nummer 13 • herfst 2013
Groene LEVEN Hart
Kwartaaluitgave van Stichting Groene Hart
najaar 2013 Groene Hart Leven
Prijs: € 2,95
NEEM MEE VOOR
€ 2,95
‘Geen Groene Hart zonder veeteelt’
Europarlementariër Esther de Lange
KARAKTERISTIEKE DIJKHUIZEN
Dijkversterking met behoud van
‘belevingswaarde’
HOFSTEDE BETHLEHEM
Droom komt uit
SLAGVELDEN WATERLINIE HERLEVEN
In kader programma erfgoedlijnen
Al ruim uw Computer Service Bedrijf
Wij zijn uw vertrouwd adres voor Reparatie en Verkoop van computers, laptops en alle andere randapparatuur.
●Reparatie van ALLE merken PC’s en Laptops, maar ook voor Onderhoud, Computer-APK, PC Checks en PC Upgrade’s.
●Altijd een eerlijk en glashelder advies ! (bij ons werken geen praatjesmakers of gladde verkopers)
●Bij ons werken alleen gecertifi ceerd personeel en géén studentjes of stagiaires aan uw kostbare apparatuur.
●Wij zijn een gecertifi ceerd UXD Service Point en werken met Prof. Meet en Regel apparatuur.
●In 2012 hebben wij een certifi caat mogen ontvangen als Service Bedrijf 2012 van Zuid Holland.
●Prof. DATA Recovery en Prof. DATA Verwijdering. Virus verwijdering en Virus beveiliging.
Bij ons is uw Computer of Laptop in veilige handen en kan u vertrouwen op onze vakmanschap en 25 jaar ervaring.
TEKST: Adriënne Lansbergen • FOTOGRAFIE: Daniëlle Verweij
COMPUTER REPAIR CENTRE COMPUTERMAATJE.nl
Apollolaan 57 Waddinxveen 0182 63 64 65
Iedereen is WELKOM bij COMPUTER REPAIR CENTRE + SHOWROOM van COMPUTERMAATJE.nl LET OP! Adres: Apollolaan 57, Waddinxveen, tel. 0182 63 64 65, Servicenummer: 06 517 779 99
Super weekactie ‘s op onze Facebook pagina: www.facebook.nl/computermaatje
Het beste Computer Repair Centre! Tijd voor een Feestje.
WAARDEBON 1:
16 GB USB STICK t.w.v. € 14,95
Bij elke Computer APK/Onderhoud
Geldig tot 15 oktober 2013 OP=OP
Bij aankoop van 2X INKT Multi-Sets*
20% KORTING
*Alleen op onze huismerk inkt cartridges Kijk ook eens op www.allrounditc.nl
Geldig tot 15 oktober 2013 max. 10 per klant/adres
WAARDEBON 2:
LAPTOP AKTIE PAKKET t.w.v. € 99,99
Bij aankoop van een geselecteerde 14/15/17” laptop
Geldig tot 15 oktober 2013 OP=OP
Bij aankoop van een nieuwe PC
50% KORTING
OP EEN USB EXTERNE HDD
+ GRATIS Computer APK 2014 t.w.v. € 59,99
Geldig tot 15 oktober 2013 max. 5 per klant/adres
+ GRATIS
16 GB USB STICK t.w.v. € Gratis
LAPTOP AKTIE PAKKET t.w.v. Gratis
✁ ✁
✁ ✁
In Recreatiegebied Hitland ligt Golfbaan Hitland
18 Holes golfbaan in een natuurlijke omgeving
Lunchen & Dineren
Vergaderen
Shoppen
Trouwlocatie
Blaardorpseweg 1, 2911 BC Nieuwerkerk aan den IJssel Tel.nr.: 0180-31 71 88 www.hitland.nl, info@hitland.nl
Naam:
Adres:
Postcode/plaats:
Email:
Telefoon:
Aanmelding
Vriend van het Groene Hart
Wegenplannen. Bouwplannen. Bezuinigingen op natuur en landschap. Het Groene hart staat onder druk. Wilt u hier iets aan doen? Steun ons dan en word Vriend van het Groene Hart. Als Vriend van het Groene Hart ontvangt u vier keer paar jaar het schitterende kwar taalblad Groene Hart Leven en korting op onze boeken collectie.
En verder wordt u uitgenodigd voor excursies en congressen. Daarnaast ontvangt u een van de onderstaande welkomstgeschenken naar keuze.
Bent u al Vriend van het Groene Hart?
Postbus 2074 • 3440 DB Woerden fax 0348-562847 • tel. 0348-483474 e-mail contact@groenehart.info Geeft u aan welk welkomstgeschenk u wilt
ontvangen:
Koken uit het Hart Janny de Ruiter
Koken met streekproducten (winkelwaarde € 12,50) Luisterrijk Groen Bernt Feis en Jan van Es
Stadsparken en landgoederen in het Groene Hart (winkelwaarde € 14,50)
Geef uw vriend(in) of familielid een geschenkabonnement!
U ontvangt de factuur à € 15,00 en wij sturen Groene Hart Leven op naar:
Naam:
Adres:
Postcode/plaats:
Email:
Telefoon:
Deze bon opsturen naar Stichting Groene Hart, Postbus 2074,
3440 DB Woerden. U kunt ook faxen of e-mailen, of het aanmeldings formulier op onze website www.groenehart.info invullen.
U krijgt binnen een week uw welkomstgeschenk toegestuurd, plus de acceptgirokaart waarop u zelf uw bijdrage kunt invullen (minimum € 15,00).
Origineel groen cadeau?
U kunt uw donatie ook overmaken op rekeningnummer 9483296 t.n.v. Stichting Groene Hart te Woerden.
Mrs. B
Engels Antiek
& Curiosa
Voor mooie spiegels, karaffen, kandelaars, bestekjes, houten kistjes, oud glaswerk, leren koffers, verzilverde theeserviezen, lampen,
en ander Engels (klein)antiek.
Portengen 16 3628 EE Kockengen
06-22904368 www.mrsbantiek.nl
zaterdags open van 10.00-17.00 verder op afspraak
Kies voor (h)eerlijke streekproducten!
column
Bart Krol
Gedeputeerde Utrecht
Lid van de Stuurgroep Groene Hart
Colofon
Groene Hart Leven is een uitgave van de Stichting Groene Hart en verschijnt vier keer per jaar. De Sichting wil bewoners en bezoekers actief betrekken bij het duurzame behoud van het Groene Hart en activiteiten stimuleren die bijdragen aan het karakter van het Groene Hart.
Adres
Groene Hart Leven
Postbus 2074, 3440 DB Woerden T 0348-483474
F 0348-562847 www.groenehartleven.nl UITGeVer
Stichting Groene Hart redACTIe
Ans Baar, Bernt Feis, Ron Gast, Hannemaria, Jippe Hoekstra, Marian Humme, Rianne Koning, Joke Kramer, Geri de Lange, Wilfred Simons, Edwin Verhoeven, Josefien Versteeg, Daniëlle Verweij, Helga Warmels
FOTOGrAFIe
Sjaak Loef, Daniëlle Verweij, Geri de Lange en Maarten Schurink eINdredACTIe:
Bernt Feis en Daniëlle Verweij VOrMGeVING
Senz Grafische Media Woerden
MANAGeMeNT, MArKeTING eN COMMUNICATIe
Bernt Feis AdVerTeNTIes Rijk Verwoert
T 0348-483474 of 06-54706962 E verwoert.groenehart@gmail.com ABONNeMeNT
Vrienden van Stichting Groene Hart krijgen dit magazine minimaal twee maal per jaar gratis toegezonden. Vriend van het Groene Hart worden kan al voor een minimumbedrag van € 15,- per jaar!
Zie ook aanmeldingsbon op de achterzijde van dit magazine of www.groenehart.info TIPs VOOr de redACTIe
De redactie is graag op de hoogte van activiteiten en ontwikkelingen in het Groene Hart. Nieuws of tips? Mail de redactie: contact@stgroenehart.nl
ISSN 2210-4356
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.
Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.
OPLAGe
10.000 exemplaren waarvan 3.250 in drukvorm en 6.750 als digitale editie
Vliegende Start
‘De crisis dwingt tot samenwerken. Lang leven de crisis!’, schreef Manfred van der Heijde van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht in het Groene Hart Leven.
De tijd dat de overheid veel geld had en dus alles leek te bepalen, is voorbij.
Ook in het Groene Hart.
Als provinciale overheden zorgen we er natuurlijk voor dat het Groene Hart beschermd blijft en daarom werken we met alle partners in het Groene Hart aan de verbetering van het gebied. In 2012 is er een samenwerkingsagenda gemaakt.
Dat dit geen papieren tijger werd, bleek uit de oprichtingsbijeenkomst ‘Vliegende Start’ van de nieuwe Stuurgroep, afgelopen juni.
Het resultaat is een nieuwe aanpak, een nieuwe Stuurgroep, drie bestuurlijke duo’s met een eigen thema’s en een stip op de horizon. Samen met Christiaan van der Kamp, burgemeester van Bodegraven-Reeuwijk, vorm ik het duo dat zich bezighoudt met het thema Ontwikkelen met Groene Hart Kwaliteit. In het Groene Hart zijn ontwikkelingen mogelijk, maar ze moeten wel bijdragen aan de kwaliteitsverbetering. Onze gezamenlijke missie daarbij is: het Groene Hart als herkenbare identiteit, met samenhangende en unieke kwaliteiten, maakt belang- stelling en investeringsvermogen los. Daarnaast werken er duo’s aan de kwaliteit van de bodem en het water, en aan versterking van recreatie en toerisme.
Als voormalig voorzitter van de Stuurgroep heb ik dit proces van dichtbij meege- maakt en ik ben trots op wat we met elkaar hebben bereikt. Het Groene Hart is van ons allemaal en samen moeten we er voor zorgen dat het bereikbaar, beleef- baar en behouden blijft. Dat gaan we doen en dat gaat ons lukken.
Ik draag dan ook met veel vertrouwen de voorzittershamer van de Stuurgroep over aan Han Weber, gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. Tot slot sluit ik me aan bij de woorden van Manfred van der Heijde. Want ook al doen bezuinigingen soms pijn, uit een nieuwe situatie komen soms verrassend mooie resultaten voort.
Ons Huiskamerrestaurant is voor veel gelegenheden geschikt:
een gezellige avond uit, verjaardagen, familie en vrienden bijeenkomsten, feestjes, jubilea, zakendiners/lunches,
vergaderingen en afdelingsuitjes. Wij verwelkomen onze gasten in een sfeervolle ambiance. Bij ons staan de gasten en puur en eerlijk eten voorop. Op de dag dat u bij ons geboekt heeft bent u altijd alleen met uw eigen gezelschap. Wij verzorgen 3, 4 of 5 gangen Diners/Verrassingsmenu’s of wat u wenst.
Onze activiteiten zijn:
• Huiskamerrestaurant
• Table d’Hote
• Familiediners
• Catering
• Culinaire BBQ op locatie
• Unieke vergaderlocatie
• Kookworkshops
• Kookclubs
• Bedrijfsuitjes Aga Specialist:
• Verkoop Aga Fornuizen
• Aga Kookdemonstraties
• Aga Workshops
• Aga Privé kookles
• Verkoop Aga Cookware
KOOKHUIS AGA JANTRUS
www.agakookhuisjantrus.nl
Naaierstraat 9, 2801 NE Gouda, tel.: 0182-513678, mail: jantrus@planet.nl Postbus 2074
3440 DB Woerden Tel. 0348-483474
contact@groenehart.info www.groenehart.info
Zoekt u een centrale vergaderruimte?
Een rustige werkplek?
Groene Hart Meeting P ● int
in station Woerden, centraal in de Randstad
Amsterdam
42 min.
12 min.
31 min.
39 min.
35 min.
Utrecht Woerden Leiden
Den Haag
Rotterdam
Boerderij De Boerinn
actief ontspannen, gastvrij ontmoeten
personeelsdag - familiereünie - vrijgezellenfeest - schooluitje kinderfeestje - vriendinnendag - familiefeest
Mijzijde 6 - Kamerik - 0348 - 401200 - info@deboerinn.nl
Kom naar De Boerinn voor een geslaagde dag op de boerderij en ervaar de ongekende gastvrijheid van het platteland!
5
6
herfst 2013
6
Europarlementariër Esther de Lange‘Ik kan mij geen Groene Hart zonder veeteelt voorstellen’
10
Karakteristieke dijkhuizen bepalen landschapDijkversterking met behoud van
‘belevingswaarde’
12
Vesting Naarden te koop Open Monumentendag:Macht & Pracht
17
Uit TipsVan Gouda Waterstad tot Fruitdag Slot Zuylen
18
Gorcums MuseumSixties herleven in expositie
19
Het Prinsenhof Pracht en praal in Delft20
Hofstede Bethlehem Droom komt uit23
Stichting Groene Hart actief Slagvelden waterlinie herleven25
Groene Hart conferentie 31-10-2013 Zuinig omgaan met ruimte27
FleurLang en gelukkig in het Groene Hart
Inhouds- opgave
10 19
12 20
18
‘Ik kan mij geen Groene Hart zonder
veeteelt voorstellen’
Droom komt uit
6 Groene Hart Leven
N
iet alleen de cijfers - 285.000 dieren in Nederland gedood voor 26 gevallen - maar ook de beelden van de MKZ-crisis zijn in De Lange’s geheugen gegrifd.,,In Noord-Engeland, waar familie van me woont, werd het vee gedood en verbrand in het open veld. Als je dat gezien en geroken hebt, begrijp je met- een dat het niet alleen een veterinair verhaal is. De hele samenleving lag plat, niets functioneerde nog. Dat zag je op de Veluwe trouwens ook. In Neder- land hebben we ook keuzes gemaakt op basis van economische en veterinaire afwegingen. De conclusie was: eens per tien jaar een MKZ-uitbraak waarbij je alle dieren opruimt is goedkoper dan elk dier jaarlijks preventief vaccineren.
Dieren kunnen MKZ echter prima overleven, en de ziekte vormt geen enkel gevaar voor de volksgezondheid.
Politiek - en ook landbouwpolitiek - is dus meer dan een veterinair verhaal.
Dat wilde ik onder de aandacht bren- gen, ook omdat Tony Blair in Engeland niet wilde vaccineren. Hij redde een kalf van de dood en liet zich ermee fotograferen, terwijl de rest in het open veld lag te smeulen. In Noord-Engeland wilden ze dit nooit meer, maar de re- gering in Londen werkte verandering tegen. Toen dacht ik: dat soort beleid moet anders. Via Europa dus, waar ik achter de schermen heb kunnen bij- dragen aan de onderzoekscommissie MKZ. Zo kwam er onder andere meer ruimte voor vaccinatie bij een dierziek- te-uitbraak. Ik zag dat ik concreet iets voor mensen kon betekenen. Daarom doe ik wat ik doe.’’
Melk stroomt haast
door onze aderen
CDA’er Esther de Lange is sinds 2007 Europarlementariër. In haar portefeuille heeft ze tegenwoordig onder meer natuur, milieu, landbouw, volksgezondheid en voedselveiligheid. Haar politieke loopbaan ziet ze als roeping; de MKZ-crisis was katalysator van haar keuze voor Brussel. ,,Ik zag dat ik concreet iets voor mensen kon betekenen.’’
Esther de Lange in haar woonplaats Driebruggen, midden in het Groene Hart.
5
lente 2011 7
herfst 2013 TEKST: Edwin Verhoeven • FOTOGRAFIE: Sjaak Loef
Goud
De Lange werd geboren in Zuid-Lim- burg en groeide vanaf haar twaalfde op in Harmelen. Sinds 2010 woont ze in Driebruggen, op wandelafstand van het landschap dat ze voor ogen heeft als er in de Brusselse vergaderzalen over landbouw en milieu wordt gesproken.
In het Groene Hart heeft ze regelmatig contact met de boeren, iets wat haar politieke denkwijze illustreert. ,,Veel mensen zien Europa als iets wat met dwang van boven naar beneden wordt losgelaten. Ik vind dat het van onderop moet komen: het Europese kader moet dienstbaar zijn aan wat hier gebeurt.
Nee, voor de boeren is Brussel niet te ver weg. Dat is bij uitstek een groep die precies weet wat er daar speelt.
Landbouw was na WO II ook het eerste onderwerp dat Europa heeft opgepakt.
Anno nu kijkt het Europees Parlement heel bewust naar Nederland als land- bouwgrootmacht. Het lijkt wel of mijn buitenlandse collega’s beter weten dan wijzelf hoe goed en sterk onze land- bouw is. Wij zijn de op een na grootste exporteur ter wereld. Ons Groene Hart is bij uitstek het gebied waar de ken- nis en kunde op zuivelgebied vandaan komt. We hebben goud in handen en mogen de boeren bedanken dat ze dit zeven dagen per week doen.’’
Vleesconsumptie
In het licht van duurzaamheid zijn de boeren en hun vee echter een heet hangijzer, omdat ze voor meer uitstoot zorgen dan al ons verkeer bij elkaar.
Paul McCartney riep eind 2009 het
Europees Parlement op een daling van de vleesconsumptie te promoten. Zijn Meat Free Monday vond De Lange te normatief. Als tegengeluid stelde zij de invoering van een ‘kliekjesdag’ voor.
,,We gooien per Europeaan jaarlijks 180 kilo voedsel weg; daar moet je dan ook iets aan doen. Mijn signaal was: ik veroordeel niemand die vlees eet, als je maar wel een andere manier kiest om zorgvuldig met de aarde om te gaan.
In de vleesloze maandag zit een waarde- oordeel: als jij niet vegetarisch bent, ben je niet goed bezig. Dan krijg je een soort stammenstrijd tussen vegetariërs en vleeseters. Ik kan mij ook geen Groene Hart voorstellen zonder veeteelt. Wij willen koeien in de wei zien, want melk stroomt haast door onze aderen.’’
De Lange zit nog wel in haar maag met de positie van de supermarkten.
,,Bewuste boeren die bezig zijn met het krijgen van een ster van de Dieren- bescherming, zien hun investeringen amper terug in de prijs die ze voor diervriendelijker produceren krijgen.
Terwijl de supermarkt het wel veel duurder verkoopt. Hoe zorg ik ervoor dat dit ook bij de boer terechtkomt en hij daarmee verder gestimuleerd wordt in zijn duurzame werkwijze?’’
Bondgenoten
Het Groene Hart wil zo snel mogelijk als Europees Landschap erkend wor- den. De Lange: ,,De EU kent het con- cept als zodanig niet, volgens mij wordt het door de Raad van Europa bepaald.
Het Groene Hart heeft natuurlijk al een aantal Natura 2000-gebieden, maar dat is slechts de postzegel ten opzichte van het geheel. Dat vind ik te fragmentarisch, zo van: “Dit is het beestje, cirkel eromheen en we gaan het beschermen”. Ik denk dat je het meer als totaliteit moet zien. Ik vind overigens niet dat het helemaal een Na- tura 2000-gebied moet worden, want zonder agrarische ondernemers houdt het Groene Hart op te bestaan. Uiter- aard moet je rekening met de omgeving houden: qua grootte kan hier minder dan in Friesland.’’
De Lange heeft geprobeerd om het con- cept van landbouw in verstedelijkte ge- bieden beter op de Europese agenda te krijgen. ,,Te vaak wordt leegloop gezien als grootste bedreiging voor het plat- teland, maar dat is in ons land niet het probleem. Hier moeten we de kwetsba- re natuur beschermen terwijl de druk van wonen en recreëren heel groot is.
Wij zijn voorlopers op dat gebied, ook in positieve zin. Denk alleen al aan de slowfood-beweging van steeds meer ondernemers in het Groene Hart. Zo’n situatie als hier tref je nergens ter we- reld. Tegelijkertijd zijn er ook genoeg overeenkomsten met andere landen om te beseffen dat het essentieel is om bondgenoten te hebben.’’
‘Ik kan mij geen Groene Hart zonder veeteelt
voorstellen’
Boerderij ijs
De familie Willig heeft een actief bedrijf, met 40 ha land en zo’n 85 koeien ’s zomers in de wei. In 1982 is men begonnen met
kaasmaken; in 1998 kwam daar het boerderij-ijs bij.
In de winkel kan men boerenkaasjes kopen of een boerderij-ijsje eten.
Er worden ook rondleidingen gegevens over de boerderij op afspraak vanaf 10
personen, met een plateau kaas of een boerenlunch.
Ook is het mogelijk om te vergaderen, of familiedag of bijeenkomst te organiseren in de “oude” hooiberg.
De boerderij ligt in de Hoekergaster polder, ca 400 ha groot. Vanuit
de boerderij kan men het Vredelantpad lopen: een
rondje van 3,5 km of 11 km (dit rondje gaat ook door het dorp).
De Willigen Logies: paradijsje aan de Vecht
Fietsen, wandelen, varen en slapen in een mooie omgeving langs de mooie rustieke rivier de Utrechtse Vecht.
Bed & Breakfast
“De Willigen” Logies is gelegen tussen de dorpjes Vreeland en Nigtevecht direkt langs de Vecht.
De familie Willig woont al sinds 1937 in deze boerderij, die gebouwd is in 1880.
De Logies bestaat uit een zevental stijlvolle en luxe ingerichte kamers op basis van Bed & Breakfast, waarbij men tevens gebruik kan maken van een gemeenschappelijke ruimte met zitje en keuken. Sinds 2013 is de oude deel (voorheen winkel) verbouwd naar 4 luxe recreatieappartementen en een nieuwe winkel. Verder is er een zonnig terras en tuin aan de Vecht.
In de winkel kan men boerenkaasjes kopen of
polder, ca 400 ha groot. Vanuit
Nigtevechtseweg 186-188 - 3633 XX VREELAND - 06-51798045
info@ dewilligenlogies.nl - www.dewilligenlogies.nl - www.dewilligenkaas.nl
boer boerderij cultuur digitaal
dorpfietsen groene
hart historie
kaas klompen knotwilgkoe landschap leven
linkmolen natuur nederland
nl oeveronline
ontdekovernachten
pittoresk
polder route rust slootjes
streekproducten urlvaren
vogels
wandelenwater
website weideweiland www
Het uitje naar het spookdoolhof in Kame- rik, initiatief van een ondernemende agrariër, stond al weken gepland. De jongens hadden er zin in. Een maïsdool- hof is ’s avonds in het donker natuurlijk nog veel leuker dan overdag. Dus ook al regende het op de bewuste avond, we besloten gewoon te gaan.
Om eerlijk te zijn: voor mijn man en mij hoefde het niet. Wij kunnen wel iets leu- kers bedenken voor op de vrijdagavond.
Maar sommige dingen doe je puur voor je kinderen, in de hoop dat die hun volwas- sen leven ingaan met een karrenvracht aan mooie jeugdherinneringen. En het is natuurlijk ook gewoon gezellig, samen iets ondernemen.
Bij de ingang bleken de jongens over dat laatste toch een tikje anders te denken. ‘Ja, wij gaan dus echt niet met júllie naar binnen, hè.’
En weg waren ze.
Mijn man keek me aan. ‘Met z’n tweeën dan maar?’
Ik knikte. Met z’n tweeën dan maar.
Het ging harder regenen. De paden werden glibberiger en glib- beriger en opeens sprong er pal voor me een geraamte tussen de maïsplanten vandaan, waardoor ik van schrik bijna in mijn broek pieste. Ergens vlakbij klonk het geluid van een ketting- zaag en opeens drong het tot me door dat een spookdoolhof meer is dan een maïsdoolhof in het donker. Een spookdoolhof is een maïsdoolhof in het donker waar je om de haverklap de stuipen op het lijf wordt gejaagd.
Onze kinderen zagen we nergens meer.
Het hoosde nu. Mijn man probeerde met zijn iPhone te bepa- len welke richting we op moesten, maar na anderhalf uur waren we nog steeds hopeloos verdwaald. Plotseling werd ik verblind door een bouwlamp en sprong er iemand in mijn nek.
Een groen monster, zag ik toen ik omkeek – en ik vroeg hem de weg. Binnen vijf minuten vonden we de uitgang, De jon- gens stonden er al op ons te wachten, vol van verhalen over allerhande griezels, maar vooral over hun eigen onverschrok- kenheid.
En nu maar hopen dat deze avond hen voor altijd zal bijblijven.
Voor meer info over het maïsdoolhof: www.boerendoolhof.nl
column
Helga Warmels
Helga Warmels is kin- derboekenschrijver en journalist. Met haar man en drie kinderen woont ze in Woerden.
Griezelen tussen de maïs
TEKST: Rianne Koning
molens en andere (monumentale) panden te bezichtigen.
In 2013 staat de omgeving van Nieuwkoop in het teken van de boer- derij. Van 7 tot en met 23 november is elke donderdag-, vrijdag- en zater- dagavond de gelegenheid om boer- derijen te bezoeken. Op de website www.verlichteboerderijen.nl is vanaf november de route te raad- plegen. Verder zijn hier foto’s en informatie van de vorige routes te
vinden. Naast de website zal tevens een boekje worden uitgebracht, waarin de aangelichte panden en route beschreven wordt. De open- gestelde locaties met bijbehorende activiteiten vormen hier ook een onderdeel van.
www.verlichteboerderijen.nl www.boerderij2013.nl In 2003 vierden we het Jaar
van de Boerderij. Nu, tien jaar later, wordt de historische boerderij in een veranderd landschap opnieuw onder de aandacht gebracht. Boerderijen geven een identiteit aan het land- schap van Nederland, ons historisch erfgoed.
Een belangrijk onderdeel van de bewustwording hiervan is de Ver- lichte Boerderijenroute. Deze vindt dit najaar voor de 17e keer plaats in het Groene Hart. Bezoekers kunnen hier kennismaken met het boeren- leven en de cultuurhistorie van de streek. Naast boerderijen zijn ook
pittoresk
polder route rust slootjes
vogels polder
wandelenwater water
polder
website weide
weiland weiland weiland rust rust slootjes slootjes
pittoresk
polder rust slootjes
vogels Groene Hart interactief weiland weiland slootjes slootjes
In Groene Hart
Online
worden opvallende websites uitgelicht die gerelateerd zijn aan het Groene Hart.herfst 2013 9
Boerderijen in de schijnwerpers Jaar van de Boerderij
2013
10 Groene Hart Leven
TEKST en FOTOGRAFIE: Geri de Lange
Dijkhuizen, ze zijn er in soorten en maten, geen huis is het- zelfde. De meeste rijtjes dijkhuizen, zoals in Kinderdijk, zijn afgebroken om plaats te maken voor grotere woningen, meer aangepast aan deze tijd.
Wie is blijven wonen in de al wat oudere woningen, heeft ze eigenhandig verbouwd naar de behoefte van deze tijd.
Zo bouwden de bewoners van Molenstraat 96 A en B er een gehele verdieping op, verlengden hun woonkamer door op het grote balkon te bouwen en bouwden er vervolgens weer een
Karakteristieke
dijkhuizen bepalen
landschap In het Kinderdijkse Waardhuis werd onlangs de bestuursovereenkomst voor de verster- king van de Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovense Veer ondertekend door wethouder Boender van de gemeente Molenwaard en heemraad Cruijsen van het Waterschap Rivierenland. Om de plannen uit te voeren is het noodzakelijk 56 woningen te slopen. Een aantal wordt enkele jaren na de operatie weer herbouwd.
W
ie vanaf zijn jeugd al langs deze dijk woont, denkt met weemoed terug aan de periode uit zijn kindertijd, toen er veel meer -vaak karak- teristieke- huizen stonden, die afgebroken werden omdat de dijk opgehoogd en versterkt moest worden. ‘Veiligheid bovenal’ was de drijfveer.Het heeft het aanzicht van de dijk onherstelbaar aangetast.
De plannen die nu ten uitvoer gebracht worden, pogen dat- gene wat er nog is (meer) in ere te houden.
Dijkversterking met behoud van
‘belevingswaarde’
Twee gezinnen, twee ideeën, een serre en een verlengde kamer.
Dit monumentale pand blijft behouden voor de toekomst door fundatiemaatregelen.
tewand moet verglijding voorkomen worden.
Dit betekent in de praktijk geen tuimeldijk meer om uit- zichtbelemmering te voorkomen. Zoveel mogelijk behoud van het bewoningslint wordt nu als wenselijk gezien. Dit is karakterbepalend en dus waar mogelijk verschijnt terug- bouw en indien nodig worden huizen opgevijzeld.
De buitendijkse industrie wordt in dit rapport ook als niet wenselijk gezien. Meer ‘vergroting van belevingswaarde en recreatieve mogelijkheden’ is nu het credo. Het fi etspad op grote delen van de verhoogde dijk is daar al een goed voor- beeld van. Ter hoogte van Streefkerk wordt gekeken naar de mogelijkheid om een zogenoemde klimaatdijk te realiseren.
Er hangt natuurlijk wel een prijskaartje aan. Het inbrengen van vijf kilometer damwand bij Lekkerkerk kostte per kilome- ter 20 miljoen. Maar als alle geplande werkzaamheden klaar zijn (start begin 2014) kunnen we er weer even tegenaan.
Het risico tot overstroming is dan weer teruggebracht tot eens in de 10.000 jaar.
balkon aan. Wie aan de achterzijde door het boezemgebied langs de Kinderdijkse lintbebouwing vaart, ziet overal bouw- sels achter en op de woningen. Architectonisch misschien niet altijd geheel verantwoord, maar het heeft zijn charme.
Forse pleister
Ook met de lintbebouwing richting Nieuw-Lekkerland ging het jaren zo. Totdat, in het kader van het Deltaplan, in de jaren '80 begonnen werd met afbraak van al dan niet verbouwde panden ten gunste van de dijkverhoging, die bij hoog water voor meer veiligheid van het achterland moest zorgen. De eerste gezinnen die hun huizen moesten verla-
ten, kregen als ‘forse pleister op de wonde’ een behoorlijke buidel geld. De terug te bouwen woningen werden daardoor beduidend luxer.
Maar de pot raakte snel leger en dus werden de uitbetalingen lager. Heel veel werd niet of kon niet worden teruggebouwd.
Het maakte dat er van de zo kenmerkende lintbebouwing weinig ‘lint’ meer overbleef. Degenen die konden blijven en eerder nog vanuit hun dijkwoning over de dijk heen konden kijken, keken na de operatie tegen een groene heuvel op, de tuimeldijk. Het uitzicht over de Lek werd hen ontnomen.
Het verdiende geen schoonheidsprijs en de dijkbewoners misten de verdwenen buren en hun huizen.
Verglijding
Inmiddels schrijven we het jaar 2013. De strijd tegen het water is niet uitgestreden. Eens per vijf à zes jaar worden de dijken nagekeken en steeds weer blijkt dat er aanpassingen nodig zijn om de veiligheid van de bewoners te garanderen.
De inzichten hoe dit aangepakt moet worden veranderen wel. Uit het rapport: Ruimtelijke Kwaliteit Dijkversterking Lekdijk Kinderdijk tot Schoonhovense Veer (2010), blijkt dat geleerd is van het verleden. Daar waar eerder het accent op de hoogte lag, ter bescherming van het achterland, ligt dit nu meer op het voorkomen van afschuiven van grond (opdrijving bodem), door het inslaan van een dam- of diep-
Een stuk eraan en/of een stuk erop.
herfst 2013 De hoekwoning Middelweg-Lekdijk, in vroeger jaren levensmiddelenwinkel, verdwijnt uit het dijkbeeld.
Dijkwoning 265 valt ten offer aan de dijkversterking en de bewoners zijn nog in onzekerheid of er terug gebouwd mag worden.
11
TEKST: Jippe Hoekstra • FOTOGRAFIE: Sjaak Loef
12 Groene Hart Leven
Open Monumentendag:
Macht & Pracht
Naarden is een gemeente met een complete vesting binnen haar grenzen: de vestingstad Naarden. De stad is gelegen aan de
noordkant van de Oude Hollandse Waterlinie en enkele eeuwen later maakte ze ook deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
Vesting Naarden
te koop
Utrechtse Poort, Naarden
13 herfst 2013
Macht
De rijkdom, schoonheid en grootsheid die macht kon voortbrengen is overal om ons heen in gebouwen terug te vin- den: kastelen en paleizen, grachtenpan- den, buitenplaatsen en landgoederen.
Gemeenten, waterschappen, provincies en het rijk hebben ook buitengewoon fraaie monumenten voor het openbaar bestuur gebouwd.
Ook voor de verdediging van een stad werd er indrukwekkend gebouwd:
vestingwerken met poorten, wallen, grachten en stevige muren. In de Gou- den Eeuw waren we ook nog steeds in
D
e Open Monumentendag valt dit jaar in het weekend van 14 en 15 september en heeft als thema Macht & Pracht. Veel monu- menten in ons land zijn gebouwd door machtige en rijke personen, zoals de adel en de geestelijkheid.Na de opkomst van de nieuwe rijken in de Gouden Eeuw, de kooplieden, die via hun samenwerkingsverband de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de oude adel ver overtroffen in rijk- dom, kwamen er prachtige gebouwen in de hoofdstad en langs de oevers van de Vecht. ’s Winters woonden de rijke burgers in hun grote herenhuizen aan de Amsterdamse grachten en
’s zomers gingen ze met de trekschuit of koetsen naar hun buitenhuizen langs de Utrechtse Vecht of de Amstel.
Omdat de gebouwen van de machtigen en rijken duurzaam, van natuursteen en bakstenen, werden gebouwd en de gebouwen van de minder rijken vaak van hout waren, zijn van die laatste categorie veel minder overgebleven.
Er zijn tijden geweest dat grote delen van een stad in vlammen opgingen.
Een klein ongelukje bij de haard kon een houten huis zo verwoesten.
oorlog met Spanje. De vesting Naarden is nog helemaal ongeschonden. Binnen de verdedigingswerken bevond zich een complete stad, met alle voorzieningen.
Die stad is nog grotendeels in takt en daarom is het onbegrijpelijk dat de Rijksoverheid de Vesting Naarden in de etalage heeft gezet. Te koop omdat het onderhoud van de vestingwerken zo’n 700.000 euro per jaar kost. Er zijn in verschillende delen van de vesting- werken bedrijfjes ondergebracht.
Laatst was ik in een restaurant waar een bruiloft werd gevierd. Op de groene hel- lingen van een lancet, een puntvormige landtong in de gracht, zaten de gasten in de zon. In het voormalige Arsenaal, de plaats waar wapens en munitie werd opgeslagen, heeft een bekende meubel- ontwerper zijn intrek genomen. Moge- lijkheden genoeg voor het rijk om inkom- sten te genereren, zou je zeggen!
Een grote diversiteit aan monumenten van Macht & Pracht zal op Open Monu- mentendag 2013 in het hele land toegan- kelijk zijn. Daar zijn vast monumenten bij die de rijksoverheid ook wil verkopen!
Bastion Turfpoort met wallen Stenen beer met monniken, Naarden
De Waterpoort, Naarden
Kies voor (h)eerlijke streekproducten!
kelijks aan de Jumbo, en ook andere su- permarkten in het Groene Hart tonen steeds meer interesse, evenals buurtslij- ters en pomphouders.”
Plofkippen en kiloknallers Waarom zijn streekproducten
toenemend populair? Allereerst omdat de consument steeds kritischer kijkt naar producten waarvan de herkomst of bereidingswijze onduidelijk is.
Voorbeelden zijn de plofkippen, kiloknallers en bespoten fruit.
Daarentegen zijn streekproducten duidelijk herkenbaar en hebben ze vaak een korte aanvoerlijn, zoals bijvoorbeeld boerenkaas of ambachtelijk bereide honing. Het beste zijn de gecertifi ceerde streekproducten uit het Groene Hart, die worden verkocht door de Groene Hart Coöperatie.
Een probleem is echter dat het Groene Hart bijna uitsluitend veeteeltbedrijven kent; dus melk en kaas in overvloed.
,,Maar waar haalt Abraham de mosterd vandaan? Of bier? Of meel? In deze
Streekproducten in de super!
A
l jaren staat de stichting op streekmarkten en braderieën met diverse artikelen uit het Groene Hart, onder meer met de we- reldberoemde biertjes van brouwerij De Molen uit Bodegraven en de honing van imkerij De Koning uit Vinkeveen.In 2011 werd een webwinkel gestart die al snel aan zo goed ging lopen dat werd besloten om ook een echte Groene Hart Winkel op te zetten. Deze winkel kwam in de bibliotheek van Woerden, waar ook het TIP (Toeristisch Infor- matie Punt) is gevestigd. In de biblio- theek komen bijna 300.000 bezoekers per jaar, en een groot deel hiervan weet de weg naar de Groene Hart Winkel inmiddels goed te vinden. Maar de doorbraak kwam in oktober 2012, toen de Stichting deelnam aan de Woerdense Beursvloer. ,,Al na een kwartier wer- den wij aangesproken door de bedrijfs- leider van de nieuwe Jumbo-vestiging in Woerden Tournoysveld, die graag streekproducten wil gaan verkopen. En een goede deal was geboren,’’ vertelt directeur Bernt Feis. ,,We leveren we-
In november 2012 begon de Groene Hart Winkel met de verkoop bij Jumbo;
inmiddels zijn er vele winkels bijgekomen.
De liefde gaat door de maag. Volgens deze formule probeert de Stichting Groene Hart mensen warm te maken voor het Groene Hart door de verkoop van streekproducten. Want bij elk streekproduct hoort een prachtig ‘streekeigen’ verhaal.
Bezoek onze winkel langs de Vecht in Breukelen (op zaterdag geopend van 9.00 tot 14.00 uur) Meer informatie? Bel of mail naar: 0346 - 25 96 30 of info@schulp.nl Kijk ook eens op: www.schulp.nl
- 100% sap van vers fruit - 0% toevoegingen - Exclusief assortiment
GEPERST IN BREUKELEN
Imkerij de Koning Heulweg 24 3645 HD Vinkeveen Tel: (0297) 262061 Mob: 06 48727550 Info@honingvandekoning.nl www.honingvandekoning.nl
producten worden grondstoffen
verwerkt die absoluut niet in het Groene Hart groeien. Daarom trekt de Groene Hart Winkel de grens wat ruimer: wij verkopen producten die wel op een ambachtelijke manier in het Groene Hart zijn bereid, maar waarvan de grondstoffen niet perse allemaal uit het Groene Hart hoeven te komen,’’ aldus Feis. Voorbeelden zijn de biologische bierbrouwerij De Leckere uit de Meern, Schulp Vruchtensappen in Breukelen en Molen De Windhond in Woerden.
Gewone mensen, normale prijzen Streekproducten hebben nog wel een wat elitair imago; ze zijn erg duur. Daarom wil de Groene Hart Winkel graag gewone mensen bereiken. Streekproducten moeten gewoon in de schappen van de supermarkten komen, liefst ook tegen een schappelijke prijs. Daarom is de Groene Hart Winkel op zoek naar producenten die tegen redelijke prijzen willen leveren: zoals een lekker likeurtje, mosterd of jam uit het Groene Hart.
Wie durft de uitdaging aan?
16 Groene Hart Leven
O
m handen en voeten te geven aan het streven om bestaande bedrijventerreinen te verduurzamen wordt binnenkort de Green Business Club Groene opgericht. Afgelopen jaar waren tal van bedrijven, waaron- der Grontmij, Cofely en Unica maar ook veel bedrijven uit het MKB, betrokken bij de voorbereidingen.In juni manifesteerde de GBC zich bij de Vliegende Start van de nieuwe Stuurgroep Groene Hart; de Stuurgroep heeft de Green Business Club opgenomen in haar projecten.
En in juli was de GBC, samen met Stichting Groene Hart, de
D
oor aan collega-ondernemers helder de belangen hiervan toe te lichten en doelen haalbaar te formuleren krijgt hij vrijwel 100%van de ondernemers op het bedrij- venterrein in beweging. Maar ook gemeente en provincie werken met hen mee om het bedrijventerrein De Copen, dat nu 45 jaar oud is, te revitaliseren.
René Straver kan anderen inspireren en motiveren en is de drijvende kracht die visie en daadkracht combineert.
Groene Hart krijgt Green Business Club
rené straver (Amobi):
’Geen meter Groene Hart meer omspitten voor nieuwbouw!’
René Straver is directeur van Amobi Holding BV. Een bedrijf dat zich bezig houdt met de derde huid van mensen: het interieur van een woning of bedrijfsgebouw. Tevens is hij de voorzitter van de bedrijfsvereniging De Copen, een bedrijventerrein gelegen in Lopik. Zijn motto is: ‘Een goede ondernemer zorgt voor een goede omgeving’.
René Straver is samen met zijn vrouw Marjo de initiator van de schitterende beeldentuin De Wilgengaarde in Benschop.
ven. Renovatie van bestaand vastgoed is veel fatsoenlijker en minder ver- spillend dan nieuw bouwen. Van het Groene Hart moet geen meter groen meer worden omgespit voor nieuw- bouw,” aldus Straver.
Nu zijn de maatregelen gericht op de technische zaken. Maar een bedrijf en dus een bedrijfsterrein is een levend document dat krimpt en groeit en ver- andert. Dus in de toekomst kan het zijn dat ook andere zaken belangrijk worden. Een visie en een verbindende kracht zijn beide nodig om dit soort processen op gang te krijgen.
René Straver is voor dit bedrijventerrein die drijvende kracht.
Parkmanagement
Op de Copen is parkmanagement inmiddels ingevoerd. De revitalisatie is goed op weg: de wegen zijn vernieuwd, verlichting is gemoderniseerd, beveili- ging is samen opgezet en er is een geza- menlijke tuin. Verder is glasvezel gerea- liseerd evenals elektrische laadpalen bij een nieuw gezamenlijk parkeerterrein én wordt het fietsen gestimuleerd.
,,Je doet dit renoveren voor en met elkaar, want dat is nodig om te overle-
medeorganisator van de conferentie Groene Cirkels bij bier- brouwer Heineken in Zoeterwoude. In een convenant tussen Heineken, provincie Zuid Holland en Alterra is verwoord hoe kringlopen van energie, mineralen en voedsel beter op elkaar kunnen aansluiten.
De GBC Groene Hart wil bij het project Groene Cirkels ook andere bedrijven in het Groene Hart betrekken; het Heine- kenmodel zou je over het hele Groene Hart kunnen uitrollen.
Daarbij kan gebruik worden gemaakt van de expertise in het netwerk van de bijna 400 bedrijven die achter de GBC staan.
actief
Uit ✿
Fruitdag op Slot Zuylen
Traditiegetrouw organiseert Museum Slot Zuylen op de eerste zondag van oktober haar jaarlijkse fruitdag. Dit is een feest voor groot en klein in de zo mooi bewaard gebleven kasteeltuin en het eeuwenoude kasteel.
www.slotzuylen.nl
Met de Stichting op pad
Komend najaar organiseert Stichting Groene Hart drie leuke excursies. Op 29 september is er een industrieel erfgoedexcursie door het zilverstadje Schoonhoven. Op zondag 6 oktober staat een excursie in Alphen aan den Rijn de kalender. De excursies beginnen om 14 uur, duren 2 uur en kosten voor donateurs € 10 (incl. stadsgids en een drankje met iets lekkers).
Op zaterdag 26 oktober is de traditionele vaartocht in de Nacht van de Nacht over de Reeuwijkse Plassen. Deze kost voor donateurs incl. drankjes € 10 (kinderen € 7,50).
Aanmelden: contact@groenehart.info SAMENSTELLING: Ans Baar
Open Monumentendag:
Macht & Pracht
Open Monumentendag 2013 heeft het thema Macht & Pracht. Een grote diversiteit aan monumenten is op gratis toegankelijk.
www.Openmonumentendag.nl
Gouda Waterstad Festival
Het Goudse festival is verdeeld over drie zaterdagen. Op 14 september staat een havenconcert, straattoneel en muziek op het programma.
Op 21 september staat in het teken van ‘fietsen onder de waterspiegel’.
Deelnemers fietsen langs sluizen en gemalen en worden getrakteerd op verhalen over de historie en de werking van deze unieke waterwerken.
Wandelaars kunnen zaterdag 28 september mee met gids Marina Perdijk, langs de sluizen, molens en gemalen.
www.goudawaterstad.nl 14-21 september
Feest aan de Lek
Het Schoonhovense ‘Feest aan de Lek’ biedt zowel op het water als aan wal tal van activiteiten. Een echte maritieme happening die beslist de moeite van een bezoek aan Schoonhoven waard is.
www.schoonhovenaandelek.nl/rivierdag 14 september
6 oktober
27-28-29 september
Najaar
17 herfst 2013
Fortenmaand
De hele maand september kunnen liefhebbers van cultuur, natuur, historie, kunst, muziek, theater en lekker eten en drinken terecht bij een van de vele forten die Nederland rijk is. Kijk voor de uitgebreide agenda en meer informatie op www.fortenmaand.nl.
september
14 en 15 september
Turfrace -Warmond- Vinkeveen-Warmond
Driedaagse prestatietocht die het traditionele vervoer van turf in herinnering brengt.
www.zeilvaartwarmond.nl
De Week van de Smaak
De Week van de Smaak, een nationaal evene- ment, staat dit jaar in het teken van ambachtelijke streekproducten, seizoenproducten en biolo- gische voeding. Een overzicht van de activiteiten is te lezen op www.weekvandesmaak.nl
28 september t/m 6 oktober
18 Groene Hart Leven
TEKST: Jippe Hoekstra • FOTOGRAFIE: Ontwerpstudio ART TRIO/Art Broker Design
Coca-Cola flesje Raymond Loewy, die ook keukens en auto’s ontwierp.
De saaie bruine zakken waarin de grammofoonplaten werden verkocht werden fraaie LP-hoezen met vaak psychedelische ontwerpen. Posters en affiches hingen niet alleen aan de gevels van de filmhuizen en theaters, maar ook aan de muren van de tie- nerkamers. De jeugdcultuur kreeg de ruimte en ontwikkelde zich razendsnel tot een economische motor van belang.
Modehuizen, zoals dat van Courreges en Cardin kwamen met ontwerpen die ook de jeugd aanspraken. Ontwerpers
KUNsT IN HeT
HArT groene
lieten zich ook inspireren door wat de jongeren zelf bedachten. Broeken met wijde soulpijpen!
En Carnaby Street in Londen was het Mekka van de hippies. Mode uit die tijd is ook nu weer helemaal hot, of zou het kunnen zijn. De Sixties komen tot leven in Gorcums Museum.
Van 12 oktober 2013 t/m 16 februari 2014
’Sixties, design, fashion and music’ in Gorcums Museum
Sixties herleven in expositie
Dat de zestiger jaren van de vorige eeuw zo bijzonder waren, beseften we pas toen ze al lang voorbij waren. Dat is het lot van alle generaties: Je doet wat je moet doen, je gaat gewoon naar school of naar je werk, je krijgt kinderen en je maakt carrière en het leven kabbelt voort. Pas later besef je dat het een heel bijzondere tijd was.
D
e Rolling Stones in het Kurhaus in Scheveningen en de Beatles in de veilinghal in Blokker NH. Daar was je bij, heel gewoon, maar mijn kleinzoon wil het niet geloven. En waarom had ik mijn Puch met het hoge stuur niet voor hem bewaard? De Sixties, facinerend!In de tentoonstelling ‘Sixties, design, fashion and music’ gaat het Gorcums Museum terug naar de iconen van die jaren zestig. Met futuristisch meubilair van Joe Colombo en Pierre Paulin die voor de Nederlandse meubelfabriek Artifort een collectie tijdloze stoelen ontwierp. Met de ontwerper van het
Ondanks het feit dat de afgelopen jaren belang- rijke musea, zoals het Rijks- museum en het Stedelijk na grondige en kostbare restauraties zijn heropend, verkeren andere musea in de problemen, zoals het Tropenmuseum in Amster- dam, maar ook kleinere musea als het Stadsmuseum van Woerden hebben het moeilijk. Gemeenten laten musea vaak niet ongemoeid als ze moeten bezuinigen.
www.gorcumsmuseum.nl
Chaise longue van Pierre Paulin
Republiek en de zilversmeden in Delft doen niet onder voor hun Amsterdamse vakgenoten. Daarnaast is er de schilderkunst met het Delftse Lucasgilde. Hier is Vermeer in gezelschap van schilders die binnen en buiten de Republiek worden gerespecteerd zoals bijvoorbeeld Michiel van Mierevelt, Emanuel de Witte, Leonart Bramer.
Delftse welgestelden
Het stadsbestuur komt in handen van voorname Delftse families. Ze zijn trots op hun maatschappelijke positie en tonen dat bijvoorbeeld door schilders opdracht te geven hen te portretteren in kostbare kleding; vaak met de hele familie.
Chirurgijnen laten zich afbeelden op 'anatomische lessen' en ook de schuttervendels laten zich trots schilderen.
Er wordt ook prachtig tafelzilver gemaakt. Delfts aardewerk, dat voor huiselijk gebruik en decoratie dient, spiegelt zich aan het Chinese porselein. Wie dat prefereert, kan kiezen uit de ruime aanvoer van porselein door de VOC, die sinds haar oprichting ook een kantoor in Delft heeft.
www.prinsenhof-delft.nl
TEKST: Jippe Hoekstra • FOTOGRAFIE: Sjaak Loef en Museum Het Prinsenhof
KUNsT IN HeT
HArT groene
Mrs. B
Engels Antiek
& Curiosa
Voor mooie spiegels, karaffen, kandelaars, bestekjes, houten kistjes, oud glaswerk, leren koffers, verzilverde theeserviezen, lampen,
en ander Engels (klein)antiek.
Portengen 16 3628 EE Kockengen
06-22904368 www.mrsbantiek.nl
zaterdags open van 10.00-17.00 verder op afspraak
Delft, de oude historische stad in
Holland, herbergt tal van monumenten.
Eén daarvan is het Prinsenhof, de verblijfplaats van Willem van Oranje in Holland. Nu is het een belangrijk museum. Museum Het Prinsenhof vertelt het verhaal van Willem van Oranje en zijn rol bij het ontstaan van de Nederlandse Republiek.
Museum Het Prinsenhof
Pracht en praal in Delft
D
e Nederlandse gewesten boden weerstand tegen de Spaanse overheersing in de Tachtigjarige Oorlog.In het museum komen bezoekers meer te weten over de belangrijkste gebeurtenissen uit deze roerige periode. Er is ook een uitgebreide collectie 17de-eeuwse kunst en kunstnijverheid te bewonderen.
Naast de pracht en praal van de elite wordt ook het dagelijks leven dan de gewone, vaak arme burgers van Delft getoond.
Van de schilderijen van Johannes Vermeer, die zijn hele leven in Delft woonde, kennen we de rijke interieurs. Helaas bezit Het Prinsenhof zelf geen enkel schilderij van deze beroemde schilder. Daarvoor moeten belangstellenden naar het
Mauritshuis in Den Haag of het Rijksmuseum in Amsterdam.
Ook in New York hangen in The National Gallery enkele schilderijen van Vermeer.
De Gouden Eeuw
Vier jaar na de moord op Willem van Oranje in 1584 ontstaat de Republiek der Verenigde Nederlanden. In de roerige jaren daarna schudt de Republiek het Spaanse juk langzaam van zich af. De Gouden Eeuw breekt aan met een toename van de welvaart, maar niet voor iedereen in de stad. De keukenmeiden van de rijke inwoners kopen verse zalm op de markt en de koppen en graten zijn voor het gezin van een werkloze wever. Aan het begin van de 17de eeuw is Delft een voorname stad die met 20.000 inwoners tot de grotere steden van de Republiek behoort.
De aardewerkindustrie wordt de belangrijkste van de
20 Groene Hart Leven
bewoners vertimmerd met wat in de zeventiger jaren mode was: plafondbal- ken werden weggewerkt met schrootjes, hardboard platen tegen de deuren en dergelijke. Wij konden dat er allemaal weer uithalen,’’ blikt het echtpaar terug.
,,Het zomerhuis was bouwkundig zo slecht dat het geheel opnieuw opgetrok- ken is, waarbij de nodige oude materi- alen zijn hergebruikt. Hiervoor heb ik in ruim twee maanden negenduizend ijsselsteentjes schoon gebikt,’’ verzucht de 60-jarige geochemicus en bedrijfs- kundige, terugdenkend aan die tijd. ,,In de verbinding tussen de boerderij en het zomerhuis hebben we een extra tussen- deur geplaatst. Die biedt toegang tot het zomerhuis dat verhuurd wordt als va- kantiewoning. Door die aparte toegang houden wij ook onze privacy,’’ vult de gastvrouw haar man aan.
Kerkuil
,,De laatste bewoner van Bethlehem heeft weinig onderhoud gepleegd,’’
meent Juffermans. ,,We hebben eerst zestig tot zeventig bomen moeten rooien
voordat de boerderij zichtbaar was. Het herstel van de fundering was een aardige tegenslag. De boerderij was door het verrotten van de houten palen van de fundering afgezakt, waardoor de muren scheef trokken.’’ Juffermans wijst naar de scheve balken in de deel. ,,De boerde- rij is in zijn geheel met balken en al ver- zakt naar links en naar achteren. Er is een houtskelet aan de binnenkant gezet, daardoor zijn de binnenmuren recht. De deel in het achterhuis gebruiken we als woonkamer. De openhaard in deze ruim- te stamt uit de jaren zeventig, net als de zitkuil. Dat was toen mode.’’
,,Bij Shell heb ik veel ervaring opgedaan als projectmanager. Een boerderij restau- reren is ook een project, je eigen project met je eigen budget.’’ Het opknappen en onderhouden doet het echtpaar samen.
,,Terwijl Hendrik het grote werk doet is mijn hobby de tuin, de binnenhuis- architectuur en het schilderwerk zowel binnen als buiten,’’ vertelt de 58-jarige onderwijzeres. ,,De vorige eigenaar heeft de tuin zoals hij nu is in grote lijnen aangelegd. De achterkant van de tuin is
D
e makelaar verkocht het pand als Hofstede Bethlehem, maar het hofstede was ver te zoe- ken,’’ herinnert Hendrik Juffermans zich. ,,Het pand was sinds de laatste bewoner in de tachtiger jaren van de vorige eeuw totaal verwaarloosd, deels ingestort en overwoekerd door woud.We hebben eerder zelf panden opge- knapt. Wij wilden, na succesvolle car- rières voor mij bij Shell en Cock in het onderwijs, nog één pand opknappen om vervolgens een tweede loopbaan te be- ginnen in de gastvrijheid op eigen erf.’’
Schrootjes
Hofstede Bethlehem is een voormalige melk- en kaasboerderij. De boerderij is omstreeks 1776 gebouwd, kort na het droogmalen van de Noordplas in Ha- zerswoude-Dorp. De pekelbaden en de kaasplanken zijn nog terug te vinden in één van de twee kelders. Tot begin jaren zeventig van de vorige eeuw was de zuivelboerderij nog in werking. ,,Toen kreeg het pand een woonbestemming en is de boerderij door de toenmalige
TEKST: Hannemaria • FOTOGRAFIE: Maarten Schurink
Hofstede Bethlehem
laat droom uitkomen
Vanuit een droom en ideaalbeeld heb- ben Cock en Hen- drik Juffermans in 2007 grote stappen gezet. Zij kochten Hofstede Bethlehem in Hazerswoude met als droom het op te knappen en deels als Bed & Breakfast of vakantiewoning te verhuren.
„
bosachtig. Dit trekt fazanten, hazen, in- secten en vogels waaronder een kerkuil en steenuil, aan. Ook is er een groente- tuin, bloementuin en boomgaard.’’
Monumentenprijs
Na twee jaar fulltime verbouwen waarbij het pand zorgvuldig terug werd gebracht in de stijl van de jaren vijftig, kreeg het echtpaar Juffermans een mooie erkenning voor hun inspan- ningen: de monumentenprijs. ,,Sinds deze prijs is er een discussie binnen de gemeente Rijnwoude, waar Hazers- woude-Dorp onder valt. Gelijkgestem- den meenden dat er geen beleid was betreft monumenten. Ik ben toen met
Wij willen u het leven met de dieren en de natuur in de omgeving van onze schaapskooi laten beleven.
Door het hele jaar heen groeien we met de lammetjes van de geboorte naar het volwassen schaap. Bij ons in de schaapskooi mag u tijdens de lammertijd de schaapherder helpen, en van mei tot en met september zijn er volop mogelijkheden om met de schaapherder op pad te gaan met de kudde naar het achterliggende polderlandschap. Tevens valt er te genieten van de alle activiteiten in en om de schaapskooi en haar bezoekerscentrum.
Bed & Breakfast
Onze bed & breakfast is het gehele jaar geopend, evenals de vakantie bungalow "de Hooiberg" .Tevens
geschikt voor groepsaccommodatie en familiereünie. U bent van harte welkom.
Zakelijk
Naast de ruimtes voor vergaderingen en zakelijke bijeenkomsten met of zonder catering, bieden wij clinics management en teambuilding aan.
Recreatie
Knapzaktocht. Educatieve en recreatieve activiteiten voor families en speciaal voor kinderen. Mee met de herder, Op zoek naar de kudde.
Natuurexcursie. Bezoek aan de schaapherder.
Workshops/activiteiten
We hebben het gehele jaar een ruim aanbod aan workshops, b.v. wolvilten
Welkom bij Schaapskooi Ottoland!
uit de vacht, wilgentwijgen vlechten, wol spinnen etc.
schaapkooi Ottoland VOF A 89
2975 Bd Ottoland T: 0184 - 642293 M : 06 - 51786764
info@schaapskooiottoland.nl www.schaapskooiottoland.nl
le panden binnen de kernen. Door het nieuwe monumentenbeleid komen de eigenaren voor subsidie in aanmerking.
Dit is niet alleen een stukje behoud van de kernen, maar ook een stukje cultuur van het Groene Hart.’’
Vakantiegasten genieten van een oase van rust in het Groene Hart. Ze hebben een prachtig uitzicht op de schapenwei van de buren. De tuin aan de kant van het zomerhuis mogen ze tijdens het ver- blijf tot hun domein rekenen. Ze kun- nen zelfs een hengeltje uitgooien in de sloot. Het echtpaar Juffermans draagt het Groene Hart graag uit naar hun gasten.
www.hofstede-bethlehem.nl een aantal anderen een burgerinitiatief
begonnen om aandacht te vragen voor het behoud en goed beheer van karak- teristieke objecten binnen de kernen van Rijnwoude. Het gevolg was dat de gemeenteraad in 2011 een nieuw mo- numentenbeleid heeft vastgesteld en een aantal gemeentelijke monumenten heeft aangewezen,’’ vertelt de vutter.
Juffermans vindt dat de monumenten bewaard en functioneel moeten blijven:
,,In 1980 waren er nog ongeveer 97 mo- numentale panden in de gemeente geïn- ventariseerd, in 2009 waren 27 van deze panden gesloopt. Het burgerinitiatief
‘Monumenten in Rijnwoude’ heeft een inventarisatie gemaakt van monumenta-
Boerderij uit 1776 bekroond met Monumentenprijs
(advertorial)
Daadwerkelijk beginnen in een klein gebied dat ruwweg ligt tussen Lopik, Montfoort, Oudewater en IJsselstein.
Dan realiseren wij de 20%’s doelstelling van het rijk én we houden ongeveer 8 miljoen euro in ons eigen gebied vast door de besparing op energiekosten.
Een financieel rendement dat tussen de 9 en de 11 % ligt. Zulke rendementen levert een bank je niet op.”
Samen met LTO wordt als extra stap advies gegeven aan agrariërs.
Sinds 1 juli van dit jaar is immers de regeling van kracht dat een subsidie wordt verstrekt wanneer je bestaande asbestdaken verwijderd en daarvoor in de plaats PV panelen op de daken plaatst. Een regeling die net even een steuntje in de rug is bij de sanering van asbest daken en een versnelling voor het plaatsen van PV panelen kan opleveren. Een andere mogelijkheid voor bedrijven ligt in het aanbieden van PV-privé regeling. Niet een fiets of een PC, maar zonnepanelen. Panelen die de werknemers zelf installeren. Zij krijgen zo niet alleen zelf het financiële voordeel van lage energiekosten, maar
22 Groene Hart Leven
S
olar Valley wil dat in de Utrechtse Waarden maximaal zonne-energie wordt opgewekt.Wim van den Pol is een van de initia- tiefnemers in Montfoort. “De partners dragen hun kennis en expertise aan om in dit gebied zowel energie te besparen als duurzaam op te wekken met behulp van zonnepanelen. Deze techniek is overal toepasbaar, de tijd is rijp.” Geen ingewikkelde juridische constructies worden opgezet. “We willen gezamen- lijk, als een community, laten zien dat veertig miljoen kWh duurzaam opge- wekte zonne-energie per jaar haalbaar is.” Een klein aantal bedrijven (de part- ners) bieden complete oplossingen van financiering tot vakkundige installatie.
Daarachter staan een aantal supporters welke het initiatief ondersteunen. Maar de belangrijkste spelers zijn de mem- bers, iedereen met zonnepanelen. Zon- nepanelen zijn rendabel voor bedrij- ven, agrariërs en particulieren. “We bouwen onze eigen energiecentrale in een gebied van ca 17.000 ha en 70.000 inwoners. Er ligt 518 ha dakoppervlak te wachten op efficiënt, dubbel gebruik.
De Utrechtse Waarden
op weg naar jaarlijk s 40 miljoen kWh opgewekte zonne-energie
ze brengen ook hun buren en de hele straat in beweging.
Op 30 mei waren Koning Willem Alexander en koningin Maxima op hun Nederlandse tour op bezoek in IJsselstein. Daar vertelde Wim van den Pol aan hen over het initiatief. Zij vonden het een goed idee: Koninklijke goedkeuring dus voor Solar Valley.
Voor iedereen die in de Utrechtse Waar- den woont geeft dit initiatief hopelijk juist dat zetje dat nodig is om zelf energie producent te worden. Kijk naar de aanbiedingen en de manier van wer- ken op http://www.solarvalley.nu/.
Sluit u aan en laat de teller oplopen tot de waarde van 40 miljoen kWh.
Voor diegenen die elders wonen, kijk eens rond of er in de eigen buurt een coöperatie is opgericht (http://www.
groenehartenergie.nl/ in Alphen aan den Rijn) en wellicht andere initiatieven om zelf de productie van zonne-energie te realiseren. Want de verslaving aan olie is niet duurzaam.
De markt voor zonne-energie is niet meer te stoppen.
Laat de zon
herfst 2013 23
Klankbordbijeenkomst OHWL met historicus david Onnekink
Op donderdag 5 september organiseert de Stichting een Klankbord-bijeenkomst OHWL met de bekende historicus David Onnekink (Universiteit van Utrecht).
Dr. Onnekink zal een inleiding houden over de Vrede van Utrecht en de relatie met de OHWL en stadhouder Willem III.
Ook zal informatie worden gegeven over het noordelijke waterliniepad, dat op 6 november wordt geopend.
De bijeenkomst wordt gehouden in het historische stadhuis van Weesp, begint om 13.30 uur en is vrij toegankelijk. contact@groenehart.info
In het kader van het programma Erfgoedlijnen gaat deze provincie de Oude Hollandse Waterlinie op de kaart zetten, naast o.m. buitenplaatsen, limes en Atlantikwall. Voor het
onderdeel OHWL is € 246.500 uitgetrokken. Hiervan is de helft bestemd voor restauratie van het Dalembolwerk en de Vurensche Sluis in Gorinchem en € 109.500 voor projecten van de Stichting Groene Hart, zoals de herinrichting van
historische slagvelden, wandelommetjes in o.m. Gorinchem en Leerdam, een kano-overstapplaats bij de inlaatsluis in Hekendorp en herinrichting inundatievelden bij de Wierickes.
Ook komt er, naar het voorbeeld van het panorama Kraijenhoff, een Panorama Coehoorn met een visie op de ontwikkeling van de vestingsteden.
Het is de bedoeling dat deze projecten nog dit najaar van start gaan. De totale kosten van de OHWL-projecten van de Stichting bedragen anderhalve ton; daarvan is € 40.000 gedekt door bijdragen van gemeenten, fondsen en andere partijen en een eigen bijdrage van de Stichting Groene Hart.
Het Panorama Coehoorn – genoemd naar de beroemde ontwerper van de OHWL - vormt het kader voor de OHWL-projecten die de Stichting in Zuid-Holland gaat uitvoeren.
stichting wil slagvelden waterlinie laten herleven
Toeristen die de slagvelden van de Oude Hollandse Waterlinie bezoeken en automobilisten die langs de A 12 de waterlinie passeren. Dat zijn enkele plannen die de Stichting Groene Hart wil realiseren om de OHWL weer op de kaart te zetten.
Intussen wordt hard gewerkt aan de realisering van het noordelijke waterliniepad. Het zuidelijke deel – van Gorinchem tot Woerden – is al in november 2011 opgeleverd.
De nieuwe route start in Woerden en loopt via Ronde Venen en Abcoude naar Weesp en Muiden.
Op woensdag 6 november zal het pad feestelijk worden geopend door de Utrechtse Gedeputeerde Bart Krol en de Noord-Hollandse Gedeputeerde Jaap Bond. Er is gekozen voor een symbolische locatie: het eeuwenoude Fort Uitermeer, dat vroeger bij de Oude en na 1815 bij de Nieuwe waterlinie hoorde. Het fort ligt pal op de provinciegrens en was eeuwenlang omstreden tussen de Hollanders en de Utrechters.
Even verderop ligt de oude Hinderdam in de Vecht, ook al zo’n interprovinciale twistappel.
De Stichting hoopt dat het waterliniepad Utrecht en Noord- Holland zal verbinden en een eind zal maken aan deze eeuwenoude vetes en twisten.
Website over OHWL Voor meer nieuws over de Oude Hollandse Waterlinie zie:
www.waterliniewerelderfgoed .nl
Gedeputeerden geven startsein voor waterliniepad in Fort Uitermeer
actief
