• No results found

HOERA, EEN OLIEBOYCOT!

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "HOERA, EEN OLIEBOYCOT!"

Copied!
20
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Ontwikkelingssamenwerking Jan Weggemans

Hoera, een olieboycot Duke DvdB

Workpaper Congres

Zendingsdrang” en Buitenlandse Politiek Kees Nederlof

Nederland en de olieboycot Olaf van Boetzelaer

Reactie van de Fractie Pol de Beer

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

De ontwikkelingssamenwerking is wat uit het nieuws geraakt ten gunste van onze direkte eigen problemen. Toch zijn de problemen in de landen van de zgn. Derde Wereld nog even ernstig als enige jaren terug. Slechts ernstige hongersnoden, zoals thans in Centraal-Afrika voorko­

men, als gevolg van langdurige droogte, zijn voldoende ellendig om naast aller­

lei oorlogsnieuws de voorpagina's te sieren.

STAD - PLATTELAND.

Globaal gesproken leeft in de Derde We­

reld zo'n 80% van de bevolking op het platteland, waar grootgrondbezit, peri­

odieke hongersnoden en armoede het le­

ven weinig aangenaam maken. Zo'n 80%

van de bevolking bestaat uit jongeren tot 25 jaar, die voor een groot deel niet "produktief" zijn, die gevoed moe­

ten worden en die onderwijs willen vol­

gen. De meer ontwikkelden trekken weg van het platteland, omdat zij in de stad meer levenskansen verwachten; vaak wacht hun er echter bittere armoede en werk­

loosheid. Binnen de landen bestaan er weer grote verschillen tussen een rijke en corrupte elite en de grote massa van armen. Een tussengroep, die in onze historie zo belangrijk is geweest, be­

staat er nauwelijks. De meeste arme lan­

den zijn daarbij dictaturen, die geen ruimte laten voor een kritisch denkende

burgerlijke groep.

ECONOMISCHE GROEI.

De vooruitgang op basis van een econo­

mische groei wordt grotendeels teniet gedaan door de groei van de bevolking.

Doordat in de westerse landen (maar ook in Oost-Europa en China) de bevolkings­

groei lager en de economische groei ho­

ger is, wordt de kloof van deze landen met de Derde Wereld steeds groter.

Zelfs indien onze groei, bv. door uit­

putting van grondstoffen (of door boy­

cotacties) zou stoppen, dan nog zijn er vele decennia nodig om bv. het Westen en de Derde Wereld wat welvaart betreft dichter bijeen te brengen.

De vraag rijst wat er nu gedaan zou kun­

nen worden. Zonder uitputtend te zijn, willen we enkele suggesties doen. De Derde Wereld verkeert in een econo­

misch zwakke positie omdat hun enige ruilmiddel, de grondstoffen (m.u.v.

olie) nog niet schaars genoeg zijn om een krachtige positie in te nemen.

Meestal doorbreekt men de onderlinge prijsafspraken, waardoor de verdeeldheid blijft. Mocht er eens een moment komen dat voor meer producten dan olie boycot­

acties mogelijk worden dan zijn de conse­

quenties voor het westen niet te over­

zien.

Een land dat zich wil ontwikkelen dient

(2)

DRIEMASTER 2 5 B

° k t o b e I 1973

Maandblad van de onafhankelijke Liberale Jongeren-Organisatie Vrijheid en Democratie (J O V D ),

LEDEN VAN DE REDAKTIE: Dan Weggemans (Hoofdredakteur), Deliuslaan 32, Utrecht, 030-940856; Dan Franssen (Eindredakteur/administrateur), Dammerweg 75, Nederhorst den Berg, 02945-3124; Ka van Doorn; Dan Eevnhuis en Duke Dominicus van den Bussche.

REDAKTIE/ADMINISTRATIE-ADRES; Dammerweg 75, Nederhorst den Berg.

KOP 10 AFDELINGSPAGINA: 't Heultje 3, Den Briel.

Algemeen Sekretariaat van de 00VD: l/ossenakker 3, Ede, 08380-17170.

Algemeen penningmeester van de □ 0V/D; Girorekening 953500 te Groningen.

over kapitaal, geschoolde mensen en technische kennis te beschikken.

In ieder geval is kapitaal nodig dat de arme landen in theorie kunnen ver­

krijgen uit de verkoop van voedsel- overschotten in hun overwegend agra­

rische samenlevingen. Langs andere weg zou geld kunnen komen uit indus­

trievestiging. Geen van deze beide wegen heeft tot op heden een floris­

sant perspektief opgeleverd.

Allereerst is de landbouw in de Derde wereld nog amper in staat de eigen bevolking te voeden. (Dit verschaft onze landbouw het smoesje dat. wij dure voedseloverschotten moeten fokken ten behoeve van honderden miljoenen mensen elders). Door betere agrarische tech­

nieken zijn met relatief weinig mid­

delen grote resultaten te bereiken, zoals die door o.a. de F.A.0. worden nagestreefd. (Voedseltransporten vanuit Europa zijn bezwaarlijk door hoge trans­

portkosten, misbruik en distributie- moeilijkheden). Wij zullen daarom onze grenzen meer moeten openstellen voor produkten uit de armste landen, die de opbrengsten van hun produkten nodig hebben als ruilmiddel. Wel zal ons land niet totaal afhankelijk kunnen zijn van in-stabiele overschotten op wereldmarkten. Tot op heden stelt de

In het vorige nummer is de kolom

"Van de hoof dredakteur" handelende, over de buitenlandse reis van Kamerlid Waalkens per abuis voor­

zien van een fota van onze oud- voorzitter Dick Dees. Voor onze wederzijdse bekenden was het duidelijk. Toch bestond er in de WD-Kamerfractie enige verwarring over. Onze excuses.

Jan Weggemans, Hoofdredakteur.

E.E.G. zich veel te protektionistisch op.

Een ander hulpmiddel zou het verschaffen van geldleningen.met een zeer lage rente, of het verschaffen van geldschenkingen zijn. Dat is nodig om de aanleg van in- frastruktuur, zoals bv. wegen, havens, onderwijsinstituten, radiostations e.d.

mogelijk te maken. Zonder dergelijke investeringen komt een ekonomie niet van de grond. Helaas werpen dergelijke investeringen vele jaren lang geen rendement af.

Leningen met rente helpen aldus alleen in negatieve zin; de schulden lopen op, de afhankelijkheid neemt toe zonder dat er de eerste jaren een aflossing moge­

lijk is.

Een laatste hulpmiddel betreft de geza­

menlijke oprichting van bedrijven, waar­

bij het ontwikkelingsland meedoet in de investering, en geleidelijk alle aan­

delen koopt uit de winst en de tbp van het bedrijf zo snel mogelijk in handen van inwoners van het land komt. We zullen moeten leren aanvaarden dat geen enkel land accepteert dat zijn basisindus­

trie in handen van buitenlanders is.

Wordt er niet op vrijwillige basis in deze richting gewerkt, dan zullen we in de toekomst - net als thans met de olie - met vijandige boycot- ters gekonfronteerd worden.

Een dergelijke gedachte is ook in het belang van het westen, immers voor een ruil moet er ook iets zijn om aan te bieden.

De materie is erg ingewikkeld, en we hebben er slechts summier in kunnen duiken. Wanneer we als liberalen wat willen doen voor de ontplooiing van onze medemensen elders in de wereld dan moeten we er echter ook de kon- dities voor willen scheppen.

Jan Weggemans.

3 Staatssecretaris Schaefer: "Het verschil verschil tussen mij en Wiegel is, dat hij schreeuwt en ik duizend woningen extra subsidie geef en nog eens 2 0%

als men voer 1 januari wil verbetern".

Over deze uitspraak werd zelfs top-PvdA-

’er Mr. W.G. Verkruisen witheet van vroede. En terecht vindt Kwebbel.

(3)

HOERA, EEN OLIEBOYCOT!

In een tijd van verwijten en gewee­

klaag over de olieboycot doet de titel misschien wat vreemd aan.

Toch is naast een gevoel van lichte bezorgdheid over de directe toekomst een hoerastemming over de wat verdere toekomst niet zo ongegrond als men wel zou denken.

Niet omdat de toestand waarin de wereld- energievoorziening zich bevindt wezen­

lijk is veranderd, wel omdat het be­

perkte menselijke voorstellingsvermogen een gelegenheid tot vergelijking krijgt van wat ons te wachten staat met wat ons nu overkomt.

De schaarste der grondstoffen is nog steeds niet tot zodanig veel mensen doorgedrongen dat beleidsbepalers er rekening mee willen of durven houden.

Wat stellen we ons eigenlijk voor van de schaarste der grondstoffen? Ge­

woonlijk niets meer dan de dode woor­

den zoals ze op papier staan, soms gaan we iets verder en realiseren ons dat het toch wel erg lastig zou zijn als van iets geen nieuwe toevoer meer zou zijn: de restanten worden zo ver­

velend duur! Wat het werkelijk in gaat houden als we geen maatregelen nemen kunnen we ons niet voorstellen,, we krijgen op het ogenblik slechts een klein voorproefje hoe vervelend het

"opzijn" van olie is.

Totale energiedistributie; Energie­

besparing

Als straks distributie van gas en elec- triciteit van de grond komt zal men misschien eindelijk bereid zijn een deel van de welvaart op te offeren voor de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen en voor de, op korte termijn noodzakelijke, energiebesparingen.

Nu dan enige woorden over de energie­

besparingen, Vele goede mogelijkheden tot energiebesparing zullen moeten

worden aangegrepen door ze op grote schaal toe te passen. De overheid kan hierbij voorgaan, door bijvoorbeeld geen gesubsidieerde woningbouw meer toe te staan zonder dat extra aandacht aan de warmte-isolatie wordt besteed. De toe­

passing van dubbele ramen is al een eerste eis die gesteld zou kunnen worden, het energieverbruik in Zweden spreekt wat dat betreft boekdelen.

Het lijkt verder geen overbodige zaak systemen van stadsverwarming met ge­

bruik van koelwater van electrici- teitscentrales serieuzer in ds be­

schouwingen te betrekken dan tot dus­

ver is gebeurd. Dit heeft tegelijk het voordeel dat het milieu verschoont blijft van ongewenste energietoevoer, iets 'waartegen door natuurbeschermers al jarenlang tevergeefs geprotesteerd wordt.

Socialistische gelijkheidswaanzin

De, overigens juist, poging tot bezui­

niging op hat benzineverbruik door auto­

mobilisten heeft geleid tot een typisch staaltje socialistische gelijkheids- v/aanzin: alsof iedere auto bij 100 km/

uur zijn zuinigste snelheidheeft. Mis­

schien zijn er wel auto's die maar 30 k.m/uur mogen rijden en andere die pas bij 120 km/uur hun zuinigste snel­

heid hebben! Zoals zovaak bij het socia­

lisme wordt het werkelijke optimali- seringscriteriura vervangen door één uit het collectivistisch idealenarsenaal.

In plaats van de gedane aanbeveling, door gestimuleerde sociale controle welhaast maatregel, had men alle fa­

brieken opgave moeten laten doen van de, steekproefgewijs te checken, zuinigste snelheid. Vervolgens zouden alle auto­

mobilisten een, van overheidswege uit­

gegeven sticker waarop deze snelheid vermeld, is duidelijk zichtbaar op hun auto moeten aanbrengen. Op snelwegen zou men grote afwijkingen van deze snelheid, zowel naar boven als naar beneden, strafbaar moeten stellen.

Friesch Groningsche Hypotheekbank N.V

pandbrieven

een veilige belegging met zeer hoog rendement

(4)

Nog veel belangrijker lijkt mij het aanpakken van het stadsverkeer, het dorstigste verkeer dat men zich denken kan. Enerzijds moet het gestroomlijnd worden door meer groene golven op aangegeven routes, anderzijds uitbannen door meer autovrije binnensteden. Dat de socialistische gelijkheidsziekte epi­

demische vormen aanneemt moge blijken uit het algemene advies de motor niet warm te laten draaien terwijl dit voor sommige motoren noodzaak is om ze heel te houden. Dit soort motoren zit in de wat duurdere exemplaren en dan ben je per definitie al a-sociaal.

De regering heeft al gezinspeeld op het gebruik van het gas-wapen om europese energie-solidariteit af te dwingen, als deze Driemaster verschijnt zullen waar­

schijnlijk al verdere stappen zijn gedaan.

Wat dit betreft hebben de arabisch landen een goed advies aan de hand ge­

daan: prijs omhoog, gaskraan een tikje t oe! Het gas zal weliswaar nooit geheel in onze energiebehoefte kunnen voor­

zien maar de olie-import zal ook niet geheel wegvallen, zodat een groot ge­

deelte van olieboycot door gas kan worden opgevangen.

Andere energiebronnen

Op de lange termijn zullen andere ener- giebrónnen "gevonden” moeten worden.

Eén van de mogelijkheden lijkt het ge­

bruik van de gigantische hoeveelheid energie die de zon dagelijks naar de aarde uitstraalt. Dit gebruik zal echter niet ten koste van de natuur mogen gaan die de zonnestralen niet kan missen.

Zodat alleen oppervlakten waar de natuur niets mee doet geëxploiteerd mogen worden, zoals bv. de muren van flatgebouwen

waarvan ik mij kan voorstellen dat we die met zonnebatterijen bekleden.

Als andere mogelijkheid noemen we de kernenergie. We onderscheiden hierbij kernfusie en kernsplitsing.

Kernfusie is een proces waarbij energie wordt vrijgemaakt door het samensmelten van hele lichte atoomkernen tot zwaar­

dere; bij dit proces is het probleem van de afvalstoffen te verwaarlozen.

De omstandigheden waaronder de kern- fusiereactie op gang komt en blijft zijn echter zo extreem dat de technische problemen nog (lang?) niet zijn opgelost.

De kernfusie blijft dus voorlopig het ideaal van de toekomst. Ons rest voor­

lopig als overgangsvorm in de energie­

winning de kernsplitsing die afhanke­

lijk van de vorm grote tot zeer grote afvalproblemen met zich meebrengt. De afvalstoffen hebben vaak gedurende perioden van een lengte zoals men die in de geologie gewoon is, schadelijke werking op de levende mens en, via genetische schade, op zijn zelfs nog niet verwekte nageslacht. Ons zou op zijn minst lichtzinnigheid vervreten kunnen worden als we niet ook nog bedenken dat in Amerika per jaar bij de transporten van afvalstoffen van kerncentrales al voldoende plutonium verloren, ja VERLOREN, gaat om een atoombom van het Hiroshima-kaliber te maken. Met deze problemen hebben we bij de conventionele kerneractoren in veel mindere mate te maken dan bij de z.g. snelle kweekreactor. Het voor­

deel van de snelle kweekreactor is de grotere zuinigheid met zijn voedsel Uranium. In het licht van kernsplit­

sing als zeer tijdelijke energiebron zou ik in weerwil van de zuinigheid vanwege de afvalproblemen de voorkeur willen uitspreken voor de meer con­

ventionele kernreactor boven de snelle kweekreactor.

Tot slot nog even terug naar de ener­

giebesparing: maak de buitendeur van school of 'bedrijf dicht ook als een ander dat eigenlijk zou moeten doen, het spaart energie; dring er bij ouders en kennissen op aan dat ze dubbele 'ramen nemen.

Verder houd ik mij aanbevolen voor meer van dit soort, betrekkelijk eenvoudige, energiebesparende suggesties.

Duke Dominicus van den Bussche.

spRookjeshof zuiólARen (6r)

GROTE PROPAGANDA FEESTAVOND voor alle noordelijke JOVD-ers, georganiseerd door de JOVD

Zuidlaren e.o. op zaterdag 19 januari 1974 in "Sprookjeshof" te Zuidlaren.

Aanvang 20 uur. Groot debat, na afloop feest tot in de kleine uurtjes.

Uniek voor congressen, partijen, recepties, vergaderingen en uitstapjes.

+ TEXAS BAR

g e e n z a a l h u u r

Bezoek in jan. de grootse NEIJOARSl/EZIEDE, jovd Zuidlaren e.o., met kop­

stukken uit de politiek en super-knal-hip-blits-tof-feest! !!!!!!!

(5)

LUSTRUM CONGRES

J.O.V.D.

1949 - 1974

De (in )to ie ra n tie in een dem ocratisch systeem

T e r g e l e g e n h e i d v a n he t j u b i l e u m c o n g r e s v a n de J . u . V . D . op 15 en 16 f e b r u a r i 197^ te U t r e c h t v e r s c h i j n t m e t b e t r e k k i n g tot he t te b e h a n d e l e n c o n g r e s t h e m a e e n s p e c i a l e w o r k p a p e r , d i e u h i e r b i j a a n t r e f t .

N a a s t e e n i n l e i d i n g o p h e t c o n g r e s t h e m a , treft u t e v e n s e en a a n t a l a r t i k e l e n aan, d i e u bi j het z o e k e n n a a r ee n s t a n d p u n t tot h u l p k u n n e n zijn.

M e t H o o f d b e s t u u r h e e f t g e t r a c h t a r t i k e l e n te v i n d e n , d i e zo g o e d m o g e l i j k bij h e t g e k o z e n o n d e r w e r p p a s s e n .

N a a s t de a r t i k e l e n v i n d t u tot slo t ee n a a n t a l p o l i t i e k e p r o b l e e m p u n t e n o p g e s o m d , d i e v o o r wa t h u n b e t e k e n i s b e t r e f t , de p r o b l e m a t i e k , d i e op h e t c o n g r e s w o r d t b e h a n d e l d , ten n a u w s t e rak e n . H e t H o o f d b e s t u u r h o o p t , d a t d e z e w o r k p a p o r e r t o e m a g b i j d r a g e n , da t er op ons j u b i l e u m c o n g r e s een g o e d e d i s c u s s i e o v e r e en u i t e r m a t e b o e i e n d o n d e r ­ w e r p za l worden, g e v o e r d .

(6)

IN L E ID IN G

I n e e n s a m e n l e v i n g l e v e n g r o e p e n m e n s e n , d i e v e r s c h i l l e n d e b e l a n g e n h e b b e n . We n o e m e n een p a a r v o o r b e e l d e n : w e r k n e m e r s - t e g e n o v e r w e r k - g e v e r s b e l a n g e n , h u u r d e r s — t e g e n o v e r w o n i n g b e - z i t t e r s b e l a n g e n , p r o d u c e n t e n — t e g e n o v e r c o n s u ­ m e n t e n b e l a n g e n , b e l a n g e n v a n m e n s e n d i e b i j v o o r b e e l d v 5 6 r a f s c h a f f i n g v a n d e s t r a f b a a r s t e l l i n g o p a b o r t u s z i j n en b e l a n g e n v a n m e n s e n , d i o d a a r t e g e n z i j n etc. etc.

W a n n e e r al d i e t e g e n s t r i j d i g e b e l a n g e n de v r i j e l o o p z o u d e n h e b b e n , z o u er i n d e m a a t s c h a p p i j e e n w a n o r d e l i j k e t o e s t a n d o n t s t a a n . 1 . D a a r o m w o r d e n er v a n o v e r h e i d s w e g e d w i n g e n d e g e d r a g s r e g e l s o p g e l e g d , d i e e r o p g e r i c h t z i j n al d i e o v e r i g e n s g e r e c h t v a a r d i g d e b e l a n g e n zo- v e e l m o g e l i j k i n e v e n w i c h t te b r e n g e n .

D a t is i m m e r s d e t a a k v a n d e o v e r h e i d .

M e n z o u z i c h i n d i t v e r b a n d k u n n e n a f v r a g e n , of d i e b e s l i s s i n g e n o v e r d w i n g e n d op te l e g g e n g e ­ d r a g s r e g e l s w e l op de j u i s t e w i j z e w o r d e n g e ­ n o m e n . Wij l a t e n i n h et k a d e r v a n di t o n d e r w e r p da t a s p e c t b u i t e n b e s c h o u w i n g . 3 . Wij c o n s t a t e e r d e n zo pas, d a t de o v e r h e i d b e ­ p a a l d e b e s l i s s i n g e n n e e m t , d i e e r t o e l e i d e n da t a a n d e b u r g e r s d w i n g e n d e g e d r a g s r e g e l s w o r d e n o p g e l e g d . Bi j h e t n e m e n v a n d i e b e s l i s s i n g e n o v e r d w i n g e n d op te l e g g e n g e d r a g s r e g e l s t e k e n e n z i c h m e e r d e r h e d e n en m i n d e r h e d e n af.

H e t p r o b l e e m , d a t t i j d e n s h e t c o n g r e s t e r d i s ­ c u s s i e za l staa n , c o n c e n t r e e r t z i c h om de v r a a g , w e l k e v e r a n t w o o r d e l i j k h e d e n d e m e e r d e r h e i d en d e m i n d e r h e i d t e g e n o v e r e l k a a r h e b b e n .

T w e e v r a g e n s t a a n d a a r b i j c e n t r a a l :

a - i n h o e v e r r e m a g de m e e r d e r h e i d m i d d e l s h a a r v e r t e g e n w o o r d i g i n g in e e n d e m o c r a t i s c h s y s ­ t e e m i n g r i j p e n in h et p e r s o o n l i j k l e v e n v a n d e b u r g e r s d o o r d e z e n a l l e n g e l i j k e l i j k , dus o o k a f w i j k e n d e m i n d e r h e d e n d w i n g e n d b e p a a l d e g e d r a g s r e g e l s o p te l e g g e n ?

b - I n h o e v e r r e m o e t e n m i n d e r h e d e n de m o g e l i j k ­ h e i d h e b b e n z i c h te v e r z e t t e n t e g e n d o o r d e m e e r d e r h e i d m i d d e l s h a a r v e r t e g e n w o o r d i ­ g i n g i n e e n d e m o c r a t i s c h s y s t e e m v a s t g e s t e l d e , m a a r d o o r d e z e m i n d e r h e d e n als o n r e c h t v a a r d i g g e v o e l d e g e d r a g s r e g e l s ?

W e t r a c h t e n e e r s t e e n v e r d u i d e l i j k i n g te g e v e n v a n v r a a g a, w a a r o p in d e p r a k t i j k v e r s c h i l l e n d e a n t w o o r d e n m o g e l i j k zijn:

a l l e r e e r s t k e n n e n w e he t t r a d i t i o n e e l l i b e r a l e s t a n d p u n t , da t tot u i t d r u k k i n g w i l b r e n g e n , dat d e v r i j h e i d v a n h e t i n d i v i d u v o o r o p sta a t , d o c h d a t o p d i e p u n t e n , w a a r d e v r i j h e i d v a n d e m e d e ­ m e n s i n g e v a a r w o r d t g e b r a c h t , b e p e r k i n g e n a a n d e v r i j h e i d v a n h e t i n d i v i d u m o e t e n w o r d e n g e s t e l d . D a a r n a a s t l e e f t in de m a a t s c h a p p i j o o k de t r a d i ­ t i o n e e l - c o n f e s s i o n e l e o p v a t t i n g , d i e zeg t , dat h e t d e t a a k v a n de o v e r h e i d is, om, d a a r w a a r n o d i g , te r b e s c h e r m i n g en t e r b e v o r d e r i n g v a n he t z e d e l i j k w e l z i j n v a n de b e v o l k i n g i n te g r i j p e n i n de p e r s o o n l i j k e l e v e n s s f e e r v a n de b u r g e r . O m de b e i d e s t a n d p u n t e n n o g d u i d e l i j k e r tot u i t i n g te l a t e n k o m e n , g e v e n we e e n c o n c r e e t v o o r b e e l d , b.v. de p r o b l e m a t i e k m e t b e t r e k k i n g tot de p o r n o ­ g r a f i e . T e n a a n z i e n h i e r v a n z e g t h e t t r a d i t i o n e e l - l i b e r a l e s t a n d p u n t , d a t b.v . h e t v e r s p r e i d e n v a n p o r n o g r a f i s c h m a t e r i a a l v r i j m o e t k u n n e n g e s c h i e d e n , z o l a n g d a a r d o o r a a n d e r d e n g e e n o n d u l d b a r e h i n d e r w o r d t t o e g e b r a c h t .

D i t i n t e g e n s t e l l i n g tot h e t t r a d i t i o n e e l - c o n f e s - s i o n e l e s t a n d p u n t , d a t zegt, d a t h e t v e r s p r e i d e n v a n p o r n o g r a f i s c h m a t e r i a a l z o v e e l m o g e l i j k b e p e r k t m o e t w o r d e n , i n d i e n d a t v o o r h e t z e d e l i j k w e l z i j n v a n d e m e n s w e n s e l i j k is.

T e r u g k e r e n d n a a r h e t c e n t r a a l p r o b l e e m , s t e l l e n wi j u de v r a a g , wa t uw a n t w o o r d is op h et in v r a a g ai g e s t e l d e p r o b l e e m .

O o k o p v r a a g b) i n z a k e de m o g e l i j k h e d e n , d i e de m i n d e r h e i d h e e f t o f m o e t h e b b e n om z i c h t e g e n h a a r d o o r de m e e r d e r h e i d i n e e n d e m o c r a t i s c h s y s t e e m al of n i e t t e n o n r e c h t e o p g e l e g d e g e d r a g s ­ r e g e l s te v e r z e t t e n , z i j n verscliillende a n t w o o r d e n m o g e l i j k . - W e o n d e r s c h e i d e n de v o l g e n d e d r i e a n t w o o r - d en :

h e t l e g a l i s t i s c h e a n t w o o r d , da t zegt, d a t de wet m o e t w o r d e n r m g e l e e f d en d a t bi j nie t n a l e v i n g op e l k e o v e r t r e d i n g s a n c t i e m o e t w o r d e n gezet;

h e t p l u r a l i s t i s c h e a n t w o o r d , da t er v a n u i t gaat, d a t in p r i n c i p e e l k e o p g e l e g d e g e d r a g s r e g e l m o e t w o r d e n n a g e l o e f d , d o c h n o k d a t er t e v e n s r u i m t e m o e t w o r d e n o p e n g e l a t e n v o o r e e n b e o o r d e l i n g r e k e n i n g h o u d e n d m e t h e t g e v a l a f z o n d e r l i j k o f i e m a n d s pri. nc i pi ë 1 e b e z w a r e n ;

he t r e v o l u t i o n a i r e a n t w o o r d , da t de m e n i n g b e v a t , da t ten o n r e c h t e o p g e l e g d e g e d r a g s r e g e l s te a l l e n t i j d e en me t elk m i d d e l b e s t r e d e n m o g e n w o r d e n . X e m o n w e w e d e r o m e e n c o n c r e e t v o o r b e e l d t e r t o e ­ l i c h t i n g va n het in v r a a g b) g e s t e l d e , d a n z u l l e n we b.v. m e t b e t r e k k i n g tot liet k r a k e n v a n w o n i n g e n d e v o l g e n d e s t a n d p u n t e n t e g e n k o m e n .

I'e l e g a l i s t e n z u l l e n v a n m e n i n g zijn, d a t elk g e v a l v a n k r a k e n g e s t r a f t zal m o e t e n w o r d e n , o m d a t de we t s t r i k t t o e g e p a s t m o e t w o r d e n . Ue p l u r a l i s t e n z u l l e n v a n m e n i n g zijn, d a t de wet , d i e h e t k r a k e n s t r a f b a a r ste l t , m o e t w o r d e n

t o e g e p a s t , d o c h da t er t e r d e g e r e k e n i n g za l m o e t e n w o r d e n g e h o u d e n m e t d e a a r d en o m s t a n d i g h e d e n , w a a r o n d e r h e t k r a k e n is g e s c h i e d .

T e n s l o t t e z e g g e n d e r e v o l u t i o n a i r e n , d a t h e t k r a k e n g e o o r l o o f d is, o m d a t v e r z e t t e g e n ee n we t , d i e je v o o r w a t b e t r e f t i n h o u d en b e d o e ­ l i n g n i e t o n d e r s c h r i j f t , g e r e c h t v a a r d i g d is.

We k e r e n t e r u g n a a r h e t u i t g a n g s p u n t en l e g g e n c o n c r e e t v o o r u n e e r de v r a a g : "'.vat is u w a n t ­ w o o r d o p v r a a g b)? "

I n d e z e i n l e i d i n g zij n , n a a s t d e t h e o r e t i s c h e u i t e e n z e t t i n g t w e e p r a k t i j k v o o r b e e l d e n a a n de o r d e g e k o m e n . De h e l e m a a t s c h a p p i j h a n g t e c h t e r v a n di t s o o r t p r o b l e m e n a a n elka a r . A a n d e h a n d v a n de t w e e e e r d e r g e s t e l d e v r a g e n , d i e i n e s s e n t i e n e e r k o m e n o p de v r a a g : " h o e t o l e r a n t m o e t d e m e e r d e r h e i d i n een d e m o c r a t i s c h s y s t e e m z i j n j e g e n s a f w i j k e n d e m i n d e r h e d e n " , w i l l e n w e m e t e l k a a r e e n s g o e d o v e r di t p r o b l e e m n a d e n k e n en m et e l k a a r v a n g e d a c h t e n w i s s e l e n m e t de b e d o e l i n g te k o m e n to t e e n s t a n d p u n t b e ­ p a l i n g .

V e r g e e t l\|ie .t j e

hij E L ly W este rlin g

A h j e . n p L e . i n 3 V

L e e u w a r d e n Lel.: O S I O O - 2 > 8 o o é >

bij a lg op te gei/en

(7)

Mr. A. A. M. van Agt Uit: Recht en Normbesef, preadviezen

De functie van de w etgever met betrekking tot het normbesef

O v e r d e v r a a g d i e w ij o ns s t e l d e n : b e h o o r t de w e t g e v e r d e o n t w i k k e l i n g v a n he t e t h i s c h n o r m ­ b e s e f i n de h a n d te n e m e n of m o e t h i j d e z e o n t w i k k e l i n g o n g e m o e i d l a t e n en z i c h op de u i t k o m s t e n d a a r v a n b a s e r e n ? , w o r d t o n d e r v e r ­ s t a n d i g e m e n s e n , o o k b i n n e n d e z e l f d e l e v e n s ­ b e s c h o u w e l i j k e k r i n g , z e e r v e r s c h i l l e n d g e ­ o o r d e e l d . V o o r w a a r g e e n s p e c t a c u l a i r e c o n c l u s i e , m a a r t o c h e e n g e g e v e n d at als e e n b e l a n g r i j k e i n d i c a t i e is te b e s c h o u w e n , Kan t m o e t d i t g e ­ g e v e n o p z i c h z e l f n i e t r e e d s tot g r o t e v o o r ­ z i c h t i g h e i d s t e m m e n b i j h e t g e v e n v a n v o o r ­ s c h r i f t e n d i e i n g r i j p e n i n d e v r i j h e i d v a n de m e n s z e l f te b e p a l e n w a t de z e d e l i j k e g r o n d - nor m , h e t g o e d e te d o e n en h e t k w a d e te lat e n , i n z i j n s i t u a t i e v a n h e m v o r d e r t ? L a t e n we a a n n e m e n , d a t de w e t g e v e r p r o m i s c u ï t e i t i m m o ­ r e e l v i n d t en v e r w a c h t da t hij a a n de v e r b r e i ­ d i n g d a a r v a n p a a l e n p e r k k a n s t e l l e n d o o r v a n d it g e d r a g e e n d e l i c t te m a k e n . E e n d e r g e l i j k e s t r a f b a a r s t e l l i n g , u i t g e v a a r d i g d om te p r o c l a ­ m e r e n d a t z e k e r g e d r a g z e d e l i j k o n g e o r d e n d is, m a a k t i n b r e u k op de v r i j h e i d v a n de m e n s z e l f z i j n g e w e t e n te v o r m e n en z i c h o v e r e e n k o m s t i g z i j n o v e r t u i g i n g te g e d r a g e n . De v r i j h e i d v a n g e w e t e n is e e n f u n d a m e n t e e l rec h t , z o a l s i n de b e k e n d e V e r k l a r i n g v a n de V e r e n i g d e N a t i e s en in h e t V e r d r a g v a n R o m e u i t d r u k k e l i j k is g e s t e l d H e t c o m p l e m e n t v a n d e z e v r i j h e i d is d i e om o v e r ­ e e n k o m s t i g d a t g e w e t e n te leve n , z o l a n g m e n d a a r d o o r a a n a n d e r e n g e e n o n d u l d b a r e h i n d e r t o e ­ b r e n g t . W a n n e e r de w e t g e v e r een s t r a f s a n c t i e s c h e p t o m d e b u r g e r in te s c h e r p e n , da t z e k e r g e d r a g z e d e l i j k k w a a d is, v e r o o r l o o f t hij z i c h e e n i n g r e e p in d e g e w e t e n s v o r m i n g en tas t hij de v r i j h e i d a a n n a a r e i g e n o v e r t u i g i n g te lev e n . E r is e e n c o n f l i c t v a n w a a r d e n : de p e r ­ s o o n l i j k e v r i j h e i d v a n de m e n s m o e t w i j k e n v o o r m a a t r e g e l e n d i e te n d o e l h e b b e n te b e ­ v o r d e r e n d a t hi j z e d e l i j k g o e d lee f t . M a a r k a n h e t l e v e n v a n de m e n s n i e t e e r s t d a n z e d e l i j k g o e d zijn, w a n n e e r ho t in v r i j h e i d v o r m k r i j g t ? De w e t g e v e r moo t , m e e n ik, ter:

a a n z i e n v a n d i e v r i j h e i d s c h r o o m v a l l i g zijn.

O m n a a r he t g e g e v e n v o o r b e e l d t e r u g te k e r e n : o o k w a n n e e r hij in g e m o e d e e r v a n o v e r t u i g d is, d a t z i j n z e d e l i j k o o r d e e l , d a t p r o m i s c u ï t e i t u i t d e n b o z e is, de w a a r h e i d g r i j p t ( v o o r z i c h ­ t i g h e i d is h i e r b i j g e b o d e n ) , b e h o o r t hij h et a f w i j k e n d o o r d e e l v a n a n d e r e n , o v e r de w i j z e w a a r o p d e m e n s m e t z i j n s e x u a l i t e i t m a g o m ­ gaan, en h u n o p d at o o r d e e l s t e u n e n d g e d r a g te t o l e r e r e n , De g r e n z e n v a n de d o o r de w e t ­ g e v e r te r e s p e c t e r e n m e n s e l i j k e v r i j h e i d l i g ­ g e n d a a r , w a a r ee n g e d r a g o n d u l d b a r e h i n d e r t o e b r e n g t a a n e e n r e c h t s g e n o o t .

I k m e e n v o o r d e z e o p v a t t i n g s t e u n te v i n d e n bi j h e t r a p p o r t v a n h e t C e n t r u m v o o r S t a a t ­ k u n d i g e V o r m i n g o v e r d e h e r z i e n i n g v a n he t e c h t s c h e i d i n g s r e c h t .

D e s a m e n s t e l l e r s d a a r v a n z e g g e n i n h u n v e r ­ a n t w o o r d i n g , d at " e c h t k a t h o l i e k d e n k e n ( i n ­ h o u d t ) , z o n d e r d e in e i g e n o v e r t u i g i n g a a n ­ v a a r d e w a a r h e i d te v e r d o e z e l e n of te r e l a t i ­ v e r e n , t o c h p o s i t i e f r e s p e c t te h e b b e n v o o r d e a n d e r , d i e n a a r i n n e r l i j k e o v e r t u i g i n g a n d e r s d e n k t en du s a n d e r s za l h a n d e l e n ....

I n d i e n wi j al s k a t h o l i e k e n de g e w e t e n s v r i j ­ h e i d v a n a n d e r e n e r k e n n e n , m a a r h u n nie t t e g e l i j k e r t i j d d e m o g e l i j k h e i d b i e d e n d e z e o v e r t u i g i n g o o k p r a k t i s c h te b e l e v e n , zo u d a t e e n o n w e r k e l i j k e e n d u b b e l h a r t i g e h o u d i n g z i j n . " V e r v o l g e n s v e r k l a a r t he t r a p p o r t echt e r :

"Wij z o u d e n ... v a n o n z e o v e r t u i g i n g ui t n i e t h e b b e n k u n n e n m c e w e r k e n a a n h e t tot s t a n d k o ­ m e n v a n e e n e c h t s c h e i d i n g s w e t d i e de m o g e l i j k ­ h e i d tot e c h t s c h e i d i n g g e h e e l a a n de w i l l e k e u r v a n de i n d i v i d u e n z o u o v e r l a t e n . 11 V a n w a a r dit b e r o e p o p d e l e v e n s o v e r t u i g i n g ? I k k a n mij v o o r s t e l l e n da t d e m a a t s c h a p p e l i j k e c o n s e ­

q u e n t i e s v a n h e t n a a r e i g e n g o e d d u n k e n v e r ­ b r e k e n v a n h u w e l i j k e n o n a a n v a a r d b a a r w o r d e n g e a c h t ( o f s c h o o n wi j o n d e r h e t r é g i m e v a n de g r o t e l e u g e n d e z e s i t u a t i e i n f e i t e al l a n g h e b b e n ) . M a a r w a a r o m z o u d e l e v e n s o v e r t u i g i n g o p z i c h z e l f n o p e n tot h e t b e p e r k e n v a n de m o g e ­ l i j k h e i d tot e c h t s c h e i d i n g in s t r i j d m e t de z e d e l i j k e o p v a t t i n g e n di e a n d e r e n d a a r o m t r e n t h e b b e n ? A l d u s b e l e t t e n w e d i e a n d e r e n toc h n a a r h u n o v e r t u i g i n g te leven.

T o l e r a n t i e is n i e t a l l e e n ee n p r a k t i s c h e n o o d ­ z a a k in ee n l e v e n s b e s c h o u w e l i j k v e r d e e l d land, h e t is e e n z e d c l i j k e eis. M e t d e z e eis is h et n i e t a l l e e n o n v e r e n i g b a a r d a t d e s t a a t z i j n b u r g e r s n o d e l o o s b e l e m m e r t h u n z e d e l i j k e o v e r t u i g i n g te p r a k t i s e r e n , m a a r o o k d a t de v e r b r e i d i n g v a n d i e o v e r t u i g i n g w o r d t a c h t e r ­ g e s t e l d bi j d i e v a n de o p v a t t i n g e n w e l k e bij de r u l i n g m a j o r i t y l e v e n . '!en m a g m i s s c h i e n e e n u i t z o n d e r i n g m a k e n v o o r de v e r b r e i d i n g v a n d e n k b e e l d e n d i e h e t v o o r t b e s t a a n v a n de g e m e e n s c h a p b e d r e i g e n ( v o o r N e d e r l a n d is d e z e u i t z o n d e r i n g v a n a c a d e m i s c h e a a r d ) . H o e d a n ook: he t w e r e n van g e e s t e l i j k e v e r z o r g i n g d o o r h u m a n i s t e n i n d e g e v a n g e n1 ssen en in h e t l e g e r , z o a l s tot v o o r k o r t is g e b e u r d , m o e t w o r d e n a f g e w e z e n ;ten o n r e c h t e h e e f t de N V E L vel e j a r e n m o e t e n w a c h t e n , v o o r d a t h a a r s t a t u t e n d o o r de K r o o n w e r d e n g o e d g e ­ k e u r d ; h e l a a s is de COC, v e r e n i g i n g tot b e h a r t i g i n g vari de b e l a n g e n v a n h o m o f i e l e n , d e z e g o e d k e u r i n g n o g s t e e d s w a c h t e n d e . D e g e s c h i e d e n i s vari d e z o n d a g s w e t g e v i n g in N e d e r l a n d too n t op b o e i e n d e w i j z e aan, ho e z e e r de o p v a t t i n g e n o v e r dc t a a k v a n de o v e r ­ h e i d m et b e t r e k k i n g tot he t z e d e l i j k l e v e n v a n de b u r g e r s a an v e r a n d e r i n g o n d e r h e v i g zij n . in de c o n s i d e r a n s v a n de o u d e Z o n d a g s ­ w e t w e r d g e z e g d , d a t het n o o d z a k e l i j k is

"o p h et v o e t s p o o r o n z e r g o d s d i e n s t i g e v o o r ­ v a d e r e n ... de p l i c h t m a t i g e v i e r i n g v a n d e n d a g d es H o e r e n ... d o o r ... m a a t r e g e l e n te v e r z e k e r s n " . He t b e s l u i t v a n de S o u v e r e i n e V o r s t v a n 1 o c t o b e r 1 8 1 h , nr„ 6 8 , w e l k b o ­ s l u i t tot 1953 in L i m b u r g v a n k r a c h t is g e w e e s t , v e r b o o d a a n eeniegelijlc "op de Z o n - en F e e s t d a g e n e e n i g e n a r b e i d in de S t e d e n , V l e k k e n , D o r p e n , g r a g t e n , op de s t r a a t e n , o p e n b a r e p l a a t s e n , of op het v e l d te v e r r i g t e n , m e t u i t z o n d e r i n g , w a n ­ n e e r de d r i n g e n d e n o o d z a k e l i j k h e i d z u l k s v e r e i s s c h e n m o g t , in w e l k g e v a l m e n v a n e e n s c h r i f t e l i j k e v e r g u n n i n g v a n d e n M a i r e v o o r z i e n zal m o e t e n zijn, w e l k e d a d e l i j k t e r k e n n i s v a n d e n P a s t o o r d e r P a r o c h i e g e b r a g t zal m o e t e n w o r d e n ' 1. M e n z i e t het:

d e o v e r h e i d s t e l t h a a r v o o r s c h r i f t e n in d i e n s t v a n d e n a l e v i n g v a n de z e d e l i j k e p l i c h t tot z o n d a g s h e i l i g i n g , De w e t g e v e r v a n 1953 d a a r e n t e g e n h e e f t e e n g e h e e l a n d e r e o p v a t t i n g v a n z i j n taak. H e m gaat he t e r s l e c h t s om "de u i t w e n d i g e b e l e t s e l e n v o o r d e h e i l i g i n g v a n de Z o n d a g ... w e g te n e m e n " . V a n a n t i r e v o l u t i o n a i r e z i j d e is t i j d e n s de p a r l e m e n t a i r e b e h a n d e l i n g v a n d a t w e t s o n t w e r p in de T w e e d e K a m e r b e t o o g d , da t de o v e r h e i d ui t G o d s rfcord n i e t s k a n b i j b r e n g e n da t h a a r de b e v o e g d h e i d v e r l e e n t om k e t t e r s te d w i n g e n z i c h aan de w a a r h e i d te o n d e r w e r p e n .

Dooi- een z e d e l i j k e n o r m te s t i p u l e r e n n e e m t d e w e t g e v e r d e g e w e t e n s v o r m i n g v a n de b u r g e r s in h a n d e n . Dit d o e t ons al a a r z e l e n , o f oen d e r g e l j j k e n o r m s t e l ­ l i n g a a n b e v e l i n g v e r d i e n t , z e l f s al k e n t de w e t g e v e r g e e n t w i j f e l a a n d e j u i s t h e i d v a n z i j n z e d e l i j k o o r d e e l t e g e n o v e r dat v a n d e g e n e n di e hij b e o o g t op te v o e d e n . D a a r k o m t bij dat, n a a r d a g e l i j k s e e r ­ v a r i n g lee r t , v e r s t a n d i g e en i n t e g e r e

(8)

m e n s e n z e e r u i t e e n l o p e n d e o p v a t t i n g e n h e b b e n o v e r wa t e t h i s c h g e o o r l o o f d en o n g e o o r l o o f d is. A a n g e n o m e n da t he t de w e t g e v e r v r i j s t a a t , d a t h et z e l f s z i j n p l i c h t is w e g w i j z e r s te p l a a t s e n v o o r de m e n s e n d i e h et s p o o r n a a r h e t g o e d e z o e k e n , d a n ka n n o g h e r h a a l d e l i j k m e n i n g s ­ v e r s c h i l o n t b r a n d e n o v e r de v r a a g w a a r ­ h e e n de t e k e n s z o u d e n m o e t e n v e r w i j z e n . T e r e c h t m e r k t de c o m m i s s i e — V e r v e e n op, da t m e n in e en g e m e n g d e s a m e n l e v i n g als de o n z e v o o r z i c h t i g m o e t z i j n me t het s t r a f b a a r s t e l l e n v a n h a n d e l i n g e n , o v e r d e l a a k b a a r h e i d w a a r v a n v e r s c h i l va n m e n i n g b e s t a a t .

W a a r o p b e r u s t di t v e r m a a n ? W a a r s c h i j n l i j k op de g e d a c h t e d a t e e n s t r a f b e p a l i n g d i e bi j e e n d e e l v a n de b e v o l k i n g op p r i n c i p i ë l e w e e r s t a n d s t u i t de f u n c t i e v a n h e t r e c h t v r e d e te b r e n g e n in de s a m e n l e v i n g n i e t k a n v e r v u l l e n . E r is e c h t e r

een p r i n c i p i ë l e r b e z w a a r tog e n h ot d o o r m i d d e l v a n w e t t e l i j k e v o o r s c h r i f t e n i n d o c t r i n e r e n va n he t z e d o l i j k n o r m b e s e f d e r j u s t i t i a b e l e n , '.vaar ligt de o n o m s t o t e l i j k e w a a r b o r g da t do e t h i s c h e p o s t u l a t e n v a n de w e t s u p e r i e u r z i j n a a n de z e d e i i j k e o p v a t t i n g e n d i e .in de s a m e n l e v i n g o p ­ g e l d d o e n ? Do g e s c h i e d e n i s , ook d i e v a n de c h r i s t e l i j k e w e r e l d , loert, dat. in dc l o o p d e r t i j d e n v e l e r l e i o o r d e l e n o m t r e n t zede.lijlc g o e d en k w a a d z i j n g e v o l d d i e v o o r ons v o l s t r e k t v e r w e r p e l i j k zijn, m a a r o ok do w o r s t e l i n g om de w a a r h e i d ij o nu g a a n d e is ( w a a r b i j m o d e aa n d e o m w e n t e l i n g e n in d e k a t h o l i e k e m o r a a l t h e o l o ­ g i e w o r d t g e d a c h t ) , s t e m t tot b e s c h e i d e n h e i d ten a a u z i o n va n d e o b j e c t i e v e j u i s t h e i d v a n on z e h e d e n d a a g s e i n z i c h t e n : als w e t g e v e r z o u ik e r ­ v o o r h u i v e r e n d e z e aa n liet e t h i s c h b e w u s t z i j n d e r j u s t i t i a b e l e n v o o r te houd e n .

Dr. C. N. Peyster

Hoofdcommissaris van Politie te ’s-Gravenhage

Hef tolerantieniveau

van

onze samenleving

I n de h u i d i g e t o c h al n i e t r u s t i g e tij d worrlt de s a m e n l e v i n g g e c o n f r o n t e e r d m e t d i v e r s e v e r ­ s c h i j n s e l e n d i e ee n v e r s t o r i n g va n de "normale'' g a n g v a n z a k e n en e e n i n b r e u k op h e t b e s t a a n d e r u s t n i v e a u b e t e k e n e n . T o t d i e v e r s c h i j n s e l e n b e h o r e n d e b e t o g i n g e n en p r o t e s t d e m o n s t r a t i e s d i e h e t s t r a a t b e e l d v a a k en som s i n t e n s i e f b e h e e r s e n . H u n u i t e e n l o p e n d e a a r d v a r i e e r t v a n i n d i v i d u e l e h o n g e r s t a k i n g e n tot m a s s a l e o p t o c h t e n d i e t i e n d u i z e n d e n m e n s e n op de h o o n b r e n g e n .

T e n o n r e c h t e w o r d t d o o r s o m m i g e n v e r o n d e r s t e l d da t h e t o p t r e d e n v a n d e z e v e r s c h i j n s e l e n m o e t w o r d e n t o e g e s c h r e v e n a a n e e n t o l e r a n t e r e a c t i e v a n h e t o v e r h e i d s g e z a g en o o k da t er d o o r een a n d e r e o p s t e l l i n g v a n d e g e z a g s o r g a n e n een h a l t a a n z o u k u n n e n w o r d e n t o e g e r o e p e n . D e z e o p v a t t i n g e n g a a n v o o r b i j a a n d e p r o c e s s e n w e l k e t e n g r o n d s l a g l i g g e n a a n wa t a a n de d a g tre e d t d o o r m i d d e l v a n p r o t e s t a c t i e s .

A a n de in b r e d e r e l a g e n d e r s a m e n l e v i n g g r o e i ­ e n d e b e w u s t w o r d i n g d e r m e n s e n g a a t in o n z e t i j d e e n v o o r z i c h t i g op g a n g k o m e n d p r o c e s va n v e r a n t w o o r d e n j k h e i d s v e r r u i m i n g g e p a a r d . T e g e n m e r k b a a r o n g e l o o f e n w a n t r o u w e n in w o r d t h e e l g e l e i d e l i j k op a l l e r l e i f r o n t e n g e v o l g g e g e v e n a a n h e t g r o e i e n d e v e r l a n g e n n a a r p a r t i ­ c i p a t i e .

H e t is n i e t v e r w o n d e r l i j k da t d i t p r o c e s in t o e n e m e n d e m a t e b e g e l e i d w o r d t d o o r u i t i n g e n v a n o n v r e d e en p r o t e s t . H e t k a r a k t e r v a n di e u i t i n g e n v e r s c h i l t o v e r i g e n s m e t da t v a n de p r o t e s t e r e n d e n en m o t de a a r d v a n het o n d e r w e r p w a a r t e g e n h e t p r o t e s t g e r i c h t is.

E v e n e e n s is er g r o t e v a r i a t i e i n de i n v l o e d v a n d e z e a c t i e s op de g a n g v a n z a k e n in de s a m e n l e ­ v i n g en in de m a t e w a a r i n zij h e t r u s t n i v e a u v e r s t o r e n . O o k al s e e n m a s s a l e d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t g e h e e l b i n n e n d e w e t t e l i j k e g r e n z e n en m e t i n a c h t n e m i n g v a n de in de b e t r o k k e n g e m e e n t e g e l d e n d e r e g e l e n p l a a t s h e e f t , k a n de n o r m a l e g a n g v a n z a k e n i n d e p l a a t s e l i j k e s a m e n l e v i n g op h e t m o m e n t v a n d i e d e m o n s t r a t i e d a n i g w o r d e n b e ï n v l o e d . V o o r a l d e n o r m a l e a f w i k k e l i n g v a n h e t o p e n b a a r v e r k e e r w o r d t d o o r he t gebruik' va n de s t r a a t al s p l a a t s v o o r d e m o n s t r a t i e s en o p ­ t o c h t e n v a a k b e l e m m e r d en so m s z e l f g e h e e l o n ­ m o g e l i j k g e m a a k t .

I n de a a n v a n g h a d d e n d e niet. bij d e r g e l i j k e o p t o c h t e n b e t r o k k e n v e r k e e r s d e e l n e m e r s v r i j a l g e m e e n e r n s t i g e b e z w a r e n t e g e n di t a n d e r e g e b r u i k v a n de w e g e n . O p v a l l e n d wa s t o e n da t a u t o m o b i l i s t e n de d o o r v e r k e e r s c o n g é s t i e s bij b .v. i n t e r n a t i o n a l e v o e t b a l w e d s t r i j d e n o n d e r ­ v o n d e n v e r t r a g i n g v o o r a l l e w e g g e b r u i k e r s g e ­ m a k k e l i j k e r v o o r l i e f n a m e n d a n d i e w e l k e d o o r ee n p l a a t s h e b b e n d e d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t

v

wp r d veroorzaakt.. ';. a . w . iw 1 tolerant i e n i v e a u v a r i e e r d e mot 'Ie o o r z a k e n v a n de h i n d e r . G e l e i d e l i j k aan z i j n do m e n s e n i n t u s s e n g e w e n d g e r a a k t a an do h i n d e r w e l k e d o o r he t b e s l a g d a t b e t o g e r s op de o p e n b a r e w e g leg'gen v o o r niet. b o t rokk e n e n m e e b r e n g t .

T e n g c v o1 ge v a n de r e c e n t e " V e r o n i c a - d e m o n s t r a t i e "

in we n d a a g k w a m h e t g e h e l e b i n n e n s t a d s v e r k e e r g e d u r e n d e u r e n s t i l te ligg e n . Er w e r d t e v e n s d e z e e r n s t i g e h i n d e r v o o r de v e r k e e r s d e e l n e m e r s g e e n e n k e l e k l a c h t i n g e d i e n d . De b e p e r k i n g v a n de b e w e g i n g s v r i j h e i d en d e b e l e m m e r i n g in de g e ­ b r u i k e l i j k e m o g e l i j k h e i d v a n d o o r s t r o m i n g v a n hot v e r k e e r w o r d t n a t u u r l i j k o o k n i e t t o e g e j u i c h t m a a r or o n t s t a a t m e e r en m e e r b e g r i p v o o r de legi

l i m i t c i t v a n di t " a n d e r e " g e b r u i k d a t v a n de o p e n b a r e s t r a a t g e m a a k t worrlt. I n t u s s e n b r e n g t de r e g u l e r e n d e f u n c t i e va n d e o v e r h e i d m e e da t zij h et n o d i g e v e r r i c h t o m d e b e l a n g e n v a n de d e m o n s t r a n t e n en d i e v a n de o v e r i g e b u r g e r s zo g o e d m o g e l i j k te v e r z o e n e n . S t e e d s za l g e t r a c h t m o e t e n w o r d e n de h i n d e r v o o r a n d e r e n m i n i m a a l te do on zijn.

Is bi j d e l e g a l e p r o t e s t v o r m e n als de b e t o g i n g en de d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t de v r a a g n a a r het t o l e r n n t i e - n i v e a u r e e d s v ^ n b e t e k e n i s , z o d r a he t g a a t o m i l l e g a l e a c t i e s w o r d t d e t o l e r a n t i e v a n d e s a m e n l e v i n g e e r s t z w a a r o p de p r o e f g e s t e l d . A a n h e t i l l e g a l e p r o t e s t m i d d e 1 v a n de b u r g e r l i j k e o n g e h o o r z a a m h e i d h e e f t S c h u y t o n l a n g s o en b i j z o n ­ d e r i n t e r e s s a n t e s t u d i e g e w i j d , ilet l i j k t ee n g-oede g e d a c h t e v a n d i e s t u d i e uit te g a a n bij h et g e v e n v a n e n k e l e b e s c h o u w i n g e n o v e r d c a c t u e l e v r a a g n a a r de t o l e r a n t i e in o n z e s a m e n l e v i n g , in h e t b i j z o n d e r in v e r b a n d m e t p r o t e s t a c t i e s . H c h u y t noem! b u r g e r l i j k e o n g e h o o r z a a m h e i d di e s p e c i f i e k e v o r m v a n p o l i t i e k p r o t e s t , w e l k e w e l i s w a a r een i1 1 ega a l k a r a k t e r heeft, dus een w e t s o v e r t r e d i n g i m p l i c e e r t , m a a r w e l k e z i c h n i e t r i c h t t e g e n a l l e w e t t e n va n de s t a a t o f t e g e n he f r e c h t s s y s t e e m , d o c h t o g e n ren s p e c i f i e k e wel of <5én s p e c i f i e k s t e l s e l v a n w e t t e n .

De schri j v e r n o e m t bu rg e r .1 i. j ke o n g e h o o r z a a m h e i d e e n a c t i e w e l k e v o l d o e t aa n d e v o l g e n d e k e n m e r k e n

1 . de h a n d e l i n g is i l l e g a a l ; 2. zij is g e w e t e n s v o l ;

3• er is b e t e k e n i s s a m e n h a n g t u s s e n b e k r i t i s e e r d o b j e c t en g e k o z e n h a n d e l w i j z e ;

h • de h a n d e l i n g is w e l o v e r w o g e n ; 5. zij g e s c h i e d t o p e n l i j k ;

6 . de o n g e h o o r z a m e w e r k t v r i j w i l l i g m e e aan a r r e s t a t i e e n v e r v o l g i n g ;

7 . hij a a n v a a r d t het r i s i c o v a n straf;

8 . men h e e f t t e v o r e n l e g a l e m i d d e l e n g e p r o b e e r d ; 9 . de a c t i e is g e w e l d l o o s ;

1 0 . bij de u i t v o e r i n g w o r d e n de r e c h t e n v a n a n d e r e n z o v e e l m o g e l i j k in a c h t g e n o m e n .

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

1 Met de term ‘beleggingsondernemingen’ worden zowel de grootbanken, private banks als de zelfstandige beleggingsondernemingen aangeduid. Indien wordt verwezen naar een van de

‘De vraag of een overeenkomst als bedoeld is tot stand gekomen, moet in beginsel worden beantwoord aan de hand van de algemene regels voor de totstand- koming van een

Maar daarnaast kan ook sprake zijn van overwegingen die leiden tot een lage prijs.. Denk hierbij aan het uit strategische overwegingen willen behouden van een klant of verwerven

Het doel van dit onderzoek is dan ook het identificeren van de variabelen die van invloed zijn op het wel of niet uitverkopen van een concert, het meten en ordenen van de mate van

Dat moet niet alleen binnen onze samenleving het adagium zijn, maar ook in de relatie tussen Nederland en Indonesië.. De uitdagingen

Wij zijn in eerdere zienswijzen soms kritisch geweest over de verwevenheid tussen MRDH en de vervoerbedrijven.. De MRDH is opdrachtgever, concessieverlener, mede-eigenaar en dus

Een aanvullende verklaring voor het uitblijven van succes zou dus ook kunnen zijn dat de propositie van krediet unies op dit moment niet onder- scheidend genoeg is ten opzichte van

Het lid van het Algemeen Bestuur is op bestuurlijk niveau verantwoordelijk voor de invoering van gemaakte NPZZ-afspraken binnen de eigen organisatie.. Het lid van de Algemeen