inTernisTendagen 2011 NIV

Nederlandse Internisten Vereniging

Kracht in diversiteit .

Thema

80 jaar NIV

80 jaar NIV: Feestelijke Internistendagen

We gaan voor de Oscar Update in acute

geneeskunde en medisch onderwijs

Uit de comfortzone Verslag van twee hands-on-sessies

Aan welke differentiaal- diagnose denkt u?

Terugblik op de Grand Rounds

inTernisTendagen 2011 NIV

Magazine voor de internist

13 – 15 april 2011 Maastricht, NederlaNd

in h o u d

UITERST KRACHTIGE LDL-VERLAGING

DOOR UNIEKE WERKING

Bevestigd door Nederlandse studie (EASEGO, 2008)

Uitgevoerd door de Werkgroep Cardiologische Centra Nederland

Unieke werking door remming van zowel

de cholesterolproductie als de cholesterolabsorptie in één tablet

0109VYT08NL63O0108

1. Roeters van Lennep, H.W.O. e.a., The effi cacy of statin monotherapy uptitration versus switching to ezetimibe/simvastatin: results of the EASEGO study. Current Medical Research and Opinion, Vol.24, No.3, 2008, 685-694

Raadpleeg de productinformatie (SPC) alvorens Inegy voor te schrijven. Voor de verkorte productinformatie zie elders in dit blad.

Postbus 581, 2003 PC Haarlem. Tel. 0800-9999000, e-mail: medicalinfo.nl@merck.com, www.msd.nl, www.univadis.nl

Jos van der Meer geëerd 4

“Internisten zijn net

koekenbakkers” 4

Plenaire sessie Interne geneeskunde I

Uit de comfortzone 5

Verslag van twee hands-on-sessies De NIV komt naar u toe! 6 Hoogtepunten van de algemene ledenvergadering

We gaan voor de Oscar 7 Update in acute geneeskunde en medisch onderwijs

80 jaar NIV – Kracht in diversiteit 7 Opening door Frank Bosch

Plenaire sessie Interne

geneeskunde II 7

De NIV-loop 8

Sportief, sportiever, sportiefst…

De grote visite – Aan welke differentiaaldiagnose denkt u? 9 Terugblik op de Grand Rounds

Feiten en cijfers NIV 10

Voorwoord

Zeer geachte collega’s,

Voor u ligt het Congresnummer van de 23^e Internistendagen, die dit jaar wel heel bijzonder waren vanwege het 80-jarig bestaan van de NIV.

Moe maar voldaan kunnen we terugkijken op een spetterend lustrum dat is gevierd met een recordaantal deelnemers: bijna 1500. Het motto van de NIV,

‘Kracht in Diversiteit’, liep als een rode draad door het programma; gedurende drie intensieve dagen werd een sterk medisch inhoudelijk programma afgewis- seld met ‘uitstapjes’ naar andere vakgebieden, muziek en cabaret.

Het programma kende een aantal belangrijke vernieuwingen. Zo waren de populaire ‘Meet-the-expert’-sessies uitgebreid met de mogelijkheid om ‘hands- on’ te gaan. Ook de nieuwe sessie ‘Grand Rounds’ zorgde voor een verhoogde interactie tussen podium en publiek. Wie nog steeds te veel het gevoel had op congres te zijn in plaats van in het ziekenhuis, kon ‘live’ vanuit het MECC een simulatietraining volgen in het Academisch Ziekenhuis Maastricht!

Maar de dagen boden niet alleen een mogelijkheid voor vakinhoudelijke ver- dieping. Verspreid over de dagen werd ons vak voortdurend in een bredere context geplaatst. Als u zich bijvoorbeeld afvraagt wat het verband is tussen Interne Geneeskunde, de evolutie c.q. ontwikkeling van de Nederlandse volks- mentaliteit en het weerbericht, dan kunnen we u slechts antwoorden dat u er eigenlijk bij had moeten zijn…

Uiteraard was er voldoende gelegenheid om met collega’s uit het hele land bij te praten, en hun sportieve dan wel artistieke talenten te bewonderen. Ook kunnen natuurlijk de NIV-loop gevolgd door een ludiek cabaret, diner en spet- terend feest niet onvermeld blijven.

Kortom, het waren drie fantastische dagen waarin veel geleerd, maar ook veel gelachen en genoten kon worden. Na een unieke slotsessie, waarin onze ‘eigen celebs’ Elsken van der Wall en Marcel Levi in discussie gingen onder leiding van Matthijs van Nieuwkerk, kan er maar één ding geconcludeerd worden: internis- ten zijn niet stoffig maar sexy!

Karin Kaasjager, voorzitter Commissie NIV-dagen Johanneke Portielje, secretaris NIV

iNhoUd

Dr.C.J.Roosprijs 2011 11

De nerd is sexy 12

Cabaret en De Internist Draait Door Abstractpresentaties 13 JNIV-Opleidingsprijs 2011 13

Toppublicaties 14

W oe n sd a g 1 3 a Pr iL

W oe n sd a g 1 3 a Pr iL

De uitreiking van de prestigieuze Prof. dr. A.A. Hijmans van den Bergh- penning mocht uiteraard dit lustrum- jaar niet ontbreken. Elke vijf jaar wordt deze penning toegekend aan een Nederlandse internist wegens zijn/haar verdienste op het gebied van de Interne Geneeskunde.

Dit jaar reikte prof. dr. Mark Kramer (VUmc) de penning uit aan prof. dr.

Jos van der Meer uit Nijmegen.

Voorafgaand aan de overhandiging nam Kramer de zaal mee naar 1931, het jaar waarin professor Hijmans van den Bergh zijn collegezaal beschik­

baar stelde, met het doel de Neder­

landsche Specialisten Vereeniging van internisten op te richten. In een kort betoog benadrukte Kramer de belang­

rijke bijdrage die Hijmans van den Bergh aan de interne geneeskunde heeft geleverd. Kramer voegde toe dat Hijmans van den Bergh hierbij nooit de patiënt uit het oog verloor.

Enthousiasme

Vervolgens richtte Kramer de aan­

dacht op de laureaat, prof. dr. Jos W.M.

van der Meer, internist en hoogleraar aan het UMC St Radboud te Nijmegen.

Na een korte schets van Van der Meer als jonge assistent in opleiding – “Hij wist altijd briljant antwoord te geven op zijn eigen vragen” – benadrukte Kramer de bijzondere verdiensten van Van der Meer op wetenschappe­

lijk gebied. Vanaf een publicatie in de Lancet in 1984 tot een artikel in de New England Journal of Medicine dit jaar heeft Van der Meer belangrijk

onderzoek verricht met directe impli­

caties voor de patiëntenzorg. Hiernaast prees Kramer ook het feit dat Van der Meer altijd oog voor jong talent heeft gehad en op zijn inspirerende wijze veelbelovende internisten in opleiding enthousiast voor het onderzoek heeft weten te maken.

Lezing

De laureaat begon zijn lezing met een citaat van Isaac Newton: “If I have seen further, it has been because I was standing on the shoulders of giants”.

Van der Meer bedankte allereerst zijn persoonlijke leermeesters die gedu­

rende de verschillende fasen van zijn leven en opleiding tot internist

jos van der Meer geëerd voor onderzoek en oog voor jong talent

de ontwikkeling van een effectieve behandeling. Ook bij de beschrijving van zijn andere twee fascinaties, het chronischevermoeidheidssyndroom en chronische mucocutane candi­

diasis, kwam steeds naar voren hoe de grote gerandomiseerde gecontro­

leerde studies uiteindelijk altijd hun oorsprong vinden in observaties aan het ziektebed. Van der Meer eindigde zijn lezing met een oud citaat over het feit dat Hijmans van den Bergh nooit de patiënt uit het oog verloor. “En dan voel ik mij zeer met hem verwant”, besloot hij, waarna hij een daverend applaus ontving.

“iNterNisteN zijN Net koekeNbakkers”

Voor de eerste plenaire sessie Interne Geneeskunde hadden twee sprekers met een totaal verschillende achtergrond de opdracht gekregen te spreken over ‘Weer onvoor- spelbaar’. De eerste spreker, één van Nederlands meest bekende meteorologen, Erwin Kroll, begon zijn lezing met het duiden van de verschillen tussen meteorologen en artsen. “Kijk”, sprak Kroll, terwijl hij driftig over het podium heen en weer stapte,

“u kunt uw patiënt slecht nieuws geven, en daarna kunt u gewoon naar huis. Als ik slecht weer voorspel, dan moet ik er zelf doorheen.” Maar volgens Kroll bestaan er ook zeker overeenkomsten tussen beide beroepen, waaronder het diagnosticeren en prognosticeren. Prof. dr. Yvo M. Smulders borduurde hierop voort met de opmerking dat artsen, net als meteorologen, te veel tijd besteden aan het eerste. “Internisten zijn net koekenbakkers”, aldus Smulders. Vanuit het perspectief ‘ziekten bestaan niet, enkel zieken’ hield Smulders een helder pleidooi voor een flexibeler definitie van ziektebeelden en een verschuiving in aandacht van diagnostiek naar prognose.

“hij WisT aLTijd brIljaNt aNtwoord

Te geVen oP zijn eigen Vragen” echografie is aLLang NIet Meer

VoorbehoudeN aaN de radIoloog

uit de comfortzone

Verslag van twee hands-on-sessies

Een nieuw onderdeel op de NIV- dagen was de toevoeging van drie meer praktijkgerichte, interactieve sessies aan het meet-the-experts- gedeelte van het programma. Tijdens deze hands-on-sessies kreeg het publiek de kans actief mee te doen met de gepresenteerde casuïstiek.

Hieronder volgt een verslag van twee van deze sessies.

Nodale schildklierafwijkin- gen: echografie door de internist

“Wat willen jullie weten?” Met deze vraag stapte dr. Arie Berghout van het Maasstadziekenhuis (Rotterdam) direct de zaal in. Om de discussie ver­

volgens op gang te brengen presen­

teerde dr. Romana Netea­Meier (UMC St Radboud, Nijmegen) een casus van een 16­jarig meisje met een nodus van 8 mm in de linkerschildklierkwab.

Na enige achtergrondinformatie te

een belangrijke rol hebben gespeeld.

Tijdens een enthousiast betoog maakte Van der Meer het publiek deelgenoot van zijn drie belangrijk­

ste ‘bedside’­fascinaties. Van der Meer vertelde hoe een opvallende casus aanleiding gaf voor verder onderzoek.

De beschrijving van deze casus samen met vijf andere patiënten leidde tot de eerste publicatie over het Hyper­IgD­

syndroom (HIDS), die in 1984 in de Lancet werd geplaatst. Van der Meer beschreef hoe hij vanaf de ontdek­

king van dit ziektebeeld betrokken is geweest bij het achterhalen van de onderliggende pathofysiologie tot aan

hebben gegeven, richtte ze zich tot de zaal: “Wat is uw beleid? Zou u echo­

grafie overwegen?” Vervolgens liet Berghout zien welke voordelen echo­

grafie biedt bij de diagnostiek en het bepalen van beleid in zulke situaties.

Berghout pleitte ervoor dat internisten meer gebruik maken van deze tech­

niek. “Echografie is allang niet meer voorbehouden aan de radioloog”, aldus Berghout.

Do no further harm – het ABC van de acute geneeskunde

Helemaal interactief werd het bij de hands­on­sessie met het onderwerp acute geneeskunde. Bij binnenkomst werden deelnemers direct in kleine

groepjes opgedeeld om onder bege­

leiding één van vier de cursusleiders (dr. M.J. Blans, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem, dr. P.W.B. Nanayakkara, VUmc, Amsterdam, M.C.M. de Groot, Spaarne Ziekenhuis, Amsterdam en dr. Karin Kaasjager, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem) een acute situatie na te spelen. Rondom een bed met een ‘echte’ patiënt kregen de deelne­

mers verschillende rollen toebedeeld, waaronder die van arts, verpleegster en familielid.

Rollenspel

Na een korte schets van de acute casus door Blans in de rol van ambulance­

broeder kon, gevolgd door een ‘succes

niV inTernisTendagen 2011

4 niV inTernisTendagen 2011 5

d o n d er d a g 1 4 a Pr iL

W oe n sd a g 1 3 a Pr iL

Een item dat dit jaar hoog op de onderwijsagenda stond, was de rol van scenario- en teamtraining in de acute geneeskunde. Cor Postma, Jan te Maten , Patricia Stassen en Esther Coolen vertellen er meer over.

Tijdens zijn inleiding besprak dr. Cor Postma (UMC St Radboud, Nijmegen) hoe het medisch onderwijs is veran­

derd van individueel en artsgericht in de 20^e eeuw naar een meer team­ en patiëntgeoriënteerde benadering in de 21^e eeuw. In een parallel met de luchtvaartindustrie benadrukte hij dat hierbij teamtraining essentieel is.

Simulatietraining

Hoe zo’n teamtraining er dan dient uit te zien, werd vervolgens toege­

licht door dr. Jan ter Maten (UMC Groningen). Ter Maten begon zijn lezing met een korte maar ontluiste­

rende schets hoe medische fouten in de spoedeisende hulp kunnen optre­

den door bijvoorbeeld het onderschat­

ten van de situatie door de arts en het falen van de organisatie. Onderzoek heeft echter aangetoond dat simu­

latietraining het medisch handelen aanzienlijk kan verbeteren, vergele­

ken met traditionele scholing. Daarna besprak Ter Maten enkele belangrijke aspecten van de opzet, inhoud en organisatie van de training, die nodig zijn om tot een goede, geïntegreerde

pleNaire sessie iNterNe GeNeeskUNde ii

Als eerste spreker voor deze plenaire sessie was emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde prof. dr. Herman Pleij uitgenodigd. Met een ongekend aantal woorden per minuut werd de zaal getrakteerd op een zeer herkenbare en vermakelijke omschrijving van de Nederlandse volksaard. Pleij omschreef hoe in de loop van de geschiedenis de Nederlandse mentaliteit zich heeft ontwikkeld tot een unieke combinatie van saamhorigheid en individualisme die een grote ideeënrijkdom mogelijk maakt. Waar we vandaan komen was ook een belangrijk uitgangspunt in de tweede lezing, gegeven door prof. dr. Rudi G.J. Westendorp (LUMC). In zijn lezing schetste Westendorp hoe – gezien onze evolutionaire afkomst uit een milieu vol micro-organismen – de mens is gese- lecteerd op een efficiënte pro-inflammatoire respons. Deze selectie leidt echter tot nadelige effecten bij overgewicht of bij het bereiken van hoge leeftijd. Ten slotte werden de uiteenlopende beweringen ten aanzien van vitamine-D in wetenschappelijk perspectief geplaatst door prof. dr. P.Th. A.M. Lips (VUmc, Amsterdam). “Met vitamine-D kun je alles voorspellen”, grapte hij. Hoewel vitamine-D-waarden inderdaad aan een breed scala van afwijkingen zijn gere- lateerd, waarschuwde Lips dat tot nu toe niet is bewezen dat beïnvloeding van vitamine-D-waarden deze ziekten ook daadwerkelijk zou kunnen voorkomen.

“we gaan voor de oscar”

update in acute geneeskunde en medisch onderwijs

ermee’, het rollenspel beginnen. Het actief deelnemen aan de simulatie, waarbij alle stappen vanaf het opvan­

gen van de acuut zieke patiënt tot het stabiliseren en overdragen werden uit­

gevoerd, bleek niet alleen onderhou­

dend, maar vooral uiterst leerzaam.

Tijdens de nabespreking van het rol­

lenspel kwam duidelijk naar voren hoe simuleren van een acute situatie inzichtelijk kan maken waar fouten kunnen optreden. Een belangrijk aan­

dachtspunt tijdens de sessie betrof de systematische toepassing van het ABC van de acute geneeskunde. Deskundig loodsten de cursusleiders de toehoor­

ders – van wie de een al meer bekend was met het begrip dan de ander –

80 jaar NiV – kracht iN diVersiteit

De voorzitter van de NIV, dr.

Frank Bosch, opende officieel het Internistencongres door kort te schetsen hoe de vereniging zich vanaf de oprichting 80 jaar geleden tot op heden heeft ontwikkeld.

Behalve bij de belangenbehar- tiging van internisten speelt de vereniging een actieve rol bij het stimuleren van wetenschappelijke activiteiten en de kwaliteitsverbe- tering in de zorg. Om in te spelen op de veranderingen in de zorg, benadrukte Bosch het belang van de NIV om leiderschap te geven.

Input van de leden, zoals verkregen bij de succesvolle regiobijeenkom- sten, zal hierbij essentieel zijn.

door de verschillende stappen van het ABC heen.

Strakke regie

Aan de hand van de casussen lieten de cursusleiders zien hoe men door sys­

tematische toepassing van het ABC­

begrip de regie strak in handen houdt en bovendien geen seconde langer bezig is dan nodig. Ook voorkomt

men door toepassing van het ABC dat belangrijke zaken zoals medica­

tie of comorbiditeiten over het hoofd worden gezien als de oorzaak van de acute situatie duidelijk lijkt te zijn. “En als je er niet uitkomt: 'get help', maar zorg er wel voor dat je een duidelijke boodschap hebt voor degene die je om hulp vraagt” aldus één van de cursus­

leiders.

door heT aBc Ben je geeN MINuut laNger beZIg daN NodIg

de NIV komt naar u toe!

hooGtepUNteN VaN de alGeMeNe ledeNVerGaderiNG

Tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering (ALV) kwam een aantal belangrijke zaken aan de orde. De voorzitter van de NIV, dr. Frank Bosch, deed verslag van de in maart en april gehouden regiobijeenkomsten, die als een succes zijn ervaren. Bij deze drukbezochte regiobijeenkomsten, waarbij bijna 90% van de ziekenhuizen was vertegenwoordigd, is veel waardevolle input verkregen van de leden. Tijdens een levendige discussie wisselde Bosch vervolgens met de zaal van gedachten over diverse ontwikkelingen en initiatieven binnen de vereniging. Na enkele ‘personele’ agendapunten, waaronder de benoeming van prof. dr. Rijk Gans als voorzitter van het Concilium, lichtte de penningmeester, dr. Sophia de Rooij, de financiële status van de vereniging toe. Een ander agendapunt was het initiatief om een werkgroep op te richten die een businesscase gaat maken voor het opzetten van een Expertisecentrum Interne Geneeskunde. Tot slot gaf dr. Jan Derksen een overzicht van de beroepsbelangenbehartiging.

de NiV-loop

Sportief, sportiever, sportiefst…

De winnaars per categorie:

6 kilometer

Mannen: Joost Vermeulen (AMC, Amsterdam) Vrouwen: Mariëlle Schroijen (LUMC, Leiden) 12 kilometer

Mannen: Guy Mustard (Atrium MC, Heerlen), 43:56 min.

Vrouwen: Yvonne Groenen (Maxima Medisch Centrum) 50.00 min.

Ziekenhuisprijs

Diaconessenhuis Leiden: Cees Clemens (46:35 min.), Rogier ten Hove (47:30 min.); Bart Hoppe (47:55 min.) teamtraining te komen. Hij bena­

drukte het belang om de artsen en verpleging een gestructureerde bena­

“hier Werk je VeIlIg of je WerkT hier nieT”

d o n d er d a g 1 4 a Pr iL d o n d er d a g 1 4 a Pr iL AZM live

Vervolgens nam dr. Patricia Stassen (AZM Maastricht) het woord, om een directe verbinding met het AZM tot stand te brengen. Daar stond een team van artsen klaar om onder leiding van dr. Gerrit Schreij – “We gaan voor de Oscar” – een scenariotraining live uit te voeren. Af en toe van commen­

taar voorzien door Stassen kon de zaal volgen hoe een patiënt (een verwarde, liedjeszingende pop) werd opge­

vangen en gestabiliseerd, uiteraard volgens het ABC­principe.

Effectiviteit

De uiterst informatieve sessie werd afgesloten door dr. Ester Coolen (UMC St Radboud, Nijmegen). Onder het motto ‘ Hier werk je veilig of je werkt hier niet’ besprak Coolen hoe de effectiviteit van teamtraining in verscheidende onderzoeken is aange­

toond. Coolen’s conclusie luidde dan ook dat men niet alleen in hardware, maar juist ook in mensen zelf dient te investeren ter verbetering van de zorg.

dering volgens het ABC­concept aan te leren. “Treat first what kills first”, aldus Ter Maten.

Nieuw dit jaar in het programma van de Internistendagen was de sessie

‘Grand Rounds’, naar analogie van de case reports in de New England Journal of Medicine. In dit artikel leest u een verslag.

Voor een volle zaal kregen dr. Jan van Laar (Erasmus MC, Rotterdam), dr.

Annelies Brouwer (UMC St Radboud, Nijmegen), dr. Guus Smelt (LUMC, Leiden) en prof. dr. Peter Pickkers (UMC St Radboud, Nijmegen) door dr. Paul L.A. van Daele (Erasmus MC, Rotterdam) een onbekende casus voorgeschoteld. Al snel was het audi­

torium getransformeerd in een grote ziekenhuiszaal waar achterhaald moest worden wat er aan de hand was met een 48­jarige man met hoofd­

pijn. Panelleden werd gevraagd ofwel een thoraxfoto te becommentariëren ofwel hun overwegingen voor aanvul­

lend onderzoek nader toe te lichten.

Uiteraard liep de differentiaal diag­

nose (DD) en het hierop in te stellen beleid als een rode draad door de

de grote visite

Terugblik op de grand rounds

bediscussiëren van een patiënt casus niet alleen enorm onderhoudend maar vooral uiterst leerzaam kan zijn.

Er werd al een oproep gedaan om na te denken over de casus van volgend jaar.

“aan WeLke dIffereNtIaal­

dIagNose denkT u?”

NiV Variéte

In het kader van het 80-jarig bestaan van de NIV is op donderdagavond een variététheater in nostalgische stijl neergezet. Het NIV Variété liet verschillende leuke en bijzondere optredens zien, met als speciaal hoogtepunt het eigen NIV-cabaret. Internisten en AIOS uit zieken- huizen verspreid over het land waren er klaar voor om na wekenlang repeteren in de spotlights te staan. Met rap, goede sketches, prachtige liedjes en tot slot een NIV-meezinger kregen ze de zaal enthousiast.

Via het rad van fortuin is bepaald dat volgend jaar de regio Leiden het cabaret zal verzorgen. Tussendoor werd goed gegeten, maar al snel werd de tent letterlijk op zijn kop gezet en gingen de voeten van de vloer met live muziek van de Coronas en de juiste mix van de DJ. De volgende dag hebben de niet-aanwezigen aangegeven volgend jaar zeker van de partij te zijn!

zaal toonden minder schroom en op menig moment werd het panel en de zaal gewezen op een mogelijke alter­

natieve diagnose danwel behandel­

methode. Tijdens een boeiend uur, waarbij de conditie van de patiënt verslechterde, deze multiorgaanfalen ontwikkelde en helaas kwam te over­

lijden, bleek duidelijk dat het intensief

casuspresentatie en discussie heen.

Ook vanuit de zaal werd actief meege­

dacht. Telkens als Van Daele nieuwe uitslagen onthulde, klonk ergens een zacht “Dus toch!” of vertwijfeld

“Hé?” Meer ervaren internisten in de

niV inTernisTendagen 2011

8 niV inTernisTendagen 2011 9

Internisten

Praktiserende leden 1870

Rustende leden 180

Buitengewone leden 105

Praktiserende internisten

Man 1158

Vrouw 712

AIOS

Man 235

Vrouw 543

Verdeling differentiaties

Inschrijvingen Internistendagen

Vrouw 52%

Man 48%

feiten en cijfers niV

0 100

14 196

235

23 134

261

24 239

291

161

9 45

339

200 300 400

Acute geneeskund e

Bloedtransfusiegeneeskund e

Endocrinologie

Klinische Immunologie

Hematologie InfectieziektenIntensive care

Medische Oncologi e Nefrologie

Klinische Farmacologie Vasculaire Geneeskund e

Ouderengeneeskund e

Algemene intern e Allergologie

73 350 250

150 50

Verdeling differentiaties Buitengewone leden

Vrouw (38%)

Man (62%)

Man (30%)

Man (48%)

Vrouw (70%)

Vrouw (52%) Praktiserende leden

Rustende leden

Op donderdag 14 april is tijdens de Inter nisten dagen door de

Dr.C.J.Roos stichting in samenwerking met de NIV voor de zevende keer de Dr.C.J.Roos prijs voor het beste klini- sche, patiëntgebonden promotieon- derzoek uitgereikt. In de zeer goed bezochte sessie ‘Topproefschriften’

hebben de laureaten hun werk gepresenteerd.

De jury, bestaande uit prof. dr. M.M.

Levi, prof. dr. A.E. Meinders, dr. J.C.

Roos,dr. H.A.H. Kaasjager en prof.

J.W.A. Smit heeft 19 proefschriften beoordeeld. De eerste prijs, groot 1 4000,– ging naar dr. Alexander P.J. Vlaar voor zijn proefschrift

“Transfusion­related acute lungin­

jury in the criticallyill: a translatio­

nal approach”. Op de tweede plaats eindigden ex aequo dr. Esther Meijer met het proefschrift “Renal disease progression in Autosomal Dominant Polycystic Kidney Disease: a role for vasopressin” en dr. Jolien Tol met het proefschrift “Targeted therapy inmeta­

static colorectal cancer”. Zij ontvingen ieder een bedrag van 1 1000,–.

Juryrapport

Naar de mening van de jury is het winnende proefschrift een goed voor­

beeld van klinisch­wetenschappelijk en patiëntgebonden onderzoek, met praktisch­klinische implicaties. Het juryrapport vermeldt onder meer het volgende: “Het proefschrift onder­

scheidt zich door de veelzijdige bena­

dering van een klinisch probleem dat nog te weinig bekendheid geniet, de transfusiegebonden acute longschade (TRALI); deze ernstige complicatie doet zich vooral voor op de intensive care (2­5%) en draagt bij aan de morta­

liteit. In een dierexperimenteel model werd de rol van antistoffen tegen neutrofielen en leukocyten, van de ouderdom van de getransfundeerde erytrocyten en trombocyten en de rol van bio­actieve lipiden aangetoond bij het ontstaan van TRALI bij proefdie­

ren waarvan de longen al een eerste schade hadden opgelopen door de manier van beademen. Ook bij i.c.­

de longen door infarct, pneumonie, trauma of sepsis, voorwaarde voor het ontstaan van TRALI. Het uitsluiten van donorplasma afkomstig van vrouwen die een zwangerschap hadden doorge­

maakt, verlaagde de kans op deze com­

plicatie. In een prospectief onderzoek bij hartchirurgiepatiënten was er een correlatie tussen TRALI en de aanwezig­

heid van antistoffen in donorplasma.

In dezelfde patiëntengroep bleek uit analyse van bloed en longlavagemate­

riaal dat TRALI gekenmerkt wordt door hoge spiegels pro­inflammatoire cytoki­

nes en geactiveerde neutrofielen, toege­

nomen stolling en verminderde fibrino­

De jury roemt de grondige en veelzij­

dige aanpak van een belangrijk kli­

nisch probleem dat tot nu toe onvol­

doende aandacht heeft gekregen, maar grote praktische consequenties heeft, met name voor patiënten op de inten­

sive care. Het proefschrift benadrukt nog eens dat het transfusiebeleid in Nederland te ruim is en dat de indica­

tiestelling voor het geven van bloed­

transfusies aangescherpt moet worden.

Deze overwegingen hebben de door­

slag gegeven de eerste prijs dit jaar toe te kennen aan dr. Alexander Vlaar.

dr.C.j.roosPrIjs 2011

V ri jd a g 1 5 a Pr iL

“inTerne geneeskunde is hèt Vak ”

V ri jd a g 1 5 a Pr iL

“Het thema ‘imago’ vraagt om behandeling heb ik begrepen.” Met deze woorden opent Matthijs van Nieuwkerk een bijzondere variant van zijn programma De Wereld Draait Door. Naast hem zitten aan tafel: Elsken van der Wall, hoog- leraar UMC Utrecht, Bas Leerink, lid van de Raad van Bestuur van zorgverzekeraar Menzis, Frank de Grave, voorzitter van de Orde van Medisch Specialisten, Maarten Ploeg, directeur van de Diabetesvereniging Nederland en Marcel Levi, hoog- leraar en voorzitter van de Raad van Bestuur van het AMC. Wat volgt is een pittige discussie, waarbij een aantal heikele onderwerpen niet wordt geschuwd.

Imago(probleem)

Met het imago(probleem) van de inter­

nist als eerste onderwerp komt de dis­

cussie direct goed op gang. Levi legt uit dat de internist toch als de ‘nerd’

van de specialisten wordt gezien. Van der Wall voegt toe dat het cliché van de internist inderdaad er een is van eindeloos analyseren voordat een diag­

nose volgt. “Omdat we nou eenmaal willen weten waarom het kalium 3,6 en niet 3,8. Daarom worden we als stoffig gezien”, aldus van der Wall. “Nou, ik vind je anders behoorlijk sexy”, is Van Nieuwkerks directe repliek.

Nerds

Na een geanimeerde discussie conclu­

deert Van Nieuwkerk dat internisten eigenlijk de slimste jongetjes van de klas zijn. Terwijl hij de vergelijking

met de Silicon Valley trekt, merkt hij op dat nerds tegenwoordig tot de hipste mensen behoren. “Ja”, voegt Levi toe, “eigenlijk is interne genees­

kunde hèt vak”, onder luid applaus van de zaal.

Feminisering

Na een prachtig lied door tafeldame en ‘imagoconsulente’ Sophie van Hoytema wordt het volgende heikele punt aangesneden, de feminisering van de interne geneeskunde. Als Levi opmerkt dat de tijd dat werd gezucht en gesteund als een vrouwelijke arts aankondigde zwanger te zijn voorbij is, kan hij op veel ongelovige gezich­

ten rekenen. De gemoederen worden pas weer bedaard door tafeldame Sophie. Tijdens haar lied, waarin zij een beeld schetst van de vrouwe­

de nerd is sexy

de internist draait door met matthijs van nieuwkerk

lijke internist die op sexy hakken kan multi tasken, zijn veel ontroerde gezichten te zien.

Financiën

Direct hierna gaat de discussie lustig voort, en wel over een aantal finan­

ciële aspecten van de zorg, waaronder de rol van de zorgverzekeraar en de honorering van specialisten. Met een feel­good­lied door Sophie, waarbij de hele zaal als één geheel trots mee­

zingt, worden de Internistendagen uit­

eindelijk op unieke wijze afgesloten.

Als Van Nieuwkerk na afloop om com­

mentaar wordt gevraagd, concludeert hij: “Eigenlijk zijn internisten gewoon ontzettend leuke mensen”, alvorens hij haastig de auto naar Amsterdam instapt voor opnames van De Wereld Draait Door…

abstractpresentaties

Tot een belangrijk, vast onderdeel van de Internistendagen behoren uiteraard de mondelinge abstractpresentaties. Dit jaar waren in totaal 259 abstracts inge­

stuurd, die een breed scala aan onderwerpen besloegen. De hieruit geselec­

teerde abstracts, 84 in totaal, werden verspreid over twee dagen in maar liefst 12 parallelsessies gepresenteerd. De abstractsessies gaven jonge artsen in oplei­

ding de kans de resultaten van hun onderzoek of opmerkelijke observaties uit de kliniek te presenteren. Door de hoge kwaliteit van de presentaties was het vaak lastig per parallelsessie een winnaar te kiezen. De juryleden zijn hier uit­

eindelijk toch in geslaagd en de volgende onderzoekers mochten met een prijs naar huis gaan:

or 60 weeks of antiretroviral treat­

ment during primary HIV infection

• A.M.T. Huijben – Instantaneous blood pressure is a determinant of aortic augmentation index and pulse wave velocity: observations in patients with autonomic failure

• L.S.J. Kamphuis – Somatostatin receptor scintigraphy in sarcoidosis

• Dr. M.H.G. Langenberg – Patient selection for oncology phase I trials – a multi­institutional study of prognostic factors

• J.M. Tromp – Tipping the Noxa/

Mcl­1 balance to overcome ABT­737 resistance in chronic lymphocytic leukemia

fotoreportage van de AIOS met oplei­

ders, heeft als doel AIOS te stimu­

leren tot een kritische beoordeling van hun eigen opleiding, het iden­

tificeren van excellente onderwijs­

initiatieven en bovendien van elkaar te leren. Tijdens de JNIV­conferentie van 28 januari jl. is de prijs toege­

kend aan UMC Groningen. Uit drie geselecteerde initiatieven was hun opleidingsinitiatief, de SBMS­cursus (Systematische Benadering Medische Spoedsituaties) als winnaar uit de bus gekomen. De andere twee geselec­

teerde initiatieven waren de video­

opname van poli­consulten van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (Den Bosch) en de incidenten­communicatiegroep van het Bronovo Ziekenhuis (Den Haag).

De verschillende ingestuurde initi­

atieven zullen op de website van de JNIV beschikbaar worden gesteld.

Case reports

• R. Achterbergh – Walnut induced thrombocytopenia

• Dr. A.B. Kramer – Tubulo­interstitial nephritis as part of systemic IgG4­

related disease

• C.R. van Rooijen – Ain’t no sunshine when she’s gone…

• A.M. Vondeling – Fishing for para­

sites

• I.J.H. Vriens – Unusual cause of beta­thalassemia minor

Abstracts

• M.L. Grijsen – A randomized study comparing no treatment with 24

jniV-opleidingsprijs 2011

• A.M.H. Vergeer – Genetic variant of the scavenger receptor BI in humans

• C.A. Wijsman – Familial longevity is marked by enhanced insulin sensitivity

Hoewel geen groot geheim meer, werd tijdens de slotsessie van de Inter­

nisten dagen de JNIV­Opleidingsprijs

uitgereikt door dr. Hans Westgeest.

De prijs, die bestaat uit een geldprijs van v 5000,– vrij te besteden en een

niV inTernisTendagen 2011

12 niV inTernisTendagen 2011 13

V ri jd a g 1 5 a Pr iL

colofoN

Interne Geneeskunde, magazine voor de internist 2^e jaargang, nummer NIV Internistendagen 2011 Redactie:

Johanneke Portielje (hoofdredacteur), Hans Ablij, Evert-Jan de Kruijf, Claire van Nispen tot Pannerden, Guido Hallie, Bas Oude Elberink, Donald Mackay, Marina Kapteyn-Brus

Redactie-adres:

Van Zuiden Communications B.V.

Henri Dunantweg 40a 2402 NR Alphen aan den Rijn E-mail: kapteyn@zuidencom.nl Website NIV: www.internisten.nl

© NIV, 2011

Teksten: Joanne Schuijf, medical writer Beelden: Jelle van der Helm

Vormgeving en DTP:

HGPDESiGN, Alphen aan den Rijn Uitgever:

Van Zuiden Communications B.V.

Postbus 2122

2400 CC Alphen aan den Rijn ISSN 2211-100X

VERKORTE PRODUCTINFORMATIE

INEGY 10/20, 10/40 en 10/80, tabletten 10 mg/20 mg, 10 mg/40 mg, 10 mg/80 mg

Samenstelling

Elke tablet bevat 10 mg ezetimibe gecombineerd met 20, 40 of 80 mg simvastatine

Farmacotherapeutische categorie:

HMG-CoA-reductaseremmers in combinatie met andere antilipaemica.

Indicaties Hypercholesterolemie

INEGY is geïndiceerd als aanvullende therapie bij dieet voor gebruik bij patiënten met primaire (heterozygote familiaire en niet-familiaire) hypercholesterolemie of gemengde hyperlipidemie waar gebruik van een combinatieproduct aangewezen is:

• patiënten die niet voldoende onder controle zijn met een statine alleen

• patiënten die al met een statine en ezetimibe worden behandeld INEGY bevat ezetimibe en simvastatine. Simvastatine (20-40 mg) blijkt de frequentie van cardiovasculaire events te verminderen. Een gunstig effect van INEGY of ezetimibe op de cardiovasculaire morbiditeit en mortaliteit is nog niet aangetoond.

Homozygote familiaire hypercholesterolemie (HoFH)

INEGY is geïndiceerd als aanvullende therapie bij dieet voor gebruik bij patiënten met HoFH. Patiënten kunnen daarnaast nog andere aanvullende behandelingen krijgen (bv. low-density lipoprotein [LDL]-aferese).

Contra-indicaties

Overgevoeligheid voor ezetimibe, simvastatine of één van de hulpstoffen.

Zwangerschap en borstvoeding.

Actieve leverziekte of onverklaarde persisterende verhoging van serumtransaminasen.

Gelijktijdige toediening van krachtige CYP3A4-remmers (zoals itraconazol, ketoconazol, erytromycine, claritromycine, telitromycine,

hiv-proteaseremmers en nefazodon) Waarschuwingen en voorzorgen bij gebruik Myopathie/rabdomyolyse

Sinds de introductie van ezetimibe zijn er gevallen van myopathie en rabdomyolyse gemeld. De meeste patiënten die rabdomyolyse kregen, gebruikten een statine samen met ezetimibe. Rabdomyolyse is echter zeer zelden gemeld met ezetimibe als monotherapie en ook zeer zelden bij de toevoeging van ezetimibe aan andere middelen waarvan bekend is dat deze een hoger risico op rabdomyolyse geven.

De kans op myopathie en rabdomyolyse neemt aanzienlijk toe door gelijktijdig gebruik van INEGY en krachtige CYP3A4-remmers (zoals itraconazol, ketoconazol, erytromycine, claritromycine, telitromycine, hiv- proteaseremmers, nefazodon), alsook ciclosporine, danazol en gemfibrozil.

Door de aanwezigheid van simvastatine in INEGY is de kans op myopathie en rabdomyolyse ook verhoogd bij gelijktijdig gebruik van andere fibraten, lipideverlagende doses (≥ 1 g/dag) niacine of bij gelijktijdig gebruik van amiodaron of verapamil met hogere doses INEGY. Bij gebruik van diltiazem in combinatie met INEGY 10/80 is het risico ook enigszins verhoogd. Het risico op myopathie, met inbegrip van rabdomyolyse, kan ook toenemen door gelijktijdige toediening van fusidinezuur en INEGY.

Net als met andere HMG-CoA-reductaseremmers is het risico op myopathie/rabdomyolyse voor simvastatine dosisafhankelijk.

Alle patiënten die op INEGY worden ingesteld of van wie de dosis INEGY wordt verhoogd, moeten worden geïnformeerd over het risico op myopathie en moeten worden aangespoord om onverklaarde spierpijn, -gevoeligheid of -zwakte direct te melden.

Als er bij een patiënt spierpijn, -zwakte of -kramp optreden tijdens de behandeling met INEGY, moet het CK worden gemeten. Als blijkt

dat deze waarden zonder zware lichamelijke inspanning aanzienlijk verhoogd zijn (> 5 x ULN), moet de behandeling worden gestaakt. Als de spiersymptomen ernstig zijn en dagelijks ongemak veroorzaken, zelfs als het CK < 5 x ULN is, moet stopzetting van de behandeling worden overwogen.

Als myopathie om een andere reden wordt vermoed, moet de behandeling worden gestaakt.

Enkele dagen voor electieve ingrijpende chirurgie of indien een ernstige medische of chirurgische omstandigheid dat noodzakelijk maakt, moet de behandeling met INEGY tijdelijk worden stopgezet.

Gelijktijdig gebruik van INEGY in hogere doses dan 10/20 mg per dag met lipideverlagende doses (> 1 g/dag) niacine moet worden vermeden tenzij het klinische voordeel waarschijnlijk opweegt tegen het verhoogde risico op myopathie

Leverenzymen

In gecontroleerde onderzoeken bij patiënten die ezetimibe gelijktijdig met simvastatine kregen, zijn opeenvolgende verhogingen van de transaminasen (>3x ULN) waargenomen.

Aanbevolen wordt vóór instelling van de behandeling met INEGY de leverfunctie te controleren en ook daarna als dat klinisch geïndiceerd is. Bij patiënten bij wie de dosis naar 10/80 mg wordt verhoogd, moet een bijkomende levertest worden uitgevoerd vóór titratie, 3 maanden na titratie naar de dosis 10/80 mg en periodiek daarna (bv. halfjaarlijks) gedurende het eerste behandelingsjaar. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan patiënten bij wie de serumtransaminasespiegels stijgen; bij deze patiënten moeten de metingen direct worden herhaald en daarna frequenter worden uitgevoerd. Als de transaminasespiegels een stijgende tendens vertonen, met name als deze stijgen tot een niveau van 3x ULN en persisteren, moet de behandeling met het geneesmiddel worden stopgezet.

INEGY moet met voorzichtigheidheid worden toegepast bij patiënten die aanzienlijke hoeveelheden alcohol consumeren.

Leverinsufficiëntie

Vanwege het onbekende effect van een verhoogde blootstelling aan ezetimibe bij patiënten met een matige of ernstige leverinsufficiëntie, wordt INEGY bij deze patiënten niet aanbevolen.

De veiligheid en werkzaamheid van ezetimibe samen met fibraten zijn niet vastgesteld; daarom wordt gelijktijdige toediening van INEGY en fibraten niet aanbevolen.

Als INEGY aan warfarine, fluindion of andere coumarine-anticoagulantia wordt toegevoegd, moet het International Normalised Ratio (INR) goed worden gecontroleerd.

Interstitiële longziekte

In uitzonderlijke gevallen is interstitiële longziekte gemeld bij gebruik van sommige statines, vooral bij langdurige behandeling. De kenmerken kunnen o.a. bestaan uit: dyspnoe, een niet-productieve hoest en een afname van de algehele gezondheid (vermoeidheid, gewichtsverlies en koorts). Als vermoed wordt dat een patiënt interstitiële longziekte heeft gekregen, moet de behandeling met INEGY worden gestaakt.

Bijwerkingen INEGY:

Vaak: verhoogd ALT en/of AST, verhoogd CK in het bloed, myalgie.

Soms: verhoogd bilirubine in het bloed, verhoogd urinezuur in het bloed, verhoogd gamma-glutamyltransferase, verhoogd CK in het bloed, verhoogde international normalised ratio, eiwit in de urine, duizeligheid, hoofdpijn, paresthesie, buikpijn, last van de buik, pijn in de bovenbuik, dyspepsie, winderigheid, misselijkheid, braken, opgezette buik, diarree, droge mond, gastro-oesofageale reflux, pruritus, uitslag, urticaria, artralgie, spierspasmen, spierzwakte, musculoskeletale pijn, pijn in de nek, rugpijn, pijn in de extremiteiten, asthenie, pijn op de borst, vermoeidheid,

malaise, perifeer oedeem, slaapstoornis en slapeloosheid.

Laboratoriumwaarden

In onderzoek naar gelijktijdige toediening was de incidentie van klinisch belangrijke verhogingen van de serumtransaminasen (ALT en/of AST ≥ 3x ULN, opeenvolgend) voor de met INEGY behandelde patiënten 1,7 %.

Deze verhogingen waren over het algemeen asymptomatisch, gingen niet met cholestasis gepaard, en keerden na stopzetting van de behandeling of bij voortzetting daarvan naar de uitgangswaarden terug.

Klinisch belangrijke verhogingen van het CK (≥ 10 x ULN) werden bij 0,2 % van de met INEGY behandelde patiënten gezien.

Postmarketing ervaring: trombocytopenie, perifere neuropathie, geheugenstoornis, hoest, dyspnoe, verstopping, pancreatitis, gastritis, alopecia, erythema multiforme, overgevoeligheidsreacties, waaronder huiduitslag, urticaria, anafylaxie, angio-oedeem, spierkramp, myopathie/

rabdomyolyse, verminderde eetlust, opvliegers, hypertensie, pijn, hepatitis/geelzucht, leverfalen, cholelithiasis, cholecystitis en depressie.

Een klaarblijkelijk overgevoeligheidssyndroom met enige van de volgende kenmerken is in zeldzame gevallen gemeld: angio-oedeem, lupusachtig syndroom, polymyalgia rheumatica, dermatomyositis, vasculitis, trombocytopenie, eosinofilie, verhoogde ESR, artritis en artralgie, urticaria, lichtgevoeligheid, koorts, roodheid, dyspneu en malaise.

Laboratoriumwaarden

verhoogde alkalische fosfatase, afwijkende uitslag van leverfunctieonderzoek.

De volgende bijwerkingen zijn gemeld met sommige statines:

slaapstoornissen, inclusief slapeloosheid en nachtmerries, seksuele stoornis, uitzonderlijke gevallen van interstitiële longziekte, vooral bij langdurige behandeling.

Afleverstatus UR Vergoeding

INEGY wordt volledig vergoed.

Registratiehouder MSD-SP Ltd.

Hertford Road

Uk-Hoddesdon, Hertfordshire EN11 9BU Verenigd Koninkrijk

Raadpleeg de volledige productinformatie (SPC) voor meer informatie over INEGY

November 2010 Novo Nordisk B.V.

Postbus 443

2400 AK Alphen aan den Rijn T +31 (0)172 44 96 00 informatie@novonordisk.com www.novonordisk.nl www.diabetesbehandelaar.nl

Victoza^® 6 mg/ml, EU/1/09/529/002 (verpakking 2 voorgevulde pennen).

Samenstelling: liraglutide 6 mg/ml; oplossing voor injectie in een voorgevulde pen.

Een voorgevulde pen bevat 18 mg liraglutide in 3 ml. Indicaties: Behandeling van volwassenen met type 2 diabetes mellitus om glykemische controle te bereiken in combinatie met: metformine of een SU-derivaat bij patiënten bij wie onvoldoende glykemische controle werd bereikt bij maximaal verdraagbare doseringen van

monotherapie met metformine of een SU-derivaat, of in combinatie met: metformine en een SU-derivaat of metformine en een TZD bij patiënten bij wie onvoldoende glykemische controle werd bereikt bij een duale behandeling. Dosering: Ter verbetering van de gastro-intestinale verdraagbaarheid is de startdosering 0,6 mg liraglutide per dag. Na ten minste één week dient de dosering te worden verhoogd naar 1,2 mg. Enkele patiënten hebben naar verwachting baat bij een verhoging van de dosering van 1,2 mg naar 1,8 mg en op basis van klinische respons, kan de dosering na ten minste één week worden verhoogd naar 1,8 mg om de glykemische controle verder te verbeteren. Doseringen hoger dan 1,8 mg per dag worden niet aanbevolen. Contra-indicaties:

Overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of voor één van de hulpstoffen. Werking: Liraglutide is een GLP-1-analoog met 97% sequentiehomologie met humaan GLP-1 dat zich bindt aan de GLP-1-receptor en deze activeert. De werking van liraglutide wordt mogelijk gemaakt via een specifi eke interactie met GLP-1-receptoren, hetgeen leidt tot een verhoging van cyclisch adenosinemonofosfaat (cAMP). Liraglutide stimuleert de insulinesecretie op een glucoseafhankelijke manier. Tegelijkertijd verlaagt liraglutide een ongewenst hoge glucagonsecretie, eveneens op een glucoseafhankelijke manier. Bij hoge bloedglucoseconcentraties wordt zo de insulinesecretie gestimuleerd en de glucagonsecretie geremd. Omgekeerd vermindert liraglutide tijdens hypoglykemie de insulinesecretie terwijl de glucagonsecretie niet wordt belemmerd. Het mechanisme voor het verlagen van de bloedglucoseconcentratie zorgt ook voor een lichte vertraging van de maaglediging. Liraglutide vermindert het lichaamsgewicht en de lichaamsvetmassa via mechanismen die betrekking hebben op een verminderd hongergevoel en een verlaagde energie-inname. Bijwerkingen: De meest frequent gerapporteerde bijwerkingen tijdens klinisch onderzoek waren aandoeningen van het gastro-intestinale systeem: misselijkheid en diarree kwamen zeer vaak voor, terwijl braken, obstipatie, abdominale pijn en dyspepsie vaak voorkwamen. Bij het begin van de behandeling met Victoza^® kunnen deze gastro-intestinale bijwerkingen frequenter voorkomen. Bij voortzetting van de behandeling nemen deze bijwerkingen gewoonlijk binnen enkele dagen of weken af.

Hoofdpijn en rhinofaryngitis kwamen ook vaak voor. Daarnaast kwam hypoglykemie vaak voor, en zeer vaak als Victoza^® wordt gebruikt in combinatie met een SU-derivaat. Ernstige hypoglykemie is voornamelijk waargenomen bij de combinatie met een SU-derivaat. Zeer vaak (≥1/10): (liraglutide met metformine) Hoofdpijn, misselijkheid, diarree. (liraglutide met metformine en glimepiride) Hypoglykemie, misselijkheid, diarree. (liraglutide met metformine en rosiglitazon) Misselijkheid, diarree, braken. Vaak (≥1/100 tot <1/10): (liraglutide met metformine) Anorexia, verminderde eetlust, duizeligheid, braken, dyspepsie, verminderde eetlust. (liraglutide met glimepiride) Rhinofaryngitis, hypoglykemie, anorexia, misselijkheid, diarree, braken, dyspepsie, obstipatie, abdominale klachten. (liraglutide met metformine en glimepiride) Bronchitis, anorexia, hoofdpijn, braken, dyspepsie, buikpijn, obstipatie, kiespijn. (liraglutide met metformine en rosiglitazon) Rhinofaryngitis, hypoglykemie, anorexia, verminderde eetlust, hoofdpijn, dyspepsie, obstipatie, winderigheid, abdominale distensie, gastro-oesophagale refl uxziekte, virale gastro-enteritis, vermoeidheid, pyrexie. Belangrijkste waarschuwingen: Victoza^® mag niet worden gebruikt bij patiënten met type 1 diabetes mellitus of voor de behandeling van diabetische ketoacidose. Er is beperkte ervaring met patiënten met congestief hartfalen NYHA-klasse I-II (New York Heart Association). Er is geen ervaring bij patiënten met congestief hartfalen NYHA-klasse III-IV. Er is beperkte ervaring bij patiënten met IBD (Infl ammatory Bowel Disease) en diabetische gastroparese en Victoza^® wordt daarom niet aanbevolen voor deze patiënten. Gebruik van GLP-1-analogen werd geassocieerd met het risico op pancreatitis. Er zijn enkele gevallen van acute pancreatitis gerapporteerd. Schildklierbijwerkingen, met inbegrip van een verhoogde calcitoninespiegel, krop en schildkliertumor werden gerapporteerd in klinische studies, in het bijzonder bij patiënten met een voorgeschiedenis van schildklieraandoeningen. Patiënten die Victoza^® krijgen in combinatie met een SU-derivaat hebben mogelijk een verhoogd risico op hypoglykemie. Klachten en verschijnselen van dehydratatie, inclusief een gewijzigde nierfunctie, werden gemeld bij patiënten die behandeld worden met Victoza^®. Patiënten die behandeld worden met Victoza^® dienen geïnformeerd te worden over het potentiële risico op dehydratatie met betrekking tot gastro-intestinale bijwerkingen en dienen voorzorgsmaatregelen te nemen om een vochttekort te voorkomen. Bewaren: Bewaren in de koelkast (2°C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren. Niet in de buurt van het vriesvak bewaren. Na ingebruikneming: 1 maand houdbaar. Bewaren beneden 30°C of bewaren in de koelkast (2°C - 8°C). Niet in de vriezer bewaren. Laat de dop op de pen ter bescherming tegen licht.

Farmacotherapeutische groep: overige bloedglucoseverlagende geneesmiddelen, met uitzondering van insulines. ATC-code: A10BX07 Afl everstatus: U.R. Datum: december 2010.

Referentie: 1. SmPC Victoza^®, december 2010.

* Klinische studies met Victoza^® gebaseerd op metingen zoals de beoordeling met het homeostasemodel van de bèta- celfunctie (HOMA-B) en de pro-insuline/insulineratio duiden op een verbeterde bètacelfunctie. Een verbeterde eerste- en tweedefase-insulinesecretie na 52 weken behandeling met Victoza^® werd aangetoond in een subgroep van patiën- ten met type 2 diabetes (N=29).¹

Kunt u een paar uurtjes missen?

Collecteer ook in de

derde week van september.

Meld u aan op nierstichting.nl of bel 035 697 8050

Langetermijneffecten van behandeling met metformine op vitamine-B12

Tijdens deze sessie kregen drie onderzoekers de gelegenheid hun ‘Toppublicatie’ toe te lichten. Als eerste spreker besprak dr. Jolien de Jager (AMC) haar publicatie in het British Medical Journal over de langetermijneffecten van behande- ling met metformine op vitamine-B12. De Jager toonde aan dat behandeling met metformine bij één op de 14 patiënten leidt tot een vitamine-B12-tekort. Bovendien is dit effect niet van voorbijgaande aard maar blijft de hoeveelheid vitamine- B12 progressief dalen. Gezien de potentieel ernstige gevolgen van een vitamine-B12-tekort, zou men regelmatige controle van vitamine-B12-waarden moeten overwegen bij langdurig metforminegebruik, aldus De Jager.

Invloed van moleculaire factoren op sensorische perifere neuropathie

Vervolgens presenteerde dr. Annemiek Broyl (Erasmus MC, Rotterdam) haar onderzoek, dat recent is gepubliceerd in Lancet Oncology. Broyl heeft onderzoek gedaan naar de invloed van moleculaire factoren op het ontwikkelen van sensorische perifere neuropathie bij het gebruik van borte- zomib bij patiënten met een multiple myeloom. Ze toonde aan dat zowel de genetische constitutie van de patiënt als myeloomgerelateerde factoren hierbij een rol spelen.

Randomized controlled trial voortijdig gestopt Tot slot lichtte dr. Maarten van Eijk (UMC Utrecht) toe waarom zijn randomized controlled trial naar de toevoeging van rivastigmine bij de behandeling van een delirium, voortijdig is gestopt. Tijdens een tussentijdse analyse van zijn onderzoek, dat is gepubliceerd in de Lancet, zag Van Eijk een oversterfte in de groep die werd behandeld met rivastigmine in aanvulling op de standaardbehandeling, terwijl geen positief effect op de opnameduur werd gezien. Op basis van deze resultaten raadt van Eijk af om patiënten met een deli- rium met rivastigmine te behandelen. Tijdens zijn presentatie en de hierop volgende discussie kwam duidelijk het belang naar voren om ook negatieve resultaten openbaar te maken.

toppUblicaties