ter plekke duidelijk tot uitdrukking komen.
Het verdient voorts aanbeveling in de vakopleidingen grotere aandacht te
schenken aan moderne talen en op zijn minst te bevorderen dat er een soort
gecodificeerde terminologie komt die alle accountants kennen. (Hoe nodig
dat is blijkt uit het feit dat in de pre-adviezen van 1971 vele vertaalfouten
voorkwamen die misverstand in de hand werkten.)
Het verdient in de derde plaats aanbeveling dat bij UEC-studieconferenties
het systeem van de taalwerkgroepen wordt losgelaten en b.v. wordt gestreefd
naar een indeling onderwerpsecties, waarbij deelnemers uit de verschillende
taalgebieden (met tolken en vertaalapparatuur) met eikaars beroepsopvattin
gen worden geconfronteerd.
In de vierde plaats verdient het aanbeveling dat Nederlandse collega’s op
zo ruim mogelijke schaal deelnemen aan de activiteiten van de UEC. Door
het niveau van de beroepsopleiding in Nederland en door het feit dat zij toch
veelal in twee vreemde talen redelijk genoeg uit de voeten kunnen, blijken
Nederlandse accountants in de praktijk het vruchtbaarst te kunnen fungeren
als intermediair tussen Engelsen, Duitsers en Fransen.
TABEL I OVERZICHT VAN DE THEORETISCHE EN PRAKTISCHE OPLEIDINGEN VAN VAKGENOTEN IN DE LANDEN AANGESLOTEN BIJ DE „UEC”
(MET OPGAVE VAN DE LEEFTIJDEN BIJ AFSTUDEREN)
Land Beroepsaanduiding Theoretische opleiding Praktische opleiding Leeftijd hij afstuderen België Réviseur
d’Entreprises Voltooide universitaire of daarmee gelijkgestelde
opleiding.
3 jaar praktijk als „stagiaire” . O f 4 jaar vakopleiding en 3 jaar praktijk als stagiaire.
25 Expert Comptable Aangezien deze titel niet
beschermd is bestaan er geen bijzondere eisen.
Voorwaarde voor het lid maatschap van het „College National des Experts Comptables de Belgique” en andere be roepsorganisaties is het afgelegd hebben van een vakexamen en het aan tonen van een praktische vorming.
30
Denemarken Statsautoriseret
Revisor Afsluitend diploma van een 43-5 jarige hogere bedrijfs-
wetenschappelijke opleiding. N.B.: de thans bestaande
avondopleiding (duur 10
jaar) blijft daarnaast gehandhaafd tot 1977.
3 jaar praktische vorming bij een „Statsautoriseret Revisor” .
28
Duitsland Wirtschaftsprüfer
(WP) leiding (of Voltooide universitaire op10 jaar praktijk
bij een „W irtschaftsprüfer” of in een daarmee verge lijkbare werkkring)
Minstens 6 jaar praktijk
ervaring waarvan tenmin ste 4 in de controle (min
stens 2 daarvan bij een
„W irtschaftsprüfer of Wirtschaftsprüfungsge sellschaft” , de evt. reste rende jaren in de interne controle bij een onder neming of als belasting consulent).
30-35
Engeland
en Wales CharteredAccountant Bewijs van algemene vorming (examen in 6 vakken op middelbaar niveau). O f bewijs van algemene vorming (examen in 5 vak
ken, waarvan 2 op hoger
niveau).
O f voltooide universitaire opleiding van 3 jaar.
5 jaar stage. 4 jaar stage. 3 jaar stage.
VERVOLG OVERZICHT VAN DE THEORETISCHE EN PRAKTISCHE OPLEIDINGEN
Land Beroepsaanduiding Theoretische opleiding Praktische opleiding Leeftijd bij af studeren
Certified Bewijs van algemene vor- 5 jaar erkende praktijk- 21-24
Accountant ming (examen in 5 vakken ervaring in de
op middelbaar niveau). accountancy
O f bewijs van algemene vorming (examen in 4
vakken, waarvan 1 op
hoger niveau).
Idem
O f bewijs van algemene vor- 4 jaar erkende
praktijk-ming (examen in 3 vakken, ervaring in de
waarvan 2 op hoger niveau). accountancy.
O f voltooide universitaire 3 jaar erkende
praktijk-opleiding ervaring in de
accountancy. N.B.: in een recent plan, dat integratie beoogde van bepaalde beroepsorganisaties in Engeland, Wales, Schotland en Ierland (niet gerealiseerd), stelde men volgende wijzigingen in de opleidingseisen voor:
Bewijs van algemene vor- Een volledige dagoplei- 22-25
ming (examen in 5 vakken ding van 9 maanden
ge-waarvan niet minder dan 2 volgd door een
contrac-op hoger niveau). tueel vastgelegde prak
tische vorming van 50 maanden.
O f voltooide universitaire Een contractueel
vastge-opleiding. legde praktische vorming
van 40 maanden. Afgestu deerden die geen accoun tancy, rechten en econo mie gevolgd hadden, zouden, alvorens met de praktische opleiding te beginnen, een aanvul lende cursus voor de voor dit beroep belang rijkste onderwerpen moeten volgen.
Finland Autoriseret Voltooide universitaire 3 jaar (minimaal) 30
Revisor opleiding van 3 jaar praktijkervaring (of ouder)
Frankrijk Expert Comptable Eindrapport middelbare 3 jaar stage bij een be- 28-30
school (eindexamen niet voegd „Expert
vereist) waarna toelatings- Comptable” (waarvan
examen er ,,DECS” (Dipl. 1 jaar in de industrie is
Expert Comptable
Stagiaire). toegestaan).
Commissaire Geen toelatingseisen. 3 jaar stage bij een 25
aux Comptes praktiserend „Commis
saire aux Comptes” . (Tot 1976 maar 2 jaar).
VERVOLG OVERZICHT VAN DE THEORETISCHE EN PRAKTISCHE OPLEIDINGEN
Land Beroepsaanduiding Theoretische opleiding Praktische opleiding Leeftijd bij af studeren Ierland Chartered Bewijs van algemene vor- 5 jaar stage 22-25
Accountant ming of daarmee gelijkge
stelde Ierse opleiding (exa men in 5 vakken, waarvan
2 op hoger niveau).
O f voltooide universitaire
opleiding van 3 jaar. 3 jaar stage.
Ijsland Löggiltur Voltooide universitaire op- 3 jaar werkzaamheid in 25
Endurskodandi leiding van 3 jaar dienst van een „Löggiltur
Endurskodandi”
Italië Dottori Universitaire opleiding in Geen vereisten t.a.v. 28-35
Commercialisti economie en accountancy
alsmede rechten (echter zonder controleleer).
praktijkervaring
Ragionieri Vakschoolopleiding in boek
houden en accountancy alsmede rechten en talen.
2 jaar praktijkervaring 19
Luxemburg Expert Comptable Geen bepaald Luxemburgs 3 jaar praktijkervaring, ongeveer
diploma vereist; diploma’s waarvan 2 in Luxemburg 25
van een buitenlandse, er- verplicht en 1 in het
bui-kende universiteit echter tenland toegestaan;
zijn wel vereist (bedoeld is Van de 2 in Luxemburg
een tenminste 3-jarige studie tenminste 1 jaar ten
economische, commerciële kantore van een „Expert
of financiële wetenschap- Comptable
Indépen-pen); eveneens vereist is een dant” , het andere in een
als dusdanig erkende erkende onderneming,
beroepskwalificatie. het jaar in het buiten
land bij een externe accountant.
Nederland Register- Voltooide universitaire op- Geen vereisten t.a.v. 28-35
accountant leiding in de economie (5
jaar), waarna aanvullende praktijkervaring.
cursussen, afgesloten met het universitaire diploma in
accountancy (2-3 jaar). O f Geen vereisten t.a.v.
een avondstudie volgens het programma van het „Ne derlands Instituut van Re gisteraccountants” (7-8 jaar).
praktijkervaring.
Noorwegen Statsautoriserte Bewijs van algemene vor- 5 jaar praktijkervaring 30
Revisor ming, waarna (eventueel met
uitzonderingen) 1 jaar dag-
cursus handelshogeschool.
VERVOLG OVERZICHT VAN DE THEORETISCHE EN PRAKTISCHE OPLEIDINGEN
Land Beroepsaanduiding Theoretische opleiding Praktische opleiding Leeftijd bij a f studeren Noorwegen Registrerte
Revisor Dezelfde eisen als voor „Statsautoriserte Revisor” . 2in de controle. jaar praktijkervaring 24-27
Oostenrijk Beeidigter Wirtschaftsprüfer und
Steuerberater
Voltooide universitaire op leiding (of studie aan een erkende hogeschool).
Minimaal 6 jaar prak
tijkervaring op het kan toor van een „Wirt schaftsprüfer und Steuerberater” of een „Buchprüfer und Steuerberater” (waar van maximaal 3 jaar in het bedrijfsleven of overheidsadministratie zijn toegestaan); aange toond moet worden dat
men gedurende deze 6
jaar voldoende ervaring heeft opgedaan in het uitvoeren van controles en het opstellen van ba lansen; in plaats van
voornoemde 6 jaar kan
worden volstaan met het bewijs van tenmin ste 3 jaar praktijk als „Buchprüfer und Steuerberater” .
30 (minstens)
Buchprüfer und Dezelfde eisen als voor
Steuerberater „W irtschaftsprüfer und
Steuerberater” .
Steuerberater Eindexamen van middel
baar onderwijs.
Dezelfde eisen als voor „W irtschaftsprüfer und Steuerberater” , echter zonder dat praktische ervaring in de controle van ondernemingen moet worden aange toond; in plaats van de
6 jaar praktijkervaring
is een bewijs van een 3-jarige praktijk als Steuerberater voldoende. Minstens 3 jaar prak tijkervaring als trainee op het kantoor van een praktiserend accoun tant; van deze 3 jaar praktijkervaring mag
maximaal I5 jaar wor
den opgedaan in het bedrijfsleven.
30 (minstens)
VERVOLG OVERZICHT VAN DE THEORETISCHE EN PRAKTISCHE OPLEIDINGEN
Land Beroepsaanduiding Theoretische opleiding Praktische opleiding Leeftijd bij afstuderen Portugal Técnico de Contas Voltooide universitaire
studie economie of finan ciële wetenschappen. O f een diploma van een instituut voor handels wetenschappen.
Geen vereisten t.a.v.
praktijkervaring 25-30
Schotland Chartered
Accountant Een toelatingsbewijs gelijkwaardig aan het ,»Uni
versity Entrance Certifi cate” .
Voltooide universitaire op leiding van 3 jaar.
5 jaar contractueel dienstverband inclusief een cursus aan de uni versiteit van 9 maanden.
3-35 jaar contractueel
dienstverband inclusief een cursus aan de uni versiteit van 9 maanden.
22-25
Spanje Censor Jurado de
Cuentas Sinds 1965 werden voor dit beroep geen examens
meer afgenomen. Voor dien werd het bezit van de titel »»Profesor Mercantil” (Handelshogeschool) ver eist en het afgelegd hebben van het examen van het „Instituto de Censores Jurados de Cuentas de Espana” .
Geen vereisten t.a.v.
praktijkervaring. 25
Zweden Autoriseret
Revisor Voltooide universitaire opleiding van 3 jaar. 5 jaar praktijkervaring. 30
Zwitserland Diplomierter
Bücherexperte ming op hoger niveau en het Bewijs van algemene vor
diploma van een händels- wetenschappelijke opleiding.
M EN VA TT EN D OV ER ZI CH T VA N DE E IS EN E N BE PE RK IN GE N IN D E BE RO EP SU IT OE FE NI NG D OO R BU IT EN LA ND ER S TA BE L II
(puepSiug) 5j(u5jutuo)i pSiuajayy X X
afireds X pUE|J3SJlM2 X uapaM2 X legnwod X 5jfuU3)SOO X uaSaMiooN X X Sljnquiaxn'i X X x d .o agEji X puelsfl ( n 10OUJ3OA) puEjiapajq
sajduio3 xne ajiessiiutuo^ X > s
3|qejdujo3 uadxg qfuquejg
puEjuig X X
puejsjinQ X X S. X X X
uaqjEuiauaQ X CS
aiqeiduioQ uadxg X X
sasudauug.p jnasiAa-y aiSjag
1) Alleen vennootschappen, wier aandelen niet ter beurze genoteerd zijn. 2) Uitzonderingen kunnen worden toegestaan.
3) Bij open vennootschappen moet minstens één van de controlerende accountants een „Autoriseret Revisor” zijn.
4) In zoverre er geen afspraken om trent wederzijdse erkenning met andere landen bestaan.
5) Uitgezonderd, waar het grootste deel van het kapitaal van de maatschap in handen is van niet minder dan 3 leden van de „Ordre des Experts Comptables et des Comptables Agrées” .
6) Heeft alleen betrekking op wettelijk voorgeschreven controles.
7) Geldt alleen voor het tijdstip van toelating als ,,Wirtschaftsprüfer” . Verruiming van de regeling is in overweging.
8) In zoverre het om de beroepsuitoefening gaat.
9) Toestemming van de regering is vereist.
10) Niet-leden van de beroepsorganisatie, opgenomen in een maatschap, hebben niet dezelfde rechten. 11) In dit overzicht is rekening gehouden met het nieuwe vennootschaps- en ondernemingsrecht. 12) Voorwaarde is dat de in dat land gebruikelijke examens in Belasting- en Handelsrecht afgelegd
werden.
13) Uitzonderingen zijn mogelijk, wanneer buitenlanders deel hebben aan het aandelenkapitaal, onder de voorwaarde, dat de benoeming tot controlerend accountant onder gelijktijdige aanwijzing van een Zweeds accountant geschiedt.
14) Alleen niet bij de controle van banken, spaarkassen en dergelijke.
TABEL III
Arbeitsgruppe 10 - Deutsch sprechend
Konferenzeräume - Lazard Brothers & Co. Limited Gastgeber - W. S. Samson
5 Oktober 1971
Thema 1 Diskussionsleiter
Protokollführer K. Busch F. Zeiss
6 Oktober 1971
Thema 2 Diskussionsleiter
Protokollführer L. D. Oosterveld G. Engelke
7 Oktober 1971
Thema 3 Diskussionsleiter
Protokollführer H. J. Kretschmer H. Fink
Mitglieder der Arbeitsgruppe
