Template indeling: Titel dia
Marktgroep
Duurzaamheid
Dinsdag 30 maart 2021 - Online event
Template indeling: Hoofstuk dia
TMI
duurzaamheidsparagraaf commercieel vastgoed in het taxatierapport
René Klotz TMI
Sander Koëter
Koëter Vastgoed Adviseurs
2
TMI duurzaamheidsparagraaf commercieel vastgoed in het taxatierapport
René Klotz (TMI) en
Sander Koëter (Koëter Vastgoed Adviseurs)
Even voorstellen
• Naam: Sander Koëter
• Functie: Directeur Koëter Vastgoed Adviseurs BV Geldrop/Amsterdam
• Loopbaan: Aannemersbedrijf, adviseur B&O NCIV, DAF, KVA 1991
• Disciplines: Bouwmanagers, adviseurs, inspecteurs BID, energieadviseurs, bedrijfskundige, taxateur, jurist
• Werkgebied: Beheer en onderhoud, verduurzamen, revitalisatie,
(ver)nieuwbouw, herontwikkeling, prestatiecontracten, organisatie en inkoopadvisering, exploitatiekosten sociaal en commercieel vastgoed
• Auteur: Vastgoed Taxatiewijzer, Onderhoudskostenkompas en Real Estate Valuator, diverse syllabi bouwgebreken, exploitatiekosten en verduurzaming sociaal en commercieel vastgoed
• Gastdocent: diverse onderwijsinstituten
Een taxateur is geen
bouwkundige, installateur of duurzaamheidsadviseur
Als je maar weet wat relevant is en waar wat te vinden is!
TMI:
Geef
commentaar op de duurzaam-
heidsparagraaf
Welke
duurzaamheidscertificaten zijn belangrijk?
Kunnen we aan de hand van het bouwbesluit iets zegen over de duurzaamheid van het gebouw?
Wat moet er gebeuren en wat
zijn de kosten om een label A te
krijgen.
Keurmerken zijn belangrijk
BDA
Verklaring
EPC en het bouwbesluit
• Energiecrisis 1974
• Klimaatconferentie Rio de Janeiro 1992
• Bouwbesluit 1992
• Energieprestatienorm in Bouwbesluit december 1995
• 1996 EPC 1,4
• 1998 EPC 1,2
• 2000 EPC 1,0
• Bouwbesluit 2003
• 2006 EPC 0,8
• 2011 EPC 0,6
• Bouwbesluit 2012
• 2015 EPC 0,4
• 2021 EPC 0 (BENG) zowel woningbouw als utiliteitsbouw
Financiering:
minimaal Label A
2030?
13
Verduurzaming EED
EER
Activiteiten besluit
Besluit energie prestatie gebouwen
(BEG)
2023 wettelijke verplichting
label C Financiering:
minimaal Label C Uitfasering
F-gassen Onderhoud
koel en CV installaties Convenant
Ambitie
Deze wetten en
regels hebben een grote invloed op
de verduurzaming van gebouwen en hun installaties
Én de
exploitatielasten!
Activiteitenbesluit
bij meer dan 50.000 kWh of meer dan 25.000 m3 gas
Erkende
maatregelen
Erkende maatregelen
www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/gebouwen/wetten-en-regels-gebouwen/bestaande-bouw/activiteitenbesluit 16 ZOEKTERM :RVO infographic activiteitenbesluit
Activiteitenbesluit
bij meer dan 200.000 kWh of meer dan 75.000 m3 gas
Maatwerkadvies
U moet een
Energieprestatieadvies opstellen en uitvoeren
gebaseerd op de NTA 8800
Een helder overzicht van de huidige energieprestatie van een gebouw.
Inzicht in bouwkundige en installatietechnische verbetermaatregelen.
Inzicht in de kosten, baten en
terugverdientijden van deze maatregelen.
Inzicht in de CO₂-reductie door het uitvoeren van besparingsmaatregelen.
Een goede basis voor overleg met de gemeente
in het kader van de Wet milieubeheer.
De berekeningen in de NTA 8800 zijn
gebaseerd op de ISSO publicaties 82.1en 75.1
https://kennisbank.isso.nl/publicatie/isso-publicatie-82-1- energieprestatie-woningen-en-woongebouwen/2020/3
https://kennisbank.isso.nl/publicatie/isso-publicatie-75-1-
energieprestatie-utiliteitsgebouwen/2020-2
CASUS
Kaap Hoorndreef Utrecht
VTW:KT6
Gebruiksfunctie:
Kantoor of Wonen?
https://www.fundainbusiness.nl/kantoor/utrecht
/object-87974268-kaap-hoorndreef-36/
Situatie Gebruiksoppervlak Primair fossiel
energieverbuik kWh/m2 Energielabel Opmerkingen
Huidige situatie 3.710 906.366 244 D Gemiddeld gezien met standaard installaties.
Op de huidige situatie kunnen een aantal praktische maatregelen worden genomen. De maatregelen worden hieronder weergeven waarbij eigenlijk altijd Trias Energetica als beste volgorde kan worden aangehouden. Dit wil zeggen dat eerst de thermische schil moet worden aangepast alvorens er iets wordt gedaan aan bijvoorbeeld de warmteopwekking of afgifte in een object.
Tevens kan er ook direct gedacht worden aan relatief gezien makkelijke maatregelen zoals het aanbrengen van LED verlichting.
Aanbrengen LED verlichting 3.710 649.997 175 A Wanneer LED verlichting wordt geplaatst en hiermee het aantal W/m2
wordt beperkt, kan dit veel doen op het uiteindelijke energielabel.
Aanbrengen gevelisolatie 3.710 739.195 199 B Uitgangspunt isolatie met een Rc >2021 conform ISSO 75.1
PV-panelen 3.710 733.121 198 B Hernieuwbare energie wordt in % (BENG 3) afgetrokken van BENG 2 voor
een positiever effect op het energielabel.
PV-panelen combinatie met dakisolatie 3.710 717.884 193 B Combinatie gemaakt, inprincipe wordt dit vaak projectmatig gerealiseerd.
PV-panelen combinatie met dakisolatie en
gevelisolatie 3.710 688.807 186 B
Plaatsen HR++ glas i.p.v. dubbel glas 3.710 695.386 187 B
Combinatie HR++ en gevelisolatie 3.710 668.640 180 B
Combinatie HR++, gevel en dakisolatie 3.710 653.774 176 A
Plaatsen hybride warmteopwekking 3.710 668.299 180 B Warmtepomp in combinatie met HR107 ketels. BENG 3 hernieuwbare energie wordt afgetrokken van BENG 2.
Plaatsen hybride warmteopwekking i.c.m.
gevelisolatie 3.710 646.368 174 A Warmtepomp is hierbij altijd de preferente opwekker.
Plaatsen WP als preferente opwekker 3.710 568.307 153 A+
Let op, dit is theoretisch en denk hierbij aan de praktijk! LT-systeem (laag temperatuur) vereist een andere warmteafgifte. Denk aan Trias Energetica (eerst isoleren). Bij vloerverwarming ook denken aan vloerisolatie
Realiseren warmteterugwinning
kruisstroomprincipe 3.710 725.296 195 B
WTW aanbrengen lijkt een relatief makkelijk oplossing. Denk hierbij ook
aan de kanalisatie, isolatie om de kanalen, luchtdichtheid en een goede
inregeling. Een goede infrastructuur is hierbij belangrijk
Het nieuwe energielabel is functie afhankelijk!
• Functie Kantoor met 244 kWh/m² GO -> Label D
• Functie Bijeenkomst zonder kinderopvang met 244 kWh/m² GO -> Label B
• Functie Bijeenkomst met kinderopvang met 244 kWh/m² GO -> Label A
• Functie Onderwijs met 244 kWh/m² GO -> Label B
• Functie Logies met 244 kWh/m² GO -> Label B
Nieuw: automatische koppeling taxatiesysteem (API)
ORTEC, Cushman wakefield, Rochdale,Woonplus Schiedam, Talis, WonenBreburg, Stadlander, Triada, Wooninc., Accolade, Zayaz, ZoWonen, Havensteder, Acantes
Afgelopen jaar: al 2,5 miljoen berekeningen tbv taxaties
Normen exploitatiekosten VTW ® en REV ®
BAVAM
SCHOUTEN
Kengetallen verduurzamen kantoren
Kostenoverzicht
Laag, midden, hoog geeft een complexiteitklasse aan© Koëter Vastgoed Adviseurs 2020 Gemiddelde prijzen exclusief BTW
Omschrijving Eenheid Laag Midden Hoog
Spouwmuur isolatie m² € 20,00 € 30,00 € 40,00 Dakisolatie plat dak (inclusief 1 laag bitumenbedekking) m² € 25,00 € 45,00 € 65,00 Dakisolatie hellend dak m² € 25,00 € 45,00 € 60,00 Leiding isolatie (afhankelijk type isolatie en appendages) m1 € 20,00 € 50,00 € 80,00
Vloerisolatie m² € 30,00 € 50,00 € 80,00
Binnenmuur isolatie m² € 10,00 € 17,00 € 25,00 Buitenmuur isolatie m² € 70,00 € 105,00 € 140,00 Hoogrendemenstbeglazing (HR++) m² € 125,00 € 165,00 € 185,00
HR 107 ketel <25 kW stuk € 2.000,00 € 2.400,00 € 2.800,00 HR 107 ketel 50 - 85 kW stuk € 6.500,00 € 7.700,00 € 8.900,00
HR 107 ketel 86 - 125 kW stuk € 11.700,00 € 13.800,00 € 15.900,00
HR 107 ketel 126 - 250 kW stuk € 13.500,00 € 15.400,00 € 18.100,00
Lucht/water warmtepomp 10-20 kW stuk € 18.500,00 € 20.300,00 € 23.300,00
Horizontaal/verticale warmtepomp (water/water) m² BVO € 40,00 € 60,00 € 80,00Referentieobject 3188 m² BVO
Luchtbehandeling BI-TA -VK WTW 1-2 m³/s stuk € 8.500,00 € 9.000,00 € 11.000,00 Luchtbehandelingskast binnenopstelling toevoer, afvoer/afzuig verwarmen, koelen Luchtbehandeling BI-TA -VK WTW 2-3 m³/s stuk € 19.800,00 € 21.400,00 € 26.200,00 Luchtbehandelingskast binnenopstelling toevoer, afvoer/afzuig verwarmen, koelen Luchtbehandeling BI-TA -VK WTW 4-6 m³/s stuk € 25.000,00 € 27.800,00 € 29.500,00 Luchtbehandelingskast binnenopstelling toevoer, afvoer/afzuig verwarmen, koelen Warmtepompboiler stuk € 3.400,00 € 3.600,00 € 3.800,00Prijs afhankelijk van vermogen, type en omvang
Zonneboiler 100 ltr inclusief 1 collector stuk € 1.850,00 € 2.000,00 € 2.250,00Prijs afhankelijk van vermogen, type en omvang Zonneboiler 100 ltr inclusief 2 collectoren stuk € 2.800,00 € 3.000,00 € 3.200,00Prijs afhankelijk van vermogen, type en omvang Zonneboiler 200 ltr inclusief 2 collectoren stuk € 3.400,00 € 3.600,00 € 3.800,00Prijs afhankelijk van vermogen, type en omvang Zonneboiler 300 ltr inclusief 2 collectoren stuk € 4.900,00 € 5.100,00 € 5.400,00Prijs afhankelijk van vermogen, type en omvang Zonnecellen of PV-cellen Wp € 1,25 € 1,50 € 1,80 Gemiddelde prijs per Wattpiek
Gasabsorptiewarmtepomp (buitenlucht) stuk € 5.000,00 € 7.000,00 € 9.000,00Vergelijkbare kosten met een elektrische warmtepomp, de kosten van een gasabsorptiepomp zijn vaak 2 maal hoger dan een HR-ketel
Aanwezigheidsdetectie verlichting m1 € 4,00 € 8,00 € 12,00 Daglichtafhankelijke verlichting m1 € 4,00 € 8,00 € 12,00 Halogeen --> LED m² € 17,00 € 19,00 € 22,00
PL --> LED m² € 17,00 € 19,00 € 22,00
TL-D --> LED m² € 17,00 € 19,00 € 22,00 Veegschakeling m1 € 4,00 € 8,00 € 12,00 Kozijnen inclusief ramen, aluminium, isolatieglas HR++ m² € 620,00 € 680,00 € 710,00 Kozijnen inclusief ramen, hout, isolatieglas HR++ m² € 420,00 € 450,00 € 470,00 Ventilatorbox WTW kruisstroomwisselaar stuk € 170,00 € 220,00 € 300,00 Prijzen exclusief BTW
