Natuurhistorisch jaarverslag 2019 Natuurhistorisch jaarverslag 2019

Colofoon:

Eindredactie : Jan-Pieter de Krijger

Samenstelling : Egbert Baars en Jan-Pieter de Krijger

Bijdragen van : Egbert Baars, Ab van Dorp, Harry Fabritius, Douwe Greydanus, Henny van der Groep, Anneloes ter Horst, Roel Kemmers, Jan-Pieter de Krijger, Ben Pronk, Ad Roobeek, Ruud Timmer, Eric de Vroome en Fred Weel

Voorkant : K

, Roel Kemmers Opmaak : Egbert Baars

Uitgave van : KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland Datum : 3 maart 2020, versie 2

Nummer : 2020-025HN/01RAP Website : www.knnv.nl/hoorn e-mail : hoorn@knnv.nl

© 2020 KNNV afd. Hoorn/West-Friesland

De tekst uit deze uitgave mag niet worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfi lm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNNV afd. Hoorn/West-Friesland.

Index verslag

1 Inleiding 5

2 Vogels

2.1 Gegevensbronnen 7

2.2 Welke soorten kwamen er langs in 2019? 8

2.3 Verslag Huiszwaluwen 1991-2019 12

2.4 Hoeveelheid neerslag bepalend voor aantallen Goudplevieren in De Zeevang 15 2.5 Broedvogelinventarisatie “De Hulk”, “De Kogen” en “De Zeevang” 17 2.6 Inventarisatieverslag van de broedvogels 1982-2019 in de “Mijzenpolder” 23

2.7 Soortendag 2019 25

2.8 Midwintertelling 2019 30

3 Geleedpotigen

3.1 Insecten – Dagvlinders 2019 35

3.2 Insecten – Nachtvlinders 2019 37

3.3 Insecten – Nachtvlinderonderzoek 2010-2019 41

3.4 Insecten – Libellen en juffers 2019 56

3.5 Insecten – Overige 2019 57

3.6 Geleedpotigen – Overige 2019 61

4 Planten

4.1 Jaarverslag Plantenwerkgroep 2019 63

5 Vissen

5.1 Vissen waarnemingen 2019 67

6 Zoogdieren

6.1 Resultaat Uilenballenpluizen 2019 69

6.2 Zoogdieren waarnemingen 2019 71

6.3 Vleermuisonderzoek Blokker / Zwaag 2017-2019 72

7 Overigen

7.1 Overige waarnemingen 2019 77

7.2 Het weer van 2019 in Hensbroek 80

7.3 Organisatie KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland 82

M^EIDOORN, foto: Douwe Greydanus

1 Inleiding

D it is het digitale Natuurhistorisch Jaarverslag van de KNNV afdeling Hoorn/West- Friesland. Ook dit jaar zijn we er weer in geslaagd om een jaarverslag te maken van de gegevens die verzameld werden in het jaar 2019.

Net als vorige jaren een verslag met heel veel vogelwaarnemingen, maar dat geeft alleen maar aan dat deze groep van organismen een steeds grotere belangstelling krijgt binnen de afdeling. Dit wil niet zeggen dat de andere groepen over belangstelling te klagen hebben. Ook de (nacht-)vlinders zijn dit jaar wederom met speciale aandacht bekeken.

Dit verslag is opgebouwd uit de volgende hoofdstukken. Hoofdstuk 1; Inleiding, Hoofdstuk 2; Vogels, hoofdstuk 3; Geleedpotigen, hoofdstuk 4; Planten, hoofdstuk 5; Vissen, hoofdstuk 6; Zoogdieren, hoofdstuk 7; Koopmanspolder, hoofdstuk 8; Overigen.

Ik hoop dat je het met aandacht leest. Als je denkt dat je het jaarverslag van 2020 kunt verrijken met jouw eigen waarnemingen, dan ontvangen wij die graag van je.

Jan-Pieter de Krijger / Egbert Baars

Waarnemingsgebied KNNV afd. Hoorn/West-Friesland

2 Vogels

2.1 Gegevensbronnen

D e KNNV afdeling Hoorn/West-Friesland heeft al meer dan twintig jaar een vogelwerkgroep. Om een beeld te geven waar alle gepresenteerde vogelgegevens vandaan komen is het noodzakelijk om alle activiteiten van deze werkgroep in kaart te brengen. De werkgroep bestaat uit ongeveer vijfentwintig, min of meer, actieve vogelaars. De gegevens zijn voor een groot deel afkomstig van de werkgroepleden.

Losse waarnemingen

Dit zijn veldwaarnemingen van individuele leden die niet geplaatst kunnen worden in het kader van een telactiviteit. Dit type waarnemingen is heel gevarieerd en betreft meestal bijzondere waarnemingen. Tot deze groep waarnemingen behoort ook informatie uit publicaties (dagbladen, vogeltijdschriften) en via-via waarnemingen.

Broedvogelinventarisaties

Dit zijn inventarisaties die gecoördineerd worden door Sovon en waar leden van onze werkgroep aan deelnemen. In veel gevallen zijn deze natuurgebieden in eigendom van Staatsbosbeheer. In alle gevallen betreffen dit monitoringsgebieden waardoor de inventarisaties in deze gebieden reeds een lange reeks van jaren worden uitgevoerd. Het is van groot belang dat deze inventarisaties (blijvend) worden voortgezet.

l

Oosterkoog Betty Lurvink / Auke Brouwer

l

De Hulk / Bedijkte Waal / Rietkoog / Floriskoog Peter de Lange

l

Schardammerkoog Ben Pronk

l

Mijzenpolder Harry Fabritius

l

MUS Lutjebroek Ad Roobeek

Een andere projectmatige vorm van broedvogelinventarisatie wordt gevormd door:

l

Huiszwaluwenonderzoek Vogelwerkgroep

Gebiedstellingen

Dit zijn tellingen van de aantallen per soort in een bepaald gebied. Dit kan een slaapplaats zijn of een Important Bird Area (IBA) of gewoon een leuk gebied. De gebiedstelling kan ook in het kader van een bepaalde soort(en) of item worden uitgevoerd zoals:

l

Maandelijkse IBA-telling Zeevang (wintermaanden) Vogelwerkgroep

l

Midwintertelling idem

N.B. Niet van elke genoemde activiteit wordt verslag gedaan in dit rapport.

2.2 Welke soorten kwamen er langs in 2019?

I n 2019 zijn er 180 verschillende vo- gels gemeld. Daarvan zijn er 2 hy- brides, 1 ondersoort en 14 soorten die niet op de Nederlandse lijst staan omdat ze kweekvormen betreffen of (ooit) ontsnapt zijn. Dan blijven er 163

“echte” soorten over.

2019 startte natuurlijk op 1 januari.

Op deze dag werden de B

, H

, H

, IJ

, K

, K

, M

, P

, R

, R

en T

gemeld.

Maar je kon goed merken dat 2 januari de dag was waarop de meeste waarnemers serieus rond gingen kijken. Er werden op deze dag 35 nieuwe jaarsoorten bijgeschreven.

H

, W

, H

en W

zijn de soorten die eruit springen. De andere soorten zijn soorten die we op een “rondje om”

kunnen verwachten. 3 januari was goed voor 11 nieuwe waarnemingen.

De G

en P

MEEUW

zijn twee meeuwensoorten die soms lastig te onderscheiden zijn maar als je de juiste kenmerken weet

is het goed te doen. De dag er na, 4 januari leverde 8 nieuwe soorten op. D

K

C

, S

en S

zijn soorten die deze dag gezien zijn maar niet op de Nederlandse lijst staan. Een S

en G

waren 2 van de 4 nieuwe soorten van 5 januari. 6 januari leverde een G

op. Een O

kwam langs op de 7

en ook werden er G

gezien. De grote ster van 8 januari was de waargenomen R

en de G

van 10 januari is ook een mooie soort. Op 11 januari werden er 9 nieuwe soorten bijgeschreven. Echte wintersoorten waren S

en K

. V

en W

en het zijn ook mooie soorten om te spotten. Het V

van 12 januari is een leuke “vangst”. De I

en de Z

van deze dag zijn ontsnapte soorten die het in Nederland goed uithouden. De 13

leverde K

en S

op. De G

van 14 januari is echt een soort die we in de winter in ons gebied treffen. Het B

, G

en O

zijn ook soorten die in de winter meestal wat makkelijker te spotten zijn. De R

van de 18

is ook een echte wintersoort evenals de G

die op 20 januari werd gezien. Januari werd afgesloten met een B

op de 28

. De T

die op 6 februari werd gezien had er kennelijk voor gekozen de grote trek niet te ondernemen. De G

van 14 februari en de L

van de 15

hadden de grote terugreis al achter de rug. T

zien we niet heel erg vaak maar op 23 februari werden er toch een aantal waargenomen. De dag daarna werden er K

gezien en werd ook een grote groene parkiet waargenomen. De H

rukt steeds verder op naar het noorden en zit zeker in Edam. Het is een kwestie van tijd voor deze vogel in Hoorn en omstreken een vaste verschijning is. De S

van 27 februari is ook een soort die hier overwintert en de IJ

was alweer op de weg terug.

Tabel 1: Hybrides, ondersoorten, exoten en niet op NL lijst Hybrides

soort eerste datum

Hybride Kleine Canadese gans x Brandgans 21-02-2019 Hybride Grouwe gans x Grote Canadese gans 10-04-2019

aantal soorten 2

Ondersoorten

soort eerste datum

IJslandse grutto 27-02-2019

aantal soorten 1

Niet op de Nederlandse lijst

soort eerste datum

Grote Canadese gans 02-01-2019

Nijlgans 02-01-2019

Kleine Canadese gans 04-01-2019

Soepeend 04-01-2019

Soepgans 04-01-2019

Fazant 11-01-2019

Muskuseend 11-01-2019

Indische gans 12-01-2019

Zwarte zwaan 12-01-2019

Halsbandparkiet 24-02-2019

Marmereend 24-06-2019

Roodhalsgans 13-10-2019

Stadsduif 19-10-2019

Jufferkraanvogel 12-12-2019

aantal soorten 14

Maart is de maand van trek. De B

van 23 maart liet zich even zien op weg naar het noorden en de Z

was op 26 maart weer terug uit Afrika. De B

was weer terug op 27 maart en twee dagen later werd de eerste F

weer gehoord evenals een Z

.

April leverde als start een paar leuke soorten op. Een S

op 1 april, K

op de 2

C

’

op de 3

van april en een O

op 4 april. Zo langzamerhand druppelen onze zangvogels weer binnen. T

, B

en R

werden de dagen erna waargenomen. De eerste H

werd gezien op 10 april en 4 dagen later vlogen de eerste V

boven de sloten. Een B

op de 16

, een K

op 17 april en de eerste K

liet zich horen of zien op 26 april. Rond Koninsdag is het altijd opletten voor de eerste G

en ook in 2019 werd de eerste gezien op de 30

.

Een F

werd betrapt op 11 mei, de T

was gezien op 16 mei en een B

werd gehoord op 25 mei.

Juni leverde een K

op op de 8

, een C

liet zich zien op de 22

evenals de Z

. Een M

zorgde voor ophef vanaf 24 juni. Ver weg in een plas van de “Kolk van Dussen” werd deze ontsnapte vogel toch door velen bekeken.

Juli leverde pas op het einde een nieuwe soort voor de lijst. Een P

werd waargenomen op 31 juli.

Augustus begon met een Z

, een K

en een P

deze lieten zich zien op 3 augustus. Een K

2 dagen later en op de 6

een W

.

September begon met een bijzondere soort voor onze regio. Er werd een Z

gemeld aan de KNNV afdeling. Alle details over de vogel klopte. Op 17 september liet een K

zich zien en op 21 september vloog er een V

rond. De Z

van de 23

is een leuke waarneming in de regio.

Oktober was de maand van de K

, B

en V

op de 3

en 7

van deze maand. De R

van 13 oktober is waarschijnlijk een ontsnapte vogel omdat sommige waarnemers een gekleurd ringetje om de poot hebben gezien.

December sloot het jaar af met een ontsnapte J

op het Wijzenddijkje op 12 december maar deze vogel loopt er tot begin 2020 nog steeds rond. De laatste nieuwe soort van 2019 is een R

op 31 december.

Jan-Pieter de Krijger

R^INGMUSSEN, foto: Douwe Greydanus

soort eerste datum soort eerste datum

Boomkruiper 01-01-2019 Spreeuw 03-01-2019

Heggenmus 01-01-2019 Stormmeeuw 03-01-2019

Huismus 01-01-2019 Topper 03-01-2019

IJsvogel 01-01-2019 Winterkoning 03-01-2019

Kauw 01-01-2019 Zilvermeeuw 03-01-2019

Koolmees 01-01-2019 Kneu 04-01-2019

Merel 01-01-2019 Kolgans 04-01-2019

Pimpelmees 01-01-2019 Putter 04-01-2019

Ransuil 01-01-2019 Watersnip 04-01-2019

Roodborst 01-01-2019 Wintertaling 04-01-2019

Turkse tortel 01-01-2019 Groene specht 05-01-2019

Aalscholver 02-01-2019 Houtduif 05-01-2019

Blauwe reiger 02-01-2019 Ringmus 05-01-2019

Brandgans 02-01-2019 Steenuil 05-01-2019

Buizerd 02-01-2019 Goudhaan 06-01-2019

Dodaars 02-01-2019 Goudplevier 07-01-2019

Ekster 02-01-2019 Ooievaar 07-01-2019

Fuut 02-01-2019 Koperwiek 08-01-2019

Gaai 02-01-2019 Roerdomp 08-01-2019

Graspieper 02-01-2019 Wulp 08-01-2019

Grauwe gans 02-01-2019 Grote lijster 10-01-2019

Grote bonte specht 02-01-2019 Groenling 11-01-2019

Grote zaagbek 02-01-2019 Holenduif 11-01-2019

Grote zilverreiger 02-01-2019 Keep 11-01-2019

Havik 02-01-2019 Smelleken 11-01-2019

Houtsnip 02-01-2019 Veldleeuwerik 11-01-2019

Kievit 02-01-2019 Witgat 11-01-2019

Knobbelzwaan 02-01-2019 Zanglijster 11-01-2019

Krakeend 02-01-2019 Vuurgoudhaan 12-01-2019

Kuifeend 02-01-2019 Kleine zwaan 13-01-2019

Meerkoet 02-01-2019 Slechtvalk 13-01-2019

Middelste zaagbek 02-01-2019 Bokje 14-01-2019

Nonnetje 02-01-2019 Geoorde fuut 14-01-2019

Slobeend 02-01-2019 Grote mantelmeeuw 14-01-2019

Smient 02-01-2019 Oeverpieper 14-01-2019

Sperwer 02-01-2019 Pijlstaart 14-01-2019

Staartmees 02-01-2019 Scholekster 14-01-2019

Tafeleend 02-01-2019 Tureluur 14-01-2019

Torenvalk 02-01-2019 Ruigpootbuizerd 18-01-2019

Vink 02-01-2019 Grote gele kwikstaart 20-01-2019

Waterhoen 02-01-2019 Witte kwikstaart 21-01-2019

Waterpieper 02-01-2019 Rietgors 23-01-2019

Waterral 02-01-2019 Bonte strandloper 28-01-2019

Wilde eend 02-01-2019 Tjiftjaf 06-02-2019

Zwarte kraai 02-01-2019 Grutto 14-02-2019

Bergeend 03-01-2019 Lepelaar 15-02-2019

Brilduiker 03-01-2019 Oeverloper 15-02-2019

Geelpootmeeuw 03-01-2019 Kleine mantelmeeuw 16-02-2019

Kokmeeuw 03-01-2019 Toendrarietgans 23-02-2019

Kramsvogel 03-01-2019 Kemphaan 24-02-2019

Pontische meeuw 03-01-2019 Kluut 24-02-2019

Tabel 2: Soorten

soort eerste datum soort eerste datum

Rouwkwikstaart 26-02-2019 Grasmus 28-04-2019

Zwartkopmeeuw 26-02-2019 Gierzwaluw 30-04-2019

Sijs 27-02-2019 Sprinkhaanzanger 08-05-2019

Roek 04-03-2019 Fluiter 11-05-2019

Patrijs 06-03-2019 Grauwe vliegenvanger 11-05-2019

Bruine kiekendief 11-03-2019 Bosruiter 16-05-2019

Beflijster 23-03-2019 Temmincks strandloper 16-05-2019

Zomertaling 26-03-2019 Bosrietzanger 25-05-2019

Zwarte roodstaart 26-03-2019 Kerkuil 08-06-2019

Boerenzwaluw 27-03-2019 Zwarte Ruiter 20-06-2019

Dwergmeeuw 27-03-2019 Casarca 22-06-2019

Fitis 29-03-2019 Zwarte Stern 22-06-2019

Roodborsttapuit 29-03-2019 Purperreiger 31-07-2019

Zwartkop 29-03-2019 Zwarte ooievaar 01-08-2019

Gele Kwikstaart 30-03-2019 Groenpootruiter 03-08-2019

Snor 01-04-2019 Kleine strandloper 03-08-2019

Kraanvogel 02-04-2019 Krombekstrandloper 03-08-2019

Cetti's zanger 03-04-2019 Porseleinhoen 03-08-2019

Oeverzwaluw 04-04-2019 Kruisbek 05-08-2019

Tuinfluiter 06-04-2019 Woudaapje 06-08-2019

Blauwborst 07-04-2019 Zwarte specht 02-09-2019

Kleine plevier 07-04-2019 Zilverplevier 08-09-2019

Rietzanger 07-04-2019 Kleine zilverreiger 14-09-2019

Bontbekplevier 10-04-2019 Koereiger 17-09-2019

Huiszwaluw 10-04-2019 Visarend 21-09-2019

Visdief 14-04-2019 Zwarte mees 23-09-2019

Boomvalk 16-04-2019 Kleine rietgans 03-10-2019

Braamsluiper 16-04-2019 Baardman 07-10-2019

Appelvink 17-04-2019 Velduil 07-10-2019

Kleine karekiet 17-04-2019 Roodhalsfuut 31-12-2019

Koekoek 26-04-2019 aantal soorten 163

Tabel 3: Soorten

ROODHALSFUUT, foto: Douwe Greydanus

2.3 Verslag Huiszwaluwproject 1991-2019 Oostelijk West-Friesland en de Zeevang

N og één jaar en dan is onze afdeling 30 jaar aan het H

tellen in de Zeevang en West-Friesland. Daar mogen wij best trots op zijn, maar ik moet er bij zeggen zonder de hulp van de tellers was dit niet tot stand gekomen.

De gegevens van 1995 tot en met 2019

Aan de linkerzijde is de voor- dan wel achteruitgang van het aantal nesten t.o.v. het voorgaande jaar weergegeven.

+ = meer huiszwaluwnesten, - = minder huiszwaluwnesten, o = hetzelfde aantal huiszwaluwnesten

2019 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Kwartblok

- Aartswoud 7 3 0 0 0 17 12 12 5 7 9 11 914-56-1

+ Abbekerk 2 3 8 2 3 3 9 9 15 19 24 17 2414-57-3

- Andijk 180 275 89 67 83 79 90 95 81 101 137 138 11515-51-1, 15-51-2

o Avenhorn 15 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-36-1

o Baarsdorpermeer 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 019-16-4

+ Beets 0 0 4 11 6 11 5 8 19 18 18 78 9019-36-3

- Benningbroek 0 0 0 4 7 4 32 32 6 8 7 5 425-41-3

+ Berkhout 14 14 6 22 34 38 42 65 64 54 73 78 8819-26-4

o Bobeldijk 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-26-2

+ Bovenkarspel 23 39 37 37 56 34 27 24 25 27 29 22 2820-12-1

+ De Goorn 16 35 46 45 56 45 36 56 46 39 51 45 5119-26-3

+ De Weere 13 22 30 30 25 21 11 7 16 20 30 36 3714-56-4

- Enkhuizen 144 235 64 78 88 92 43 43 44 55 31 76 4520-12-2

o Gouwe 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 014-56-3

- Grootebroek 15 19 18 9 7 31 15 23 16 13 21 26 1720-11-2

+ Grosth. / Scharwoude 14 25 16 11 8 6 3 7 10 11 11 11 1519-36-2

+ Hauwert 22 14 20 32 22 26 22 21 33 29 13 4 519-18-1

+ Hem 29 15 13 13 14 13 7 5 8 12 3 12 1520-21-1

o Hensbroek 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-25-1

- Hobrede 0 0 0 0 1 5 5 5 6 7 5 4 319-46-3

- Hoogkarspel / Lutjebroek 4 25 3 19 31 29 30 33 34 37 38 31 2020-11-1

+ Hoogwoud 26 6 12 21 10 9 6 10 8 22 42 12 1514-55-4

o Hoorn 29 20 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-27-4

o Kwadijk 37 20 4 21 34 42 38 23 26 32 24 25 2519-56-2

+ Lambertschaag 8 14 5 13 10 20 14 20 18 19 18 17 2114-57-1

o Medemblik 50 48 30 33 35 55 81 84 52 21 22 6 614-48-3

+ Middelie 3 23 41 79 75 74 78 67 56 49 50 63 8319-46-4, 19-56-2

- Midwoud 0 0 0 0 0 0 4 7 12 23 34 31 1319-17-2

+ Nibbixwoud 10 6 22 35 34 29 32 23 28 37 30 34 4419-17-2

+ Obdam 27 7 8 31 47 50 52 49 45 34 32 27 3119-15-3

+ Onderdijk 25 33 31 34 31 33 35 37 36 50 73 60 6514-58-2

- Oosterblokker 1 0 0 0 0 0 0 0 0 7 6 8 319-18-3

o Oosterdijk 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 37 0 015-52-1

- Oosterleek 2 6 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 020-21-2

+ Oosthuizen 20 37 19 2 7 20 11 25 4 38 72 82 9419-46-2

- Oostwoud 4 11 3 8 9 1 1 4 9 5 4 314-57-4

+ Opmeer / Spanbroek 35 32 26 22 16 15 14 29 20 26 43 42 4819-16-1

+ Opperdoes 6 6 1 0 0 0 0 0 0 0 4 10 1114-47-3

o Oudendijk 0 4 33 32 24 13 14 3 4 3 9 32 3219-36-3

+ Schardam 17 31 6 0 0 0 0 0 0 22 20 24 3019-36-4

- Schellinkhout 11 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 4 019-28-3

+ Sijbekarspel 4 13 19 47 53 34 6 32 30 33 32 28 3819-16-2

+ Spierdijk 11 3 0 0 1 3 7 11 12 33 27 19 2619-26-1

- Twisk 13 2 0 0 0 13 13 14 15 22 30 2614-57-2

+ Ursem 12 5 0 0 14 20 13 3 3 21 14 16 5519-25-3

- Venhuizen 0 93 60 59 66 65 60 57 53 27 28 28 2520-11-4, 20-21-2

o Wadway 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-16-1

+ Warder 20 30 32 66 63 69 56 57 57 40 47 36 4919-47-1

+ Wervershoof 55 23 30 33 29 29 39 56 67 77 93 66 9614-58-4

- Westerblokker 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 0 8 019-28-1

+ Westwoud / Oudijk 3 0 0 0 18 8 31 41 25 30 49 30 6319-18-4

- Wijdenes 35 74 12 24 54 48 62 97 83 70 100 78 6319-28-4

o Wogmeer 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-25-2

- Wognum 6 2 5 2 17 19 31 36 46 48 10 30 1119-17-3

+ Zandwerven 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1019-16-3

o Zuidermeer 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 019-26-1

+ Zwaag 19 4 3 27 20 25 18 22 26 29 45 29 4519-27-2

- Zwaagdijk-Oost 29 6 13 21 19 27 28 34 39 39 33 19 1319-18-2

+ Zwaagdijk-West 5 11 5 25 22 25 15 26 31 26 34 6 1519-17-4

 totaal 1004 1302 786 1014 1148 1195 1148 1308 1227 1344 1559 1499 1625

Plaats

Door sloop en nieuwbouw krijgen de H

het moeilijker maar gelukkig weten deze geweldige insecteneters het koppie boven water te houden. Aan de Oosterdijk te Enkhuizen werden de nesten in orde gemaakt maar plots kwam er een telefoontje dat er geen H

meer waren. De nesten bleken kapot gemaakt te zijn door een predator en het vermoeden is dat de T

maar ook K

en E

hier debet aan zijn. Normaal kwamen wij daar op wel dertig bezette nesten en nu geen één. Hoe zal het zich verder ontwikkelen? Andijk liep ook terug van 138 naar 115 nesten en dan ga je je zorgen maken.

Helaas zijn er nog steeds mensen die er totaal niets mee hebben dat er nesten aan hun woning gemaakt worden en ze weg steken met jongen en al. Het seizoen verstreek langzaam en ik hield mijn tenen krom maar plots tekende zich toch weer een stijgende lijn in enkele plaatsen met daar zelfs bijna een verdubbeling van het aantal. Nu de laatste gegevens binnen zijn gekomen kan de vlag uit. Wij hebben zelfs het topjaar 2017 overtroffen het liefst 66 nesten en we hebben nu maar liefst 1.625 nesten geteld. Dit is al deze voorgaande jaren nog nooit voor gekomen, TOP!

Douwe Greydanus / Egbert Baars

Kaart met Huiszwaluw-nesten

In de onderstaande tabel is de toe- en afname in ons gebied weergegeven.

In de bovenstaande grafiek zijn de totalen over de jaren 1992 tot en met 2019 weergegeven, tevens zijn de nesten die in het binnenland en langs de kust zijn geteld zichtbaar gemaakt.

In de onderstaande figuur is het percentage nesten in het binnenland en langs de kust weergegeven.

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019





Aartswoud (afname 2) Hauwert (toename 1) Oosterleek (afname 1) Warder (toename 13)

Abbekerk (toename 7) Hem (toename 3) Oosthuizen (toename 12) Wervershoof (toename 30)

Andijk (afname 23) Hobrede (afname 1) Oostwoud (afname 1) Westerblokker (afname 8)

Beets (toename 12) Hoogkarspel / Lutjebroek (afname 11) Opmeer / Spanbroek (toename 6) Westwoud / Oudijk (toename 33)

Benningbroek (afname 1) Hoogwoud (toename 3) Opperdoes (toename 1) Wijdenes (afname 15)

Berkhout (toename 10) Lambertschaag (toename 4) Schardam (toename 6) Wognum (afname 19) Bovenkarspel (toename 6) Middelie (toename 20) Schellinkhout (afname 4) Zandwerven (toename 10) De Goorn (toename 6) Midwoud (afname 18) Sijbekarspel (toename 10) Zwaag (toename 16) De Weere (toename 1) Nibbixwoud (toename 10) Spierdijk (toename 7) Zwaagdijk-Oost (afname 6)

Enkhuizen (afname 31) Obdam (toename 4) Twisk (afname 4) Zwaagdijk-West (toename 9)

Grootebroek (afname 9) Onderdijk (toename 5) Ursem (toename 39) Grosth. / Scharwoude (toename 4) Oosterblokker (afname 5) Venhuizen (afname 3)

0 50 100 150 200 250 300

95 00 05 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Andijk Oosthuizen

2.4 Hoeveelheid neerslag bepalend voor aantallen Goud- plevieren in het Natura 2000 gebied Zeevang

G

zijn tijdens de Zeevangtelling altijd weer een bijzondere waarneming.

Bij de maandelijkse vogeltellingen van de vogelwerkgroep van oktober tot en met maart, kijken de 6 telgroepen graag uit naar G

. Zij deden een opmer- kelijke ontdekking.

Bij veel neerslag in de dagen en weken voorafgaand aan de vogeltelling, werden aan- merkelijk meer G

, pleisterend en voedsel zoekend, in De Zeevang vast- gesteld. Dit in tegenstelling tot periodes waarin weinig neerslag voorafgaand aan de vogeltelling is gevallen.

In de afgebeelde grafiek staan de aantallen G

uitgezet in relatie tot de hoe- veelheid gevallen neerslag. De hoeveelheid neerslag is aangegeven van hoog naar laag.

De gebruikte hoeveelheid neerslag voor de vergelijking is de hoeveel- heid die 45 dagen voorafgaand aan de novembertelling is gevallen en is afkomstig van het KNMI weerstation Berkhout.

De trendlijnen van het aantal G

-

VIEREN

in grafiek 1 en de gevallen hoe- veelheid neerslag laten dit mooi zien.

Hoe meer neerslag hoe meer G

-

PLEVIEREN

gemiddeld werden vast- gesteld in het gebied. De trendlijnen gaan beide van hoog naar laag.

Het is blijkbaar in De Zeevang van groot belang dat er veel neerslag valt om het landschap aantrekkelijk te hou- den voor deze prachtige plevier.

G

verblijven graag op nat- te kort begraasde weilanden. In De Zeevang is het normale polderpeil nog op een hoog niveau. Door particulie- re onderbemalingen van veehouders zijn er echter grote oppervlaktes in De Zeevang met een lager peil gecreëerd.

Verdroging van het veenweidegebied ligt hierdoor op de loer.

De hoeveelheid neerslag maakt het hierdoor niet meer vanzelfsprekend dat er veel G

verblijven.

Bij veel neerslag worden de natte- re weilanden weer aantrekkelijk voor G

. Hierdoor worden de wormen weer bereikbaar als stapel- voedsel van de G

.

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

20 00 20 19 20 13 20 06 20 12 20 08 20 04 20 17 20 01 20 14 20 03 20 15 20 05 20 09 20 16 20 10

Aantal joudplevieren mm neerslag okt plus half nov

Lineair (Áantal joudplevieren) Lineair (mm neerslag okt plus half nov)

Grafiek 1: Aantal G

in november tijdens Zeevang-

telling 2000-2019

De kort begraasde weilanden werden in het verleden gecreëerd door schapen die in het gebied werden gehouden. Tegenwoordig verzorgen de grote aantallen S

voor de begrazing.

Naast de hoeveelheid neerslag zijn er nog een groot aantal redenen die het pleisteren van de G

in het gebied kunnen te verklaren.

Zo is de koude die plotseling invalt in de op de trekweg gelegen landen een reden om naar ons land te komen.

Het komt zelfs voor, dat door vroege vorst in Friesland en Groningen een snelle stijging van het aantal G

is vastgesteld in het mildere Noord-Hollandse landschap.

De Zeevang is op dat moment een plek waar zij een goede verblijfplaats vinden.

Zo zijn de hoge aantallen G

in De Zeevang van november 2002 mogelijk te verklaren door de nachtvorst op 16 november in Friesland en Groningen (zie logboekweer.nl).

Ben Pronk

2.5 Inventarisatieverslag van de broedvogels van

“De Hulk”,“De Kogen” en (reservaat) “De Zeevang”

H ieronder wordt per gebied een overzicht van de telgegevens weergegeven. De gebieden zijn veelal vanaf 1985 jaarlijks geïnventariseerd.

Overzichtskaart reservaatgebied Kogen en Hulk

De Hulk

8 ha grasland en 2 ha water. Teller: Peter de Lange.

Tabel 1: Vastgestelde territoria De Hulk

Bedijkte Waal

2 ha nat grasland en 2 ha water. Teller: Peter de Lange.

Tabel 2: Vastgestelde territoria Bedijkte Waal

DE HULK

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Fuut 1 1 1 2 1 1 2 1 2 4 5 4

Knobbelzwaan 1 1

Grauwe gans 2 8 8 2 4 4 26 8 14 1 9 9 9 11

Soepgans 8 15 35 35 25 15 15 6 16 4 8 6 1 1 1 1

Kolgans 3 2

Brandgans 10 20 18 15 5 42 30 24 8 14 9 2 3

Kleine Canadese gans 4 8 16 30 45 60 60 50 45 50 48 30 36 55 126 72 26 14 14 7

Nijlgans 2 2 1 2 2 1 1 3 1 3 2 2

Bergeend 1 1 1 1 1 1 1

Slobeend 1 3 2 4 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1

Zomertaling 1 1 1 1 1

Wintertaling 1 1 1 1

Krakeend 1 1 1 2 2 3 1 2 1 2 2 2 5 9

Wilde eend 4 4 5 2 3 5 5

Soepeend 1

Tafeleend 1 3 1 1 1

Kuifeend 1 2 4 4 4 2 3 4 6 3

Scholekster 1 2 2 1 4 4 4 2 3 4 3 3 4 3 3 3 4 3 2 1 3

Kluut 5 10 9 9 9 7 5 11 2 1

Kleine plevier 3 1 2 1 1 1 1

Kievit 18 16 20 18 23 23 30 21 20 22 27 21 24 15 16 12 10 10 10 9 7 10 11

Grutto 2 2 12 15 20 20 18 16 16 20 11 6 8 8 6 3 3 2 2 1 1 4 3

Tureluur 8 13 11 18 20 20 14 14 15 16 12 10 11 10 11 9 8 7 2 4 2 3 5

Visdief 8 16 50 20 44 4 50 35 20 16 1 1

Kokmeeuw 3 8 111 180 200 350 450 550 500 485 200 26

Zwartkopmeeuw 3 2 4

Meerkoet 2 2 2 1 1 4 5

Waterhoen 2 1 2 2 2 1 2 3 2

Gele kwikstaart 2 1

Kleine karekiet 1 1 1

Rietzanger 2 1 1

Roodborsttapuut 1 1 1 1

Rietgors 1 1 1 1

BEDIJKTE WAAL

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Fuut 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Dodaars 1

Knobbelzwaan 1 1 1 1

Nijlgans 1 1 1

Grauwe gans 10 8 6 12 3 5 6 9 6

Soepgans 1 2 1

Brandgans 2

Bergeend 2 2 2 2 1 1 1 1 1

Zomertaling 1

Krakeend 2 1 1 1 1 1 1 3 1 2

Slobeend 1 2 2 1 1 2 1 2 1 1 1 3 2 2 2

Kuifeend 2 3 8 3 2

Tafeleend 1 2 1 1 1

Wilde eend 2 2 3 3 4 4

Meerkoet 1 2 1 3 5 4 4 4 4

Waterhoen 1 1 2 1 1 1

Scholekster 1 1 1 3 2 2 2 2 3 3 2 3 2 3 2 2 2 2 2 2 3 3

Kievit 2 3 5 5 3 3 4 5 4 3 5 5 7 8 6 5 5 7 5 5 6 4

Watersnip 1

Grutto 2 2 1 4 3 3 4 2 4 7 2 5 4 4 7 5 5 2 3 2 2 2

Tureluur 2 3 4 2 3 3 3 5 3 3 3 4 4 5 4 4 4 4 3 3 7 2

Veldleeuwerik 1

Graspieper 1

Gele kwikstaart 2 1 1 1 1 1 1

Witte kwikstaart 1

Rietzanger 1 1

Kleine karekiet 1 1 1 2 2

Rietgors 1 1 1 1 1

Rietkoog

23 ha grasland. Teller: Peter de Lange.

Tabel 3: Vastgestelde territoria Rietkoog

RIETKOOG

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Fuut 2 2 2 1 4 1

Knobbelzwaan 1 1 1 1 1 1 1 1

Grauwe gans 6 6 8 4 15 12 25 13 4 7 10 8

Soepgans 12 2 9 6 10 7 4 3 1 2

Canadese gans 1 1 1 1 8 2 1 1 3

Brandgans 5 8 2 4 1

Nijlgans 2 2 2 1 2 2 2 2 3

Bergeend 1 1 1 1 2 2 3 2

Wilde eend 4 3 1 5 4

Soepeend 1 2 1

Slobeend 6 6 4 6 8 1 2 1 2 2 2 1 1 1 1 2 1 1 2 1 2

Wintertaling 1

Zomertaling 1

Krakeend 1 1 1 2 4 3 4 6 2 3 3 3 4 3 1 1 2 4 1

Kuifeend 1 3 1 1 2 1

Smient 1

Fazant 1 1 1

Koekoek 1

Meerkoet 3 1 1 6 3

Waterhoen 1 1 1

Scholekster 9 10 9 10 12 11 7 4 8 8 4 5 3 5 4 6 5 6 6 5 5 5 2

Kievit 41 31 37 38 32 15 12 18 16 30 31 22 21 24 27 28 26 26 32 21 27 21 14

Kleine plevier 2 1

Grutto 36 47 45 62 64 40 32 34 38 52 45 48 43 45 49 40 42 36 21 21 21 16 4

Tureluur 26 22 19 33 31 19 15 15 16 22 17 15 19 18 17 16 13 17 15 13 11 11 4

Veldleeuwerik 7 5

Graspieper 6 2

Visdief 4 1

Gele kwikstaart 1 1 1 1 2 1

Winterkoning 1 1 1

Rietzanger 1 2 1 2

Kleine karekiet 1 1 1 1

Bosrietzanger 1 1

Blauwborst 1

Witte kwikstaart 2 2

Rietgors 1 1 2 3

G^RUTTO, foto: Douwe Greydanus

Oosterkoog

34 ha grasland en 6 ha rietveld. Tellers: Betty Lurvink en Auke Brouwer..

Tabel 4: Vastgestelde territoria van het grasland gedeelte van de Oosterkoog

Schardammerkoog

47 ha grasland (14 ha van Staatsbosbeheer) en 1 ha water. Teller: Ben Pronk.

Tabel 5: Vastgestelde territoria Schardammerkoog

OOSTERKOOG

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Knobbelzwaan 1 1 1

Grauwe gans 4 9 169 119 51 345 63

Brandgans 1 1

Nijlgans 2 1 2

Bergeend 3 2 1 2 1 1 2 1 3 3 3 1

Slobeend 7 2 1 9 8 2 3 3 6 3 5 3 3 1 1 4 1 1 1 1 4

Zomertaling 1 1 1

Wintertaling 2 1 1

Krakeend 1 3 4 2 5 7 8 6 7 8 7 4 4 3 4 3 4 2 6 5

Wilde eend 4 3 5 14 9 13 16

Kuifeend 1 1 1 3

Smient 1

Meerkoet 10 7 15 12

Scholekster 10 5 4 6 7 13 10 5 7 6 4 4 5 4 5 2 2 1 4 4 7 9 7

Bontbekplevier 1

Kievit 43 12 31 54 57 32 24 14 18 25 18 19 23 22 16 19 17 21 48 37 39 31 32

Grutto 28 28 25 45 67 25 21 26 28 31 26 27 24 24 25 24 10 13 16 20 10 6 9

Tureluur 11 14 17 26 30 19 23 18 16 18 18 21 22 17 15 39 7 24 19 16 12 13 20

Watersnip 1

Visdief 1

Veldleeuwerik 10 1 1

Graspieper 2 2

Witte kwikstaart 1 4 3

Gele kwikstaart 1 2

SCHARDAMMERKOOG, 1984 t/m 2000 betreft alleen noordelijke deel, 2001 tot heden de gehele Schardammerkoog

1985 1990 1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Grauwe gans 8 5

Nijlgans 1 1 1 1

Bergeend 2 2 2 2 1 2 2 1 1 3

Slobeend 5 4 5 5 3 6 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 1

Zomertaling 1 2 1 2

Krakeend 2 3 3 3 4 6 6 6 7 7 6 7 6 3 4 2 5 4 2 3

Kuifeend 1 1 1

Tafeleend 1

Wilde eend ? ? 8 5 4 2 2 3 5 4 5

Scholekster 10 6 5 4 7 9 4 5 6 5 2 5 4 4 4 5 3 6 4 5 6 6 5

Kievit 27 19 23 19 25 37 30 27 26 34 37 37 25 23 39 23 22 20 27 30 27 19 26

Grutto 17 18 33 28 32 49 31 30 33 38 33 41 30 21 29 23 22 20 19 19 22 18 13

Tureluur 14 8 10 11 11 15 13 10 12 9 9 18 12 10 10 7 8 7 5 8 8 4 3

Meerkoet ? ? 5 ? 1 2 2 4 7 4 6

Veldleeuwerik 12 6

Graspieper 4 2 1 1 1

Wintertaling 1

Visdief 1 1 1 5 4

Kokmeeuw 1 1 1 1

Gele kwikstaart 1 1 1

K^{IEVITMETPULLEN}, foto: Douwe Greydanus