Nota Sport en bewegen in Heemstede
Kadernota, oktober 2008 INLEIDING
Aanleiding
Tot op heden vond het Heemsteedse sportbeleid zijn weerslag in verschillende nota’s. Het is voor het eerst dat de gemeente haar beleid op het gebied van sport in één notitie opneemt. Hiermee willen we meer samenhang bereiken, niet alleen tussen de diverse onderdelen van het gemeentelijke sportbeleid, maar ook in relatie tot andere beleidsvelden. Sport heeft duidelijke raakvlakken met jeugd, gezondheids- zorg, vrijwilligerswerk, ouderen en onderwijs, maar is op nog veel meer terreinen aanwezig. Om de functies van sport optimaal te kunnen inzetten, is een integrale aanpak vereist. Deze nota zet de contouren uit voor een dergelijke aanpak. Hiermee wordt sport door de gemeente niet alleen gezien als doel op zich, maar ook - en voornamelijk - als middel om via een integrale aanpak andere effecten te bereiken:
sociale participatie, gezondheid en persoonlijk welzijn.
Sport is een beleidsterrein dat constant in beweging is. Met deze nota willen we het huidige gemeen- telijke beleid tegen het licht houden en zo nodig actualiseren. Bij deze actualisering houden we onder andere rekening met demografische ontwikkelingen en trends op het gebied van de (lokale) sport.
We willen bovendien een beleidskader voor lokale sport formuleren dat richtinggevend is voor de be- oordeling van nieuwe initiatieven in de sport én dat kan bijdragen aan een verantwoorde besluitvorming bij - toekomstige - vraagstellingen en knelpunten. Op korte termijn zal dit van toepassing zijn bij de besluitvorming (november/december 2008) over het aanbestedingsdocument, gericht op een nieuwe overeenkomst per juli 2009 voor de exploitatie van de gemeentelijke sportaccommodaties. En bij de besluitvorming over subsidies en (huur)tarieven in de sport (december 2008). Een richtinggevend kader is tevens op korte termijn van belang bij de besluitvorming over de knelpunten die Grontmij/Marktplan BV in haar advies van mei 2008 heeft gesignaleerd op de gemeentelijke sportaccommodaties en Sportpark HBC.
Uitgangspunt
De gemeente Heemstede ziet sport niet alleen als doel op zich, maar met name als middel om via een integrale aanpak andere effecten te bereiken: sociale participatie, gezondheid en persoonlijk welzijn.
Definitie sport en bewegen
Een sluitende definitie van sport is moeilijk te geven. In deze nota vatten we onder sport alle activiteiten die de maatschappelijke erkenning als “sport” hebben weten te verwerven via aansluiting bij het Ne- derlands Olympisch Comité*Nederlandse Sportfederatie (NOC*NSF). Dat betekent dat we sport niet beperken tot lichamelijke activiteiten, maar dat ook de denksporten onder ons bereik vallen.
Zoals de titel aangeeft gaat deze nota ook over bewegen. We kiezen voor de term bewegen, omdat hier meer onder valt dan sport alleen. Het gaat hierbij om sportieve recreatie, bijvoorbeeld wandelen, fietsen en spelen. En over bewegingsonderwijs op scholen, wijkactiviteiten en activiteiten als Meer
Bewegen Voor Ouderen.
Relatie met de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)/lokaal gezondheidsbeleid Recent is de nota “Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011” vastgesteld. Het Heemsteedse
Wmo/gezondheidsbeleid is erop gericht dat iedere Heemstedenaar volwaardig kan deelnemen aan de maatschappij, zich kan ontplooien en kan meedoen. Hiervan uitgaande streven we met het Heemsteedse Wmo/lokaal gezondheidsbeleid de volgende algemene doelstelling na:
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar het bevorderen van het welzijn en de gezondheid van alle Heemsteedse inwoners en biedt hiervoor de voorwaarden.
Dit vraagt om de inzet van preventieve voorzieningen en activiteiten die mogelijkheden bieden voor ontspanning, recreatie, sociale en maatschappelijke participatie, ontplooiing en zelfredzaamheid. Oók op het gebied van sport en bewegen.
We realiseren ons dat sportverenigingen en overige aanbieders van sport en bewegen deze maatschap- pelijke functie alleen kunnen invullen als sprake is van een kwantitatief voldoende en kwalitatief goed
Nr.
CVDR212447_1
CVDR
6 juni2017Officiële uitgave van Heemstede.
aanbod van voorzieningen. En als sprake is van een toereikende ondersteuning. In deze nota geven we de kaders daarvoor aan.
We zullen de algemene doelstelling, zoals geformuleerd in de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011, per hoofdstuk nader invullen. Soms grijpen we hierbij terug op eerder vastgesteld beleid, soms is een actualisering vereist.
Via het aanbod van voorzieningen, sportstimulering én een toereikende ondersteuning van verenigingen willen we de voorwaarden scheppen voor de bevordering van het welzijn en de gezondheid van de Heemsteedse inwoners. We hanteren hierbij - analoog aan het geformuleerde in de nota “Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011” - als uitgangspunt dat de burger zelf primair verantwoordelijk is voor de inrichting van zijn leven en voor het meedoen aan de maatschappij. De gemeente biedt de voorwaar- den, zodat de Heemsteedse inwoners de keuze kunnen maken voor een actieve, sportieve en gezonde levenstijl.
Aansluiting rijksbeleid
Met de nadruk op sport als instrument om andere doelen te bereiken sluiten we aan bij het rijksbeleid.
Dit rijksbeleid, verwoord in de nota "Tijd voor sport" uit 2006, stelt drie thema’s centraal: “meedoen”,
“bewegen” en “presteren”.
“Meedoen” verwijst naar de betrokkenheid van diverse groepen burgers bij de sport (als actief sporter en/of als vrijwilliger bij sportverenigingen). De sport maakt hierbij deel uit van wat de ‘civil society’
wordt genoemd: het geheel aan organisaties waar burgers elkaar treffen, contacten onderhouden en waarin ze mede vorm geven aan de maatschappij. “Bewegen” verwijst naar de gezondheidswinst die er te behalen valt door een gezonde leefstijl. Deze eerste twee thema’s van de nota “Tijd voor sport”
plaatsen het sportbeleid in de context van respectievelijk het beleid op het gebied van de Wet maat- schappelijke ondersteuning (Wmo) en het preventieve gezondheidsbeleid. En richten zich op de breedtesport. Onder de term breedtesport wordt alle sport verstaan die niet-professioneel en niet op topsportniveau wordt beoefend.
“Presteren”, het derde centrale thema in de nota “Tijd voor Sport”, is gericht op topsport. Van topsport (met en zonder handicap) is sprake indien internationaal binnen een door het NOC*NSF erkend top- sportonderdeel wordt gesport op het hoogste seniorenniveau. Dat wil zeggen op Europese Kampioen- schappen (EK’s), Wereld Kampioenschappen (WK’s) of Olympische Spelen. Wat betreft de topsport volgt het rijk in de nota “Tijd voor Sport” de sportkoepel NOC*NSF, die als doelstelling heeft om Ne- derland op Olympisch niveau tot de toptien van de wereld te laten behoren. Om te zorgen dat de topsport zich zo goed mogelijk kan ontwikkelen, zijn er landelijk verschillende (financiële) voorzieningen voor zowel topsporters, topcoaches als sportbonden.
Heemstede heeft, uitgaande van de definitie, geen verenigingen die op topsportniveau functioneren.
Voor zover er sprake is van topsporters (met en zonder handicap) is er ondersteuning via het rijk en de NOC*NSF. Dit geldt zowel voor individuele sporters als teamsporters. We beperken ons in deze nota dan ook tot de breedtesport en laten topsport - afgezien van voorstellen op het gebied van regionale talentontwikkeling - buiten beschouwing.
Doelstelling
Het sportbeleid van de gemeente Heemstede is gericht op bevordering en ondersteuning van breed- tesport. Afgezien van talentontwikkeling richt het sportbeleid van de gemeente Heemstede zich niet op topsport.
Niet alleen in de nota “Tijd voor Sport” legt het rijk de nadruk op sport als instrument om andere doelen te bereiken. Sport heeft ook een duidelijke plaats gekregen in het Beleidsprogramma 2007-2011 “Samen werken, samen leven”. Hierin wordt sport vooral gesteund om de bijdrage die het kan leveren aan be- langrijke kabinetsdoelen: het programma noemt in dat kader onder andere preventie en gezondheid, jeugdbeleid, onderwijs, integratie, wijken en veiligheid.
Aansluiting Provinciaal beleid
De provincies vervullen op het gebied van sport en bewegen voornamelijk een ondersteunende rol voor gemeenten. In de provincie Noord-Holland wordt deze steunfunctie vervuld door Sportservice Noord-Holland. De gemeente Heemstede maakt regelmatig gebruik van de inzet van Sportservice Noord-Holland.
Karakter nota
Deze nota is een kadernota. Dat betekent dat de algemene beleidskaders en doelstellingen worden weergegeven. Voor zover voorstellen een nadere uitwerking vereisen, vindt dat op een later moment plaats. De planning daarvan geven wij in de betreffende hoofdstukken aan. Voor de leesbaarheid zijn
de voorstellen in deze nota in blauwe kaders aangegeven en de doelstellingen en uitgangspunten in oranje. Voor zover beleid reeds is vastgesteld treft u dat in gele kaders aan.
Opbouw notitie
Hoofdstuk 1 schetst de bevolkingsontwikkeling en de trends op het gebied van de sport. Dit zijn aspecten waar bij de formulering van het sportbeleid nadrukkelijk rekening gehouden dient te worden.
In hoofdstuk 2 gaan we in op de rol van sport als middel om andere beleidsdoelen te realiseren. We richten ons hierbij op sport- en bewegingsstimulering en leggen de relatie tussen sport en jeugd/onder- wijs, sport en senioren en sport en mensen met een beperking.
Om te kunnen sporten en bewegen zijn accommodaties nodig. Hoofdstuk 3 gaat hier nader op in. We leggen hier tevens de relatie tussen sport en bewegen en de openbare ruimte. In hoofdstuk 4 gaan we in op de ondersteuning van sportverenigingen en andere aanbieders van bewegingsactiviteiten. Dit onder andere via het subsidie- en tarievenbeleid.
HOOFDSTUK 1 ONTWIKKELINGEN EN TRENDS
Bij de actualisering van het beleid op het gebied van sport is het van belang inzicht te hebben in de samenstelling van de bevolking en de demografische ontwikkelingen. Ook essentieel hierbij is de (ontwikkeling van de) sportdeelname en trends op sportgebied. Dit hoofdstuk gaat kort op deze onder- werpen in. Hierbij wordt onder andere gebruik gemaakt van de gegevens die door Grontmij/Marktplan in haar rapport van mei 2008 zijn opgenomen.
1.1 Demografische gegevens
Nederland
De afgelopen jaren is de Nederlandse bevolking jaarlijks gemiddeld met 88.000 gegroeid tot circa 16,3 miljoen inwoners. Voor de aankomende decennia wordt verwacht dat de groei van de bevolking licht afneemt (groei met ruim 30.000 per jaar), waardoor Nederland in 2030 ongeveer 17 miljoen inwoners telt. Waar de bevolking groeit, is dit met name onder de groep 50-plussers. Dit percentage zal de ko- mende jaren toenemen van 35 procent naar 40 procent in 2030. Op dit moment is 15 procent van de Nederlanders 65 jaar of ouder, dit percentage zal in 2030 zijn toegenomen tot 22 procent. Het percentage jongeren (tot 18 jaar) bedraagt op dit moment circa 22 procent. Dit percentage zal geleidelijk dalen tot 19 procent in 2030.
Heemstede
In tegenstelling tot de landelijke ontwikkeling is het inwonertal van Heemstede de laatste jaren licht afgenomen. Verwacht wordt dat deze ontwikkeling zich voortzet en het inwoneraantal van Heemstede de komende jaren geleidelijk verder daalt.
Tabel 1: Bevolkingsontwikkeling Heemstede 2000-2030
2030 2020
2010 2000
22.750 23.550
24.845 25.875
Bevolkingsomvang
Bron: Primos prognose van ABF Research
Heemstede kent een hoog percentage ouderen: 44 procent van de bevolking is 50-plusser, 22 procent is 65-plusser. Hiermee is het landelijk niveau van 50- en 65-plussers van 2030 in Heemstede nu al bereikt en is Heemstede een van de meest vergrijsde gemeenten van Nederland. De totale bevolking van Heemstede neemt in de komende periode gestaag verder af. De categorie 65-plussers blijft echter ge- leidelijk toenemen.
De groep 20-45 jarigen is de laatste jaren afgenomen en blijft relatief gering (circa 25 procent van de Heemsteedse bevolking). Ter vergelijking: het landelijke percentage is 36 procent.
Ook de groei als gevolg van geboorten neemt in Heemstede verder af. In de periode 1990-2000 was gemiddeld sprake van een jaarlijkse toename van 320 in Heemstede woonachtige kinderen als gevolg van geboorten. Dit gemiddelde nam in de periode 2000-2004 af tot 290 kinderen per jaar. Vanaf 2004 is deze daling versneld doorgezet tot het huidige aantal van 230 kinderen per jaar. Het percentage Heemsteedse jongeren (tot 18 jaar) bedraagt op dit moment 22 procent. Dit percentage zal het landelijke percentage volgen en dalen tot 19 procent in 2030.
Deze ontgroening, het relatief beperkte aantal 20-45 jarigen én de verdere vergrijzing zijn aspecten waar bij de formulering van het sportbeleid rekening mee gehouden dient te worden. In het algemeen ge- sproken zal deze bevolkingsontwikkeling de vraag naar activiteiten en voorzieningen op het gebied van sport en bewegen veranderen. Zo zal het draagvlak voor voorzieningen en activiteiten gericht op ouderen
verder toenemen. Naast de bevolkingsgegevens zijn bij de beleidsformulering ook de trends op het gebied van sport en bewegen van belang.
1.2 Trends op het gebied van sport en bewegen 1.2.1 Sportdeelname
In 2005-2006 heeft het Mulier Instituut in samenwerking met de NOC*NSF een sportersmonitor uitgevoerd die representatief is voor de gehele (sportende) bevolking van Nederland.
Een ruime meerderheid (circa 70 procent) van de Nederlandse bevolking doet aan sport, waarvan de helft tenminste twee keer per week actief is. Dat geldt ook voor groepen die voorheen minder aan sport deden, zoals vrouwen en ouderen. Circa 20 procent van de sportende bevolking in Nederland doet aan teamsport. Hetzelfde percentage (20) doet aan duosport. Het overgrote deel van de sportende bevolking (60 procent) is actief in solosport. De meest beoefende sport in Nederland is zwemmen, gevolgd door toerfietsen/wielrennen, fitness en wandelsport.
We onderscheiden drie typen organisatieverband binnen de sport:
- sporten bij een sportvereniging;
- sport, anders georganiseerd;
- sport, niet georganiseerd.
1.2.1.1 Sporten bij een sportvereniging
Ruim 32 procent van de totale Nederlandse bevolking is lid van een sportvereniging. Dat is 3 procent meer dan in 2002. Van de jeugd (5 tot 18 jaar) is ruim 75 procent lid van tenminste één vereniging.
Heemstede steekt hier gunstig bij af. Van de Heemsteedse kinderen en jongeren is circa 85 procent lid van tenminste één sportvereniging.
Leden Heemsteedse gesubsidieerde sportverenigingen
De gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen hebben in januari 2008 in totaal 8.143 leden. Dat is ruim 16 procent meer dan in januari 2002 (6.993). Het aantal leden woonachtig in Heemstede (4.701) is ten opzichte van 2002 (4.572) met 3 procent toegenomen. Het aantal niet-Heemsteedse leden (3.442) is ten opzichte van 2002 (2.403) toegenomen met 43 procent.
Tabel 2 Ontwikkeling ledenbestand gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal niet-Heemsteedse leden Toename aantal Heemsteedse leden
Toename aantal leden
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
+ 1.021 + 43%
+ 129 +3%
+ 1.150 + 16%
Jeugdleden (tot 18 jaar)
In 2008 hebben de verenigingen in totaal 3.359 jeugdleden. Dat is 35 procent meer dan in 2002. Het aantal in Heemstede woonachtige jeugdleden is in 2008 2.272, zijnde 30 procent meer dan in 2002 (1.761). Het aantal niet-Heemsteedse jeugdleden is in 2008 1.087, dat wil zeggen 49 procent meer dan in 2002 (729).
Tabel 3 Ontwikkeling aantal jeugdleden gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal niet-Heemsteedse jeugdleden Toename aantal Heemsteedse jeugdleden
Toename aantal jeugdleden
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
+ 358 + 49%
+ 511 + 30%
+ 869 + 35%
Seniorenleden
In 2008 zijn in totaal 4.786 volwassenen (senioren) lid van de gesubsidieerde Heemsteedse sportvere- nigingen. Dit is een stijging met 6 procent ten opzichte van 2002 (4.503). Het aantal in Heemstede woonachtige seniorenleden bedraagt in 2008 2.429, dat is een daling van 14 procent ten opzichte van 2002 (2.811). Het aantal niet-Heemsteedse seniorenleden - 2.355 in 2008 - is ten opzichte van 2002 (1.692) met 39 procent toegenomen.
Tabel 4 Ontwikkeling aantal seniorenleden gesubsidieerde Heemsteedse sportverenigingen 2002-2008
Toename aantal niet-Heemsteedse seniorenle- den
Afname aantal Heemsteedse seniorenle- den
Toename aantal seniorenleden
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
Relatief Absoluut
+ 663 + 39%
-382 -14%
+ 281 + 6%
In het bovenstaande zijn we uitgegaan van het totale ledental van de Heemsteedse gesubsidieerde sportverenigingen, in Bijlage 1 treft u voor de volledigheid de gegevens per vereniging aan (2002 en 2008).
1.2.1.2Sport en bewegen, anders georganiseerd
Sportverenigingen zijn niet de enige organisaties waar mensen sporten in georganiseerd verband.
Tegenwoordig zijn er veel commerciële sportaanbieders, zoals zeilscholen, maneges, golfclubs, sport- scholen en fitnesscentra. Een kwart van de bevolking in Nederland is lid van een commerciële sport- aanbieder (ruim 4 miljoen Nederlanders). Met name het beoefenen van fitness heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Het totaal aantal beoefenaars van fitness in Nederland kan, op basis van de Nationale Fitnessmonitor, worden geraamd op 2 miljoen. Dit komt overeen met ongeveer 12 procent van de totale bevolking. Omgerekend naar Heemstede is dan sprake van ongeveer 3.000 beoefenaars.
Circa 20 procent van de leden van fitnesscentra is jonger dan 18 jaar. De centra richten zich in toene- mende mate op de preventieve gezondheidszorg en op doelgroepen als ouderen.
Lokaal gezien kan tevens worden gewezen op onder andere de sport- en beweegactiviteiten voor vol- wassenen van de Stichting CASCA, activiteiten voor ouderen van de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede (WOH) via de Pauwehof, sportactiviteiten voor jongeren van de Stichting CASCA en de sport en beweegactiviteiten op en vanuit scholen.
1.2.1.3 Sport en bewegen, niet georganiseerd
Ongeorganiseerd sporten is in Nederland de vorm van sportbeoefening die het meest voorkomt. Maar liefst 52 procent van de Nederlandse bevolking sport ongeorganiseerd, alleen of met anderen. Er is geen reden te veronderstellen dat Heemstede hiervan afwijkt. De volgende sporten zijn in dit verband populair: toerfietsen/wielrennen, wandelen, zwemmen, schaatsen, skeeleren, hardlopen, tennissen.
Ook trendsporten als skaten, kitesurfen en nordic walking kunnen ongeorganiseerd plaatsvinden.
Belang gegevens voor beleidsformulering
De bovenstaande ontwikkelingen en gegevens zijn van belang voor de formulering van beleid. De ontgroening en vergrijzing hebben gevolgen voor de vraag naar voorzieningen (zoals meer sport en bewegen voor senioren) en accommodaties. Leeftijd is tevens een belangrijke variabele bij de keuze voor een sport. De meeste sporters starten hun sportloopbaan met traditionele verenigingssporten.
Op middelbare leeftijd is fitness het populairst. Op oudere leeftijd stappen sporters over naar sportac- tiviteiten met relatief geringe blessurekansen als wandelen, toerfietsen, zwemmen of tennis. Bij team- sporten is de deelname van 65-plussers dan ook verwaarloosbaar. Tevens is sprake van de trend dat de groei van de sportverenigingen in Heemstede voor een groot deel is/wordt gerealiseerd door sporters die niet in Heemstede woonachtig zijn.
Uitgangspunt
De gemeente Heemstede houdt bij de formulering van haar beleid rekening met bevolkingsontwikke- lingen en met trends op het gebied van sport en bewegen:
· de bevolking van Heemstede neemt in de periode tot 2030 geleidelijk verder af.
· Heemstede is een van de meest vergrijsde gemeenten: deze vergrijzing zet in de komende decennia verder door. Tevens is in de komende decennia sprake van een verdere ontgroening.
· Het totale ledental van de Heemsteedse gesubsidieerde sportverenigingen is de afgelopen 6 jaar met 15 procent (1.150 leden) gegroeid. Deze groei is voornamelijk gerealiseerd door niet-Heem- steedse leden (toename met 1.021 leden).
· Meer dan de helft van de Nederlanders sport in ongeorganiseerd verband, een kwart van de Ne- derlanders is lid van een commerciële sportorganisatie.
Sport is sterk in beweging. Was vroeger de wedstrijdsport een vanzelfsprekend gegeven, nu is sportieve recreatie en recreatieve sport de trend geworden. En de ontwikkeling dat de meeste mensen ongeorga- niseerd sporten heeft gevolgen voor het gebruik van de openbare ruimte én van accommodaties.
We streven in dit verband naar een optimalisering van het multifunctionele gebruik van de gemeente- lijke sportaccommodaties. In dit kader willen we de openstelling, het gebruik en de toegankelijkheid van het sportpark voor niet-verenigingsleden vergroten. Met het oog op het grote aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt streven we er tevens naar de mogelijkheden voor het (veilig) sporten en bewegen in de openbare ruimte te vergroten. We willen op deze wijze de voorwaarden optimaliseren om mensen aan te zetten tot sport en beweging. In hoofdstuk 3 gaan we hier nader op in.
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar een optimalisering van het multifunctionele gebruik van de ge- meentelijke sportaccommodaties. Gestreefd wordt naar een vergroting van het gebruik en de toegan- kelijkheid van het gemeentelijk sportpark voor niet-verenigingsleden.
Niet alleen voor de gemeente is een actualisering van het beleid vereist om tegemoet te blijven komen aan de vraag op het gebied van sport en bewegen. En om de sport als middel te kunnen inzetten voor
andere beleidsvelden. Ook sportverenigingen zullen naar verwachting hun sportaanbod moeten actu- aliseren, zodat zij aansluiten bij de veranderende vraag van sporters. Wij willen de verenigingen hierin stimuleren en ondersteunen. In het vervolg van deze nota treft u hier voorstellen voor aan.
HOOFDSTUK 2 STIMULERING VAN SPORT EN BEWEGEN
In dit hoofdstuk richten wij ons op de stimulering van sport en bewegen. Hierbij zien we sport en bewe- gen in de eerste plaats als een middel om bij te dragen aan een gezonde levensstijl, sociale participatie en persoonlijk welzijn. Hoewel de aandacht voor sport en bewegen vanuit de gemeente met name is gericht op de betekenis ervan voor andere beleidsdoelen, zien veel burgers sport en bewegen uitsluitend als een aantrekkelijke invulling van de vrije tijd. Dit realiseren wij ons. Het vasthouden en verder ver- sterken van die aantrekkelijkheid zien wij als een voorwaarde om sport en bewegen in te kunnen zetten voor andere doelen.
2.1 Doelgroepen
Zoals in de inleiding aangegeven streeft de gemeente Heemstede naar het bevorderen van het welzijn en de gezondheid van alle Heemsteedse inwoners. Hiervoor is de inzet nodig van preventieve voorzie- ningen en activiteiten die mogelijkheden bieden voor ontspanning, recreatie, sociale en maatschappe- lijke participatie, ontplooiing en zelfredzaamheid. Oók op het gebied van sport en bewegen. Het meedoen aan sport en bewegen is voor alle Heemsteedse inwoners van belang. Enkele doelgroepen willen we echter met name stimuleren tot sport en bewegen.
In de eerste plaats de jeugd. Niet alleen kan sporten bijdragen aan het tegengaan van de bewegingsar- moede en het groeiende overgewicht onder jongeren en hun motorische en sociale ontwikkeling be- vorderen. Ook kan de basis worden gelegd voor een sportief leven. Gelet op de vergrijzing in Heemstede is tevens het stimuleren van sporten en bewegen van ouderen voor ons een speerpunt. Hiernaast richten we ons op de stimulering van sportbeoefening van Heemsteedse inwoners met een beperking.
Tot slot willen we stimuleren dat Heemstedenaren die geconfronteerd worden met financiële belemme- ringen een sport kunnen beoefenen.
Doelstelling
De gemeente Heemstede vindt het meedoen aan sport en bewegen van alle inwoners van belang.
Enkele doelgroepen worden hierbij met name gestimuleerd tot sport en bewegen :
· Jongeren (tot 18 jaar)
· Ouderen (65-plussers)
· Mensen met een beperking
· Mensen met financiële belemmeringen
2.2. Sport en jeugd (tot 18 jaar)
2.2.1 Stimuleren van sport en bewegen van leerlingen van het primair onderwijs
Bewegingsonderwijs
Bewegingsonderwijs moet op alle basisscholen worden gegeven. Er zijn geen voorschriften voor het aantal uren te besteden aan het vak, wel zijn er richtlijnen: in groep 1 en 2 wordt uitgegaan van dagelijks drie kwartier bewegingsonderwijs, in groep 3 tot en met 8 is de richtlijn twee keer per week drie kwartier.
Alle Heemsteedse basisscholen bieden minimaal het in de richtlijnen aangegeven uren aan bewegings- onderwijs; in enkele gevallen wordt meer bewegingsonderwijs geboden.
Het bewegingsonderwijs wordt in Nederland gegeven door een bevoegde groepsleerkracht (Pedagogi- sche Academie) óf door een vakleerkracht (Academie voor lichamelijke opvoeding). De bekostiging van vakleerkrachten wordt betaald uit de algemene middelen van de school. 40 procent van de Neder- landse basisscholen heeft voor het bewegingsonderwijs een vakleerkracht in dienst. De gemeente Heemstede steekt hier met 100 procent gunstig bij af. Onderzoek toont dat een vakleerkracht een grote rol speelt bij het later actief zijn van kinderen in de sport. Hiernaast draagt de inzet van een vakleerkracht bij aan de kwaliteit en de veiligheid van het bewegingsonderwijs. Deze inzet wordt door de gemeente van zodanig belang gevonden dat de basisscholen - als stimulering - een tegemoetkoming in de kosten van de vakleerkrachten kunnen ontvangen. Op jaarbasis is hiervoor een subsidiebudget beschikbaar van circa € 40.000.
Beleid
Gelet op het belang van de bewegingsopvoeding en motorische ontwikkeling van kinderen ondersteunt de gemeente het basisonderwijs in het bieden van bewegingsonderwijs door vakleerkrachten. De kosten hiervan bedragen op jaarbasis circa € 40.000.
Het bewegingsonderwijs vindt plaats in gymzalen. Voor het gebruik van deze zalen door het onderwijs wordt door de gemeente aan de eigenaren (veelal schoolbesturen) een vergoeding verstrekt. Op jaar-
basis is hiermee een bedrag van circa € 50.000 gemoeid. De Nicolaas Beetsschool maakt voor het gymnastiekonderwijs gebruik van het Sportcentrum Groenendaal. Ook vindt bewegingsonderwijs plaats in de gemeentelijke gymzalen (Van der Waalslaan en Offenbachlaan).
Sportdagen
De gemeente stimuleert het gebruik van het gemeentelijk sportpark voor jaarlijkse sportdagen van de basisscholen. Op jaarbasis is hiervoor een bedrag van € 7.000 beschikbaar. Niet alleen wordt hiermee het sporten van kinderen gestimuleerd, ook draagt dit bij aan het multifunctionele gebruik van gemeen- telijk sportpark. Gelet hierop stellen we voor dit te betrekken bij de huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Beleid
Gelet op het belang van sporten en bewegen voor leerlingen van het basisonderwijs financiert de ge- meente sportdagen op het gemeentelijk sportpark. De kosten hiervan bedragen op jaarbasis circa € 7.000.
Voorstel
Gelet op het belang van sporten voor kinderen willen we het gebruik van het gemeentelijk sportpark voor sportdagen van basisscholen voortzetten en betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereen- komst van de gemeentelijke sportaccommodaties (juli 2009).
Naast de sportdagen doen verschillende basisscholen uit Heemstede mee aan jaarlijkse (regionale) schoolsporttoernooien, de avond-vierdaagse en de Zilveren Kruis Achmealoop in Haarlem.
Schoolzwemmen
Scholen kunnen, in aanvulling op het bewegingsonderwijs, schoolzwemmen organiseren. Er is hier echter geen verplichting toe. Op dit moment wordt het schoolzwemmen op 50 procent van de Neder- landse basisscholen aangeboden. De gemeente Heemstede steekt ook hierbij met een percentage van 100 procent gunstig af.
De gemeente Heemstede financiert het schoolzwemmen voor de groepen 4 en 5 van het Heemsteedse basisonderwijs in het zwembad van Sportcentrum Groenendaal. En het incidenteel schoolzwemmen (tweemaal per schooljaar) voor de groepen 3 en 6 t/m 8. Hierover zijn in het contract met de huidige exploitant van de gemeentelijke sportaccommodaties afspraken opgenomen. Er is op dit moment sprake van 832 uur schoolzwemmen op jaarbasis. De kosten die hiermee gemoeid zijn bedragen voor de gemeente circa € 118.000 op jaarbasis. Het schoolvervoer naar en van het zwembad wordt sinds enkele jaren niet meer door de gemeente vergoed.
Beleid
Gelet op het belang van het bewegen van kinderen financiert de gemeente het schoolzwemmen voor de groepen 4 en 5 en tweemaal per schooljaar zwemmen voor de groepen 3 en 6 t/m 8 van het Heem- steedse basisonderwijs. De kosten hiervan bedragen op jaarbasis circa € 118.000.
Voorstel
Gelet op het belang van bewegen voor de jeugd stellen we voor het aanbod van het schoolzwemmen in het zwembad van Sportcentrum Groenendaal te continueren, c.q. te betrekken in de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Jeugdsportpas
Samen met de gemeente Zandvoort heeft Heemstede via de BreedtesportImpuls een subsidie van het rijk ontvangen voor het project “Sportief in Beweging, 2005-2008”. Onderdeel hiervan vormt het (deel) project Jeugdsportpas. Heemsteedse kinderen van groep 4 t/m 8 van het basisonderwijs kunnen via de Jeugdsportpas kiezen uit meer dan 250 sportcursussen die worden aangeboden door 65 (Heemsteedse en Haarlemse) sportverenigingen. In Heemstede worden de activiteiten aangeboden in onder andere de gemeentelijke gymnastiekzaal Van der Waalslaan, de gymnastiekzaal van de Valkenburgschool, de accommodatie van de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne, Sportcentrum HBC en Sportcen- trum Groenendaal (sporthal en zwembad). Verenigingen uit Heemstede die meedoen zijn: GSV (freestyle dance en volleybal), De Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne, HBC (tafeltennis), Heemsteedse Reddingsbrigade, Damclub Heemstede, RCH Pinguins, Stichting CASCA (streetdance, zelfverdediging, breakdance), HBC (tennis). Per jaar kan het aanbod wijzigen.
Een sportcursus bestaat uit 4 aaneengesloten lessen en kost op dit moment, afhankelijk van de gekozen sport, maximaal € 7,50. De kinderen kunnen zich gedurende een schooljaar voor meerdere cursussen inschrijven. Op jaarbasis maken circa 175 kinderen (13 procent van de doelgroep) gebruik van deze pas. Dit is gezien het grote aantal Heemsteedse kinderen dat al lid is van een sportvereniging een aanzienlijk percentage. Door middel van het project worden kinderen gestimuleerd tot sporten én kunnen zij op laagdrempelige wijze kennismaken met het aanbod van de sportverenigingen.
Het project “Sportief in Beweging” loopt tot 2009. Gelet op het belang dat kinderen kunnen kennismaken met verschillende sporten en verenigingen is met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheids- beleid 2008-2011 besloten de inzet van de Jeugdsportpas per 2009 te continueren. De kosten zijn hierbij geraamd op maximaal € 17.500 op jaarbasis.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten de Jeugdsportpas per 2009 te continueren. Hiervoor is een budget beschikbaar van € 17.500 per jaar.
Fitness en verbeteren eetpatroon
In Heemstede is 11,6% van de jongeren te zwaar (overgewicht en obesitas). In vergelijking met het landelijke en regionale percentage (respectievelijk 14% en 14,4%) vertoont Heemstede weliswaar een positief beeld, maar ook het Heemsteedse percentage vormt een bedreiging voor de gezondheid.
Overgewicht wordt enerzijds veroorzaakt door een tekort aan beweging, anderzijds door een verkeerd eetpatroon.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om per 2009 kinderen met overgewicht in het basisonderwijs een combinatie aan te bieden van fitness en het ver- beteren van het eetpatroon en hiervoor een bedrag van € 10.000 per jaar beschikbaar te stellen.
Beleid
Per 2009 wordt kinderen (basisonderwijs) met overgewicht een combinatie aangeboden van fitness en het verbeteren van het eetpatroon. Hiervoor is op jaarbasis een bedrag van € 10.000 beschikbaar.
Sport en naschoolse activiteiten (Brede Scholen)
Brede scholen hebben in het algemeen als doel de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten. Dit door een samenwerking van het onderwijs met instellingen op het gebied van kinderopvang, welzijns- werk, peuterspeelzaalwerk, cultuur en sport. In de praktijk is de Brede School een plaats waar school en naschoolse activiteiten in elkaar samenvloeien, zodat het voor de kinderen die er gebruik van maken een logisch geheel is. Landelijk gezien is 1 op de 10 scholen een Brede School en maken op dit moment 2 van de 3 scholen een ontwikkeling door tot Brede School.
Voor de ontwikkeling van Brede Scholen in Heemstede is door het rijk via de BOS-Impuls een bedrag van € 153.000 verstrekt voor de periode augustus 2006 - augustus 2010. BOS staat voor Buurt, Onderwijs en Sport.
In het kader van het Brede Schoolproject zijn in het schooljaar 2007-2008 door de gemeente financieel naschoolse sportactiviteiten ondersteund van 3 scholen. Met ingang van het schooljaar 2008-2009 is de financiële ondersteuning van 5 Brede Scholen in Heemstede mogelijk. Elk Heemsteeds schoolbestuur wordt hiermee de mogelijkheid geboden om een school aan te wijzen, waarvan naschoolse (sport)acti- viteiten door de gemeente worden gesubsidieerd (maximaal 220 uur per school per jaar). Tevens wordt per schoolbestuur de mogelijkheid geboden om in de schooljaren 2008-2009 en 2009-2010 een subsidie te verkrijgen voor de uitvoeringscoördinatie van de naschoolse activiteiten. Op dit moment maken 3 Heemsteedse basisscholen gebruik van deze financiële ondersteuning en is een vierde school in de opstartfase.
Sportverenigingen spelen een belangrijke rol in het sportaanbod van een Brede School. Sportservice Noord-Holland regelt bij de Heemsteedse scholen die zich willen ontwikkelen tot Brede School de na- schoolse activiteiten op het gebied van sport. Sportservice Noord-Holland legt de contacten met sportverenigingen en sportdocenten. Wij komen hier op terug in paragraaf 4.2 als we ingaan op een vorm van loket voor verenigingsondersteuning.
Sport en buitenschoolse opvang
Schoolbesturen van het basisonderwijs zijn sinds augustus 2007 verplicht hetzij zelf buitenschoolse opvang (dat wil zeggen voor- en naschoolse opvang) te verzorgen op schooldagen tussen 7.30 uur en 18.30 uur, of faciliteiten te bieden waarbinnen andere partijen dat doen.
Om de kwaliteit te borgen dient de buitenschoolse opvang te worden verzorgd door een kinderopvang- organisatie in de zin van de Wet Kinderopvang. De kinderopvangorganisaties zijn verantwoordelijk voor het aanbod en de kwaliteit van de opvang en dragen de financiële verantwoordelijkheid. Kosten worden bij de ouders in rekening gebracht.
De naschoolse activiteiten van de Brede Scholen moeten onderscheiden worden van naschoolse opvang (onderdeel van de buitenschoolse opvang). In tegenstelling tot de naschoolse opvang vinden de na- schoolse activiteiten plaats buiten het regime van de Wet op de Kinderopvang. Deze activiteiten hoeven niet te worden verzorgd onder de paraplu van commerciële kinderopvangorganisaties en te voldoen
aan de kwaliteitseisen van deze wet, maar kunnen worden uitgevoerd via en onder verantwoordelijkheid van verenigingen en met inzet van vrijwilligers. Wel kunnen scholen - in samenwerking met kinderop- vangorganisaties - bezien hoe de naschoolse activiteiten tijdens de naschoolse opvang kunnen worden ingepast, zodat aantrekkelijke dagarrangementen kunnen worden gerealiseerd. De activiteiten kunnen in dat geval ook onder verantwoordelijkheid van de kinderopvangorganisatie worden uitgevoerd. Een inpassing van de naschoolse activiteiten in de naschoolse opvang is ook in Heemstede mogelijk, doordat kinderopvangorganisaties (Kinderopvang het Kootertje en de Stichting CASCA) de uitvoerings- coördinatie van de naschoolse activiteiten verzorgen. Dit zijn tevens de organisaties die op de betref- fende scholen de naschoolse opvang verzorgen.
Voor een overzicht van de kinderopvangorganisaties die in Heemstede naschoolse opvang aanbieden verwijzen wij u naar Bijlage 2.
Toekomstige ontwikkeling: inzet combinatiefuncties
Het rijk wil de ontwikkeling van Brede Scholen ook na afloop van de BOS-Impuls blijven ondersteunen en richt zich hierbij in de periode 2008-2012 op het realiseren van in totaliteit 2.500 combinatiefuncties, waarvan 1.250 fte in de sportsector, 1.100 fte in het onderwijs en 150 fte in de cultuursector. Een com- binatiefunctie is een functie waarbij een werknemer in dienst is bij één werkgever, maar werkzaam is voor twee of meer sectoren, bijvoorbeeld onderwijs en sport. Hierdoor worden het onderwijs en het sportaanbod beter op elkaar afgestemd. En worden sportverenigingen versterkt en ondersteund in het spelen van een rol op maatschappelijke vlak.
De combinatiefuncties dienen in de optiek van het rijk onder andere te leiden tot:
· meer sportaanbod op en om de Brede School;
· de ontwikkeling van meer Brede Scholen met een sportaanbod,
· de versterking van 10% van de sportverenigingen, zodanig dat deze niet alleen in staat zijn de leden te bedienen, maar ook iets kunnen betekenen voor het onderwijs en de naschoolse opvang, de wijk en/of doelgroepen.
Alle gemeenten ontvangen een bijdrage van het rijk en dienen deze te ‘matchen’ met eigen middelen.
In het eerste jaar financiert het rijk 100 procent, in de jaren daarna is de bijdrage van het rijk structureel 40 procent en betalen gemeenten 60 procent. Voor het gemeentelijk deel komen middelen beschikbaar via het accres van het gemeentefonds. In het Bestuursakkoord “Samen aan de slag” van het rijk met de VNG/gemeenten is afgesproken deze gelden in te zetten voor combinatiefuncties. Gemeenten komen, op basis van het aantal jongeren tot 18 jaar, gefaseerd in aanmerking voor de financiering van deze combinatiefuncties. Heemstede komt in 2010 óf 2011 in aanmerking voor middelen waarmee 2 á 3 combinatiefuncties kunnen worden gerealiseerd.
Wij zijn van mening dat combinatiefuncties een goede bijdrage kunnen leveren aan de bevordering van het sportaanbod op en om scholen. Het geeft niet alleen de ontwikkeling van Brede Scholen een goede impuls, maar ondersteunt tevens de sportverenigingen in de uitoefening van hun maatschappe- lijke functie. Met de inzet van combinatiefuncties worden verbindingen gelegd tussen verschillende organisaties en beleidsterreinen en is sprake van een integrale aanpak.
Ter nuancering merken we het volgende op. Sportverenigingen zien het vaak als een maatschappelijke taak om met het onderwijs samen te werken, maar willen tegelijkertijd de “vereniging van vrijwilligers”
blijven die ze zijn. Een meerderheid van de Nederlandse vereniging is geen voorstander van de inzet hierbij van betaalde krachten. Daarom vinden wij het van belang in het eerste kwartaal 2009 onderzoek te doen naar het draagvlak van deze combinatiefuncties bij het onderwijs én de sportverenigingen in Heemstede.
Voorstel
Wij stellen voor ten behoeve van de verbinding tussen onderwijs en sport combinatiefuncties te reali- seren zodra een beroep kan worden gedaan op de betreffende rijksregeling. Dit onder voorbehoud van draagvlak onder de betrokken partijen en besluitvorming over, c.q. de mogelijkheid van de dekking van het gemeentelijke financieringsdeel. Wij zullen in het eerste kwartaal van 2009 onderzoeken of er bij het onderwijs en de sportverenigingen draagvlak is voor combinatiefuncties.
2.2.2 Stimulering van sport en bewegen van leerlingen van het voortgezet onderwijs
Bewegingsonderwijs
Ook in het voortgezet onderwijs is bewegingsonderwijs een verplicht onderdeel van het lesaanbod.
Anders dan in het primair onderwijs is in het voortgezet onderwijs voorgeschreven voor hoeveel uren bewegingsonderwijs moeten worden gegeven (totaal Vmbo 400 uur, HAVO 440 uur, VWO 480 uur).
Alle scholen voor voortgezet onderwijs hebben vakleerkrachten in dienst. Het bewegingsonderwijs
vindt onder andere plaats op het gemeentelijk sportpark en in de sporthal van het Sportcentrum Groenendaal.
Gebruik sporthal Sportcentrum Groenendaal
In de sporthal van het Sportcentrum Groenendaal wordt op jaarbasis 880 uur ingezet voor het onderwijs (primair onderwijs én voortgezet onderwijs). We vinden het van belang dat dit wordt gecontinueerd en stellen voor dit te betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Voorstel
We vinden het van belang dat het onderwijs gebruikmaakt van de sporthal van Sportcentrum Groenen- daal en het gemeentelijk sportpark en stellen voor dit te continueren, c.q. te betrekken in de huur- en exploitatieovereenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties per juli 2009.
Sporthackers
Om het sporten voor leerlingen van het voortgezet onderwijs verder te stimuleren, is met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten het project Sporthackers - opgezet door Sportservice Noord-Holland - aan de leerlingen van het Heemsteedse voortgezet onderwijs aan te bieden.
Dit project biedt jongeren van 12-18 jaar de mogelijkheid in te schrijven voor verschillende clinics van populaire sporten. Het lijkt hiermee op de Jeugdsportpas voor de basisscholieren. Voor het project Sporthackers is in Heemstede per 2009 een bedrag van € 12.500 op jaarbasis beschikbaar. Met dit project kan door Sportservice Noord-Holland het volgende worden aangeboden: sportclinics in de wijk tijdens vakanties, sportkennismakingslessen op school (na schooltijd), een vervolgaanbod bij sportor- ganisaties. De keuze van de sporten wordt bepaald door de leerlingen van de scholen voor voortgezet onderwijs via een digitale enquête. De uitkomst van deze enquête wordt door Sportservice Noord- Holland besproken met diverse sportaanbieders.
Hiernaast is met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 besloten om per 2009 een bedrag van € 5.000 per jaar te reserveren voor extra bewegingsactiviteiten voor jongeren van 12 tot 18 jaar. De invulling van deze activiteiten zal - via jongerenparticipatie - plaatsvinden met behulp van de jongeren zelf.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om per 2009 het project Sporthackers aan te bieden aan leerlingen van het voortgezet onderwijs. Hiervoor is op jaarbasis een bedrag van € 12.500 beschikbaar. Per 2009 is hiernaast een bedrag van € 5.000 gereserveerd voor extra bewegingsactiviteiten voor jongeren van 12 tot 18 jaar.
Sportactiviteiten voor jongeren in buurten
Zowel het project Sporthackers als de hierboven genoemde extra bewegingsactiviteiten voor 12-18 ja- rigen kunnen leiden tot het aanbod van sportactiviteiten in buurten.
Hiernaast worden gedurende de projectperiode augustus 2006 - augustus 2010 met inzet van de BOS- Impuls jaarlijks 10 (extra) sportactiviteiten in de buurten - op speelterreinen - aangeboden door het jongerenwerk van de Stichting CASCA. Zoals toernooien voor jongeren uit de buurt. Deze activiteiten vinden plaats aanvullend op het reguliere aanbod van activiteiten van de Stichting CASCA en zijn gericht op jongeren van 12-18 jaar. Hiermee willen we bijdragen aan de verbetering van de sociale samenhang en de leefbaarheid van wijken én aan de vermindering van door buurtbewoners ervaren overlast ver- oorzaakt door jongeren. Het spelen op speelterreinen heeft niet alleen een (fysieke en sociaal-emotio- nele) waarde voor de doelgroep, het heeft ook waarde voor de buurt als zodanig. Daarbij denken we bijvoorbeeld aan het verbeteren van de sociale contacten tussen buurtbewoners. We willen met dit aanbod tevens bewerkstelligen dat jongeren die nu uit verveling rondhangen en niet geïnteresseerd zijn in het reguliere aanbod van (sport)verenigingen hun vrije tijd zinvol gaan invullen en meer gaan bewegen. Sport is overigens op dit beleidsterrein niet leidend, maar slechts één van de inzetbare mid- delen.
Beleid
Via de gelden van de BOS-Impuls worden sinds 2006 jaarlijks 10 extra sportactiviteiten gesubsidieerd in de wijken - op speelterreintjes - voor jongeren van 12-18 jaar. Uitvoering en organisatie hiervan is in handen van het jongerenwerk van de Stichting CASCA. Hiervoor is gedurende de projectperiode (augustus 2006 - augustus 2010 jaarlijks op jaarbasis een budget van € 4.250 beschikbaar, onder voor- waarde dat de Stichting CASCA vanuit haar reguliere werkzaamheden ook 10 van deze activiteiten aanbiedt.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is ook besloten om budget beschikbaar te stellen voor door bewoners zelf opgezette projecten die een bijdrage leveren aan de
leefbaarheid en sociale cohesie. Uitgegaan is van 12 wijken en een budget per wijk van € 2.500 per 2 jaar. We merken op dat het mogelijk is dat wijken (een deel) van deze gelden wensen in te zetten voor projecten op het gebied van sport en bewegen.
2.3 Sport en kinderopvang
In Heemstede zijn de 7 (commerciële) organisaties actief op het gebied van kinderopvang (dagopvang en/of buitenschoolse opvang). In Bijlage 2 treft u een overzicht hiervan aan. Enkele van deze gorgani- saties huren ruimte op sportaccommodaties. Zo huurt Sport*kids*wereld ruimte in het Sportcentrum Groenendaal en maakt bij de opvang gebruik van de faciliteiten van het complex (1,5 uur sportactiviteiten per dag). Les Petits, de kinderopvangorganisatie die ruimte huurt van Stichting Sportcentrum HBC, kan ook gebruik maken van de sportaccommodatie van HBC. Kindergarden, de kinderopvangorganisatie bij hockeyclub Alliance, is met name gericht op de dagopvang (kinderen van 0 tot 4 jaar). Gelet op de leeftijd van deze doelgroep ligt een gebruik van de velden van het sportpark niet in de rede.
Zoals eerder aangegeven is het aanbieden van kinderopvang een commerciële activiteit, waarbij de gemeente geen rol speelt. Wel kan in het algemeen worden opgemerkt dat de gemeente het gebruik van sportaccommodaties door de kinderopvangorganisaties, gelet op streven om sport en bewegen van kinderen te stimuleren en het streven naar een multifunctioneel gebruik van het gemeentelijk sportpark, ziet als belangrijke toegevoegde waarde.
Talentontwikkeling
In de Inleiding is opgemerkt dat het sportbeleid van de gemeente Heemstede zich niet richt op topsport.
Wel vinden we het van belang dat jeugdige talenten het maximale uit hun sport kunnen halen. Dit willen we stimuleren door in voorkomende gevallen aan te sluiten bij regionale initiatieven op het gebied van talentontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is de Baseball Academy Kennemerland. De onlangs opge- richte Stichting Topsport Kennemerland, die zich onder andere richt op de ontwikkeling van sporttalenten, speelt een belangrijke rol bij deze honkbalschool. En bij andere projecten: deze stichting ondersteunt bij talentontwikkeling in de regio en doet dit in samenwerking met scholen, werkgevers en sponsors.
Voorstel
We stellen voor in voorkomende gevallen aan te sluiten bij regionale initiatieven - met name van de Stichting Topsport Kennemerland - op het gebied van talentontwikkeling. Bijvoorbeeld in de vorm van het tegen een gereduceerd tarief beschikbaar stellen van de gemeentelijke sportaccommodaties voor trainingen.
2.4 Sport bij financiële belemmeringen
Declaratieregeling bevordering maatschappelijke participatie
Soms wordt sporten door financiële belemmeringen bemoeilijkt. De gemeente Heemstede heeft in de zomer 2006 een declaratieregeling vastgesteld waardoor minima een financiële bijdrage kunnen krijgen voor de kosten van “maatschappelijke participatie”. In dit kader kan een financiële tegemoetkoming worden verstrekt voor actieve deelname aan een sport (lidmaatschap sportclub, abonnement zwembad of zwemles, activiteiten in het kader van het GALM-project (zie paragraaf 2.5) en de Jeugdsportpas.
Alle gemeenten hebben recent van het rijk extra geld gekregen om (verder) te stimuleren dat kinderen uit minimagezinnen kunnen “meedoen”, bijvoorbeeld door lid te worden van een sportvereniging. Aan de gemeente Heemstede is een extra bijdrage verstrekt van € 29.000 op jaarbasis. Dit bedrag is toege- voegd aan het budget van de declaratieregeling. Dit budget bedraagt hiermee sinds 2008 € 75.000 op jaarbasis.
Beleid
In 2006 is een decaratieregeling vastgesteld waardoor minima een financiële bijdrage kunnen krijgen voor de kosten van maatschappelijke participatie. Op jaarbasis is een budget van € 75.000 beschikbaar.
Jeugdsportfonds
Vanuit het rijk en de provincie worden gemeenten op dit moment gestimuleerd om over te gaan tot de oprichting van (lokale) Jeugdsportfondsen. Het doel hiervan is zoveel mogelijk kinderen en jongeren de mogelijkheid te bieden te kunnen sporten als bijvoorbeeld geld de belemmerende factor is. Maar niet alleen voor kinderen uit gezinnen met financiële problemen is sport van groot belang, dit geldt ook voor kinderen die om een andere reden een duwtje in de rug nodig hebben en waarbij sport een rol kan spelen. Bijvoorbeeld kinderen en jongeren die in aanraking zijn gekomen of dreigen te komen met de jeugdhulpverlening. Via een Jeugdsportfonds kan in die gevallen de betaling van de volledige contributie en sportuitrusting voor een kind dat graag wil sporten worden verzorgd. Kinderen die in aanmerking komen voor ondersteuning via het fonds kunnen door intermediairs uit de sectoren onder- wijs, sport en jeugdzorg worden voorgedragen.
Bij de hierboven genoemde declaratieregeling voor minima is sprake van inkomensondersteuning;
veelal worden aanvragen ingediend voor een financiële tegemoetkoming ten behoeve van kinderen en andere gezinsleden die al sporten. In het geval van een Jeugdsportfonds is daarentegen sprake van
preventief jeugdbeleid en wordt getracht kinderen die niet (meer) sporten hier wel de gelegenheid toe te bieden. Dit niet sporten kán worden veroorzaakt door de financiële omstandigheden van het gezin.
Maar ook - en vooral - als gevolg van andersoortige problemen, bijvoorbeeld opgroeiproblematiek.
Wij vinden het van belang dat sport wordt benut ten behoeve van preventief jeugdbeleid en willen in het eerste kwartaal van 2009 onderzoeken of, in aanvulling op de declaratieregeling maatschappelijke participatie, overgegaan kan worden tot de oprichting van een (lokaal) Jeugdsportfonds of een verge- lijkbare voorziening. We zullen hierbij tevens de mogelijke ondersteuning vanuit de provincie betrekken en bezien of - en zo ja welke - rol hierbij kan worden gespeeld door het in 2009 te realiseren Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG).
Voorstel
Wij stellen voor in het eerste kwartaal van 2009 te onderzoeken of, in aanvulling op het minimabeleid, overgegaan kan worden tot de oprichting van een (lokaal) Jeugdsportfonds of een vergelijkbare voor- ziening. Hierbij zullen we tevens de vraag betrekken of - en zo ja welke - het voorgenomen CJG hierbij een rol kan spelen.
2.5 Stimuleren van sport en bewegen door ouderen
Overgewicht en gebrek aan beweging zullen bij ouderen belangrijke gezondheidsproblemen gaan worden. En leiden tot het optreden van ziekten en beperkingen. Omdat Heemstede een van de meest vergrijsde gemeenten van Nederland is - én de vergrijzing doorzet - is het van belang hier aandacht aan te besteden en ouderen (65-plussers) te stimuleren tot een gezonde leefstijl, met sport en bewegen.
Zo verlaagt regelmatige activiteit de kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte, botontkalking en over- gewicht. Bewegen en sporten kunnen tevens bijdragen aan de aanpak van psychische, sociale en maatschappelijke problemen. De kans op sociaal isolement kan hiermee aanzienlijk verminderen.
In Heemstede zijn veel activiteiten voor senioren op het gebied van sport en bewegen. Zoals een ruim aanbod van Meer Bewegen voor Ouderen (eventueel in combinatie met zwemmen), veel bewegingsac- tiviteiten in De Pauwehof en bij de Stichting CASCA, activiteiten van sportverenigingen gericht op ou- deren (zoals de activiteiten van GSV Heemstede) en doelgroepactiviteiten in het zwembad van Sport- centrum Groenendaal. Vanuit sportief en sociaal oogpunt vinden we het van belang dat deze - deels gesubsidieerde - activiteiten worden gecontinueerd. Het doelgroepzwemmen voor onder andere ouderen (onder andere Senioren Fit) zullen wij in dit verband betrekken bij de nieuwe huur- en exploitatieover- eenkomst van de gemeentelijke sportaccommodaties (zie verder paragraaf 3.4.).
GALM-project
De meeste senioren weten hun weg naar de sport en naar bewegen goed zelf te vinden. Het GALM- project wordt sinds 2005 ingezet voor die senioren die hiervoor een duwtje in de rug nodig hebben.
GALM staat voor Groninger Actief Leven Model. Dit 4 jarige project, mede met de inzet van rijksmiddelen uit de BreedtesportImpuls gefinancierd, loopt tot 2009 en richt zich op senioren van 55-65 jaar die niet of niet meer sportief actief zijn. Aan hen worden sportactiviteiten aangeboden. Het project bestaat uit een fittest, waarna een 12-weeks sportintroductieprogramma kan worden gevolgd. Landelijk gezien neemt circa 10 procent van de aangeschrevenen deel aan de fitheidstest; de helft hiervan neemt vervol- gens deel aan het introductieprogramma. Heemstede kent een iets hoger bereik (respectievelijk 11 en 6,5 procent). Het GALM project wordt uitgevoerd via Sportservice Noord-Holland met inzet van onder andere de Stichting CASCA en de Stichting Welzijn Ouderen Heemstede (WOH). Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten om het GALM-project na afloop van de BreedtesportImpuls te continueren, zij het nu gericht op de ouderen van 65-75 jaar. Ook voor hen is bewegen immers van groot belang, zowel vanuit fysiek oogpunt als ter voorkoming van sociaal iso- lement. Per 2009 worden tevens de senioren uitgenodigd die 55 jaar worden en de 55-65 jarigen die de afgelopen jaren geen uitnodiging voor het project hebben ontvangen. Het gaat dan om nieuwe in- woners.
Beleid
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is besloten in 2009 te starten met een GALM project voor senioren van 65 tot 75 jaar. Hiervoor is een budget beschikbaar van € 10.000 per jaar.
Met de vaststelling van de nota Wmo/lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011 is tevens besloten het pre- ventief huisbezoek te intensiveren. Tijdens dit huisbezoek worden 75-plussers geïnformeerd over allerlei voorzieningen, diensten en activiteiten die van belang zijn voor hun sociale participatie en voor het behoud van hun zelfredzaamheid. Dit betreft tevens sport- en bewegingsactiviteiten. Opvallend en po- sitief is dat van de 75-jarigen die in 2007 bezocht zijn, maar liefst 80% nog actief deelneemt aan sport en (bewegings)activiteiten en in het algemeen zeer goed bekend is met het aanbod van onder andere De Pauwehof.
2.6 Stimuleren van sport en bewegen door mensen met een beperking
Niet alle sportverenigingen kunnen aan mensen met een lichamelijke of geestelijke beperking een aangepast aanbod bieden. Een enkele vereniging (zoals SMASH tennis en HBC-voetbal) is daar op het gebied van respectievelijk G-tennis (op Tennispark HBC) en G-voetbal wel toe in staat. En gymnastiek voor mensen met COPD*/astma is mogelijk bij GSV Heemstede.
* COPD = Chronic Obstructive Pulmonary Diseases, oftwel chronische obstructieve longaandoeningen (chronische bronchitis en longemfyseem).
Gehandicapten en chronisch zieken kunnen mede met de ondersteuning van Sportsupport Kennemerland aan sportieve activiteiten bij verenigingen in de regio Kennemerland deelnemen. De gemeente Heem- stede subsidieert Sportsupport Kennemerland structureel (circa € 5.500) voor deze inzet op het gebied van aangepast sporten.
Op de behoefte aan sportactiviteiten voor gehandicapten en chronisch zieken die niet door verenigingen kan worden opgevangen, wordt lokaal ingespeeld door bestaande organisaties gericht op mensen met een beperking, zoals De Hartekamp Groep en Stichting De Baan. Op het terrein van de Hartekamp worden onder andere aangeboden: aquarobics, bewegen op maat, jeu de boules, judo, nordic walking, ontspannen bewegen, tafeltennis, trimmen en fitness, zwemmen (trimzwemmen en vrij zwemmen).
De gemeente heeft hiernaast, via de Verordening Preventief Jeugdbeleid en Sociale Participatie Gehan- dicapten (jaarlijks budget van € 20.000), de mogelijkheid incidentele projecten voor mensen met een beperking te ondersteunen. De afgelopen periode is bijvoorbeeld ondersteuning verleend aan SMASH Tennis (voor de opleiding van trainers) en voor de Special Olympics, uitgevoerd door Stichting Aangepast Schaatsen Kennemerland. Tot slot kan worden gewezen op de Stichting Paardrijden Gehandicapten Kennemerland. Deze stichting ontvangt jaarlijks een subsidie in de kosten voor 300 uur paardrijden voor Heemsteedse inwoners met een beperking.
Beleid
De gemeente Heemstede subsidieert Sportsupport Kennemerland structureel voor de inzet op het gebied van aangepast sporten. Tevens wordt jaarlijks subsidie verstrekt aan de Stichting Paardrijden Gehandi- capten Kennemerland en Stichting De Baan. Hiernaast kunnen via de Verordening Preventief Jeugdbeleid en Sociale Participatie Gehandicapten jaarlijks incidentele projecten voor mensen met een beperking worden ondersteund.
Ook via het accommodatiebeleid (hoofdstuk 3) en de ondersteuning van sportverenigingen (hoofdstuk 4) is de stimulering van sport en bewegen door jongeren, ouderen en mensen met een beperking mo- gelijk. In de volgende hoofdstukken gaan we hier nader op in.
HOOFDSTUK 3 SPORT EN ACCOMMODATIES
Accommodaties spelen een centrale rol in het sport- en beweegbeleid. Zonder een toereikend, veilig en gevarieerd aanbod van (sport)accommodaties van goede kwaliteit kan het stimuleringsbeleid op het gebied van sporten en bewegen immers onvoldoende worden ingevuld. Niet bij alle accommodaties is echter een verantwoordelijkheid voor de gemeente aanwezig. De gemeente speelt alleen een rol bij die (sport) accommodaties die niet of onvoldoende door particulier initiatief kunnen worden gerealiseerd of in stand gehouden. Overige accommodaties - zoals accommodaties van commerciële sportaanbieders - vallen buiten het bereik van deze nota.
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar een kwalitatief goed en kwantitatief toereikend aanbod van sportaccommodaties. De rol van de gemeente is hierbij beperkt tot die accommodaties die niet of in onvoldoende mate door particulier initiatief kunnen worden gerealiseerd of in stand gehouden.
De demografische ontwikkeling van Heemstede - ontgroening en vergrijzing - heeft gevolgen voor de vraag naar voorzieningen en accommodaties. Was vroeger de wedstrijdsport een vanzelfsprekend ge- geven, nu is sportieve recreatie en recreatieve sport de trend geworden. En de ontwikkeling dat de meeste mensen ongeorganiseerd sporten heeft gevolgen voor het gebruik de openbare ruimte én van accommodaties. Met het oog op het grote aantal mensen dat ongeorganiseerd sport en beweegt streven we er naar de mogelijkheden voor het (veilig) sporten en bewegen in de gemeentelijke sportaccommo- daties en in de openbare ruimte te vergroten. We willen hiermee de voorwaarden optimaliseren om mensen aan te zetten tot sport en beweging.
3.1 Accommodatieaanbod in Heemstede
Het sportaccommodatieaanbod in Heemstede is enerzijds in eigendom van de gemeente (de gemeen- telijke sportaccommodaties, exclusief de clubgebouwen), anderzijds in particulier eigendom. In tabel 5 (pagina 22) treft u een overzicht aan van de gemeentelijke sportaccommodaties.
Gemeentelijke sportaccommodaties
Sinds 1998 heeft de gemeente een huur- en exploitatieovereenkomst met Optisport Heemstede BV. De overeenkomst betreft de gemeentelijke sportaccommodaties: het Sportcentrum Groenendaal, het ge- meentelijk sportpark en de tennisparken Groenendaal en HBC. De gemeente verhuurt deze accommo- daties aan Optisport Heemstede BV.
Optisport Heemstede BV is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beheer en de exploitatie* van het Sportcentrum Groenendaal en de velden en de overige infrastructuur van het gemeentelijk sportpark.
De Stichting Tennispark Groenendaal en de tennisvereniging HBC voeren zelf het beheer van respec- tievelijk Tennispark Groenendaal en Tennispark HBC uit. Het toezien op dit beheer en het innen van de huur is opgenomen in de overeenkomst met Optisport Heemstede BV. Voorstellen voor de toekomstige uitvoering van het beheer treft u aan in paragraaf 3.7.
* Onder beheer wordt verstaan het uitvoeren van alle activititeiten gericht op het in goede staat houden van de accommodaties.
Onder exploitatie wordt verstaan het uitvoeren van alle activiteiten die gericht zijn op het behalen van een gewenst rendement.
De overeenkomst met Optisport Heemstede BV loopt tot 1 juli 2009. Via een aanbestedingsprocedure zal per 1 juli 2009 een nieuwe huur- en exploitatieovereenkomst gesloten dienen te worden.
Tabel 5: overzicht gemeentelijke sportaccommodaties
Onderdelen Locatie
Naam
Zwembad
-golfslagbad: 12,5 x 33 meter Sportparklaan
Sportcentrum Groenendaal
-wedstrijdbassin: 12,5 x 25 meter -recreatieve elementen
Sporthal 24 x 48 meter; 7 meter hoog Overige functies :
-zonnestudio -balletstudio -horeca
-ligweide met peuterbad
-5 natuurgras voetbalvelden, waaronder 1 met dispensatie en 1 trainingsveld met verlichting
Ringvaartlaan en de Sportpark- laan
Gemeentelijk sportpark
-1 wedstrijd/training (wetra) natuurgras voetbalveld met verlichting -4,5 kunstgras hockeyvelden, waarvan 4 met verlichting
-2 softbalvelden (waarvan 1 met verlichting) -1 honkbalveld met verlichting
13 gravelbanen Wandelbos Groenendaal
Tennispark Groenendaal
7 kunstgrasbanen met verlichting Ringvaartlaan
Tennispark HBC
In Bijlage 4 treft u een plattegrond aan van het Sportcentrum Groenendaal en het gemeentelijk sportpark.
Overzicht overige sportaccomodaties
Tabel 6 geeft inzicht in de overige sportaccommodaties. In deze tabel hebben we tevens de (gemeente- lijke) gymnastiekzalen opgenomen. Deze nemen in zoverre een aparte plaats in dat zij in de eerste plaats zijn bedoeld voor het onderwijs. Zoals eerder aangegeven in deze notitie vallen accommodaties van commerciele sportaanbieders (bijvoorbeeld fitnesscentra) buiten het bereik van deze nota. Deze accom- modaties treft u in tabel 6 dan ook niet aan.
Tabel 6: overzicht overige sportaccommodaties
Onderdelen Eigendom
Locatie Naam
4 natuurgras voetbalvelden, waarvan 1 met verlichting 1 natuurgras trainingsveld met verlichting
Particulier Cruquiusweg
Sportpark HBC
1 sportzaal (21,5 x 11 meter)
Clubaccommodatie GSV Heemstede (voor tafeltennis, ballet, denksporten etc.)
Particulier Fr. Schubertlaan
GSV Centrum
Zaal: 21x 12 meter Zaal: 21x12 meter Gemeente
Gemeente Van der Waalslaan
Offenbachlaan Gymnastieklokalen ge-
meente
Zaal: 15x 9 meter Zaal: 19x 9 meter Schoolbesturen
Voorwegschool Valkenburgschool Gymnastieklokalen
scholen
Zaal: 21x 12 meter Icarusschool
Zaal: 18x 9 meter Jacobaschool
Zaal: 16x 9 meter Bosch en Hovenschool
Zaal: nb College Hageveld
Zaal: 21x 12 meter Haemstede/Barger Mavo
Naast het gebruik van de accommodaties die zijn opgenomen in genoemde tabellen, is het mogelijk dat een sportvereniging voor de uitoefening van de sport gebruik maakt van de openbare ruimte. Een voorbeeld hiervan is de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne. En zijn er verenigingen die voor de sportbeoefening op verschillende locaties ruimte huren. Zoals verenigingen die denksport aanbieden.
Gemeentelijke gymzalen
De gemeente is eigenaar van 2 gemeentelijke gymnastiekzalen, de zaal Van der Waalslaan en de zaal aan de Offenbachlaan. De zalen worden gebruikt voor het bewegingsonderwijs van kinderen van het basisonderwijs (De Ark, De Evenaar en de Prinses Beatrixschool). De zalen worden hiernaast voor een gering bedrag (per uur) verhuurd aan derden. Dit ten behoeve van sport in georganiseerd én ongeor- ganiseerd verband en het sociaal-cultureel werk (naschoolse activiteiten en GALM-activiteiten). Hiermee is de mogelijkheid gecreëerd aan Heemstedenaren om ook op ongeorganiseerde wijze en niet in com- petitieverband te sporten en/of te bewegen. We zullen de mogelijkheden van deze laagdrempelige ac- commodatieverhuur (voor met name maandagen en vrijdagen) extra onder de aandacht brengen van de Heemsteedse bevolking (zoals verenigingen en bewonerscommissies).
3.2 Kwalitatief niveau sportvoorzieningen
Zoals aangegeven streeft de gemeente Heemstede naar een goed kwalitatief niveau van de aanwezige sportaccommodaties. We gaan hierbij uit van de door de NOC*NSF in samenwerking met de betreffende sportbonden gestelde eisen aan accommodaties voor wat betreft afmetingen, materiaalkeuze en sport- en cultuurtechnische kwaliteit. Op deze wijze willen we realiseren dat bij de in Heemstede aanwezige sportverenigingen de sport op elk breedtesportniveau kan worden beoefend.
We merken hierbij op dat kwalitatieve problemen onder andere kunnen ontstaan als gevolg van kwantitatieve problemen (zoals overbespeling van velden als gevolg van een tekort aan capaciteit).
Doelstelling
De gemeente Heemstede streeft naar sportaccommodaties die voldoen aan de door de NOC*NSF te- zamen met de sportbonden gestelde eisen voor wat betreft afmetingen, materiaalkeuze en sport- en cultuurtechnische kwaliteit. Zodat bij de Heemsteedse sportverenigingen de sport op elk breedtesport- niveau kan worden beoefend.
3.3 Kwantitatief niveau sportvoorzieningen
De praktijk is dat de Heemsteedse sportaccommodaties ook worden gebruikt door niet-Heemstedenaren.
En omgekeerd maken inwoners uit Heemstede gebruik van voorzieningen in de omliggende gemeenten.
Uit de ledengegevens van de Heemsteedse verenigingen blijkt dat in een aantal gevallen het aandeel Heemsteedse inwoners ten opzichte van het totale ledenbestand afneemt (zie Bijlage 1). Dit is verklaar- baar gelet op de in Heemstede ingezette ontgroening en vergrijzing. In sommige gevallen is op dit moment echter sprake van een situatie waarbij het aantal niet-Heemstedenaren het aantal Heemsteedse inwoners overstijgt. Om te voorkomen dat investeringen plaatsvinden voor voornamelijk niet-Heem- steedse inwoners, stellen we voor de volgende criteria te gebruiken bij de beoordeling van verzoeken tot uitbreiding.
Indien het ledental van een vereniging volgens NOC*NSF normen aanleiding geeft tot een uitbreiding van de accommodatie, zal bij de beoordeling van een formeel verzoek worden uitgegaan van de vol- gende criteria.
Voorstel
Bij de beoordeling van verzoeken tot uitbreiding van de accommodatie wordt uitgegaan van de volgende criteria:
· minimaal 50% van het aantal jeugdleden dient in Heemstede woonachtig te zijn; en
· dit percentage dient minimaal gedurende een aaneengesloten periode van 3 jaar aantoonbaar aanwezig te zijn; en
· op fysiek/ruimtelijk gebied dienen er - binnen de voor sportaccommodaties beschikbare ruimte - mogelijkheden voor uitbreiding te zijn. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de knel- punten die Grontmij/Marktplan BV in haar advies van mei 2008 heeft gesignaleerd én met de an- dere voorstellen zoals opgenomen in deze nota “Sport en bewegen in Heemstede”
Het huidige aanbod aan sportvoorzieningen wordt voor een groot gedeelte voor jeugdsport gebruikt.
Verzoeken voor uitbreiding komen dan ook met name voort uit een toename van het aantal jeugdleden.
Daarom hebben wij ons bij het stellen van de criteria op deze doelgroep gericht. Hierbij realiseren we ons de regionale functie die Heemstede op het gebied van sport vervult. Wel willen we met het genoemde percentage van 50% Heemsteeds jeugdleden stimuleren dat sportverenigingen zich bij hun aanname- beleid met name (gaan) richten op Heemsteedse jongeren. In dit kader willen we in de toekomst streven naar een hoger percentage.
