)1- n- 'n, Je

)1- n- 'n, Je

~n

kt k-

v.

;;.

,n J;

'1.

i-

t-

3.

J.

2

n e

~t

1- n n

Inhoud

Ideologische Commissie van de Internationale Unie van Christen- democraten

3 Grondlijnen voor een nieuwe maatschappijstructuur

Helmut Kohl

26 Politiek uit christelijke verantwoordelijkheid - kans en werkelijkheid

Roberto Papini

35 De relatie tussen geloof en politiek in de Latijns-Amerikaanse christen- democratie

Robert Houben

41 De bestaansreden van de christen-democratie

Peter Oiem

46 Christen-democratische doctrine en hedendaagse cultuur

Roberto Papini

57 Schets van een participatiepolitiek Mariana Rumor

74 De positie van de christen-democratische partijen in Europa

P. H. Kooijmans

78 Uitgangspunten, programmatische opstelling en Europese partijvorming

Verantwoording

Dit nummer bevat een waardevol document en verschillende beo schouwingen van gezaghebbende auteurs over de internationale christen·

democratische beweging en haar hedendaagse ideologie. Het rapport van de Ideologische Commissie van de Internationale Unie van Christen·

democraten wordt door de publikatie in dit themanummer voor het eerst toegankelük voor geïnteresseerden in Nederland. Hetzelfde geldt voor de meeste artikelen, die wÜ met toestemming van de redactie in vertaling hebben overgenomen uit "Panorama Démocrate-chrétien / Christlich·

demokratisches Panorama", het tüdschrift van het Internationaal Chris- ten-democratisch Studie- en Documentatiecentrum te Rome. Voor nadere inlichtingen omtrent dit tüdschrift verwüzen we naar de aankondiging elders in dit nummer. Ter completering van de inhoud drukken we tevens twee artikelen af die zÜn verschenen in het themanummer over de

"Europese christen-democratie" dat "Anti-revolutionaire Staatkunde", het maandblad van de Dr. Abraham Kuyperstichting, in maart jl. heeft gepubliceerd. Ten slotte heeft het CEPESS, het wetenschappelük insti- tuut van de Belgische CVP, ons gemachtigd een hoofdstuk over te nemen uit een brochure van de heer Houben. (Een vollediger verant- woording treft de lezer aan bÜ de diverse documenten en artikelen.) Rest ons de betrokken instituten en redacties, alsmede de vertalers, hartelük te danken voor hun toestemming tot publikatie resp. voor hun bereidwillige medewerking. (Red.).

2

Grondlijnen voor een nieuwe maatschappijstructuur

Rapport van de Ideologische Commissie van de Inter- nationale Unie van Christen-democraten

Je- Het doet ons genoegen de Nederlandse vertaling te kunnen publiceren 9n- van het bijzonder interessante rapport dat de Ideologische Commissie ort van de Internationale Unie van Christen-democraten (IU CD) op verzoek 9n- van het internationale secretariaat heeft uitgebracht. Het rapport, dat 'rst op 26 november 1972 in Caracas is vastgesteld, is ter kennisname aan- )or geboden aan de christen-democratische organisaties en partijen in ing Latijns Amerika en West-Europa; het stuk is nog niet officieel gepu- ch- bliceerd. De samenstelling van de commissie is vermeld aan het einde 'is- van de tekst. (Red.).

'He

ing

~ns

de e", 'eft sti-

te 'nt-

~n.)

~rs,

JUn

VOORWOORD

De huidige maatschappij: vorderingen en contradicties

Onze huidige maatschapij is vol tegenstrijdigheden. Voor het eerst in de geschiedenis beschikt de mens, dankzij de technische en economi- sche vooruitgang, over doeltreffende instrumenten om armoede, onwe- tendheid en ziekte te overwinnen. Hij heeft de middelen om de natuur te beheersen en de ruimte te veroveren, maar is tegelijkertijd ook in staat zijn eigen planeet te vernietigen.

Deze vooruitgang en veroveringen bevatten evenwel reeds de kiemen van nieuwe contradicties. De vruchten van de vooruitgang zijn oneven- redig verdeeld. Zowel in de geindustrialiseerde als in de ontwikkelings- landen blijft de kloof tussen rijk en arm bestaan. Hoewel het besef van de menselijke waardigheid en van het recht tot zelfbeschikking van de volkeren overal is doorgedrongen, wordt de afstand tussen de rijke en de arme landen steeds groter, zodat de laatste van de eerste afhankelijk blijven.

Niettegenstaande de ontwikkeling van de communicatiemedia, die een middel kan vormen om de solidariteit onder de mensen te bevorderen, blijven wij met een niet geïntegreerde wereld geconfronteerd. In weerwil van het verlangen naar een dialoog tussen de naties en de beschavingen blijven zowel ideologische, godsdienstige en sociale conflicten als rassenvraagstukken aan de orde. Naast het verlangen naar vrijheid en veiligheid blijven oude en nieuwe vormen van totalitarisme bestaan.

De universele vredeswil neemt toe, maar de afwezigheid van een inter-

nationale orde wordt steeds duidelijker.

De huidige vooruitgang, met zijn permanente wijzigingen van de maat- schappelijke structuur en van de waardenschaal, leidt tot een verstoring van het natuurlijke evenwicht en schept nieuwe behoeften, die nooit volledig kunnen worden bevredigd. Stedelijke concentraties, die steeds meer buiten alle menselijke verhoudingen vallen, werken een toene- mende verslechtering van het leefmilieu in de hand.

De mens is niet langer meester over zijn beslissingen, maar is een object geworden. Geleidelijk wordt hij de slaaf van een produktiestelsel waarin anonieme economische machten zijn levenskeuzen bepalen. Het politieke autoritarisme heeft plaats gemaakt voor andere vormen van machtsconcentratie die de actiemogelijkheden van de mens in de maat- schappij beperken en aanleiding geven tot repressie en dwang.

De uitwassen van de bureaucratie in de collectivistische en in de kapita- listische maatschappij treden steeds duidelijker aan het licht en de zin van de democratie gaat verloren in de vele manipulaties van de publieke opinie. In de ontwikkelingslanden staat de bureaucratie in dienst van dominerende oligarchieën. Het geweld in onze maatschappij bewijst evenzeer de veronachtzaming van de mens en het tekort aan concrete mogelijkheden tot bevrijding als het gemis aan inspraak in de besluit- vormingscentra.

De op marxistische resp. liberale grondslag gevestigde stelsels, die hun oorsprong vinden in een verleden waarover het doek thans definitief is gevallen, zijn niet bij machte het antwoord op de problematiek van de huidige mens te geven, die de gevolgen van een langdurige geestelijke crisis ondergaat, en wiens streven naar een nieuwe motivering voor solidariteit en hoop hem soms voert op de dwaalwegen van druggebruik, losbandige erotiek of communes aan de zelfkant van de sociale vooruit- gang.

In een tijd waarin wetenschappelijke en economische vooruitgang schijnbaar steeds minder door de mens wordt bepaald, rijst een funda- menteel vraagstuk: bestaat er een politiek bestel waarin de mens zijn lot opnieuw in handen kan nemen en dienovereenkomstig een nieuw beschavingspatroon tot stand kan brengen?

De plaats van de mens in de dynamiek van de geschiedenis

Wij christen-democraten zijn er van overtuigd dat er een antwoord be- staat op de contradicties, uitdagingen en vervreemdingen van het huidige tijdsgewricht. Dit antwourd ligt vervat in de christelijke levens- beschouwing inzake mens en maatschappij, in een personalistisch en communautair perspectief. De beleidslijnen van onze partijen berusten op christelijke inspiratie en op een mensbeeld waarin menselijke waar- digheid en de volledige ontplooiing van de mens centraal staan. Ook een communautaire opvatting van de maatschappij behoort tot de essen- tiële beginselen van een christen-democratische maatschappijstructuur.

Wij streven in de eerste plaats naar een volledige verwezenlijking van

4

aat- ring ooit eds

~ne-

een Isel Het van aat- lita-

zin eke van lijst -ete luit-

hun f is

de ijke oor uik, 'uit-

ang da- zijn

~uw

be- het ns-

en ten lar- }ok en-

IUr.

.an

alle waarden die de existentiële mens als centrale figuur en doel van dE' sociale orde in zich draagt, en naar de totstandkoming van een solidaire, pluralistische, rechtvaardige en vrije maatschappij. AI deze waarden willen wij concrete inhoud geven en deze confronteren met de steeds wisselende noden van de tijd.

Wij zijn er van overtuigd dat alle authentiek menselijke aspiraties ten volle kunnen worden verwezenlijkt in een actieve participatie aan het maatschappelijk leven. Het komt er op aan, de traditionele maatschappij om te vormen tot een geïntegreerde gemeenschap, die in staat is de hinderpalen die de opgang van de mensheid naar een menswaardiger bestaan in de weg staan, te verwijderen.

Deze actieve participatie aan het leven van de maatschappij veronder- stelt een voortdurende wijziging van mentaliteit en structuren, overeen- komstig het historisch dynamisme van de historie, en in overeenstem- ming met het maatschappelijk patroon dat wij nastreven: een maat- schappij die steeds vatbaar is voor verbetering en zich de hoogste vormen van broederschap tot ideaal heeft gesteld.

De veranderingen die het volk eist en die wij willen verwezenlijken, bestaan in een geprogrammeerd ontwikkelingsproces, dat vóór het volk en dóór het volk wordt voltooid, zodat de hoogste waarden en diepste verlangens van het volk niet worden miskend. Deze hervormingen stellen een verantwoorde participatie van allen voorop zodat niemand aan de zelfkant van de maatschappij blijft staan of van de gemeenschap-

pelijke taak wordt uitgesloten. Dit veranderingsproces zal tot voor- naamste doel hebben de totstandkoming van nieuwe structuren waardoor op de meest directe, doeltreffende en duurzame wijze de volledige ontplooiing van de mens en van de mensheid wordt gewaarborgd en frustraties en nutteloze offers worden voorkomen.

Op internationaal vlak streven wij naar supranationale integratie en naar de totstandkoming van een rechtvaardige internationale orde. Wij willen bijdragen tot de beëindiging van iedere vorm van imperialisme of uit- buiting en nemen geen vrede met de traditionele opvatting - die op een verkeerde interpretatie van het begrip soevereiniteit berust - , dat de internationale betrekkingen onder uitsluitende bevoegdheid van de staat vallen en geregeld worden door overeenkomsten die unilateraal kunnen worden opgezegd of slechts in de mate waarin het de staat past moeten worden nageleefd.

Het algemeen welzijn vergt daarentegen een bijdrage van alle volkeren en culturen om een eenheid in diversiteit tot stand te brengen. Hiertoe dienen de rijke volkeren de ruimste verplichtingen en offers op zich te nemen.

De christen-democratische beweging en haar maatschappijbeeld

De christen-democratie is een wereldbeweging die haar constitutioneel

mandaat ontleent aan de volkswil en zich als georganiseerde politieke

stroming richt tot alle mensen en categorieën die het eens zijn met haal opvattingen inzake mens en maatschappij.

Uitgaande van de complexe politieke realiteit van het ogenblik, waar- door ons tijdsgewricht wordt bepaald, zijn wij christen-democraten van oordeel dat in de eerste plaats moet worden uitgegaan van een bepaalde visie op de mens en de maatschappij, en dat vervolgens aan dit beeld concrete vorm en inhoud moet worden gegeven in een concept voor de opbouw van een nieuwe maatschappij.

Wij streven naar een diepgaande hervorming waardoor de huidige spanningen worden ondervangen en die aan de verlangens en noden van het volk beantwoordt.

I. HET DEMOCRATISCHE CONCEPT VAN DE STAAT

In het licht van de ervaringen van de twintigste eeuw bevestigen de christen-democraten het belang van de democratie en van de eerbie- diging van het pluralisme. In deze tijd is evenwel een nauwer contact en een ruimere integratie noodzakelijk geworden tussen de burgers en de politieke structuren. In verband hiermee leggen wij de nadruk op drie aspecten van de democratische staatsvorm: participatie van de burgers aan de macht, een participatieve structuur van de staat, en herverdeling van de macht.

Het komt er op aan, een nieuwe staatsstructuur te formuleren waardoor het mogelijk wordt meer rekening te houden met de diepere verlangens en inzichten van alle leden van de maatschappij.

DE PARTICIPATIE VAN DE BURGERS AAN DE MACHT

Onze politieke filosofie is gericht op de totstandkoming van een demo- cratisch staatsbestel op basis van het personalisme en van de partici- patie van de burgers, de politieke partijen, de sociale organisaties en de plaatselijke gemeenschappen, zowel ten aanzien van de besluit- vorming als wat betreft de tenuitvoerlegging van deze besluiten op politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak. De staatsinstellingen hebben niet alleen tot taak de orde te handhaven en de individuele vrijheden te waarborgen, maar dienen het land te oriënteren in de richting van de vooruitgang, overeenkomstig de eisen en behoeften van het volk.

De organisatie van de maatschappij

De totstandkoming van een werkelijk democratische maatschappij is

slechts mogelijk als de verbrokkeling van het maatschappelijke leven

kan worden tegengegaan door een doeltreffende organisatie van de

maatschappij in basisgemeenschappen en sociale organisaties: met

6

lal

ar- an de lid de

ge en

de ie- lct en Jp de en

or ns

0-

:i-

it- )p

is

et

andere woorden, door de organisatie van de diverse lagen van het maatschappelijk leven vanaf de basis tot aan de top van de staatsinstel- lingen. Sociale conflicten mogen niet in de kiem worden gesmoord, maar dienen door de maatschappij te worden erkend en opgelost met inacht- neming van de diversiteit van de soc' ale belangen.

Deze basisgemeenschappen en sociale organisaties, die de natuurlijke organen zijn waarin de menselijke persoon tot volledige ontplooiing kan komen, zullen hun doel slechts bereiken wanneer zij een waarachtige participatie van alle leden mogelijk maken, voortdurend in broederschap en onderlinge solidariteit samenwerken en uitgaan van de erkenning van de prioriteit van het algemeen welzijn boven particuliere en groeps- belangen.

Deze sociale organisaties moeten worden geinstitutionaliseerd; zij dienen een wettelijk statuut te ontvangen en alnaargelang hun doel als publiekrechtelijke organisaties te worden erkend, zonder dat daardoor vrije, spontane vorming van nieuwe organisaties onmogelijk wordt.

Als de burgers rechtstreeks bij de besluitvorming worden betrokken, zullen zij zich ook bewust worden van de alternatieven waarmee de maatschappij wordt geconfronteerd. Participatie vergt bovendien kennis van het ingewikkelde maatschappelijke raderwerk en van de feitelijke toestanden. Dit alleen reeds zal een hervorming van de maatschappij in de hand werken. Participatie geeft de individuen en de groepen het gevoel van saamhorigheid. Dit zal stellig niet het definitieve antwoord zijn op alle conflicten, maar zal toch het besef bevorderen dat oplos- singen slechts op democratische basis en na gezamenlijk overleg kunnen worden gevonden.

De burgers kunnen hun stem via deze gemeenschappen laten horen.

Wel dient er over te worden gewaakt dat deze gemeenschappen niet in dienst worden gesteld van particuliere belangen. Het communautaire karakter van deze gemeenschappen kan slechts worden gewaarborgd door een diepe ingrijpende en reële participatie van de burgers.

De sociale organisaties en de politieke instellingen

De sociale organisaties dienen hun structuren en methodes zodanig aan te passen dat zij tegelijkertijd ook politieke actie kunnen voeren.

Op alle niveaus dienen naast de politieke instellingen advieslichamen te worden opgericht. Tussen beide dient een permanent en vlot overleg plaats te vinden, dat in de vaste gebruiken van het maatschappelijk leven moet worden opgenomen, zodat de politieke instellingen en de organisaties ten volle op de hoogte zijn van elkaars taken en doel- stellingen.

De participatie dient zich ook uit te strekken tot de sectoren van de

voorlichting en van de machtsuitoefening. Er dienen passende kaders

te worden ingesteld waardoor de burgers aan de besluitvorming kunnen

deelnemen. Belangrijke besluiten dienen door de politieke instellingen

aan de vertegenwoordigende organen of rechtstreeks aan de burgers te worden voorgelegd.

Eén der belangrijkste problemen van het ogenblik bestaat in de harmo- nische participatie van allen aan de fundamentele besluitvorming in het land. Weliswaar berust de traditionele opvatting inzake democratie op de vrije verkiezing op gezette tijden van afgevaardigden wier activiteiten aan het eind van hun mandaat worden beoordeeld, maar de nieuwe, op participatie berustende vorm van democratie gaat uit van een perma- nente controle door de burgers op de vertegenwoordigende organen.

Inspraak en medezeggenschap is een voortdurend proces van toegang tot de besluitvorming door middel van alle organisaties waartoe de burgers behoren; het genomen besluit is in laatste instantie een besluit van een gedelegeerde overheid. Participatie stelt een diepgaande op- voeding tot gemeenschapszin voorop, en een allesomvattende voor- lichting inzake de vraagstukken waarmee de maatschappij wordt ge- confronteerd.

Partüen en organisaties

Het steeds toenemend belang van de organisaties vergt een nieuwe formulering van de betrekkingen tussen deze laatste en de partijen.

Uiteraard dient het sociale en zelfs het pol itieke actieterrein van de orga- nisaties ruimer te worden opgevat. Het is evenwel duidelijk dat de orga- nisaties, die slechts bepaalde sectoren vertegenwoordigen, niet de plaats mogen innemen van de politieke partijen, die per definitie het algemeen welzijn vertegenwoordigen. Opdat de partijen evenwel de in de diverse organisaties levende inzichten en opvattingen juist interpreteren en in hun program opnemen, is een dialoog noodzakelijk, waartoe een institu- tioneel kader moet worden geschapen; ook de sectoren waarop dit overleg tussen organisaties en partijen betrekking heeft, dienen duidelijk te worden omschreven. Van hun kant dienen de partijen, zonder inbreuk te maken op de beslissingsautonomie en de doelstellingen van de organisaties, hun meer globale visie op de problematiek van de maat- schappij aan hen bekend te maken.

Partüen en politieke instellingen

Wij zijn overtuigd van de noodzaak van partijvorming, wil men een waarachtige democratie tot stand brengen. Zonder partijen, die het pluralisme in de publieke opinie tot uiting brengen, komt men onver- mijdelijk tot een of andere vorm van dictatuur. Dit betekent niet dat wij het onvoorwaardelijk eens zijn met kiesstelsels die een kunstmatige toename van het aantal politieke partijen in de hand werken.

Het belang van de partijen moet worden erkend; hiertoe dienen zij een juridisch statuut te ontvangen en met overheidsmiddelen te worden ge- financierd, opdat zij hun taak in dienst van het volk naar behoren kunnen vervullen, onafhankelijk van de economische machten.

8

ers no- het

op ten

/Ve,

na-

lng de uit )p- or- )e-

~n.

la- la- lts en se

in :u- dit ijk uk ::ie lt-

~n

et

~r

- vij )e

9-

~n

PARTICIPATIESTRUCTUREN VAN DE OVERHEID

Participatie is de basis van de democratische instellingen. Deze dienen zodanig te worden gestructureerd, dat een waarachtige participatie mogelijk wordt, hetgeen volledig in overeenstemming is met hun taak, namelijk de bevordering van het algemeen welzijn.

Een stabiele uitvoerende macht in een dynamisch politiek leven Terwijl de uitvoerende macht stevig en doeltreffend moet worden ge- structureerd, dient de besluitvorming zo democratisch mogelijk te ge- schieden.

Wij zijn van oordeel dat een institutioneel bestel alleen waarde heeft naarmate het een levendig democratisch debat in de hand werkt en tegelijkertijd de stabiliteit van de uitvoerende macht waarborgt.

Deze stabiliteit dient gepaard te gaan met een voortdurend overleg zowel met de partijen als met de sociaal-economische organisaties, waarin de diepere verlangens van de meerderheid tot hun recht kunnen komen. Uiteraard dient de regering, naarmate haar nieuwe verantwoor- delijkheden worden toevertrouwd, een steeds dynamischer gezagsorgaan te worden, dat de taakverdeling bepaalt, actieprogramma's formuleert en ten slotte de activiteiten van de gemeenschap programmeert. Deze oriënterende taak van de regering gaat gepaard met de verantwoorde- lijkheid de nodige maatregelen te nemen om het gestelde doel te be- reiken.

Controlerende bevoegdheden van het parlement en ZÜn taak op het gebied van de nationale doelstellingen

Ten aanzien van de dynamische taak van de regering dient het parlement eigen initiatieven te ontvouwen en de regeringsactiviteiten te contro- leren. Te dien einde is het onontbeerlijk dat de parlementaire commissies over de meest doeltreffende outillage en over ruime controlebevoegd- heden beschikken ten aanzien van de overheid en van de maatschappij in het algemeen. Op dit gebied is het van het grootste belang een passende formule te vinden waarin de modaliteiten voor de samenwer- king tussen parlement en uitvoerende macht zijn omschreven, ten einde de door het volk bepaalde doelstellingen te verwezenlijken.

Regering en parlement dienen instellingen op te richten die eventuele conflicten kunnen oplossen en in bijzonder ernstige gevallen beroep kunnen doen op een volksraadpleging. Deze instellingen dienen de handhaving van een op de volkswil gefundeerde democratie te waar- borgen.

Planning voor een nieuwe maatschappüstructuur

Er dient een flexibel plan te worden opgesteld waarin zowel de grote

doelstellingen van onze maatschappij als de middelen om deze te be-

reiken zijn omschreven. Alle sociaal-economische groeperingen, over- heids- en gemengde ondernemingen alsmede lokale gemeenschappen dienen betrokken te worden bij de voorbereiding en tenuitvoerlegging van dit plan. De organisatie er van moet worden aangevuld met planning- raden die technische adviezen kunnen verstrekken. Het parlement zal de grote doelstellingen van het plan moeten goedkeuren en aan de controle op zijn tenuitvoerlegging deelnemen. Dit plan dient als uit- gangspunt voor de activiteiten van de regering.

HERVERDELING VAN DE MACHT

Momenteel gaan duidelijk stemmen op voor een territoriale en functio- nele spreiding van de politieke macht. Aan de basis hiervan liggen twee fundamentele ontwikkel ingen:

- enerzijds de toenemende overheidsinterventies, waardoor de burgers steeds meer de indruk krijgen dat de overheid in alle sectoren regelend wil optreden en de individuele vrijheid en het persoonlijk initiatief worden gekortwiekt, en

- anderzijds de behoefte aan participatie bij de besluitvorming van de politieke overheid als gevolg van een steeds betere opleiding en onder- wijs en van een verlangen naar democratisering op alle niveaus.

Deze tweevoudige evolutie lijkt onomkeerbaar. Als gevolg daarvan zal de confl ictsituatie tussen de toestand van onderhorigheid en het ver- langen naar medezeggenschap steeds scherper worden althans indien men er niet in slaagt deze beide realiteiten met elkaar te ver- zoenen door een betere structuur van de machtsuitoefening.

Territoriale herverdeling van de macht

De territoriale herverdeling van de macht dient te berusten op commu- nautaire vormen waarin plaats is voor de autonomie van de etnische en plaatselijke gemeenschappen.

Het betreft hier geen deconcentratie, maar een overdracht van bevoegd- heden, een "herverdeling" van de macht. Adviserende bevoegdheid of zelfs een zeker recht op besluitvorming is volstrekt ontoereikend als deze door een willekeurig besluit van de centrale overheid kan worden ontkracht of door gebrek aan financiële middelen niet het nodige effect kan sorteren.

De overdracht van bevoegdheden dient op ruime schaal te gescshieden;

met andere woorden, alles wat door gewesten en zelfs subregio's op doeltreffende wijze kan worden gerealiseerd, dient aan deze instellingen te worden toevertrouwd. Dit betekent eveneens dat de overdracht van bevoegdheden voor wijziging vatbaar moet zijn; met andere woorden, dat een aantal bevoegdheden kan worden uitgebreid, verminderd of gewijzigd.

10

'er- Jen

ing ng-

zal de u it-

:io- 'ee

~rs

nd en

de

~al

~r-

ns

~r-

u-

d- of .Is

~n

ct

n;

lp

In het kader van een regionaal en globaal ontwikkelingsbeleid dienen de instrumenten te worden bepaald waardoor een billijke verdeling van lasten mogelijk wordt tussen de rijke en de achtergebleven regio's, evenals de instrumenten voor de coördinatie van het regionale en het nationale beleid.

Ook op regionaal gebied dienen de beginselen van de politieke demo- cratie te worden gehandhaafd, en moeten de bevoegdheden worden toevertrouwd aan democratisch verkozen organen die aan de kiezers verantwoording verschuldigd zijn.

Ook wat betreft de supranationale lichamen is een werkelijke herver- deling van macht noodzakelijk, zodat een nieuwe organische taakver- deling tot stand komt tussen supranationale, nationale en regionale lichamen.

Functionele herverdeling van de macht

Wat de functionele herverdeling op het gebied van de machtsuitoefening betreft - met andere woorden, de decentralisatie waardoor de tenuit- voerlegging van bepaalde taken aan organen "ad hoc" wordt toever- trouwd - kan de oprichting worden overwogen van staatsinstellingen of semi-overheidsorganen met een zekere autonomie, evenals de instel- ling van collectieve voorzieningen die door particuliere groeperingen of organisaties worden beheerd, op grond van bepaalde affiniteiten. Hier- door zal de pluraliteit van staatsinstellingen, overheidsdiensten en ge- mengde lichamen in de hand worden gewerkt, zodat de onderlinge maatschappelijke samenhang en ook het rendement zullen verbeteren,

11. PARTICIPATIE VAN DE BURGERS IN DE ECONOMIE

Voor de christen-democraten behoren de economische en sociale ont- wikkeling tot eenzelfde opdracht. De economie mag niet worden gestruc- tureerd in functie van het profijt, maar dient finalistisch te zijn georiën- teerd: in dienst van het algemeen welzijn en met het oog op de bevor- dering van de menselijke ontplooiing. De economische groei mag der- halve niet ongeordend plaatsvinden, maar dient op basis van doelstel- lingen te worden geprogrammeerd,

Grondbeginselen voor de overheidsinterventie in de economie

Zolang de voorwaarden voor een vrije markteconomie blijven bestaan, dient de nadruk te worden gelegd op de prioriteit van de overheidsmacht boven de economische macht, aangezien de doelstellingen van deze laatste niet steeds beantwoorden aan de behoeften van de gehele maat- schappij.

Controle van de economie door de politiek betekent niet alleen dat de

overheid het geordend verloop van de economische activiteiten waar-

borgt en verspilling van de hulpbronnen voorkomt. Het gehele produktie-

stelsel dient op kwalitatieve doelstellingen te worden georiënteerd, zodat het economisch groeiproces gepaard gaat met een culturele en sociale ontplooiing. Tevens dienen allen medezeggenschap te hebben bij het bepalen van de opties en deel te hebben aan de vruchten van de vooruitgang.

Democratische planning

De overheidsinterventie in de economie dient te geschieden op grond van een democratische economische planning, na overleg tussen de partners. De verantwoordelijkheid voor de besluitvorming berust even- wel bij de overheid.

In de confrontatie van de diverse standpunten dienen de diepste ver- langens van de gehele maatschappij tot uiting te komen. Wanneer deze eenmaal zijn erkend en vastgelegd, dienen zij logischerwijze ook in concrete maatregelen ten uitvoer te worden gelegd.

In het kader van de planning dienen de diverse sectoren van het econo- misch beleid onderling te worden gecoördineerd. Een goede coördinatie van het regionale beleid is eveneens van fundamenteel belang voor een harmonische ontwikkeling. Slechts op deze wijze zullen de prioritaire doelstellingen, die door de overheid zijn vastgelegd, kunnen worden verwezenlijkt.

Hiertoe is nodig dat de diverse instrumenten - de monetaire en fiscale politiek, de overheidsuitgaven, de bevordering van de industrialisatie, enz. op soepele wijze worden gestructureerd en dat hun resultaten aan de door de overheid vastgestelde doel steil ingen beantwoorden. In ver- band hiermee moet worden opgemerkt dat de bureaucratische admini- stratie alsmede de semi-overheidsinstellingen vaak de neiging vertonen op te treden als autonome machten met eigen belangen, die n iet steeds in overeenstemming zijn met de inzichten en beleidslijnen van de over- heid. Het is zonder meer duidelijk dat staatsorganen en semi-overheids- instellingen de eerste moeten zijn om de in het plan voorgeschreven be- leidslijnen ten uitvoer te leggen.

Tot het ingewikkelde net van betrekkingen die de overheid bij haar planning onderhoudt met de diverse maatschappelijke groeperingen, behoren in de eerste plaats de betrekkingen met beroepsorganisaties.

Het vraagstuk van de inflatie kan slechts worden opgelost als aan de betrokken organisaties, met name de vakbeweging en de consumenten medezeggenschap wordt verleend in het planningbeleid.

Dit is echter maar één aspect van het inkomensbeleid, dat eveneens

betrekking heeft op de lonen, uitkeringen van de sociale verzekeringen,

winsten, renten en honoraria. Het hanteren van instrumenten waardoor

de ontwikkeling van alle inkomenscategorieën in de hand kan worden

gehouden, is een essentiële voorwaarde om de afkeer van de vakbe-

weging van een dergelijk inkomensbeleid te overwinnen. Deze instru-

12

lrd, en Jen fan

,nd de

~n-

~r-

ze in

lO-

tie en

re

Ie e,

ln

'r-

i- is r-

Ir 1, 3.

e n

S I,

r

menten kunnen een doeltreffend wapen vormen om zowel uitbuiting als parasitisme te bestrijden.

Finalisatie van de economische groei

Aan het economisch groeiproces dient een nieuwe inhoud te worden gegeven door de nadruk te leggen op de sociale oriëntatie van produktie en consumptie. Er dient krachtige actie te worden gevoerd om de exces- sen van de welvaartsmaatschappij en de negatieve gevolgen van een door propaganda verstoorde waardenschaai te ondervangen.

Een evenwichtiger spreiding en opeenvolging van de diverse fasen van het economisch leven - van produktie tot consumptie en accumulatie-, waarbij meer rekening wordt gehouden met de sociale behoeften en met de meest fundamentele menselijke waarden, vormt geen bedreiging voor een doeltreffend economisch bestel of voor de economische groei, maar is integendeel een onontbeerlijke voorwaarde voor een dergelijke ontplooiing, niet alleen omdat hierdoor de sociale orde en vrede worden gehandhaafd, maar ook omdat het een stimulans vormt voor de mense- lijke creativiteit.

Nationaliseringen en staatsdeelnemingen

In het licht van de complementariteit tussen de kwalitatieve en kwanti- tatieve aspecten van de ontwikkel ing is het van bijzonder belang dat de overheid rechtstreeks verantwoordelijkheid draagt voor het beheer van bepaalde economische activiteiten.

Behoudens de nationalisering van ondernemingen die een strategisch belang hebben, zijn wij voorstanders van staatsdeelneming in andere ondernemingen en van de ontwikkeling van bepaalde vormen van sociaal beheer.

Door staatsdeelneming kan de overheid:

a. haar instrumenten ten dienste van het economisch beleid uitbreiden;

b. rechtstreeks interveniëren in bepaalde produktiesectoren zonder daarom de gehele sector te moeten overnemen;

c. de activiteiten van de particuliere ondernemingen controleren door een betere kennis van de produktie;

d. voorkomen dat zowel overheids- als particuliere ondernemingen door gebrek aan concurrentie uitgroeien tot bureaucratische apparaten.

De diverse vormen van sociaal beheer stemmen in feite overeen met

democratisering van de economische macht en van de produktiestruc-

turen. De christen-democraten zullen derhalve alnaargelang de situatie

dergelijke experimenten steunen.

Politieke controle op trans- en multinationale ondernemingen

De toenemende onderlinge afhankelijkheid van de economische stelsels en de internationalisatie van de ondernemingen scheppen bijzondere problemen op het gebied van de participatie en de democratische controle.

De aanzienlijke ontwikkeling van trans- en multinationale ondernemingen is een beslissende factor geweest in het internationalisatieproces van de economie. Aldus zijn een kapitaalmarkt en grote produktie-eenheden tot stand gekomen waarop politieke en monetaire autoriteiten geen vat meer hebben.

In verband met deze economische macht, die steeds meer internationale aspecten vertoont, rijst derhalve het vraagstuk van nieuwe controle- en beheersmodaliteiten waardoor de overheid rechtstreeks kan intervenië- ren in een economische realiteit die de nationale grenzen overschrijdt.

Een doeltreffende controle op dit geleidelijk internationalisatieproces van de economie is slechts mogelijk via een daarmee overeenstemmend politiek en regionaal integratiebeleid en harmonisatie van het economi- sche en sociale beleid van de staten.

Participatie aan de macht in het bedrijfsleven

Het vraagstuk van de participatie der burgers aan de economische macht doet zich niet alleen in het nationale kader voor, maar - gezien de eisen van rechtvaardigheid, democratie en efficiency - ook in het collectivistische resp. kapitalistische bedrijfsleven.

De door ons nagestreefde hervorming heeft tegelijkertijd betrekking op de grondslagen van de macht in het bedrijf en op de uitoefening er van ten bate van de gemeenschap; voorts moet zij de democratisering van de besluitvorming ten doel hebben. Zij dient met de volgende factoren rekening te houden: de autonomie van de bedrijven binnen de planning op nationaal niveau en de regeling van organische betrekkingen tussen de produktiefactoren, samen met adequate vormen van partici- patie. De gekozen vertegenwoordigers van de diverse belangengroepen moeten er in het bijzonder op toezien dat de bedrijven hun sociale taak vervullen.

111. DE HUMANISERING VAN DE SAMENLEVING PARTICIPATIE AAN DE SOCIALE ONTWIKKELING

Het sociaal beleid is van oudsher een voortdurende zorg van de christen-

democraten geweest. Wij werken aan een wereld waarin de mens zich

niet volkomen aan de materiële behoeften overgeeft, noch aan de ver-

schillende vormen van vervreemding ten onder gaat. Onze humanistische

maatschappijbeschOUWing spoort ons aan tot de strijd tegen de ver-

vreemdingsstructuren die kenmerkend zijn voor de kapitalistische en

14

els

~re

:he

'en 'an

en lat

,Ie en ië- dt.

es nd ni-

:ht de

et

19 19 19 :Je :Je

~n

;i-

~n

1-

:h r-

Ie r- 'n

collectivistische samenlevingen van onze tijd, Wij staan derhalve voor een tweevoudige taak: enerzijds de morele, sociale en materiële impli- caties van deze maatschappijvormen te vermijden; anderzijds de grote massa voortdurend voor de gevaren van ontmenselijking, materiële ontberingen, culturele achteruitgqng en levensnood te vrijwaren en ze voor de aanhoudend door de individuele en maatschappelijke onbillijk- heden van de bestaande samenlevingsvormen veroorzaakte misstanden te behoeden.

Het lijkt ons dienstig enige punten die voor de huidige beschaving nieuwe problemen doen rijzen en binnen het bestek van het sociale beleiden vallen, naar voren te brengen.

Behoud van de menselijke waardigheid in het dagelijks leven

Feiten zoals de ongeordende urbanisatie, het groeiende aantal achterop geraakte gebieden, de onnatuurlijke opeenhoping in de wooncentra, de gevaren voor de gezondheid, het hand over hand toenemen van de

"massificatieverschijnselen" en andere factoren verstrikken het individu in een mensonwaardig net van dwang en slavernij.

Aan de oplossing van deze problemen moet het grootste belang worden gehecht. Slechts een beleid gericht op de organisatie van de sociale basis, daadwerkelijke solidariteit en een behoorlijk functioneren van de sociale organisaties zullen iedere burger het bewustzijn van zijn eigen persoonlijkheid en zijn eigen verantwoordelijkheid schenken en hem in staat stellen de moeilijkheden op zijn weg te overwinnen en samen met zijn medemensen ten bate van de maatschappij een dienende rol te vervullen.

Gelijkheid van kansen

De bestaande formele gelijkheid moet in het reële gelijkheid worden veranderd. Het doel, nl. ieder individu gelijke kansen te bieden, zal elke burger zijn volledige ontplooiing waarborgen.

De aangeboren natuurlijke verschillen, talenten en aanleg moeten op de juiste wijze worden benut. De mogelijkheden van een door een sterke dynamiek gekenmerkte maatschappij zullen voor al haar leden, die zich in onderlinge solidariteit en eenheid verbonden voelen, nieuwe perspec- tieven openen.

Bestaanszekerheid

In een in overwegende mate verstedelijkte samenleving worden de solidariteitsbanden losser. De menselijke dimensie verzwakt, wrok en onverschillgheid kenmerken de betrekkingen tussen de mensen. De maatschappij biedt hun geen toevluchtsoord, maar wordt het toneel van strijd, lijden, ontmenselijking en onveiligheid.

Een tot nieuw leven gewekt gevoel van broederschap in gemeenschap-

pen waarin de vonk van de solidariteit tussen medemensen blijft bran- den, zal de mens ervoor behoeden dat hij in de maatschappij waarin hij leeft ontworteld raakt.

De versterking van de gezinsbanden door de liefde en een gezond, beproefd en etnisch verantwoord sociaal beleid zal de grondslag vormen voor een herleving van de gemeenschap.

Materiële voorwaarden voor de arbeid en het maatschappelijk leven Voornamelijk in de landen van de "derde wereld" leeft de grote massa onder drukkende materiële omstandigheden. Zij lijdt onder de kwalen van een ongeordende en ongeregelde groei van de welvarende landen en tevens onder de gebrekkige ontwikkeling van de overige landen.

Dit alles heeft tragische gevolgen, leidt tot het verlies van mensenlevens en van mogelijkheden tot ontplooiing van het individu, en heeft gebrek aan initiatieven en aan scheppende arbeid ten gevolge. Het is een mis- daad tegen de mensheid. Wij die in christelijke idealen geloven en degenen die zich bij ons willen aansluiten, moeten tegen deze kwalen en misstanden een vastberaden politieke en sociale strijd voeren. De oplossing van deze problemer. hangt af van de verwezenlijking van onze politieke filosofie en van de toepassing van een betere partijstrategie.

De christen-democratie spreekt zich eensgezind uit voor ernstige be- studering en grondig onderzoek van de problemen waarmee de grote massa - in het bijzonder de arbeiders - in alle landen van de wereld en vooral in de "derde wereld" te kampen hebben.

De kwaliteit van het leven

Het maatschappelijk leven moet zo worden georiënteerd, dat het in ruime mate bevrediging van de behoeften waarborgt. Het is immers niet vol- doende de materiële middelen voor een kwantificeerbare en statistisch te registreren welvaart ter beschikking te stellen. De materiële vooruit- gang moet steeds een morele zin behouden en het leven moet zich in harmonie met de primaire, oorspronkelijke eisen van de menselijke natuur ontwikkelen.

Anderzijds weten wij dat de groei in de landen die aan de spits van de materiële vooruitgang staan, tot vernietiging van het leefmilieu van de mens leidt.

Om op de uitdagingen van de industriële samenleving doeltreffend te

kunnen antwoorden, moet de economische groei worden geregeld en

op bepaalde doeleinden worden gericht. Nieuwe structuren dienen een

betere kwaliteit van het leven te garanderen. Dit vereist een evenwicht

tussen collectieve voorzieningen en particuliere consumptie, tussen over-

heids- en particuliere investeringen. Andere voorwaarden hiervoor zijn

de verbetering van de arbeidsvoorwaarden, een reorganisatie van de

produktiesystemen, solidaire methodes met betrekking tot de arbeids-

plaats zelf, een betere vertegenwoordiging van het algemeen belang en

16

an- lrin nd, len

,sa len len en.

~ns

'ek is- en en

~e

,ze ie.

le- )te

~Id

ne JI- eh it- in ke :Je :Je

te

~n

~n

ht r- jn Ie s-

~n

van de werknemers in de grote nationale en multinationale bedrijven, en ten slotte een rechtvaardige verdeling van de rijkdommen over de ver- schillende werelddelen en gebieden.

De ongebreidelde wedloop van de industriële ontwikkeling vormt voor de naaste toekomst van het menselijk leven een ernstig gevaar. Met dramatische actualiteit dringt het probleem van een beleid tot instand- houding van het natuurlijke evenwicht en tot bescherming van ons leef- milieu zich aan ons op. Met dit probleem dienen zich ook de ontwikke- lingslanden, die de negatieve gevolgen van de vooruitgang voorlopig nog niet ondergaan, bezig te houden.

De christen-democratie geeft - getrouw aan haar overtuiging dat de mens als persoon het middelpunt van iedere maatschappelijke opbouw is en moet zijn - haar steun aan een multinationale politiek tot be- scherming van het menselijk leven en legt vooral de nadruk op de verantwoordelijkheid die de geïndustrialiseerde landen in de strijd tegen de milieuverontreiniging te dragen hebben.

Deze doeleinden kunnen alleen in het kader van een wereldomspannend initiatief worden bereikt. Het samenlevingsmodel dat wij willen ontwer- pen, zal hoofdzakelijk door ons program op het gebied van het sociale beleid gekenmerkt zijn.

OE PARTICIPATIE VAN DE BURGERS AAN HET CULTURELE LEVEN De cultuur is een wezenlijk aspect van de ontwikkeling van de mens, dat ook voor zijn arbeid van doorslaggevend belang is. Om deze reden bestaat er, naast politieke, economische en sociale rechten, ook een recht op cultuur. Hierdoor krijgt iedere burger de mogelijkheid zijn gaven te ontplooien, deel te nemen aan de maatschappelijke dialoog en zijn bijdrage te leveren tot de ontwikkeling en verbetering van de maat- schappij.

Het cultuurbeleid staat bijgevolg in het middelpunt van elke op de toekomst gerichte politiek. Als door geestelijke idealen geïnspireerde beweging dient de christen-democratie de voortrekker van een werkelijk creatief en humanistisch cultuurbeleid te zijn.

Een integrerend en pluralistisch cultuurbeleid

Ons cultuurbeleid moet gericht zijn op de opbouw van een in eenheid

levende gemeenschap en het pluralisme in geestesleven, opvoeding,

kunst, wetenschap, voorlichting en vrijetijdsbesteding bevorderen: een

gemeenschap waarin de verschillende culturele, godsdienstige en ideolo-

gische richtingen de nodige voorwaarden voor dialoog en samenwerking

vinden. Dit cultuurbeleid moet integraal en integrerend zijn, het essen-

tiële van onze idealen belichamen en bevorderen en de mens ertoe

aanzetten zijn geestelijke roeping trouw te blijven.

Voor een filosofie van de dialoog

Om de tegenwoordige beschavingscrisis te boven te kunnen komen hebben we behoefte aan een cultuurfilosofie. Deze crisis raakt niet alleen het beeld van de mens, van de menselijke betrekkingen en lotge- vallen, maar ook zijn plaats in de maatschappij.

Onze filosofie probeert de spanningen tussen individu en maatschappij voortdurend te verzachten en de ontplooiing van de enkeling en van de gemeenschap te bevorderen. Zij verwerpt de tegenstelling individualisme - collectivisme, bevordert de dialoog, ontkracht de onverdraagzaamheid van ideologische groepen, houdt terdege rekening met de nieuwe waarden die de samenleving schept en werkt de integratie van groepen die zich isoleren in de hand.

De toegang van het volk tot de massamedia

De verantwoordelijkheid van het individu voor zijn eigen lot vereist een objectief voorgelichte en met het wezen van de sociale communicatie- middelen terdege vertrouwde maatschappij. Om deze reden moet de vrije toegang tot de informatie en de vrijheid van meningsuiting in het kader van de rechtsorde aan iedereen zijn gewaarborgd. Er moet pers- vl-ijheid heersen, waarbij de vorming van monopolies dient te worden vermeden en de financiële deelnemingen openbaar moeten worden ge- maakt.

Vanwege het buitengewoon grote belang van de voorlichting der burgers behoort deze niet alleen onafgebroken te zijn maar moet bovendien de politieke pers worden bevorderd. In een op de participatie van de burgers gegrondveste democratie moet ook de informatie door de over- heidsinstanties goed georganiseerd zijn. Zowel in een regime waar radio en televisie een staatsmonopolie vormen als in een bestel waar op dit gebied vrijheid heerst, dienen deze massamedia onder pluralis- tische en organische controle van de samenleving te staan, opdat de informatie zo volledig en zo objectief mogelijk zij en de verscheidenheid van de meningen der burgers tot uiting kan komen.

De vorming van de mens tot lid van de gemeenschap

Van de wijze waarop de informatie wordt verstrekt, hangt de mate van persoonlijke ontplooiing en van ontwikkeling der samenleving af. Van- daar dat het recht op opvoeding een van de onvervreemdbare en fundamentele rechten van de mens is, dat noch door zijn afkomst, noch door zijn maatschappelijke positie, noch door andere factoren mag worden beïnvloed.

Het onderwijssysteem moet iedereen gelijke kansen voor de ontwikkeling van zijn bekwaamheden en talenten en dient met de verscheiden- heid van de menselijke aanleg en van de te bereiken doeleinden rekening te houden. De onderwijsvormen en -methodes moeten op

78 Politiek perspectief, september/oktober

nen CJiet ge-

Jpij de me eid we )en

,en ie- de let rs- en Je-

~rs

de de

~r-

ar ar s- :Je id

In 1-

:h g g

)-

n p

kritischer leest worden geschoeid en dichter bij het leven staan; zij moeten de leerlingen in staat stellen om dankzij de mogelijkheden tot dialoog de hun toekomende plaats in de maatschappij in te nemen.

Het feit dat wij allen tot een maatschappij behoren die zich in een toestand van duizelingwekkende omwenteling bevindt, noodzaakt niet alleen tot een permanente en veelomvattende scholing, maar ook tot gestadige en ruim opgezette vorming buiten de school, en het vereisl dat hierbij zeer sterk de nadruk wordt gelegd op de zin van de gemeen- schap.

Aan de steeds meer beschikbaar komende vrije tijd dient een zodanige inhoud te worden gegeven, dat hij wordt benut ten bate van de ont- plooiing der persoonlijkheid en nieuwe vormen van vervreemding voorkomt. De vrijetijdsbesteding biedt grote mogelijkheden voor de creatieve activiteit van de mens, voor de vernieuwing en verdieping van zijn betrekkingen met zijn medemensen en voor de herontdekking van zijn banden met de natuur.

Voor een harmonische integratie van de jongeren in de samenleving is het niet voldoende dat hun werkgelegenheid wordt gewaarborgd; ook hier moet de voorlichting omtrent het optreden van de overheid worden ontwikkeld en moet de dialoog tussen de verschillende politieke instel- lingen en de jeugd worden bevorderd, opdat de politici van de zorgen en verwachtingen van de jeugd kennis kunnen nemen. Om de problemen van de samenleving te ontdekken en op te lossen met de hulp van de jeugd moet de politiek het engagement en de participatie van de jonge- ren bevorderen.

Pluralistische structuren

Pluralisme veronderstelt een groot aantal verschillend georiënteerde instellingen; tevens moeten hiertoe open structuren bestaan, in het kader waarvan de overheid kan samenwerken met de verschillende sociale groepen die de belangen van de mensen behartigen. Deze structuren moeten via de uitstippeling en tenuitvoerlegging van het sociale en van het culturele beleid met medewerking van de burgers worden gedemocratiseerd.

IV. BEVORDERING VAN EEN INTERNATIONALE RECHTSORDE Bij hun beoordeling van de huidige internationale problemen baseren onze partijen zich op de uit hun christelijke inspiratie voortvloeiende grondbegrippen: universalisme, solidariteit, eerbiediging van de mense- lijke persoonlijkheid, van de gemeenschap, van de rassen en van de godsdiensten.

Het doel van elke internationale politiek dient te zijn het tot stand

brengen en in stand houden van een duurzame vrede met eerbiediging

van de vrijheid, de sociale gerechtigheid en de rechten van de mens.

Ten einde een werkelijke, rechtvaardige en duurzame vrede te bereiken willen wij christen-democraten ons met vereende krachten inzetten om een internationale rechtsorde tot stand te brengen.

Eerbiediging van de mensenrechten en strÜd tegen onderdrukking Wij hebben thans te maken met een onechte internationale rechtsorde, gebaseerd op het domineren van de grote mogendheden en op het cynisme van de door geweld tot stand gekomen internationale betrek- kingen. De huidige vrede is uitsluitend het gevolg van het machtseven- wicht. Dit blijkt ook uit de neiging van de grote mogendheden om de Verenigde Naties en de ontwikkelingslanden niet te betrekken bij de oplossing van grote internationale vraagstukken. Deze rechtsorde vormt noch een waarborg voor werkelijke vrede, noch voor eerbiediging van de rechten van de mens.

De nieuwe rechtsorde dient gebaseerd te worden op democratisering van de internationale betrekkingen en erkenning van de rechten van de mens; iedereen dient recht te hebben op vrijheid en op een aandeel in de vooruitgang, elke discriminatie op het gebied van godsdienst, ideologie of ras moet worden verworpen en het zelfbeschikkingsrecht van de volkeren dient te worden geëerbiedigd.

Om een dusdanige internationale rechtsorde te bereiken moet de macht op rechtvaardiger wijze verdeeld worden. Op het ogenblik zijn de voor- lichting en de macht op onze planeet in handen van enkele staats- of particuliere beslissingscentra. Wanneer wij werkelijk van mening zijn dat de menselijke persoon voorrang heeft op alle andere waarden en wanneer wij het er over eens zijn dat elke territoriale eenheid uiteinde- lijk dient te worden vastgesteld ten dienste van de menselijke persoon, dan dienen wij internationale structuren te aanvaarden en in plaats van het nationale egoïsme het principe van de solidariteit tussen de volkeren te kiezen.

Wij christen-democraten verzetten ons tegen elke vorm van rechts of links georiënteerd totalitarisme, tegen elke vorm van onderdrukking en uitbuiting, van rassendiscriminatie of kolonialisme en neo-kolonialisme.

Voorts willen wij ons inzetten voor nieuwe mogelijkheden in het contact tussen en het vrije verkeer van personen en ideeën en voor de actieve participatie van niet-gouvernementele organisaties aan het internationale leven, ten einde in de internationale betrekkingen een steeds hogere graad van democratisering te bereiken en in de wereld een nieuw klimaat van samenwerking tussen de volkeren te scheppen dat in het teken van vrijheid en wederzijds respect staat.

Internationale socia/9 gerechtigheid als voorwaarde voor een j,7ternationale rechtsorae

Elk mens heeft recht op een levensstandaard in overeenstemming met

de menselijke waardigheid. Voorts dient de internationale rechtsorde

20 Politiek perspectief, september/oktober 1973

(en om

:Ie, let

~k-

~n-

de de mt an

ng :Ie

in 3t, ht ht Ir- of jn

9-

)f n

het recht van ieder volk op ontwikkeling te waarborgen. Dit grondbe- ginsel vindt zijn neerslag in verschillende punten waarmee men nauw- keurig rekening dient te houden:

a) De toenemende ellende is groter dan de mogelijkheden van de tot leniging ervan ondernomen pogingen. Hiervoor bestaat een eenvoudige verklaring' de rijkdom van de ge'lndustrialiseerde landen is geworteld in de armoede van de ontwikkelingslanden. De geschiedenis eist in dit opzicht van de rijke landen dat zij hun verp!ichting tot eenvoudige menselijke gerechtigheid ten opzichte van de arme landen inzien.

Deze laatste dienen zich in te zetten voor hun eigen ontwikkeling en het bewijs te leveren van hun culturele mogelijkheden om de gepaste vorm te vinden waardoor zij naar een ander beschavingsstadium kunnen overgaan.

b) De christen-democratische partijen zijn zich hiel"van in de hele wereld bewust. Zij kennen de oorzaken van het gebrek aan evenwicht tussen de geïndustrialiseerde landen en die welke voor hun ontwikkeling moeten vechten. Zij weten ook dat in deze laatste landen machtige en met internationale groepen verbonden oligarchieën zich verschansen achter de bestaande structuren en zich op dezelfde wijze gedragen als de hoog geindustrialiseerde landen wat betreft hun politiek jegens de onderontwikkelde landen. Wij christen-democraten stellen deze houding openlijk aan de kaak en verool"delen het gebrek aan rechtvaardigheids- gevoel tussen de volkeren.

c) De onrechtvaardigheid in de politiek van de geboortenbeperking is eveneens duidelijk. Schijnbaar berust deze op wetenschappelijke over"

wegingen. Naar men zegt overtreft de bevolkingstoename het econo- misch groeipercentage. Dat is het gevolg van de wetenschappelijke vooruitgang in de strijd tegen ziekten. En voorts beleven wij een werke- lijke demografische revolutie.

Gezien deze feiten kan men er gemakkelijk toe komen een onjuiste

oplossing voor te stellen: men zou het geboortecijfer, op welke kunst-

matige wijze dan ook, willen beperken zonder echter de oorzaken te

bestrijden die leiden tot de ongelijke verdeling van de goederen. Dit

voert tot een nieuw soort neokolonialisme. Doordat er minder mensen

gevoed moeten worden, kunnen onrechtvaardige toestanden immers

blijven bestaan Deze op kille en wrede overwegingen gebaseerde op-

lossingen dienen beslist te worden veroordeeld. De werkelijke oplossing

ligt in de hervorming van de samenleving overeenkomstig de lijnen die

in dit document zijn getrokken. In onze onmenselijke wereld is de be-

volkingsexplosie een feit; maar een gemeenschap gebouwd op het

beginsel van de solidariteit zal altijd de middelen vinden om in ieders

behoefte te voorzien door een rechtvaardige verdeling van werk en

goederen, zonder dat het noodzakelijk is enig menselijk leven in de kiem

te vernietigen.

d) Het kernpunt van de vraagstukken in verband met het zoeken naar een betere internationale rechtsorde, gebaseerd op rechtvaardigheid, wordt gevormd door de onderontwikkeling. Ook hier dient de politiek die is gebaseerd op de individuele belangen van de partijen, te worden vervangen door een politiek die berust op de bevordering van recht- vaardigheid en samenwerking. In plaats van de betrekkingen tussen ge- industrialiseerde en afhankelijke staten in stand te houden, dienen de producenten van grondstoffen zich te organiseren om zich een plaats op de wereldmarkt te verwerven. In elk geval dient eveneens de oprich- ting te worden bestudeerd van gemengde ondernemingen waarin de onderontwikkelde landen zich associëren met de hoog geIndustrialiseer- de, om kennis te verwerven over produktie, techniek, handel en alles wat nodig is voor het geven van goede leiding aan de betrokken in- dustrieën. Dit alles kan alleen ergens toe leiden wanneer men zich volledig bewust is van de realiteit en het mogelijk is gunstige voor- waarden te scheppen voor de industrialisering van de achtergebleven landen.

e) Buitenlandse investeringen dienen eveneens te worden bestudeerd vanuit hetzelfde beginsel van bevrijding der volkeren. Onder de juiste omstandigheden vormen zij een belangrijke aanvulling op de nationale economie. Maar in de vorm waarin zij gewoonlijk in de ontwikkelings- landen voorkomen, beantwoorden zij in geen enkel opzicht aan de be- ginselen van een rechtvaardige internationale rechtsorde. Dikwijls heft de verleende hulp de armoede niet op; zij voert niet tot bevrijding maar maakt het zogenaamd gesteunde land nog afhankelijker en oefent zelfs invloed uit op de eigen overheid van dit land, wat in strijd is met de democratische beginselen.

Het vraagstuk van de investeringen valt onder de hierboven genoemde algemene normen voor ontwikkeling. Wij christen-democraten verzetten ons ertegen dat aan volkeren vaste beschavings- of ontwikkelingssche- ma's worden opgelegd. Wij eisen eerbiediging van de etnische en culturele waarden en verschillen. Wij spreken ons uit voor een wereld van internationale solidariteit waarin door de mensheid vervaardigde materiële goederen op rechtvaardige wijze worden verdeeld en aan ieder land ten goede komen dat bereid is tot samenwerking voor het welzijn van allen.

Vreedzame oplossing van conflicten

Wij christen-democraten verzetten ons tegen het systematisch gebruik van geweld. Wij zijn voorstander van het gebruik van ethisch en politiek aanvaardbare middelen overeenkomstig de beginselen van de reeds genoemde internationale rechtsorde.

Wij ondersteunen elke actie ter vermijding van gewapende conflicten

en wij spreken ons uit ten gunste van onderhandelingen voor een

22

lar id, ek en 1t- le- de lts

h- :Je

~

r-

9S

n-

~h

rd te Ie s-

9-

ft 3r 's Ie

e n n d e 'r n

vreedzame oplossing. Wij doen een beroep op allen in wier handen het lot van de volkeren rust, om af te zien van de bewapeningswedloop, die een bron is van reusachtige investeringen bestemd voor vernieti- ging, investeringen die zouden kunnen worden gebruikt voor een vreedzame ontwikkeling van de mensheid. Wij veroordelen de uitbuiting van gewapende conflicten door de misdadige wapenhandel.

De laatste wereldoorlog en de daarop volgende ideologische spanningen hebben geleid tot de vorming van elkaar vijandig gezinde bondgenoot- schappen, die de internationale betrekkingen diepgaand beïnvloeden en die niet in staat zijn een duurzame vrede te waarborgen. Zij zouden op grond van doelmatige overeenkomsten moeten worden omgezet in regionale eenheden die steeds meer met elkaar samenwerken, zodat de vreedzame zones in de wereld kunnen worden uitgebreid.

Regionale integratie

In Latijns Amerika bevorderen wij een regionale of continentale integra- tie waardoor de vreedzame samenwerking tussen de volkeren wordt gewaarborgd in het belang van economische, sociale en culturele vooruitgang. In Europa hebben wij, in samenwerking met andere demo- cratische bewegingen, op beslissende wijze meegewerkt aan de tot- standkoming van een gemeenschap waardoor eeuwenoude tegenstel- lingen zijn overwonnen en nieuwe mogelijkheden tot samenwerking met de volkeren in andere werelddelen zijn geopend. In dezelfde geest dienen wij christen-democraten, alsmede de andere democratische krachten, de voorvechters te worden van de integratie van onze eigen werelddelen.

Van de Verenigde Naties naar een mondiale gemeenschap

Wij zijn van mening dat de Verenigde Naties ook verder het beste instrument vormen voor het behoud van vrede en gerechtigheid in de wereld, omdat zij een forum zijn waar politieke overeenstemming tussen de verschillende staten kan worden bereikt en omdat vandaaruit niet alleen de internationale publieke opinie wordt voorgelicht maar ook aan gewicht wint. Wij zijn ons er eveneens van bewust dat de Verenigde Naties zijn opgericht op basis van een onrechtvaardige verdeling van de macht tussen de staten en dat zij daarom dienen te worden gereorgani- seerd met inachtneming van de rechten van ieder volk. Daartoe is het nodig hun activiteiten en die van hun gespecialiseerde organisaties voortdurend te verbeteren, te versterken en uit te breiden. Op deze wijze kunnen de Verenigde Naties met meer gezag optreden ter ver- mijding en ter oplossing van conflicten en ter verdediging van de rechten van de mens, waar deze bedreigd worden.

Naar onze mening kan de enige gemeenschap die beantwoordt aan de

eisen van de internationale rechtsorde - d.w.z. vrede en ontwikkeling

van de solidariteit tussen de mensen - slechts een wereldomvattende

zijn. Thans doet zich voor de eerste maal de mogelijkheid voor deze te verwezenlijken. Door de geweldige omvang van de te verrichten taken, door de reusachtige materiële en menselijke investeringen moeten de nationale grenzen wel worden doorbroken. In talrijke opzichten (in het intercontinentale vervoer, de ruimtevaart, enz.) blijkt de rivaliteit tussen de blokken reeds zinloos te zijn. De vraagstukken van gecontroleerde ontwapening en van samenwerking ter ontwikkeling van de "derde wereld" eisen nu reeds dat de mensheid rijp wordt gemaakt om in de toekomst het nu nog profetisch klinkende denkbeeld van een wereld- regering te aanvaarden. Wij dienen dat als onze voornaamste doelstel- ling te beschouwen en daar telkens wanneer dat mogelijk blijkt, naar te streven.

Participatie van alle mensen

Voor de instelling van een internationale rechtsorde is een ruime participatie van alle mensen nodig. Daarom moeten hiertoe ook ernstige pogingen worden ondernomen in het kader van het gezin en de school, de jeugd, de sociale en de culturele organisaties Bij de geestelijke vorming van de mensen dient de "wetenschap van de vrede" _ d.w.z.

de kennis van methodes waardoor conflicten op een vreedzame wijze kunnen worden ,opgelost - op de eerste plaats te komen. Ook de communicatiemedia moeten op dit vredeswerk worden gericht. Het bewustzijn van internationale en wereldomvattende solidariteit dient te worden bevorderd. Elk land moet zijn politiek bepalen met het oog op een regionale, continentale en mondiale samenwerking.

De mondiale verplichting van de christen-democraten

Om deze redenen moet het gevoel voor solidariteit en universaliteit van de christen-democraten duidelijk blijken op het vlak van de inter- nationale samenwerking binnen hun beweging. Hun aanwezigheid in de wereld en de uitstraling van hun idealen dienen te worden gewaarborgd door een nauwe samenwerking en een actieve participatie op alle ge- bieden van de internationale politiek. Daarvoor is nodig dat de regionale en mondiale organen van de christen-democraten worden versterkt, dat zij zich gemeenschappelijk inspannen om hun denkbeelden te verdiepen en te ontwikkelen, dat zij tot een voortdurende uitwisseling van erva- ringen, een nauwe samenwerking op het gebied van de vorming en de voorlichting, en een regelmatige consultatie over de grote internationale vraagstukken komen. Op deze wijze kunnen de christen-democraten een gemeenschappelijk standpunt innemen ten aanzien van de huidige grote wereldproblemen, een gemeenschappelijke strategie voeren ten gunste van de vrede, de rechtvaardigheid en de vrijheid, en doeltreffend samen- werken aan de opbouw van een menselijke maatschappij.

Wij christen-democraten delen onze broederlijke verantwoordelijkheid

met alle humanistisch gezinde mensen die in de gehele wereld strijden

24