Ontwikkelingssamenwerking Jan Weggemans
Hoera, een olieboycot Duke DvdB
Workpaper Congres
Zendingsdrang” en Buitenlandse Politiek Kees Nederlof
Nederland en de olieboycot Olaf van Boetzelaer
Reactie van de Fractie Pol de Beer
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING
De ontwikkelingssamenwerking is wat uit het nieuws geraakt ten gunste van onze direkte eigen problemen. Toch zijn de problemen in de landen van de zgn. Derde Wereld nog even ernstig als enige jaren terug. Slechts ernstige hongersnoden, zoals thans in Centraal-Afrika voorko
men, als gevolg van langdurige droogte, zijn voldoende ellendig om naast aller
lei oorlogsnieuws de voorpagina's te sieren.
STAD - PLATTELAND.
Globaal gesproken leeft in de Derde We
reld zo'n 80% van de bevolking op het platteland, waar grootgrondbezit, peri
odieke hongersnoden en armoede het le
ven weinig aangenaam maken. Zo'n 80%
van de bevolking bestaat uit jongeren tot 25 jaar, die voor een groot deel niet "produktief" zijn, die gevoed moe
ten worden en die onderwijs willen vol
gen. De meer ontwikkelden trekken weg van het platteland, omdat zij in de stad meer levenskansen verwachten; vaak wacht hun er echter bittere armoede en werk
loosheid. Binnen de landen bestaan er weer grote verschillen tussen een rijke en corrupte elite en de grote massa van armen. Een tussengroep, die in onze historie zo belangrijk is geweest, be
staat er nauwelijks. De meeste arme lan
den zijn daarbij dictaturen, die geen ruimte laten voor een kritisch denkende
burgerlijke groep.
ECONOMISCHE GROEI.
De vooruitgang op basis van een econo
mische groei wordt grotendeels teniet gedaan door de groei van de bevolking.
Doordat in de westerse landen (maar ook in Oost-Europa en China) de bevolkings
groei lager en de economische groei ho
ger is, wordt de kloof van deze landen met de Derde Wereld steeds groter.
Zelfs indien onze groei, bv. door uit
putting van grondstoffen (of door boy
cotacties) zou stoppen, dan nog zijn er vele decennia nodig om bv. het Westen en de Derde Wereld wat welvaart betreft dichter bijeen te brengen.
De vraag rijst wat er nu gedaan zou kun
nen worden. Zonder uitputtend te zijn, willen we enkele suggesties doen. De Derde Wereld verkeert in een econo
misch zwakke positie omdat hun enige ruilmiddel, de grondstoffen (m.u.v.
olie) nog niet schaars genoeg zijn om een krachtige positie in te nemen.
Meestal doorbreekt men de onderlinge prijsafspraken, waardoor de verdeeldheid blijft. Mocht er eens een moment komen dat voor meer producten dan olie boycot
acties mogelijk worden dan zijn de conse
quenties voor het westen niet te over
zien.
Een land dat zich wil ontwikkelen dient
DRIEMASTER 2 5 B
° k t o b e I 1973Maandblad van de onafhankelijke Liberale Jongeren-Organisatie Vrijheid en Democratie (J O V D ),
LEDEN VAN DE REDAKTIE: Dan Weggemans (Hoofdredakteur), Deliuslaan 32, Utrecht, 030-940856; Dan Franssen (Eindredakteur/administrateur), Dammerweg 75, Nederhorst den Berg, 02945-3124; Ka van Doorn; Dan Eevnhuis en Duke Dominicus van den Bussche.
REDAKTIE/ADMINISTRATIE-ADRES; Dammerweg 75, Nederhorst den Berg.
KOP 10 AFDELINGSPAGINA: 't Heultje 3, Den Briel.
Algemeen Sekretariaat van de 00VD: l/ossenakker 3, Ede, 08380-17170.
Algemeen penningmeester van de □ 0V/D; Girorekening 953500 te Groningen.
over kapitaal, geschoolde mensen en technische kennis te beschikken.
In ieder geval is kapitaal nodig dat de arme landen in theorie kunnen ver
krijgen uit de verkoop van voedsel- overschotten in hun overwegend agra
rische samenlevingen. Langs andere weg zou geld kunnen komen uit indus
trievestiging. Geen van deze beide wegen heeft tot op heden een floris
sant perspektief opgeleverd.
Allereerst is de landbouw in de Derde wereld nog amper in staat de eigen bevolking te voeden. (Dit verschaft onze landbouw het smoesje dat. wij dure voedseloverschotten moeten fokken ten behoeve van honderden miljoenen mensen elders). Door betere agrarische tech
nieken zijn met relatief weinig mid
delen grote resultaten te bereiken, zoals die door o.a. de F.A.0. worden nagestreefd. (Voedseltransporten vanuit Europa zijn bezwaarlijk door hoge trans
portkosten, misbruik en distributie- moeilijkheden). Wij zullen daarom onze grenzen meer moeten openstellen voor produkten uit de armste landen, die de opbrengsten van hun produkten nodig hebben als ruilmiddel. Wel zal ons land niet totaal afhankelijk kunnen zijn van in-stabiele overschotten op wereldmarkten. Tot op heden stelt de
In het vorige nummer is de kolom
"Van de hoof dredakteur" handelende, over de buitenlandse reis van Kamerlid Waalkens per abuis voor
zien van een fota van onze oud- voorzitter Dick Dees. Voor onze wederzijdse bekenden was het duidelijk. Toch bestond er in de WD-Kamerfractie enige verwarring over. Onze excuses.
Jan Weggemans, Hoofdredakteur.
E.E.G. zich veel te protektionistisch op.
Een ander hulpmiddel zou het verschaffen van geldleningen.met een zeer lage rente, of het verschaffen van geldschenkingen zijn. Dat is nodig om de aanleg van in- frastruktuur, zoals bv. wegen, havens, onderwijsinstituten, radiostations e.d.
mogelijk te maken. Zonder dergelijke investeringen komt een ekonomie niet van de grond. Helaas werpen dergelijke investeringen vele jaren lang geen rendement af.
Leningen met rente helpen aldus alleen in negatieve zin; de schulden lopen op, de afhankelijkheid neemt toe zonder dat er de eerste jaren een aflossing moge
lijk is.
Een laatste hulpmiddel betreft de geza
menlijke oprichting van bedrijven, waar
bij het ontwikkelingsland meedoet in de investering, en geleidelijk alle aan
delen koopt uit de winst en de tbp van het bedrijf zo snel mogelijk in handen van inwoners van het land komt. We zullen moeten leren aanvaarden dat geen enkel land accepteert dat zijn basisindus
trie in handen van buitenlanders is.
Wordt er niet op vrijwillige basis in deze richting gewerkt, dan zullen we in de toekomst - net als thans met de olie - met vijandige boycot- ters gekonfronteerd worden.
Een dergelijke gedachte is ook in het belang van het westen, immers voor een ruil moet er ook iets zijn om aan te bieden.
De materie is erg ingewikkeld, en we hebben er slechts summier in kunnen duiken. Wanneer we als liberalen wat willen doen voor de ontplooiing van onze medemensen elders in de wereld dan moeten we er echter ook de kon- dities voor willen scheppen.
Jan Weggemans.
3 Staatssecretaris Schaefer: "Het verschil verschil tussen mij en Wiegel is, dat hij schreeuwt en ik duizend woningen extra subsidie geef en nog eens 2 0%
als men voer 1 januari wil verbetern".
Over deze uitspraak werd zelfs top-PvdA-
’er Mr. W.G. Verkruisen witheet van vroede. En terecht vindt Kwebbel.
HOERA, EEN OLIEBOYCOT!
In een tijd van verwijten en gewee
klaag over de olieboycot doet de titel misschien wat vreemd aan.
Toch is naast een gevoel van lichte bezorgdheid over de directe toekomst een hoerastemming over de wat verdere toekomst niet zo ongegrond als men wel zou denken.
Niet omdat de toestand waarin de wereld- energievoorziening zich bevindt wezen
lijk is veranderd, wel omdat het be
perkte menselijke voorstellingsvermogen een gelegenheid tot vergelijking krijgt van wat ons te wachten staat met wat ons nu overkomt.
De schaarste der grondstoffen is nog steeds niet tot zodanig veel mensen doorgedrongen dat beleidsbepalers er rekening mee willen of durven houden.
Wat stellen we ons eigenlijk voor van de schaarste der grondstoffen? Ge
woonlijk niets meer dan de dode woor
den zoals ze op papier staan, soms gaan we iets verder en realiseren ons dat het toch wel erg lastig zou zijn als van iets geen nieuwe toevoer meer zou zijn: de restanten worden zo ver
velend duur! Wat het werkelijk in gaat houden als we geen maatregelen nemen kunnen we ons niet voorstellen,, we krijgen op het ogenblik slechts een klein voorproefje hoe vervelend het
"opzijn" van olie is.
Totale energiedistributie; Energie
besparing
Als straks distributie van gas en elec- triciteit van de grond komt zal men misschien eindelijk bereid zijn een deel van de welvaart op te offeren voor de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen en voor de, op korte termijn noodzakelijke, energiebesparingen.
Nu dan enige woorden over de energie
besparingen, Vele goede mogelijkheden tot energiebesparing zullen moeten
worden aangegrepen door ze op grote schaal toe te passen. De overheid kan hierbij voorgaan, door bijvoorbeeld geen gesubsidieerde woningbouw meer toe te staan zonder dat extra aandacht aan de warmte-isolatie wordt besteed. De toe
passing van dubbele ramen is al een eerste eis die gesteld zou kunnen worden, het energieverbruik in Zweden spreekt wat dat betreft boekdelen.
Het lijkt verder geen overbodige zaak systemen van stadsverwarming met ge
bruik van koelwater van electrici- teitscentrales serieuzer in ds be
schouwingen te betrekken dan tot dus
ver is gebeurd. Dit heeft tegelijk het voordeel dat het milieu verschoont blijft van ongewenste energietoevoer, iets 'waartegen door natuurbeschermers al jarenlang tevergeefs geprotesteerd wordt.
Socialistische gelijkheidswaanzin
De, overigens juist, poging tot bezui
niging op hat benzineverbruik door auto
mobilisten heeft geleid tot een typisch staaltje socialistische gelijkheids- v/aanzin: alsof iedere auto bij 100 km/
uur zijn zuinigste snelheidheeft. Mis
schien zijn er wel auto's die maar 30 k.m/uur mogen rijden en andere die pas bij 120 km/uur hun zuinigste snel
heid hebben! Zoals zovaak bij het socia
lisme wordt het werkelijke optimali- seringscriteriura vervangen door één uit het collectivistisch idealenarsenaal.
In plaats van de gedane aanbeveling, door gestimuleerde sociale controle welhaast maatregel, had men alle fa
brieken opgave moeten laten doen van de, steekproefgewijs te checken, zuinigste snelheid. Vervolgens zouden alle auto
mobilisten een, van overheidswege uit
gegeven sticker waarop deze snelheid vermeld, is duidelijk zichtbaar op hun auto moeten aanbrengen. Op snelwegen zou men grote afwijkingen van deze snelheid, zowel naar boven als naar beneden, strafbaar moeten stellen.
Friesch Groningsche Hypotheekbank N.V
pandbrieven
een veilige belegging met zeer hoog rendement
Nog veel belangrijker lijkt mij het aanpakken van het stadsverkeer, het dorstigste verkeer dat men zich denken kan. Enerzijds moet het gestroomlijnd worden door meer groene golven op aangegeven routes, anderzijds uitbannen door meer autovrije binnensteden. Dat de socialistische gelijkheidsziekte epi
demische vormen aanneemt moge blijken uit het algemene advies de motor niet warm te laten draaien terwijl dit voor sommige motoren noodzaak is om ze heel te houden. Dit soort motoren zit in de wat duurdere exemplaren en dan ben je per definitie al a-sociaal.
De regering heeft al gezinspeeld op het gebruik van het gas-wapen om europese energie-solidariteit af te dwingen, als deze Driemaster verschijnt zullen waar
schijnlijk al verdere stappen zijn gedaan.
Wat dit betreft hebben de arabisch landen een goed advies aan de hand ge
daan: prijs omhoog, gaskraan een tikje t oe! Het gas zal weliswaar nooit geheel in onze energiebehoefte kunnen voor
zien maar de olie-import zal ook niet geheel wegvallen, zodat een groot ge
deelte van olieboycot door gas kan worden opgevangen.
Andere energiebronnen
Op de lange termijn zullen andere ener- giebrónnen "gevonden” moeten worden.
Eén van de mogelijkheden lijkt het ge
bruik van de gigantische hoeveelheid energie die de zon dagelijks naar de aarde uitstraalt. Dit gebruik zal echter niet ten koste van de natuur mogen gaan die de zonnestralen niet kan missen.
Zodat alleen oppervlakten waar de natuur niets mee doet geëxploiteerd mogen worden, zoals bv. de muren van flatgebouwen
waarvan ik mij kan voorstellen dat we die met zonnebatterijen bekleden.
Als andere mogelijkheid noemen we de kernenergie. We onderscheiden hierbij kernfusie en kernsplitsing.
Kernfusie is een proces waarbij energie wordt vrijgemaakt door het samensmelten van hele lichte atoomkernen tot zwaar
dere; bij dit proces is het probleem van de afvalstoffen te verwaarlozen.
De omstandigheden waaronder de kern- fusiereactie op gang komt en blijft zijn echter zo extreem dat de technische problemen nog (lang?) niet zijn opgelost.
De kernfusie blijft dus voorlopig het ideaal van de toekomst. Ons rest voor
lopig als overgangsvorm in de energie
winning de kernsplitsing die afhanke
lijk van de vorm grote tot zeer grote afvalproblemen met zich meebrengt. De afvalstoffen hebben vaak gedurende perioden van een lengte zoals men die in de geologie gewoon is, schadelijke werking op de levende mens en, via genetische schade, op zijn zelfs nog niet verwekte nageslacht. Ons zou op zijn minst lichtzinnigheid vervreten kunnen worden als we niet ook nog bedenken dat in Amerika per jaar bij de transporten van afvalstoffen van kerncentrales al voldoende plutonium verloren, ja VERLOREN, gaat om een atoombom van het Hiroshima-kaliber te maken. Met deze problemen hebben we bij de conventionele kerneractoren in veel mindere mate te maken dan bij de z.g. snelle kweekreactor. Het voor
deel van de snelle kweekreactor is de grotere zuinigheid met zijn voedsel Uranium. In het licht van kernsplit
sing als zeer tijdelijke energiebron zou ik in weerwil van de zuinigheid vanwege de afvalproblemen de voorkeur willen uitspreken voor de meer con
ventionele kernreactor boven de snelle kweekreactor.
Tot slot nog even terug naar de ener
giebesparing: maak de buitendeur van school of 'bedrijf dicht ook als een ander dat eigenlijk zou moeten doen, het spaart energie; dring er bij ouders en kennissen op aan dat ze dubbele 'ramen nemen.
Verder houd ik mij aanbevolen voor meer van dit soort, betrekkelijk eenvoudige, energiebesparende suggesties.
Duke Dominicus van den Bussche.
spRookjeshof zuiólARen (6r)
GROTE PROPAGANDA FEESTAVOND voor alle noordelijke JOVD-ers, georganiseerd door de JOVD
Zuidlaren e.o. op zaterdag 19 januari 1974 in "Sprookjeshof" te Zuidlaren.
Aanvang 20 uur. Groot debat, na afloop feest tot in de kleine uurtjes.
Uniek voor congressen, partijen, recepties, vergaderingen en uitstapjes.
+ TEXAS BAR
g e e n z a a l h u u r
Bezoek in jan. de grootse NEIJOARSl/EZIEDE, jovd Zuidlaren e.o., met kop
stukken uit de politiek en super-knal-hip-blits-tof-feest! !!!!!!!
LUSTRUM CONGRES
J.O.V.D.
1949 - 1974
De (in )to ie ra n tie in een dem ocratisch systeem
T e r g e l e g e n h e i d v a n he t j u b i l e u m c o n g r e s v a n de J . u . V . D . op 15 en 16 f e b r u a r i 197^ te U t r e c h t v e r s c h i j n t m e t b e t r e k k i n g tot he t te b e h a n d e l e n c o n g r e s t h e m a e e n s p e c i a l e w o r k p a p e r , d i e u h i e r b i j a a n t r e f t .
N a a s t e e n i n l e i d i n g o p h e t c o n g r e s t h e m a , treft u t e v e n s e en a a n t a l a r t i k e l e n aan, d i e u bi j het z o e k e n n a a r ee n s t a n d p u n t tot h u l p k u n n e n zijn.
M e t H o o f d b e s t u u r h e e f t g e t r a c h t a r t i k e l e n te v i n d e n , d i e zo g o e d m o g e l i j k bij h e t g e k o z e n o n d e r w e r p p a s s e n .
N a a s t de a r t i k e l e n v i n d t u tot slo t ee n a a n t a l p o l i t i e k e p r o b l e e m p u n t e n o p g e s o m d , d i e v o o r wa t h u n b e t e k e n i s b e t r e f t , de p r o b l e m a t i e k , d i e op h e t c o n g r e s w o r d t b e h a n d e l d , ten n a u w s t e rak e n . H e t H o o f d b e s t u u r h o o p t , d a t d e z e w o r k p a p o r e r t o e m a g b i j d r a g e n , da t er op ons j u b i l e u m c o n g r e s een g o e d e d i s c u s s i e o v e r e en u i t e r m a t e b o e i e n d o n d e r w e r p za l worden, g e v o e r d .
IN L E ID IN G
I n e e n s a m e n l e v i n g l e v e n g r o e p e n m e n s e n , d i e v e r s c h i l l e n d e b e l a n g e n h e b b e n . We n o e m e n een p a a r v o o r b e e l d e n : w e r k n e m e r s - t e g e n o v e r w e r k - g e v e r s b e l a n g e n , h u u r d e r s — t e g e n o v e r w o n i n g b e - z i t t e r s b e l a n g e n , p r o d u c e n t e n — t e g e n o v e r c o n s u m e n t e n b e l a n g e n , b e l a n g e n v a n m e n s e n d i e b i j v o o r b e e l d v 5 6 r a f s c h a f f i n g v a n d e s t r a f b a a r s t e l l i n g o p a b o r t u s z i j n en b e l a n g e n v a n m e n s e n , d i o d a a r t e g e n z i j n etc. etc.
W a n n e e r al d i e t e g e n s t r i j d i g e b e l a n g e n de v r i j e l o o p z o u d e n h e b b e n , z o u er i n d e m a a t s c h a p p i j e e n w a n o r d e l i j k e t o e s t a n d o n t s t a a n . 1 . D a a r o m w o r d e n er v a n o v e r h e i d s w e g e d w i n g e n d e g e d r a g s r e g e l s o p g e l e g d , d i e e r o p g e r i c h t z i j n al d i e o v e r i g e n s g e r e c h t v a a r d i g d e b e l a n g e n zo- v e e l m o g e l i j k i n e v e n w i c h t te b r e n g e n .
D a t is i m m e r s d e t a a k v a n d e o v e r h e i d .
M e n z o u z i c h i n d i t v e r b a n d k u n n e n a f v r a g e n , of d i e b e s l i s s i n g e n o v e r d w i n g e n d op te l e g g e n g e d r a g s r e g e l s w e l op de j u i s t e w i j z e w o r d e n g e n o m e n . Wij l a t e n i n h et k a d e r v a n di t o n d e r w e r p da t a s p e c t b u i t e n b e s c h o u w i n g . 3 . Wij c o n s t a t e e r d e n zo pas, d a t de o v e r h e i d b e p a a l d e b e s l i s s i n g e n n e e m t , d i e e r t o e l e i d e n da t a a n d e b u r g e r s d w i n g e n d e g e d r a g s r e g e l s w o r d e n o p g e l e g d . Bi j h e t n e m e n v a n d i e b e s l i s s i n g e n o v e r d w i n g e n d op te l e g g e n g e d r a g s r e g e l s t e k e n e n z i c h m e e r d e r h e d e n en m i n d e r h e d e n af.
H e t p r o b l e e m , d a t t i j d e n s h e t c o n g r e s t e r d i s c u s s i e za l staa n , c o n c e n t r e e r t z i c h om de v r a a g , w e l k e v e r a n t w o o r d e l i j k h e d e n d e m e e r d e r h e i d en d e m i n d e r h e i d t e g e n o v e r e l k a a r h e b b e n .
T w e e v r a g e n s t a a n d a a r b i j c e n t r a a l :
a - i n h o e v e r r e m a g de m e e r d e r h e i d m i d d e l s h a a r v e r t e g e n w o o r d i g i n g in e e n d e m o c r a t i s c h s y s t e e m i n g r i j p e n in h et p e r s o o n l i j k l e v e n v a n d e b u r g e r s d o o r d e z e n a l l e n g e l i j k e l i j k , dus o o k a f w i j k e n d e m i n d e r h e d e n d w i n g e n d b e p a a l d e g e d r a g s r e g e l s o p te l e g g e n ?
b - I n h o e v e r r e m o e t e n m i n d e r h e d e n de m o g e l i j k h e i d h e b b e n z i c h te v e r z e t t e n t e g e n d o o r d e m e e r d e r h e i d m i d d e l s h a a r v e r t e g e n w o o r d i g i n g i n e e n d e m o c r a t i s c h s y s t e e m v a s t g e s t e l d e , m a a r d o o r d e z e m i n d e r h e d e n als o n r e c h t v a a r d i g g e v o e l d e g e d r a g s r e g e l s ?
W e t r a c h t e n e e r s t e e n v e r d u i d e l i j k i n g te g e v e n v a n v r a a g a, w a a r o p in d e p r a k t i j k v e r s c h i l l e n d e a n t w o o r d e n m o g e l i j k zijn:
a l l e r e e r s t k e n n e n w e he t t r a d i t i o n e e l l i b e r a l e s t a n d p u n t , da t tot u i t d r u k k i n g w i l b r e n g e n , dat d e v r i j h e i d v a n h e t i n d i v i d u v o o r o p sta a t , d o c h d a t o p d i e p u n t e n , w a a r d e v r i j h e i d v a n d e m e d e m e n s i n g e v a a r w o r d t g e b r a c h t , b e p e r k i n g e n a a n d e v r i j h e i d v a n h e t i n d i v i d u m o e t e n w o r d e n g e s t e l d . D a a r n a a s t l e e f t in de m a a t s c h a p p i j o o k de t r a d i t i o n e e l - c o n f e s s i o n e l e o p v a t t i n g , d i e zeg t , dat h e t d e t a a k v a n de o v e r h e i d is, om, d a a r w a a r n o d i g , te r b e s c h e r m i n g en t e r b e v o r d e r i n g v a n he t z e d e l i j k w e l z i j n v a n de b e v o l k i n g i n te g r i j p e n i n de p e r s o o n l i j k e l e v e n s s f e e r v a n de b u r g e r . O m de b e i d e s t a n d p u n t e n n o g d u i d e l i j k e r tot u i t i n g te l a t e n k o m e n , g e v e n we e e n c o n c r e e t v o o r b e e l d , b.v. de p r o b l e m a t i e k m e t b e t r e k k i n g tot de p o r n o g r a f i e . T e n a a n z i e n h i e r v a n z e g t h e t t r a d i t i o n e e l - l i b e r a l e s t a n d p u n t , d a t b.v . h e t v e r s p r e i d e n v a n p o r n o g r a f i s c h m a t e r i a a l v r i j m o e t k u n n e n g e s c h i e d e n , z o l a n g d a a r d o o r a a n d e r d e n g e e n o n d u l d b a r e h i n d e r w o r d t t o e g e b r a c h t .
D i t i n t e g e n s t e l l i n g tot h e t t r a d i t i o n e e l - c o n f e s - s i o n e l e s t a n d p u n t , d a t zegt, d a t h e t v e r s p r e i d e n v a n p o r n o g r a f i s c h m a t e r i a a l z o v e e l m o g e l i j k b e p e r k t m o e t w o r d e n , i n d i e n d a t v o o r h e t z e d e l i j k w e l z i j n v a n d e m e n s w e n s e l i j k is.
T e r u g k e r e n d n a a r h e t c e n t r a a l p r o b l e e m , s t e l l e n wi j u de v r a a g , wa t uw a n t w o o r d is op h et in v r a a g ai g e s t e l d e p r o b l e e m .
O o k o p v r a a g b) i n z a k e de m o g e l i j k h e d e n , d i e de m i n d e r h e i d h e e f t o f m o e t h e b b e n om z i c h t e g e n h a a r d o o r de m e e r d e r h e i d i n e e n d e m o c r a t i s c h s y s t e e m al of n i e t t e n o n r e c h t e o p g e l e g d e g e d r a g s r e g e l s te v e r z e t t e n , z i j n verscliillende a n t w o o r d e n m o g e l i j k . - W e o n d e r s c h e i d e n de v o l g e n d e d r i e a n t w o o r - d en :
h e t l e g a l i s t i s c h e a n t w o o r d , da t zegt, d a t de wet m o e t w o r d e n r m g e l e e f d en d a t bi j nie t n a l e v i n g op e l k e o v e r t r e d i n g s a n c t i e m o e t w o r d e n gezet;
h e t p l u r a l i s t i s c h e a n t w o o r d , da t er v a n u i t gaat, d a t in p r i n c i p e e l k e o p g e l e g d e g e d r a g s r e g e l m o e t w o r d e n n a g e l o e f d , d o c h n o k d a t er t e v e n s r u i m t e m o e t w o r d e n o p e n g e l a t e n v o o r e e n b e o o r d e l i n g r e k e n i n g h o u d e n d m e t h e t g e v a l a f z o n d e r l i j k o f i e m a n d s pri. nc i pi ë 1 e b e z w a r e n ;
he t r e v o l u t i o n a i r e a n t w o o r d , da t de m e n i n g b e v a t , da t ten o n r e c h t e o p g e l e g d e g e d r a g s r e g e l s te a l l e n t i j d e en me t elk m i d d e l b e s t r e d e n m o g e n w o r d e n . X e m o n w e w e d e r o m e e n c o n c r e e t v o o r b e e l d t e r t o e l i c h t i n g va n het in v r a a g b) g e s t e l d e , d a n z u l l e n we b.v. m e t b e t r e k k i n g tot liet k r a k e n v a n w o n i n g e n d e v o l g e n d e s t a n d p u n t e n t e g e n k o m e n .
I'e l e g a l i s t e n z u l l e n v a n m e n i n g zijn, d a t elk g e v a l v a n k r a k e n g e s t r a f t zal m o e t e n w o r d e n , o m d a t de we t s t r i k t t o e g e p a s t m o e t w o r d e n . Ue p l u r a l i s t e n z u l l e n v a n m e n i n g zijn, d a t de wet , d i e h e t k r a k e n s t r a f b a a r ste l t , m o e t w o r d e n
t o e g e p a s t , d o c h da t er t e r d e g e r e k e n i n g za l m o e t e n w o r d e n g e h o u d e n m e t d e a a r d en o m s t a n d i g h e d e n , w a a r o n d e r h e t k r a k e n is g e s c h i e d .
T e n s l o t t e z e g g e n d e r e v o l u t i o n a i r e n , d a t h e t k r a k e n g e o o r l o o f d is, o m d a t v e r z e t t e g e n ee n we t , d i e je v o o r w a t b e t r e f t i n h o u d en b e d o e l i n g n i e t o n d e r s c h r i j f t , g e r e c h t v a a r d i g d is.
We k e r e n t e r u g n a a r h e t u i t g a n g s p u n t en l e g g e n c o n c r e e t v o o r u n e e r de v r a a g : "'.vat is u w a n t w o o r d o p v r a a g b)? "
I n d e z e i n l e i d i n g zij n , n a a s t d e t h e o r e t i s c h e u i t e e n z e t t i n g t w e e p r a k t i j k v o o r b e e l d e n a a n de o r d e g e k o m e n . De h e l e m a a t s c h a p p i j h a n g t e c h t e r v a n di t s o o r t p r o b l e m e n a a n elka a r . A a n d e h a n d v a n de t w e e e e r d e r g e s t e l d e v r a g e n , d i e i n e s s e n t i e n e e r k o m e n o p de v r a a g : " h o e t o l e r a n t m o e t d e m e e r d e r h e i d i n een d e m o c r a t i s c h s y s t e e m z i j n j e g e n s a f w i j k e n d e m i n d e r h e d e n " , w i l l e n w e m e t e l k a a r e e n s g o e d o v e r di t p r o b l e e m n a d e n k e n en m et e l k a a r v a n g e d a c h t e n w i s s e l e n m e t de b e d o e l i n g te k o m e n to t e e n s t a n d p u n t b e p a l i n g .
V e r g e e t l\|ie .t j e
hij E L ly W este rlin g
A h j e . n p L e . i n 3 V
L e e u w a r d e n Lel.: O S I O O - 2 > 8 o o é >
bij a lg op te gei/en
Mr. A. A. M. van Agt Uit: Recht en Normbesef, preadviezen
De functie van de w etgever met betrekking tot het normbesef
O v e r d e v r a a g d i e w ij o ns s t e l d e n : b e h o o r t de w e t g e v e r d e o n t w i k k e l i n g v a n he t e t h i s c h n o r m b e s e f i n de h a n d te n e m e n of m o e t h i j d e z e o n t w i k k e l i n g o n g e m o e i d l a t e n en z i c h op de u i t k o m s t e n d a a r v a n b a s e r e n ? , w o r d t o n d e r v e r s t a n d i g e m e n s e n , o o k b i n n e n d e z e l f d e l e v e n s b e s c h o u w e l i j k e k r i n g , z e e r v e r s c h i l l e n d g e o o r d e e l d . V o o r w a a r g e e n s p e c t a c u l a i r e c o n c l u s i e , m a a r t o c h e e n g e g e v e n d at als e e n b e l a n g r i j k e i n d i c a t i e is te b e s c h o u w e n , Kan t m o e t d i t g e g e v e n o p z i c h z e l f n i e t r e e d s tot g r o t e v o o r z i c h t i g h e i d s t e m m e n b i j h e t g e v e n v a n v o o r s c h r i f t e n d i e i n g r i j p e n i n d e v r i j h e i d v a n de m e n s z e l f te b e p a l e n w a t de z e d e l i j k e g r o n d - nor m , h e t g o e d e te d o e n en h e t k w a d e te lat e n , i n z i j n s i t u a t i e v a n h e m v o r d e r t ? L a t e n we a a n n e m e n , d a t de w e t g e v e r p r o m i s c u ï t e i t i m m o r e e l v i n d t en v e r w a c h t da t hij a a n de v e r b r e i d i n g d a a r v a n p a a l e n p e r k k a n s t e l l e n d o o r v a n d it g e d r a g e e n d e l i c t te m a k e n . E e n d e r g e l i j k e s t r a f b a a r s t e l l i n g , u i t g e v a a r d i g d om te p r o c l a m e r e n d a t z e k e r g e d r a g z e d e l i j k o n g e o r d e n d is, m a a k t i n b r e u k op de v r i j h e i d v a n de m e n s z e l f z i j n g e w e t e n te v o r m e n en z i c h o v e r e e n k o m s t i g z i j n o v e r t u i g i n g te g e d r a g e n . De v r i j h e i d v a n g e w e t e n is e e n f u n d a m e n t e e l rec h t , z o a l s i n de b e k e n d e V e r k l a r i n g v a n de V e r e n i g d e N a t i e s en in h e t V e r d r a g v a n R o m e u i t d r u k k e l i j k is g e s t e l d H e t c o m p l e m e n t v a n d e z e v r i j h e i d is d i e om o v e r e e n k o m s t i g d a t g e w e t e n te leve n , z o l a n g m e n d a a r d o o r a a n a n d e r e n g e e n o n d u l d b a r e h i n d e r t o e b r e n g t . W a n n e e r de w e t g e v e r een s t r a f s a n c t i e s c h e p t o m d e b u r g e r in te s c h e r p e n , da t z e k e r g e d r a g z e d e l i j k k w a a d is, v e r o o r l o o f t hij z i c h e e n i n g r e e p in d e g e w e t e n s v o r m i n g en tas t hij de v r i j h e i d a a n n a a r e i g e n o v e r t u i g i n g te lev e n . E r is e e n c o n f l i c t v a n w a a r d e n : de p e r s o o n l i j k e v r i j h e i d v a n de m e n s m o e t w i j k e n v o o r m a a t r e g e l e n d i e te n d o e l h e b b e n te b e v o r d e r e n d a t hi j z e d e l i j k g o e d lee f t . M a a r k a n h e t l e v e n v a n de m e n s n i e t e e r s t d a n z e d e l i j k g o e d zijn, w a n n e e r ho t in v r i j h e i d v o r m k r i j g t ? De w e t g e v e r moo t , m e e n ik, ter:
a a n z i e n v a n d i e v r i j h e i d s c h r o o m v a l l i g zijn.
O m n a a r he t g e g e v e n v o o r b e e l d t e r u g te k e r e n : o o k w a n n e e r hij in g e m o e d e e r v a n o v e r t u i g d is, d a t z i j n z e d e l i j k o o r d e e l , d a t p r o m i s c u ï t e i t u i t d e n b o z e is, de w a a r h e i d g r i j p t ( v o o r z i c h t i g h e i d is h i e r b i j g e b o d e n ) , b e h o o r t hij h et a f w i j k e n d o o r d e e l v a n a n d e r e n , o v e r de w i j z e w a a r o p d e m e n s m e t z i j n s e x u a l i t e i t m a g o m gaan, en h u n o p d at o o r d e e l s t e u n e n d g e d r a g te t o l e r e r e n , De g r e n z e n v a n de d o o r de w e t g e v e r te r e s p e c t e r e n m e n s e l i j k e v r i j h e i d l i g g e n d a a r , w a a r ee n g e d r a g o n d u l d b a r e h i n d e r t o e b r e n g t a a n e e n r e c h t s g e n o o t .
I k m e e n v o o r d e z e o p v a t t i n g s t e u n te v i n d e n bi j h e t r a p p o r t v a n h e t C e n t r u m v o o r S t a a t k u n d i g e V o r m i n g o v e r d e h e r z i e n i n g v a n he t e c h t s c h e i d i n g s r e c h t .
D e s a m e n s t e l l e r s d a a r v a n z e g g e n i n h u n v e r a n t w o o r d i n g , d at " e c h t k a t h o l i e k d e n k e n ( i n h o u d t ) , z o n d e r d e in e i g e n o v e r t u i g i n g a a n v a a r d e w a a r h e i d te v e r d o e z e l e n of te r e l a t i v e r e n , t o c h p o s i t i e f r e s p e c t te h e b b e n v o o r d e a n d e r , d i e n a a r i n n e r l i j k e o v e r t u i g i n g a n d e r s d e n k t en du s a n d e r s za l h a n d e l e n ....
I n d i e n wi j al s k a t h o l i e k e n de g e w e t e n s v r i j h e i d v a n a n d e r e n e r k e n n e n , m a a r h u n nie t t e g e l i j k e r t i j d d e m o g e l i j k h e i d b i e d e n d e z e o v e r t u i g i n g o o k p r a k t i s c h te b e l e v e n , zo u d a t e e n o n w e r k e l i j k e e n d u b b e l h a r t i g e h o u d i n g z i j n . " V e r v o l g e n s v e r k l a a r t he t r a p p o r t echt e r :
"Wij z o u d e n ... v a n o n z e o v e r t u i g i n g ui t n i e t h e b b e n k u n n e n m c e w e r k e n a a n h e t tot s t a n d k o m e n v a n e e n e c h t s c h e i d i n g s w e t d i e de m o g e l i j k h e i d tot e c h t s c h e i d i n g g e h e e l a a n de w i l l e k e u r v a n de i n d i v i d u e n z o u o v e r l a t e n . 11 V a n w a a r dit b e r o e p o p d e l e v e n s o v e r t u i g i n g ? I k k a n mij v o o r s t e l l e n da t d e m a a t s c h a p p e l i j k e c o n s e
q u e n t i e s v a n h e t n a a r e i g e n g o e d d u n k e n v e r b r e k e n v a n h u w e l i j k e n o n a a n v a a r d b a a r w o r d e n g e a c h t ( o f s c h o o n wi j o n d e r h e t r é g i m e v a n de g r o t e l e u g e n d e z e s i t u a t i e i n f e i t e al l a n g h e b b e n ) . M a a r w a a r o m z o u d e l e v e n s o v e r t u i g i n g o p z i c h z e l f n o p e n tot h e t b e p e r k e n v a n de m o g e l i j k h e i d tot e c h t s c h e i d i n g in s t r i j d m e t de z e d e l i j k e o p v a t t i n g e n di e a n d e r e n d a a r o m t r e n t h e b b e n ? A l d u s b e l e t t e n w e d i e a n d e r e n toc h n a a r h u n o v e r t u i g i n g te leven.
T o l e r a n t i e is n i e t a l l e e n ee n p r a k t i s c h e n o o d z a a k in ee n l e v e n s b e s c h o u w e l i j k v e r d e e l d land, h e t is e e n z e d c l i j k e eis. M e t d e z e eis is h et n i e t a l l e e n o n v e r e n i g b a a r d a t d e s t a a t z i j n b u r g e r s n o d e l o o s b e l e m m e r t h u n z e d e l i j k e o v e r t u i g i n g te p r a k t i s e r e n , m a a r o o k d a t de v e r b r e i d i n g v a n d i e o v e r t u i g i n g w o r d t a c h t e r g e s t e l d bi j d i e v a n de o p v a t t i n g e n w e l k e bij de r u l i n g m a j o r i t y l e v e n . '!en m a g m i s s c h i e n e e n u i t z o n d e r i n g m a k e n v o o r de v e r b r e i d i n g v a n d e n k b e e l d e n d i e h e t v o o r t b e s t a a n v a n de g e m e e n s c h a p b e d r e i g e n ( v o o r N e d e r l a n d is d e z e u i t z o n d e r i n g v a n a c a d e m i s c h e a a r d ) . H o e d a n ook: he t w e r e n van g e e s t e l i j k e v e r z o r g i n g d o o r h u m a n i s t e n i n d e g e v a n g e n1 ssen en in h e t l e g e r , z o a l s tot v o o r k o r t is g e b e u r d , m o e t w o r d e n a f g e w e z e n ;ten o n r e c h t e h e e f t de N V E L vel e j a r e n m o e t e n w a c h t e n , v o o r d a t h a a r s t a t u t e n d o o r de K r o o n w e r d e n g o e d g e k e u r d ; h e l a a s is de COC, v e r e n i g i n g tot b e h a r t i g i n g vari de b e l a n g e n v a n h o m o f i e l e n , d e z e g o e d k e u r i n g n o g s t e e d s w a c h t e n d e . D e g e s c h i e d e n i s vari d e z o n d a g s w e t g e v i n g in N e d e r l a n d too n t op b o e i e n d e w i j z e aan, ho e z e e r de o p v a t t i n g e n o v e r dc t a a k v a n de o v e r h e i d m et b e t r e k k i n g tot he t z e d e l i j k l e v e n v a n de b u r g e r s a an v e r a n d e r i n g o n d e r h e v i g zij n . in de c o n s i d e r a n s v a n de o u d e Z o n d a g s w e t w e r d g e z e g d , d a t het n o o d z a k e l i j k is
"o p h et v o e t s p o o r o n z e r g o d s d i e n s t i g e v o o r v a d e r e n ... de p l i c h t m a t i g e v i e r i n g v a n d e n d a g d es H o e r e n ... d o o r ... m a a t r e g e l e n te v e r z e k e r s n " . He t b e s l u i t v a n de S o u v e r e i n e V o r s t v a n 1 o c t o b e r 1 8 1 h , nr„ 6 8 , w e l k b o s l u i t tot 1953 in L i m b u r g v a n k r a c h t is g e w e e s t , v e r b o o d a a n eeniegelijlc "op de Z o n - en F e e s t d a g e n e e n i g e n a r b e i d in de S t e d e n , V l e k k e n , D o r p e n , g r a g t e n , op de s t r a a t e n , o p e n b a r e p l a a t s e n , of op het v e l d te v e r r i g t e n , m e t u i t z o n d e r i n g , w a n n e e r de d r i n g e n d e n o o d z a k e l i j k h e i d z u l k s v e r e i s s c h e n m o g t , in w e l k g e v a l m e n v a n e e n s c h r i f t e l i j k e v e r g u n n i n g v a n d e n M a i r e v o o r z i e n zal m o e t e n zijn, w e l k e d a d e l i j k t e r k e n n i s v a n d e n P a s t o o r d e r P a r o c h i e g e b r a g t zal m o e t e n w o r d e n ' 1. M e n z i e t het:
d e o v e r h e i d s t e l t h a a r v o o r s c h r i f t e n in d i e n s t v a n d e n a l e v i n g v a n de z e d e l i j k e p l i c h t tot z o n d a g s h e i l i g i n g , De w e t g e v e r v a n 1953 d a a r e n t e g e n h e e f t e e n g e h e e l a n d e r e o p v a t t i n g v a n z i j n taak. H e m gaat he t e r s l e c h t s om "de u i t w e n d i g e b e l e t s e l e n v o o r d e h e i l i g i n g v a n de Z o n d a g ... w e g te n e m e n " . V a n a n t i r e v o l u t i o n a i r e z i j d e is t i j d e n s de p a r l e m e n t a i r e b e h a n d e l i n g v a n d a t w e t s o n t w e r p in de T w e e d e K a m e r b e t o o g d , da t de o v e r h e i d ui t G o d s rfcord n i e t s k a n b i j b r e n g e n da t h a a r de b e v o e g d h e i d v e r l e e n t om k e t t e r s te d w i n g e n z i c h aan de w a a r h e i d te o n d e r w e r p e n .
Dooi- een z e d e l i j k e n o r m te s t i p u l e r e n n e e m t d e w e t g e v e r d e g e w e t e n s v o r m i n g v a n de b u r g e r s in h a n d e n . Dit d o e t ons al a a r z e l e n , o f oen d e r g e l j j k e n o r m s t e l l i n g a a n b e v e l i n g v e r d i e n t , z e l f s al k e n t de w e t g e v e r g e e n t w i j f e l a a n d e j u i s t h e i d v a n z i j n z e d e l i j k o o r d e e l t e g e n o v e r dat v a n d e g e n e n di e hij b e o o g t op te v o e d e n . D a a r k o m t bij dat, n a a r d a g e l i j k s e e r v a r i n g lee r t , v e r s t a n d i g e en i n t e g e r e
m e n s e n z e e r u i t e e n l o p e n d e o p v a t t i n g e n h e b b e n o v e r wa t e t h i s c h g e o o r l o o f d en o n g e o o r l o o f d is. A a n g e n o m e n da t he t de w e t g e v e r v r i j s t a a t , d a t h et z e l f s z i j n p l i c h t is w e g w i j z e r s te p l a a t s e n v o o r de m e n s e n d i e h et s p o o r n a a r h e t g o e d e z o e k e n , d a n ka n n o g h e r h a a l d e l i j k m e n i n g s v e r s c h i l o n t b r a n d e n o v e r de v r a a g w a a r h e e n de t e k e n s z o u d e n m o e t e n v e r w i j z e n . T e r e c h t m e r k t de c o m m i s s i e — V e r v e e n op, da t m e n in e en g e m e n g d e s a m e n l e v i n g als de o n z e v o o r z i c h t i g m o e t z i j n me t het s t r a f b a a r s t e l l e n v a n h a n d e l i n g e n , o v e r d e l a a k b a a r h e i d w a a r v a n v e r s c h i l va n m e n i n g b e s t a a t .
W a a r o p b e r u s t di t v e r m a a n ? W a a r s c h i j n l i j k op de g e d a c h t e d a t e e n s t r a f b e p a l i n g d i e bi j e e n d e e l v a n de b e v o l k i n g op p r i n c i p i ë l e w e e r s t a n d s t u i t de f u n c t i e v a n h e t r e c h t v r e d e te b r e n g e n in de s a m e n l e v i n g n i e t k a n v e r v u l l e n . E r is e c h t e r
een p r i n c i p i ë l e r b e z w a a r tog e n h ot d o o r m i d d e l v a n w e t t e l i j k e v o o r s c h r i f t e n i n d o c t r i n e r e n va n he t z e d o l i j k n o r m b e s e f d e r j u s t i t i a b e l e n , '.vaar ligt de o n o m s t o t e l i j k e w a a r b o r g da t do e t h i s c h e p o s t u l a t e n v a n de w e t s u p e r i e u r z i j n a a n de z e d e i i j k e o p v a t t i n g e n d i e .in de s a m e n l e v i n g o p g e l d d o e n ? Do g e s c h i e d e n i s , ook d i e v a n de c h r i s t e l i j k e w e r e l d , loert, dat. in dc l o o p d e r t i j d e n v e l e r l e i o o r d e l e n o m t r e n t zede.lijlc g o e d en k w a a d z i j n g e v o l d d i e v o o r ons v o l s t r e k t v e r w e r p e l i j k zijn, m a a r o ok do w o r s t e l i n g om de w a a r h e i d ij o nu g a a n d e is ( w a a r b i j m o d e aa n d e o m w e n t e l i n g e n in d e k a t h o l i e k e m o r a a l t h e o l o g i e w o r d t g e d a c h t ) , s t e m t tot b e s c h e i d e n h e i d ten a a u z i o n va n d e o b j e c t i e v e j u i s t h e i d v a n on z e h e d e n d a a g s e i n z i c h t e n : als w e t g e v e r z o u ik e r v o o r h u i v e r e n d e z e aa n liet e t h i s c h b e w u s t z i j n d e r j u s t i t i a b e l e n v o o r te houd e n .
Dr. C. N. Peyster
Hoofdcommissaris van Politie te ’s-Gravenhage
Hef tolerantieniveau
van
onze samenlevingI n de h u i d i g e t o c h al n i e t r u s t i g e tij d worrlt de s a m e n l e v i n g g e c o n f r o n t e e r d m e t d i v e r s e v e r s c h i j n s e l e n d i e ee n v e r s t o r i n g va n de "normale'' g a n g v a n z a k e n en e e n i n b r e u k op h e t b e s t a a n d e r u s t n i v e a u b e t e k e n e n . T o t d i e v e r s c h i j n s e l e n b e h o r e n d e b e t o g i n g e n en p r o t e s t d e m o n s t r a t i e s d i e h e t s t r a a t b e e l d v a a k en som s i n t e n s i e f b e h e e r s e n . H u n u i t e e n l o p e n d e a a r d v a r i e e r t v a n i n d i v i d u e l e h o n g e r s t a k i n g e n tot m a s s a l e o p t o c h t e n d i e t i e n d u i z e n d e n m e n s e n op de h o o n b r e n g e n .
T e n o n r e c h t e w o r d t d o o r s o m m i g e n v e r o n d e r s t e l d da t h e t o p t r e d e n v a n d e z e v e r s c h i j n s e l e n m o e t w o r d e n t o e g e s c h r e v e n a a n e e n t o l e r a n t e r e a c t i e v a n h e t o v e r h e i d s g e z a g en o o k da t er d o o r een a n d e r e o p s t e l l i n g v a n d e g e z a g s o r g a n e n een h a l t a a n z o u k u n n e n w o r d e n t o e g e r o e p e n . D e z e o p v a t t i n g e n g a a n v o o r b i j a a n d e p r o c e s s e n w e l k e t e n g r o n d s l a g l i g g e n a a n wa t a a n de d a g tre e d t d o o r m i d d e l v a n p r o t e s t a c t i e s .
A a n de in b r e d e r e l a g e n d e r s a m e n l e v i n g g r o e i e n d e b e w u s t w o r d i n g d e r m e n s e n g a a t in o n z e t i j d e e n v o o r z i c h t i g op g a n g k o m e n d p r o c e s va n v e r a n t w o o r d e n j k h e i d s v e r r u i m i n g g e p a a r d . T e g e n m e r k b a a r o n g e l o o f e n w a n t r o u w e n in w o r d t h e e l g e l e i d e l i j k op a l l e r l e i f r o n t e n g e v o l g g e g e v e n a a n h e t g r o e i e n d e v e r l a n g e n n a a r p a r t i c i p a t i e .
H e t is n i e t v e r w o n d e r l i j k da t d i t p r o c e s in t o e n e m e n d e m a t e b e g e l e i d w o r d t d o o r u i t i n g e n v a n o n v r e d e en p r o t e s t . H e t k a r a k t e r v a n di e u i t i n g e n v e r s c h i l t o v e r i g e n s m e t da t v a n de p r o t e s t e r e n d e n en m o t de a a r d v a n het o n d e r w e r p w a a r t e g e n h e t p r o t e s t g e r i c h t is.
E v e n e e n s is er g r o t e v a r i a t i e i n de i n v l o e d v a n d e z e a c t i e s op de g a n g v a n z a k e n in de s a m e n l e v i n g en in de m a t e w a a r i n zij h e t r u s t n i v e a u v e r s t o r e n . O o k al s e e n m a s s a l e d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t g e h e e l b i n n e n d e w e t t e l i j k e g r e n z e n en m e t i n a c h t n e m i n g v a n de in de b e t r o k k e n g e m e e n t e g e l d e n d e r e g e l e n p l a a t s h e e f t , k a n de n o r m a l e g a n g v a n z a k e n i n d e p l a a t s e l i j k e s a m e n l e v i n g op h e t m o m e n t v a n d i e d e m o n s t r a t i e d a n i g w o r d e n b e ï n v l o e d . V o o r a l d e n o r m a l e a f w i k k e l i n g v a n h e t o p e n b a a r v e r k e e r w o r d t d o o r he t gebruik' va n de s t r a a t al s p l a a t s v o o r d e m o n s t r a t i e s en o p t o c h t e n v a a k b e l e m m e r d en so m s z e l f g e h e e l o n m o g e l i j k g e m a a k t .
I n de a a n v a n g h a d d e n d e niet. bij d e r g e l i j k e o p t o c h t e n b e t r o k k e n v e r k e e r s d e e l n e m e r s v r i j a l g e m e e n e r n s t i g e b e z w a r e n t e g e n di t a n d e r e g e b r u i k v a n de w e g e n . O p v a l l e n d wa s t o e n da t a u t o m o b i l i s t e n de d o o r v e r k e e r s c o n g é s t i e s bij b .v. i n t e r n a t i o n a l e v o e t b a l w e d s t r i j d e n o n d e r v o n d e n v e r t r a g i n g v o o r a l l e w e g g e b r u i k e r s g e m a k k e l i j k e r v o o r l i e f n a m e n d a n d i e w e l k e d o o r ee n p l a a t s h e b b e n d e d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t
v
wp r d veroorzaakt.. ';. a . w . iw 1 tolerant i e n i v e a u v a r i e e r d e mot 'Ie o o r z a k e n v a n de h i n d e r . G e l e i d e l i j k aan z i j n do m e n s e n i n t u s s e n g e w e n d g e r a a k t a an do h i n d e r w e l k e d o o r he t b e s l a g d a t b e t o g e r s op de o p e n b a r e w e g leg'gen v o o r niet. b o t rokk e n e n m e e b r e n g t .
T e n g c v o1 ge v a n de r e c e n t e " V e r o n i c a - d e m o n s t r a t i e "
in we n d a a g k w a m h e t g e h e l e b i n n e n s t a d s v e r k e e r g e d u r e n d e u r e n s t i l te ligg e n . Er w e r d t e v e n s d e z e e r n s t i g e h i n d e r v o o r de v e r k e e r s d e e l n e m e r s g e e n e n k e l e k l a c h t i n g e d i e n d . De b e p e r k i n g v a n de b e w e g i n g s v r i j h e i d en d e b e l e m m e r i n g in de g e b r u i k e l i j k e m o g e l i j k h e i d v a n d o o r s t r o m i n g v a n hot v e r k e e r w o r d t n a t u u r l i j k o o k n i e t t o e g e j u i c h t m a a r or o n t s t a a t m e e r en m e e r b e g r i p v o o r de legi
l i m i t c i t v a n di t " a n d e r e " g e b r u i k d a t v a n de o p e n b a r e s t r a a t g e m a a k t worrlt. I n t u s s e n b r e n g t de r e g u l e r e n d e f u n c t i e va n d e o v e r h e i d m e e da t zij h et n o d i g e v e r r i c h t o m d e b e l a n g e n v a n de d e m o n s t r a n t e n en d i e v a n de o v e r i g e b u r g e r s zo g o e d m o g e l i j k te v e r z o e n e n . S t e e d s za l g e t r a c h t m o e t e n w o r d e n de h i n d e r v o o r a n d e r e n m i n i m a a l te do on zijn.
Is bi j d e l e g a l e p r o t e s t v o r m e n als de b e t o g i n g en de d e m o n s t r a t i e v e o p t o c h t de v r a a g n a a r het t o l e r n n t i e - n i v e a u r e e d s v ^ n b e t e k e n i s , z o d r a he t g a a t o m i l l e g a l e a c t i e s w o r d t d e t o l e r a n t i e v a n d e s a m e n l e v i n g e e r s t z w a a r o p de p r o e f g e s t e l d . A a n h e t i l l e g a l e p r o t e s t m i d d e 1 v a n de b u r g e r l i j k e o n g e h o o r z a a m h e i d h e e f t S c h u y t o n l a n g s o en b i j z o n d e r i n t e r e s s a n t e s t u d i e g e w i j d , ilet l i j k t ee n g-oede g e d a c h t e v a n d i e s t u d i e uit te g a a n bij h et g e v e n v a n e n k e l e b e s c h o u w i n g e n o v e r d c a c t u e l e v r a a g n a a r de t o l e r a n t i e in o n z e s a m e n l e v i n g , in h e t b i j z o n d e r in v e r b a n d m e t p r o t e s t a c t i e s . H c h u y t noem! b u r g e r l i j k e o n g e h o o r z a a m h e i d di e s p e c i f i e k e v o r m v a n p o l i t i e k p r o t e s t , w e l k e w e l i s w a a r een i1 1 ega a l k a r a k t e r heeft, dus een w e t s o v e r t r e d i n g i m p l i c e e r t , m a a r w e l k e z i c h n i e t r i c h t t e g e n a l l e w e t t e n va n de s t a a t o f t e g e n he f r e c h t s s y s t e e m , d o c h t o g e n ren s p e c i f i e k e wel of <5én s p e c i f i e k s t e l s e l v a n w e t t e n .
De schri j v e r n o e m t bu rg e r .1 i. j ke o n g e h o o r z a a m h e i d e e n a c t i e w e l k e v o l d o e t aa n d e v o l g e n d e k e n m e r k e n
1 . de h a n d e l i n g is i l l e g a a l ; 2. zij is g e w e t e n s v o l ;
3• er is b e t e k e n i s s a m e n h a n g t u s s e n b e k r i t i s e e r d o b j e c t en g e k o z e n h a n d e l w i j z e ;
h • de h a n d e l i n g is w e l o v e r w o g e n ; 5. zij g e s c h i e d t o p e n l i j k ;
6 . de o n g e h o o r z a m e w e r k t v r i j w i l l i g m e e aan a r r e s t a t i e e n v e r v o l g i n g ;
7 . hij a a n v a a r d t het r i s i c o v a n straf;
8 . men h e e f t t e v o r e n l e g a l e m i d d e l e n g e p r o b e e r d ; 9 . de a c t i e is g e w e l d l o o s ;
1 0 . bij de u i t v o e r i n g w o r d e n de r e c h t e n v a n a n d e r e n z o v e e l m o g e l i j k in a c h t g e n o m e n .