University of Groningen
Living with chronic headache
Ciere, Yvette
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date: 2018
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Ciere, Y. (2018). Living with chronic headache: A personal goal and self-regulation perspective. University of Groningen.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
General discussion
_________________________________________________________________________ Lawton (Eds.), Annual review of gerontology and geriatrics (17th ed., pp. 75-102). New York, United States: Springer Publishing Company.
Zautra, A. J., Smith, B., Affleck, G., & Tennen, H. (2001). Examinations of chronic pain and affect relationships: Applications of a dynamic model of affect. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 69(5), 786-795. Zautra, A. J., Johnson, L. M., & Davis, M. C. (2005). Positive affect as a source of resilience for women in chronic
pain. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(2), 212-220.
SUMMARY
A chronic illness places high demands on an individual’s adaptive power. It can be quite a challenge to organize daily life in such a way that personals goals (e.g., pursuing a career, being a good parent, maintaining a social life) can be pursued successfully, despite the limitations of a chronic illness. People may, for instance, have to adapt daily activities to the presence of pain or discomfort, a lack of energy, or an uncertain disease course. Although the majority of people appear to adapt well to chronic illness, about one third suffers from complaints such as mood disturbances or severe fatigue. These complaints may not only impair quality of life, but also negatively influence disease progression and treatment outcomes. It is therefore important to gain insight into the processes that hinder and facilitate the adjustment to chronic illness. Such knowledge can inform the
development of interventions that support people in living a healthy and meaningful life despite being chronically ill.
Chronic headache is a condition that is known to have a large impact on daily life. Unfortunately, pharmacological interventions alone are often insufficient to reduce symptoms and improve functioning. In such cases, offering psychological interventions as part of headache treatment could help to optimize treatment outcomes. Yet, there is currently limited insight into how people adjust to having chronic headache, while such knowledge could help to tailor psychological interventions to the specific needs of these patients. The aim of this thesis was therefore to provide insight into the adjustment to chronic headache, by focusing on the following three questions: (1) How do chronic headache symptoms influence mood in daily life, and vice versa? (2) How do chronic headache symptoms and mood affect the perception of daily activities and goals, and how does the perceived disturbance of personal goals influence mood? (3) How do patients with chronic headache manage the impact of headache on personal goals? Although the main focus of this thesis was on chronic headache, the relationship between goal disturbance, goal adjustment, and mood was further studied in the context of colorectal cancer. Chronic headache symptoms and mood
While existing evidence shows a high prevalence of mood disorders among patients with chronic headache, and chronic migraine in particular, there is limited insight into how headache symptoms influence mood in daily life. We therefore used a diary method (i.e., the Experience Sampling Method) to study the moment-to-moment relationship between pain intensity and positive and negative affect in patients with chronic migraine (Chapter 2). Participants were asked to complete smartphone-based assessments of pain intensity and affect at nine semi-random moments per day, during seven consecutive days. We found that higher pain intensity predicted higher negative affect (e.g., sadness, irritability) at the same moment in time, as well as at the next moment in time (about one hour later). Notably, negative affect did not significantly predict next-moment pain intensity, suggesting that the
relationship between pain intensity and negative affect is not reciprocal. Thus, intense pain seems to elicit negative affect, but negative affect does not appear to increase pain.
We also examined a buffering effect of positive affect and mindfulness on the relationship between pain intensity and negative affect. Weaker associations between pain intensity and negative affect were found at moments when pain was accompanied by higher positive affect (e.g., joy, pride). In addition, the moment-to-moment associations between pain intensity and negative affect were also found to be weaker in individuals who reported on average more positive affect, although this was only true for the time-lagged
associations. Furthermore, individuals who reported to have a less non-judgemental stance towards experience (e.g., thoughts, emotions, bodily sensations) demonstrated weaker pain – negative affect associations, again only for the time-lagged associations. Against
expectations, non-reactivity was associated with stronger time-lagged associations between pain intensity and negative affect. These findings suggest that episodes of intense pain elicit negative affect in patients with chronic migraine, but less so when patients are able to sustain positive affect during pain episodes. Also, a tendency to experience positive affect and a non-judgemental stance towards experience may protect an individual against negative affect in response to pain.
Chronic headache symptoms, goal disturbance and mood
Building on two earlier studies in adolescents with episodic headache, we conducted a first exploration of the impact of adult chronic headache on daily activities and personal goals. The experience sampling method was used to gain insight into the way in which pain intensity, negative affect, low energy, and the perceived interference of daily activities affect each other throughout the day (Chapter 3). 61 patients with chronic migraine completed smartphone-based assessments of these variables at nine semi-random moments per day, for seven consecutive days. We found that a higher perceived interference of daily activities at one moment in time, was predicted by higher pain intensity, higher negative affect, and lower energy at the previous moment in time. Results also showed significant bi-directional relationships between pain intensity, negative affect and energy during the day. These outcomes suggest that in the context of chronic migraine, daily activities are not only hindered by pain but also by states such as negative affect and low energy.
Furthermore, pain, negative affect and low energy appear to reinforce each other throughout the day, which could increase the impact of a headache attack.
As most daily activities are goal-directed, the day-to-day impact of chronic headache on daily activities could eventually lead to the disturbance of personal goals. According to self-regulation theories, such disturbance has a negative impact on mood. To test this theoretical assumption in the context of chronic headache, we asked a heterogeneous group of patients attending a specialized headache clinic to complete self-report measures of headache severity, goal disturbance, and mood before their first consultation at the clinic (Chapter 4). On average, the degree of hindrance of headache with personal goals was rated
with a 7.1 out of 10 (SD=1.8). At the same time, patients rated the attainability of their personal goals also with a 7.1 out of 10 (SD=1.4). Patients with a higher average pain intensity perceived their personal goals as more hindered by headache, while higher headache frequency was associated with lower goal attainability. Higher perceived headache-related goal hindrance was in turn associated with lower positive affect and higher negative affect. Lower goal attainability was associated with higher negative affect, but not with positive affect. Goal perceptions explained an additional 11.4% of the variance in positive affect, and 10.4% of the variance in negative affect beyond the effect of age and headache severity. The results of this exploratory study thus show that patients with more severe headache have a more negative perception of their personal goals, and that this has an impact on both positive and negative affect.
The relationship between illness-related hindrance of personal goals and positive and negative affect was further studied in the context of adjustment to colorectal cancer (Chapter 6). Individuals diagnosed with colorectal cancer completed self-report measures of cancer-related goal disturbance and affect at one month, 7 months, and 18 months post-diagnosis. At all timepoints, we found that greater hindrance of cancer to personal goals was associated with lower positive affect and with higher negative affect. These results further strengthen the assumption that negative goal perceptions are a risk factor for impaired mood. Further research is however needed to establish the causal order of the relationship between goal disturbance and mood. Studies in which measurements of goal disturbance and mood are performed more frequently and closer in time, may allow to determine whether changes in goal disturbance actually precede changes in mood. Goal-management and mood
Previous studies in other chronic pain conditions suggest that the way in which people manage the disturbance of personal goals has implications for how well they adjust to chronic pain. We took a first step in exploring this topic in chronic headache, by interviewing 20 individuals with different types of chronic headache about their goal-management strategies (Chapter 5). These interviews revealed that most patients use a combination of assimilative and accommodative strategies to stay engaged in meaningful goals, despite the limitations imposed by chronic headache. Assimilative strategies are, for instance, persisting activities in the presence of headache and using medication. Examples of accommodative strategies are letting go of goals and setting alternative goals.
Importantly, many patients reported that their goal-management approach had changed over time. Three phases of goal-management were identified: (i) a ‘persistence phase’,
characterized by a focus on ‘resource-depleting’ assimilative strategies to hold on to disturbed goals, (ii) a ‘reorientation phase’ in which accommodative strategies were used to regain balance between goals and resources, and (iii) a ‘balancing phase’ in which balance was maintained through a combination of ‘resource-depleting’ and ‘resource-replenishing’
relationship between pain intensity and negative affect is not reciprocal. Thus, intense pain seems to elicit negative affect, but negative affect does not appear to increase pain.
We also examined a buffering effect of positive affect and mindfulness on the relationship between pain intensity and negative affect. Weaker associations between pain intensity and negative affect were found at moments when pain was accompanied by higher positive affect (e.g., joy, pride). In addition, the moment-to-moment associations between pain intensity and negative affect were also found to be weaker in individuals who reported on average more positive affect, although this was only true for the time-lagged
associations. Furthermore, individuals who reported to have a less non-judgemental stance towards experience (e.g., thoughts, emotions, bodily sensations) demonstrated weaker pain – negative affect associations, again only for the time-lagged associations. Against
expectations, non-reactivity was associated with stronger time-lagged associations between pain intensity and negative affect. These findings suggest that episodes of intense pain elicit negative affect in patients with chronic migraine, but less so when patients are able to sustain positive affect during pain episodes. Also, a tendency to experience positive affect and a non-judgemental stance towards experience may protect an individual against negative affect in response to pain.
Chronic headache symptoms, goal disturbance and mood
Building on two earlier studies in adolescents with episodic headache, we conducted a first exploration of the impact of adult chronic headache on daily activities and personal goals. The experience sampling method was used to gain insight into the way in which pain intensity, negative affect, low energy, and the perceived interference of daily activities affect each other throughout the day (Chapter 3). 61 patients with chronic migraine completed smartphone-based assessments of these variables at nine semi-random moments per day, for seven consecutive days. We found that a higher perceived interference of daily activities at one moment in time, was predicted by higher pain intensity, higher negative affect, and lower energy at the previous moment in time. Results also showed significant bi-directional relationships between pain intensity, negative affect and energy during the day. These outcomes suggest that in the context of chronic migraine, daily activities are not only hindered by pain but also by states such as negative affect and low energy.
Furthermore, pain, negative affect and low energy appear to reinforce each other throughout the day, which could increase the impact of a headache attack.
As most daily activities are goal-directed, the day-to-day impact of chronic headache on daily activities could eventually lead to the disturbance of personal goals. According to self-regulation theories, such disturbance has a negative impact on mood. To test this theoretical assumption in the context of chronic headache, we asked a heterogeneous group of patients attending a specialized headache clinic to complete self-report measures of headache severity, goal disturbance, and mood before their first consultation at the clinic (Chapter 4). On average, the degree of hindrance of headache with personal goals was rated
with a 7.1 out of 10 (SD=1.8). At the same time, patients rated the attainability of their personal goals also with a 7.1 out of 10 (SD=1.4). Patients with a higher average pain intensity perceived their personal goals as more hindered by headache, while higher headache frequency was associated with lower goal attainability. Higher perceived headache-related goal hindrance was in turn associated with lower positive affect and higher negative affect. Lower goal attainability was associated with higher negative affect, but not with positive affect. Goal perceptions explained an additional 11.4% of the variance in positive affect, and 10.4% of the variance in negative affect beyond the effect of age and headache severity. The results of this exploratory study thus show that patients with more severe headache have a more negative perception of their personal goals, and that this has an impact on both positive and negative affect.
The relationship between illness-related hindrance of personal goals and positive and negative affect was further studied in the context of adjustment to colorectal cancer (Chapter 6). Individuals diagnosed with colorectal cancer completed self-report measures of cancer-related goal disturbance and affect at one month, 7 months, and 18 months post-diagnosis. At all timepoints, we found that greater hindrance of cancer to personal goals was associated with lower positive affect and with higher negative affect. These results further strengthen the assumption that negative goal perceptions are a risk factor for impaired mood. Further research is however needed to establish the causal order of the relationship between goal disturbance and mood. Studies in which measurements of goal disturbance and mood are performed more frequently and closer in time, may allow to determine whether changes in goal disturbance actually precede changes in mood. Goal-management and mood
Previous studies in other chronic pain conditions suggest that the way in which people manage the disturbance of personal goals has implications for how well they adjust to chronic pain. We took a first step in exploring this topic in chronic headache, by interviewing 20 individuals with different types of chronic headache about their goal-management strategies (Chapter 5). These interviews revealed that most patients use a combination of assimilative and accommodative strategies to stay engaged in meaningful goals, despite the limitations imposed by chronic headache. Assimilative strategies are, for instance, persisting activities in the presence of headache and using medication. Examples of accommodative strategies are letting go of goals and setting alternative goals.
Importantly, many patients reported that their goal-management approach had changed over time. Three phases of goal-management were identified: (i) a ‘persistence phase’,
characterized by a focus on ‘resource-depleting’ assimilative strategies to hold on to disturbed goals, (ii) a ‘reorientation phase’ in which accommodative strategies were used to regain balance between goals and resources, and (iii) a ‘balancing phase’ in which balance was maintained through a combination of ‘resource-depleting’ and ‘resource-replenishing’
assimilative strategies. Thus, adaptive goal-management appears to require a balance between pursuing goals and acknowledging the limitations of chronic headache.
To improve understanding of the role of accommodative coping in the adjustment to a chronic illness, we studied the relationship between goal disengagement, goal
re-engagement and mood in patients with colorectal cancer (Chapter 6). Results suggested that goal disengagement and goal re-engagement each have a different role in preventing mood disturbances. At one month, 7 and 18 months after diagnosis, patients with a higher tendency to disengage from unattainable goals reported lower negative affect, while patients with a higher tendency to re-engage in alternative goals reported higher positive affect. These findings seem to support the theoretical assumption that goal disengagement reduces psychological distress resulting from the confrontation with unattainable goals, and that goal re-engagement generates positive emotions through the continued engagement in meaningful goals. A different accommodative strategy may thus need to be promoted, depending on whether patients suffer from low positive affect of high negative affect. In summary, the empirical studies in this thesis provided insight into processes involved in the adjustment to chronic headache and colorectal cancer. First, we investigated the daily impact of chronic headache using smartphone based assessments of the moment-to-moment experience of patients with chronic migraine. Second, the impact of chronic headache and colorectal cancer on the perception of personal goals, and its consequences for mood were explored. Third, we investigated which strategies patients use to cope with the impact of chronic headache on personal goals, and how these strategies are related to mood in the context of adjustment to colorectal cancer. The results of these studies highlight several avenues for further research and can inform the development and tailoring of psychological interventions for patients with chronic headache.
SAMENVATTING
Een chronische ziekte doet een groot beroep op iemands aanpassingsvermogen. Het is een enorme uitdaging het dagelijks leven zó in te richten dat persoonlijke doelen nagestreefd kunnen worden, ondanks de beperkingen die een chronische ziekte met zich meebrengt. Zoals de aanwezigheid van pijn of ongemak, een gebrek aan energie, of een onzeker ziektebeloop. Alhoewel de meerderheid van mensen met een chronische ziekte goed in staat blijkt zich aan te passen aan de ziekte, kampt ongeveer een derde van hen met klachten zoals stemmingsproblemen of ernstige vermoeidheid als gevolg van inadequate aanpassing aan de ziekte. Deze klachten kunnen niet alleen de kwaliteit van leven beperken, maar ook een negatieve invloed hebben op het ziektebeloop en de behandeluitkomsten. Het is daarom van belang om inzicht te krijgen in processen die de aanpassing aan ziekte bemoeilijken of juist vergemakkelijken, en strategieën die mensen kunnen inzetten om ondanks een
chronische ziekte een zo betekenisvol mogelijk leven te leiden. Deze kennis kan vervolgens gebruikt worden voor het verbeteren van de ondersteuning van mensen met een chronische ziekte.
Chronische hoofdpijn is een aandoening waarvan bekend is dat ze een grote impact heeft op het dagelijks leven en waarbij medicamenteuze behandelingen vaak onvoldoende resultaat opleveren. Psychologische ondersteuning zou in sommige gevallen een
belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het optimaliseren van behandeluitkomsten. Desondanks is nog niet grondig onderzocht hoe mensen zich aanpassen aan het hebben van chronische hoofdpijn en welke processen daarin een rol spelen. Het doel van dit
proefschrift was daarom om meer inzicht te krijgen in de aanpassing aan chronische hoofdpijn, aan de hand van de volgende drie onderzoeksvragen: (1) Hoe beïnvloeden hoofdpijnklachten en stemmingsklachten elkaar in het dagelijks leven? (2) Wat is de impact van chronische hoofdpijn op de beleving van dagelijkse bezigheden en persoonlijke doelen en hoe is de verstoring van bezigheden en doelen van invloed op de stemming? (3) Hoe gaan mensen met chronische hoofdpijn om met de verstoring van persoonlijke doelen?De relatie tussen doelverstoring, doelaanpassing en stemming werd vervolgens ook onderzocht in de context van colorectaal kanker, een chronische aandoening met een geheel ander karakter en ziektebeloop.
Hoofdpijnklachten en stemming
Hoewel eerder onderzoek laat zien dat mensen met chronische hoofdpijn, en in het
bijzonder mensen met chronische migraine, vaker last hebben van stemmingsklachten, is er nog weinig bekend over hoe hoofdpijnklachten en stemming elkaar beïnvloeden in het dagelijks leven. We vroegen patiënten met chronische migraine daarom om op negen willekeurige momenten op de dag, gedurende zeven dagen, hun pijnintensiteit en stemming te rapporteren in een digitaal dagboek (Hoofdstuk 2). We vonden dat een hogere pijn intensiteit een hogere mate van negatief affect (bv. somberheid, irritatie) op zowel hetzelfde
assimilative strategies. Thus, adaptive goal-management appears to require a balance between pursuing goals and acknowledging the limitations of chronic headache.
To improve understanding of the role of accommodative coping in the adjustment to a chronic illness, we studied the relationship between goal disengagement, goal
re-engagement and mood in patients with colorectal cancer (Chapter 6). Results suggested that goal disengagement and goal re-engagement each have a different role in preventing mood disturbances. At one month, 7 and 18 months after diagnosis, patients with a higher tendency to disengage from unattainable goals reported lower negative affect, while patients with a higher tendency to re-engage in alternative goals reported higher positive affect. These findings seem to support the theoretical assumption that goal disengagement reduces psychological distress resulting from the confrontation with unattainable goals, and that goal re-engagement generates positive emotions through the continued engagement in meaningful goals. A different accommodative strategy may thus need to be promoted, depending on whether patients suffer from low positive affect of high negative affect. In summary, the empirical studies in this thesis provided insight into processes involved in the adjustment to chronic headache and colorectal cancer. First, we investigated the daily impact of chronic headache using smartphone based assessments of the moment-to-moment experience of patients with chronic migraine. Second, the impact of chronic headache and colorectal cancer on the perception of personal goals, and its consequences for mood were explored. Third, we investigated which strategies patients use to cope with the impact of chronic headache on personal goals, and how these strategies are related to mood in the context of adjustment to colorectal cancer. The results of these studies highlight several avenues for further research and can inform the development and tailoring of psychological interventions for patients with chronic headache.
SAMENVATTING
Een chronische ziekte doet een groot beroep op iemands aanpassingsvermogen. Het is een enorme uitdaging het dagelijks leven zó in te richten dat persoonlijke doelen nagestreefd kunnen worden, ondanks de beperkingen die een chronische ziekte met zich meebrengt. Zoals de aanwezigheid van pijn of ongemak, een gebrek aan energie, of een onzeker ziektebeloop. Alhoewel de meerderheid van mensen met een chronische ziekte goed in staat blijkt zich aan te passen aan de ziekte, kampt ongeveer een derde van hen met klachten zoals stemmingsproblemen of ernstige vermoeidheid als gevolg van inadequate aanpassing aan de ziekte. Deze klachten kunnen niet alleen de kwaliteit van leven beperken, maar ook een negatieve invloed hebben op het ziektebeloop en de behandeluitkomsten. Het is daarom van belang om inzicht te krijgen in processen die de aanpassing aan ziekte bemoeilijken of juist vergemakkelijken, en strategieën die mensen kunnen inzetten om ondanks een
chronische ziekte een zo betekenisvol mogelijk leven te leiden. Deze kennis kan vervolgens gebruikt worden voor het verbeteren van de ondersteuning van mensen met een chronische ziekte.
Chronische hoofdpijn is een aandoening waarvan bekend is dat ze een grote impact heeft op het dagelijks leven en waarbij medicamenteuze behandelingen vaak onvoldoende resultaat opleveren. Psychologische ondersteuning zou in sommige gevallen een
belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het optimaliseren van behandeluitkomsten. Desondanks is nog niet grondig onderzocht hoe mensen zich aanpassen aan het hebben van chronische hoofdpijn en welke processen daarin een rol spelen. Het doel van dit
proefschrift was daarom om meer inzicht te krijgen in de aanpassing aan chronische hoofdpijn, aan de hand van de volgende drie onderzoeksvragen: (1) Hoe beïnvloeden hoofdpijnklachten en stemmingsklachten elkaar in het dagelijks leven? (2) Wat is de impact van chronische hoofdpijn op de beleving van dagelijkse bezigheden en persoonlijke doelen en hoe is de verstoring van bezigheden en doelen van invloed op de stemming? (3) Hoe gaan mensen met chronische hoofdpijn om met de verstoring van persoonlijke doelen?De relatie tussen doelverstoring, doelaanpassing en stemming werd vervolgens ook onderzocht in de context van colorectaal kanker, een chronische aandoening met een geheel ander karakter en ziektebeloop.
Hoofdpijnklachten en stemming
Hoewel eerder onderzoek laat zien dat mensen met chronische hoofdpijn, en in het
bijzonder mensen met chronische migraine, vaker last hebben van stemmingsklachten, is er nog weinig bekend over hoe hoofdpijnklachten en stemming elkaar beïnvloeden in het dagelijks leven. We vroegen patiënten met chronische migraine daarom om op negen willekeurige momenten op de dag, gedurende zeven dagen, hun pijnintensiteit en stemming te rapporteren in een digitaal dagboek (Hoofdstuk 2). We vonden dat een hogere pijn intensiteit een hogere mate van negatief affect (bv. somberheid, irritatie) op zowel hetzelfde
meetmoment als het volgende meetmoment (ongeveer een uur later) voorspelde. Omgekeerd was negatief affect geen voorspeller van pijn intensiteit op het volgende meetmoment. Pijn lijkt dus een voorspeller voor negatief affect, maar andersom lijkt dit niet het geval.
We onderzochten ook twee factoren die een bufferende invloed zouden kunnen hebben op de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect, namelijk positief affect en
mindfulness. We vonden inderdaad dat de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect (zowel op hetzelfde als op het volgende moment) zwakker was, wanneer iemand op het moment van de pijn meer positief affect (bv. blijdschap, trots) ervoer. Ook was de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect op het volgende moment zwakker, wanneer iemand gemiddeld genomen geneigd was om meer positief affect rapporteerde. We vonden tot slot dat de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect op het volgende meetmoment zwakker was wanneer mensen hoger scoorden op het mindfulness aspect ‘niet-oordelen’. Voor het mindfulness aspect ‘niet-reageren’ vonden we opvallend genoeg juist het omgekeerde. Concluderend suggereren deze bevindingen dat pijn in mindere mate tot een negatieve stemming leidt, wanneer mensen meer positief affect ervaren tijdens een hoofdpijnepisode. Ook lijken een neiging om meer positief affect te ervaren en een niet-oordelende houding ten opzichte van ervaringen eigenschappen te zijn die beschermen tegen negatief affect in de context van pijn. Alhoewel meer onderzoek nodig is, wijzen deze resultaten erop dat positief affect en mindfulness mogelijke aangrijpingspunten zijn voor interventies gericht op het verminderen van een negatieve stemming bij patiënten met chronische migraine. Hoofdpijnklachten, doelverstoring en stemming
Voortbordurend op twee eerdere studies bij adolescenten met episodische hoofdpijn, deden we een eerste verkenning van de impact van chronische hoofdpijn bij volwassenen op dagelijkse activiteiten en persoonlijke doelen. Allereerst gebruikten we een
dagboekmethode om inzicht te krijgen in de dagelijkse relatie tussen de pijnintensiteit, negatief affect, energie en de ervaren hinder in dagelijkse activiteiten (Hoofdstuk 3). Een hogere ervaren hinder in dagelijkse activiteiten, gemeten gedurende de dag, werd voorspeld door een hogere pijn intensiteit, een hogere mate van negatief affect en een lagere energie op het vorige meetmoment. Pijn intensiteit, negatief affect en energie waren ook onderling aan elkaar gerelateerd. Mensen met chronische migraine lijken dus niet alleen gehinderd te worden in hun dagelijkse bezigheden door pijn, maar ook door een negatief affect en een gebrek aan energie en de verstoring van dagelijkse bezigheden wordt mogelijk
geprolongeerd doordat pijn, negatief affect en een gebrek aan energie elkaar gedurende de dag versterken.
Wanneer hoofdpijn, negatief affect, en een gebrek aan energie regelmatig interfereren met dagelijkse activiteiten, zou dit uiteindelijk kunnen leiden tot de verstoring van
persoonlijke doelen, zoals ‘carrière maken’, ‘regelmatig sporten’, of ‘een leuke ouder zijn’. Volgens zelfregulatie theorieën kunnen dergelijke verstoringen een negatieve invloed
hebben op de stemming. Om deze theoretische aanname te toetsen, vroegen we een diverse groep patiënten die een hoofdpijnkliniek bezochten om voorafgaand aan het eerste bezoek vragenlijsten in te vullen over hun persoonlijke doelen, de ernst van de hoofdpijnklachten, en stemming in de afgelopen periode (hoofdstuk 4). Uit deze vragenlijsten bleek dat mensen die een hogere gemiddelde pijnintensiteit rapporteerden, ook meer hinder door hoofdpijn ervoeren in het nastreven van persoonlijke doelen. Een hoger aantal dagen per maand met hoofdpijn ging daarnaast gepaard met een lager ervaren haalbaarheid van persoonlijke doelen. Verder vonden we dat een hogere mate van hoofdpijn-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen gepaard ging met een minder positieve- en een meer negatieve stemming, terwijl een lager ervaren haalbaarheid van doelen alleen gepaard ging met een meer negatieve stemming. De perceptie van persoonlijke doelen (ervaren hinder door hoofdpijn en haalbaarheid) verklaarde 11.4% van de variantie in positief affect, en 10.4% van de variantie in negatief affect, wanneer gecontroleerd werd voor het effect van leeftijd en de ernst van hoofdpijn. Een meer negatieve perceptie van persoonlijke doelen lijkt dus inderdaad een risicofactor voor stemmingsklachten te zijn.
We onderzochten de relatie tussen de ziekte-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen en stemming ook in de context van aanpassing aan colorectaal kanker (Hoofdstuk 6). Mensen die gediagnosticeerd waren met deze vorm van kanker werden gevraagd om één maand, 7 maanden en 18 maanden na diagnose een vragenlijst in te vullen. In deze
vragenlijst rapporteerden deelnemers hun persoonlijke doelen, de mate waarin deze gehinderd werden door de ziekte, en hun stemming in de afgelopen weken. Uit analyse van deze gegevens bleek dat op alle meetmomenten een hogere ziekte-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen samenhing met een lagere mate van positief affect en een hogere mate van negatief affect. Deze resultaten ondersteunen de hypothese dat de verstoring van persoonlijke doelen een risico factor is voor stemmingsproblemen in de context van chronische ziekte. Er is echter nog vervolgonderzoek nodig naar het causale verband tussen doelverstoring en stemming. Door mensen intensiever te volgen, met frequente metingen van doelverstoring en affect, zou onderzocht kunnen worden of een verandering in doelverstoring inderdaad voorafgaat aan een verandering in stemming.
Doelmanagement en stemming
Eerder onderzoek toonde aan dat de manier waarop mensen met chronische pijn omgaan met de verstoring van persoonlijke doelen van invloed is op hun stemming. Er was echter nog een gebrek aan inzicht in de specifieke strategieën die mensen met chronische hoofdpijn inzetten om persoonlijke doelen te kunnen blijven nastreven. We interviewden daarom 20 mensen met diverse typen chronische hoofdpijn over hun
doelmanagementstrategieën (Hoofdstuk 5). Uit deze interviews bleek dat de meeste mensen een combinatie van assimilatieve en accommodatieve strategieën gebruiken om belangrijke doelen na te kunnen streven, ondanks de beperkingen die de chronische hoofdpijn met zich meebrengt. Assimilatieve strategieën zijn bijvoorbeeld het doorgaan met activiteiten in
meetmoment als het volgende meetmoment (ongeveer een uur later) voorspelde. Omgekeerd was negatief affect geen voorspeller van pijn intensiteit op het volgende meetmoment. Pijn lijkt dus een voorspeller voor negatief affect, maar andersom lijkt dit niet het geval.
We onderzochten ook twee factoren die een bufferende invloed zouden kunnen hebben op de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect, namelijk positief affect en
mindfulness. We vonden inderdaad dat de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect (zowel op hetzelfde als op het volgende moment) zwakker was, wanneer iemand op het moment van de pijn meer positief affect (bv. blijdschap, trots) ervoer. Ook was de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect op het volgende moment zwakker, wanneer iemand gemiddeld genomen geneigd was om meer positief affect rapporteerde. We vonden tot slot dat de relatie tussen pijn intensiteit en negatief affect op het volgende meetmoment zwakker was wanneer mensen hoger scoorden op het mindfulness aspect ‘niet-oordelen’. Voor het mindfulness aspect ‘niet-reageren’ vonden we opvallend genoeg juist het omgekeerde. Concluderend suggereren deze bevindingen dat pijn in mindere mate tot een negatieve stemming leidt, wanneer mensen meer positief affect ervaren tijdens een hoofdpijnepisode. Ook lijken een neiging om meer positief affect te ervaren en een niet-oordelende houding ten opzichte van ervaringen eigenschappen te zijn die beschermen tegen negatief affect in de context van pijn. Alhoewel meer onderzoek nodig is, wijzen deze resultaten erop dat positief affect en mindfulness mogelijke aangrijpingspunten zijn voor interventies gericht op het verminderen van een negatieve stemming bij patiënten met chronische migraine. Hoofdpijnklachten, doelverstoring en stemming
Voortbordurend op twee eerdere studies bij adolescenten met episodische hoofdpijn, deden we een eerste verkenning van de impact van chronische hoofdpijn bij volwassenen op dagelijkse activiteiten en persoonlijke doelen. Allereerst gebruikten we een
dagboekmethode om inzicht te krijgen in de dagelijkse relatie tussen de pijnintensiteit, negatief affect, energie en de ervaren hinder in dagelijkse activiteiten (Hoofdstuk 3). Een hogere ervaren hinder in dagelijkse activiteiten, gemeten gedurende de dag, werd voorspeld door een hogere pijn intensiteit, een hogere mate van negatief affect en een lagere energie op het vorige meetmoment. Pijn intensiteit, negatief affect en energie waren ook onderling aan elkaar gerelateerd. Mensen met chronische migraine lijken dus niet alleen gehinderd te worden in hun dagelijkse bezigheden door pijn, maar ook door een negatief affect en een gebrek aan energie en de verstoring van dagelijkse bezigheden wordt mogelijk
geprolongeerd doordat pijn, negatief affect en een gebrek aan energie elkaar gedurende de dag versterken.
Wanneer hoofdpijn, negatief affect, en een gebrek aan energie regelmatig interfereren met dagelijkse activiteiten, zou dit uiteindelijk kunnen leiden tot de verstoring van
persoonlijke doelen, zoals ‘carrière maken’, ‘regelmatig sporten’, of ‘een leuke ouder zijn’. Volgens zelfregulatie theorieën kunnen dergelijke verstoringen een negatieve invloed
hebben op de stemming. Om deze theoretische aanname te toetsen, vroegen we een diverse groep patiënten die een hoofdpijnkliniek bezochten om voorafgaand aan het eerste bezoek vragenlijsten in te vullen over hun persoonlijke doelen, de ernst van de hoofdpijnklachten, en stemming in de afgelopen periode (hoofdstuk 4). Uit deze vragenlijsten bleek dat mensen die een hogere gemiddelde pijnintensiteit rapporteerden, ook meer hinder door hoofdpijn ervoeren in het nastreven van persoonlijke doelen. Een hoger aantal dagen per maand met hoofdpijn ging daarnaast gepaard met een lager ervaren haalbaarheid van persoonlijke doelen. Verder vonden we dat een hogere mate van hoofdpijn-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen gepaard ging met een minder positieve- en een meer negatieve stemming, terwijl een lager ervaren haalbaarheid van doelen alleen gepaard ging met een meer negatieve stemming. De perceptie van persoonlijke doelen (ervaren hinder door hoofdpijn en haalbaarheid) verklaarde 11.4% van de variantie in positief affect, en 10.4% van de variantie in negatief affect, wanneer gecontroleerd werd voor het effect van leeftijd en de ernst van hoofdpijn. Een meer negatieve perceptie van persoonlijke doelen lijkt dus inderdaad een risicofactor voor stemmingsklachten te zijn.
We onderzochten de relatie tussen de ziekte-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen en stemming ook in de context van aanpassing aan colorectaal kanker (Hoofdstuk 6). Mensen die gediagnosticeerd waren met deze vorm van kanker werden gevraagd om één maand, 7 maanden en 18 maanden na diagnose een vragenlijst in te vullen. In deze
vragenlijst rapporteerden deelnemers hun persoonlijke doelen, de mate waarin deze gehinderd werden door de ziekte, en hun stemming in de afgelopen weken. Uit analyse van deze gegevens bleek dat op alle meetmomenten een hogere ziekte-gerelateerde hinder van persoonlijke doelen samenhing met een lagere mate van positief affect en een hogere mate van negatief affect. Deze resultaten ondersteunen de hypothese dat de verstoring van persoonlijke doelen een risico factor is voor stemmingsproblemen in de context van chronische ziekte. Er is echter nog vervolgonderzoek nodig naar het causale verband tussen doelverstoring en stemming. Door mensen intensiever te volgen, met frequente metingen van doelverstoring en affect, zou onderzocht kunnen worden of een verandering in doelverstoring inderdaad voorafgaat aan een verandering in stemming.
Doelmanagement en stemming
Eerder onderzoek toonde aan dat de manier waarop mensen met chronische pijn omgaan met de verstoring van persoonlijke doelen van invloed is op hun stemming. Er was echter nog een gebrek aan inzicht in de specifieke strategieën die mensen met chronische hoofdpijn inzetten om persoonlijke doelen te kunnen blijven nastreven. We interviewden daarom 20 mensen met diverse typen chronische hoofdpijn over hun
doelmanagementstrategieën (Hoofdstuk 5). Uit deze interviews bleek dat de meeste mensen een combinatie van assimilatieve en accommodatieve strategieën gebruiken om belangrijke doelen na te kunnen streven, ondanks de beperkingen die de chronische hoofdpijn met zich meebrengt. Assimilatieve strategieën zijn bijvoorbeeld het doorgaan met activiteiten in
aanwezigheid van hoofdpijn en het gebruik van medicatie. Onder accommodatie strategieën vielen onder andere het opgeven van doelen en het stellen van alternatieve doelen.
Terugkijkend gaven veel patiënten aan dat hun doelmanagement aanpak veranderd is over de tijd. Hierin konden we drie fasen onderscheiden: (i) een fase van volharding waarin patiënten al hun middelen (bv., energie) inzetten om vast te houden aan verstoorde doelen, (ii) een heroriëntatie fase waarin accommodatieve strategieën gebruikt worden om de verstoorde balans tussen doelen en middelen te herstellen, en (iii) een fase waarin patiënten deze balans probeerden te behouden. Om belangrijke doelen te kunnen blijven nastreven lijkt een goede balans tussen doelen en de middelen die hiervoor nodig zijn dus
noodzakelijk.
Om de rol van accommodatie nog beter te begrijpen, onderzochten we de relatie tussen het opgeven van doelen, het nastreven van nieuwe doelen, en de stemming van mensen die behandeld werden voor colorectaal kanker (Chapter 6). Op basis van de resultaten van deze studie, waarin mensen tot 18 maanden na diagnose gevolgd werden, concludeerden we dat het opgeven van doelen en het nastreven van nieuwe doelen ieder een andere rol hebben in het voorkomen van stemmingsproblemen. Uit de resultaten bleek enerzijds dat mensen die meer geneigd waren om doelen op te geven minder last hadden van negatief affect. Anderzijds rapporteerden mensen die eerder geneigd waren om nieuwe doelen te stellen meer positief affect, gemeten op 1, 7 en 18 maanden na diagnose. Deze bevindingen lijken bewijs te geven voor de theoretische aanname dat het opgeven van doelen beschermt tegen negatieve emoties als gevolg van de confrontatie met onhaalbare doelen, terwijl het stellen van nieuwe doelen positieve emoties genereert doordat mensen betrokken blijven bij betekenisvolle activiteiten. Afhankelijk van of er sprake is van een gebrek aan positief affect of een verhoging van negatief affect, is er dus mogelijk een ander type accommodatie strategie nodig om de stemming te verbeteren.
Samenvattend kan worden geconcludeerd dat de studies in dit proefschrift inzicht bieden in processen die een rol spelen in de aanpassing aan chronische hoofdpijn en colorectaal kanker. Allereerst onderzochten we de dagelijkse impact van chronische hoofdpijn met behulp van elektronische dagboeken die de ervaring van patiënten van moment tot moment in kaart brachten. Vervolgens deden we een eerste exploratie van de impact van chronische hoofdpijn en colorectaal kanker op persoonlijke doelen en de gevolgen hiervan voor de stemming. Tot slot exploreerden we welke strategieën patiënten met chronische hoofdpijn gebruiken om om te gaan met doelverstoring en hoe deze strategieën gerelateerd waren aan stemming in de context van colorectaal kanker. De resultaten van deze studies bieden diverse aanknopingspunten voor vervolgonderzoek en kunnen gebruikt worden bij het ontwikkelen en op maat maken van psychologische interventies voor patiënten met chronische hoofdpijn.
DANKWOORD
De weg naar dit proefschrift toe was er niet altijd een zonder obstakels, maar gelukkig heb ik deze niet alleen hoeven afleggen. Graag sta ik even stil bij de mensen die hebben bijgedragen aan dit proefschrift.
Ten eerste wil ik de deelnemers aan de studies in dit proefschrift bedanken. Zonder hun hulp was dit onderzoek niet mogelijk geweest. Ook bedank ik John Lebbink, Mariëlle Padberg, Bram Jacobs en de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijn Patiënten voor hun hulp bij de werving van deelnemers.
Graag bedank ik mijn promotor en copromotoren. Robbert, bedankt voor je betrokkenheid, creativiteit en optimisme. Ik vond het fijn dat je me altijd de ruimte en het vertrouwen hebt gegeven om mijn eigen keuzes te maken en initiatieven te ontplooien. Hierdoor heb ik me kunnen ontwikkelen als onderzoeker en als mens. Ik vond het ook erg leuk dat je me hebt betrokken bij onder andere de organisatie van het ICBM-congres en het showcase boek. Annemieke, bedankt voor je prettige begeleiding en onze leuke vrijdagmiddag gesprekken over de wetenschap, mijn loopbaan, en andere zaken. Jouw vragen en unieke invalshoek motiveerden mij om buiten mijn eigen kaders te denken. Ik vond het ook erg leuk en leerzaam om samen met jou de uitdaging van kwalitatief onderzoek aan te gaan. Joke, jij bent betrokken geraakt bij dit project op een moment waarop alles even tegen zat. Dankzij jouw oplossingsgerichtheid en scherpe blik hebben we een nieuwe koers kunnen inzetten. Ook benadrukte jij altijd het belang van goed voor jezelf zorgen en voldoende tijd voor jezelf nemen. Veel dank daarvoor!
Ik dank verder Prof. dr. Crombez, Prof. Dr. Reneman en Prof. dr. Sorbi voor het lezen en beoordelen van mijn proefschrift. Marjolijn, bedankt voor je advies gedurende dit promotietraject en het beschikbaar stellen van je MyMigraine applicatie. Ik kijk ook met veel plezier terug op het bezoek aan het ADMA-congres!
Mijn dank gaat ook uit naar alle co-auteurs voor hun bijdrage aan de artikelen die zijn voortgekomen uit dit promotieonderzoek. In het bijzonder Evelien: veel dank voor jouw hulp bij de analyses en heldere feedback op mijn stukken. Ik had nooit gedacht dat het doen van multilevel analyses zo gezellig kon zijn!
Ik ben verder heel dankbaar dat ik een deel van dit proefschrift heb mogen schrijven bij Artisa Academic & Art Retreat. Ik gun het elke promovendus om tenminste een keer tijdens zijn promotie op deze fijne en inspirerende plek te schrijven. Celeste, bedankt voor je gastvrijheid en het heerlijke eten. Frank, dank voor de leuke gesprekken en je motiverende manier van coachen.
Collega’s van HPR, hartelijk dank voor de prettige samenwerking en de vele gezellige koffie- en lunchpauzes, kerstdiners, sinterklaasvieringen en vrijdagmiddagborrels. Marike,
aanwezigheid van hoofdpijn en het gebruik van medicatie. Onder accommodatie strategieën vielen onder andere het opgeven van doelen en het stellen van alternatieve doelen.
Terugkijkend gaven veel patiënten aan dat hun doelmanagement aanpak veranderd is over de tijd. Hierin konden we drie fasen onderscheiden: (i) een fase van volharding waarin patiënten al hun middelen (bv., energie) inzetten om vast te houden aan verstoorde doelen, (ii) een heroriëntatie fase waarin accommodatieve strategieën gebruikt worden om de verstoorde balans tussen doelen en middelen te herstellen, en (iii) een fase waarin patiënten deze balans probeerden te behouden. Om belangrijke doelen te kunnen blijven nastreven lijkt een goede balans tussen doelen en de middelen die hiervoor nodig zijn dus
noodzakelijk.
Om de rol van accommodatie nog beter te begrijpen, onderzochten we de relatie tussen het opgeven van doelen, het nastreven van nieuwe doelen, en de stemming van mensen die behandeld werden voor colorectaal kanker (Chapter 6). Op basis van de resultaten van deze studie, waarin mensen tot 18 maanden na diagnose gevolgd werden, concludeerden we dat het opgeven van doelen en het nastreven van nieuwe doelen ieder een andere rol hebben in het voorkomen van stemmingsproblemen. Uit de resultaten bleek enerzijds dat mensen die meer geneigd waren om doelen op te geven minder last hadden van negatief affect. Anderzijds rapporteerden mensen die eerder geneigd waren om nieuwe doelen te stellen meer positief affect, gemeten op 1, 7 en 18 maanden na diagnose. Deze bevindingen lijken bewijs te geven voor de theoretische aanname dat het opgeven van doelen beschermt tegen negatieve emoties als gevolg van de confrontatie met onhaalbare doelen, terwijl het stellen van nieuwe doelen positieve emoties genereert doordat mensen betrokken blijven bij betekenisvolle activiteiten. Afhankelijk van of er sprake is van een gebrek aan positief affect of een verhoging van negatief affect, is er dus mogelijk een ander type accommodatie strategie nodig om de stemming te verbeteren.
Samenvattend kan worden geconcludeerd dat de studies in dit proefschrift inzicht bieden in processen die een rol spelen in de aanpassing aan chronische hoofdpijn en colorectaal kanker. Allereerst onderzochten we de dagelijkse impact van chronische hoofdpijn met behulp van elektronische dagboeken die de ervaring van patiënten van moment tot moment in kaart brachten. Vervolgens deden we een eerste exploratie van de impact van chronische hoofdpijn en colorectaal kanker op persoonlijke doelen en de gevolgen hiervan voor de stemming. Tot slot exploreerden we welke strategieën patiënten met chronische hoofdpijn gebruiken om om te gaan met doelverstoring en hoe deze strategieën gerelateerd waren aan stemming in de context van colorectaal kanker. De resultaten van deze studies bieden diverse aanknopingspunten voor vervolgonderzoek en kunnen gebruikt worden bij het ontwikkelen en op maat maken van psychologische interventies voor patiënten met chronische hoofdpijn.
DANKWOORD
De weg naar dit proefschrift toe was er niet altijd een zonder obstakels, maar gelukkig heb ik deze niet alleen hoeven afleggen. Graag sta ik even stil bij de mensen die hebben bijgedragen aan dit proefschrift.
Ten eerste wil ik de deelnemers aan de studies in dit proefschrift bedanken. Zonder hun hulp was dit onderzoek niet mogelijk geweest. Ook bedank ik John Lebbink, Mariëlle Padberg, Bram Jacobs en de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijn Patiënten voor hun hulp bij de werving van deelnemers.
Graag bedank ik mijn promotor en copromotoren. Robbert, bedankt voor je betrokkenheid, creativiteit en optimisme. Ik vond het fijn dat je me altijd de ruimte en het vertrouwen hebt gegeven om mijn eigen keuzes te maken en initiatieven te ontplooien. Hierdoor heb ik me kunnen ontwikkelen als onderzoeker en als mens. Ik vond het ook erg leuk dat je me hebt betrokken bij onder andere de organisatie van het ICBM-congres en het showcase boek. Annemieke, bedankt voor je prettige begeleiding en onze leuke vrijdagmiddag gesprekken over de wetenschap, mijn loopbaan, en andere zaken. Jouw vragen en unieke invalshoek motiveerden mij om buiten mijn eigen kaders te denken. Ik vond het ook erg leuk en leerzaam om samen met jou de uitdaging van kwalitatief onderzoek aan te gaan. Joke, jij bent betrokken geraakt bij dit project op een moment waarop alles even tegen zat. Dankzij jouw oplossingsgerichtheid en scherpe blik hebben we een nieuwe koers kunnen inzetten. Ook benadrukte jij altijd het belang van goed voor jezelf zorgen en voldoende tijd voor jezelf nemen. Veel dank daarvoor!
Ik dank verder Prof. dr. Crombez, Prof. Dr. Reneman en Prof. dr. Sorbi voor het lezen en beoordelen van mijn proefschrift. Marjolijn, bedankt voor je advies gedurende dit promotietraject en het beschikbaar stellen van je MyMigraine applicatie. Ik kijk ook met veel plezier terug op het bezoek aan het ADMA-congres!
Mijn dank gaat ook uit naar alle co-auteurs voor hun bijdrage aan de artikelen die zijn voortgekomen uit dit promotieonderzoek. In het bijzonder Evelien: veel dank voor jouw hulp bij de analyses en heldere feedback op mijn stukken. Ik had nooit gedacht dat het doen van multilevel analyses zo gezellig kon zijn!
Ik ben verder heel dankbaar dat ik een deel van dit proefschrift heb mogen schrijven bij Artisa Academic & Art Retreat. Ik gun het elke promovendus om tenminste een keer tijdens zijn promotie op deze fijne en inspirerende plek te schrijven. Celeste, bedankt voor je gastvrijheid en het heerlijke eten. Frank, dank voor de leuke gesprekken en je motiverende manier van coachen.
Collega’s van HPR, hartelijk dank voor de prettige samenwerking en de vele gezellige koffie- en lunchpauzes, kerstdiners, sinterklaasvieringen en vrijdagmiddagborrels. Marike,
Martine, Moniek en Vicky: er was geen betere manier om een werkweek af te sluiten dan met jullie tijdens een van onze vele Concerthuis-sessies.
Laat ik ook zeker niet mijn ‘collega’s’ van SMO-promovendi vergeten! Ik vond het een eer om deel uit te maken van dit initiatief en ben trots op wat we in korte tijd met elkaar hebben bereikt. Ik hoop dat SMO-promovendi nog lang blijft bestaan!
Lieve familie en vrienden, bedankt dat jullie altijd voor me klaar staan met een luisterend oor, een hapje en een drankje, ook toen ik helemaal verhuisde naar het ‘Hoge Noorden’. Papa, Mama, Michael: jullie spoorden me aan om toch voor deze baan in Groningen te gaan (want Groningen was immers niet de Noordpool) en zorgden ervoor dat ik altijd een thuis had in ‘het Westen’. Florien, Karlijn, Joyce, Jacqueline, Elin, Madelief, Evelyn, Vicky, Marike en Maaike: bedankt voor jullie gezelligheid en steun! Ik hoop dat we nog lang bevriend blijven.
Maaike en Marike, dankzij jullie voelde ik me helemaal thuis in Groningen. We hebben de afgelopen jaren veel leuke en bijzondere momenten met elkaar gedeeld, van (halve) marathons en steile afdalingen tot saunamiddagjes. Ik ben dan ook heel blij dat jullie mijn paranimfen willen zijn!
Lieve Pieter, wij leerden elkaar (gelukkig voor jou) pas in de laatste fase van mijn promotie kennen. Dankzij jouw liefde, geduld, knuffels, en grapjes waren die laatste loodjes een stuk minder zwaar. Ik geniet van elk moment met jou samen en ik heb dan ook heel veel zin in alle jaren die nog gaan komen.
CURRICULUM VITAE
Yvette Ciere was born on the 21st of May 1988 in Leiden, the Netherlands. After secondary school at the Alkwin Kollege in Uithoorn, she studied Psychology at Leiden University. In 2009, she obtained her bachelor’s degree, after which she started a master’s program in Health Psychology. As part of her master studies, Yvette conducted research on the impact of telehealth on self-management behaviour in patients with heart failure with the research group of Prof. Stanton Newman, at University College London. She then continued her studies with a one-year clinical internship at the department of Medical Psychology of Medisch Centrum Haaglanden.
After completing her master’s degree cum laude in 2011, Yvette held jobs as a teaching assistant at Leiden University and as a researcher at Helen Dowling Instituut. In October 2012, Yvette started her PhD program at the department of Health Psychology of the UMCG, under the supervision of professor dr. Robbert Sanderman. During her PhD program, Yvette was PhD representative for the Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH) and board member of ‘SMO promovendi’, a think tank for PhD students about the future of health care.
Yvette is currently working as a psychologist, researcher and teacher at Leiden University Medical Center (department of Medical Decision Making) and Leiden
University (section Health, Medical, and Neuropsychology). Her ambition is to obtain her clinical registration, to be able to combine clinical work and applied research in the field of medical psychology.
Martine, Moniek en Vicky: er was geen betere manier om een werkweek af te sluiten dan met jullie tijdens een van onze vele Concerthuis-sessies.
Laat ik ook zeker niet mijn ‘collega’s’ van SMO-promovendi vergeten! Ik vond het een eer om deel uit te maken van dit initiatief en ben trots op wat we in korte tijd met elkaar hebben bereikt. Ik hoop dat SMO-promovendi nog lang blijft bestaan!
Lieve familie en vrienden, bedankt dat jullie altijd voor me klaar staan met een luisterend oor, een hapje en een drankje, ook toen ik helemaal verhuisde naar het ‘Hoge Noorden’. Papa, Mama, Michael: jullie spoorden me aan om toch voor deze baan in Groningen te gaan (want Groningen was immers niet de Noordpool) en zorgden ervoor dat ik altijd een thuis had in ‘het Westen’. Florien, Karlijn, Joyce, Jacqueline, Elin, Madelief, Evelyn, Vicky, Marike en Maaike: bedankt voor jullie gezelligheid en steun! Ik hoop dat we nog lang bevriend blijven.
Maaike en Marike, dankzij jullie voelde ik me helemaal thuis in Groningen. We hebben de afgelopen jaren veel leuke en bijzondere momenten met elkaar gedeeld, van (halve) marathons en steile afdalingen tot saunamiddagjes. Ik ben dan ook heel blij dat jullie mijn paranimfen willen zijn!
Lieve Pieter, wij leerden elkaar (gelukkig voor jou) pas in de laatste fase van mijn promotie kennen. Dankzij jouw liefde, geduld, knuffels, en grapjes waren die laatste loodjes een stuk minder zwaar. Ik geniet van elk moment met jou samen en ik heb dan ook heel veel zin in alle jaren die nog gaan komen.
CURRICULUM VITAE
Yvette Ciere was born on the 21st of May 1988 in Leiden, the Netherlands. After secondary school at the Alkwin Kollege in Uithoorn, she studied Psychology at Leiden University. In 2009, she obtained her bachelor’s degree, after which she started a master’s program in Health Psychology. As part of her master studies, Yvette conducted research on the impact of telehealth on self-management behaviour in patients with heart failure with the research group of Prof. Stanton Newman, at University College London. She then continued her studies with a one-year clinical internship at the department of Medical Psychology of Medisch Centrum Haaglanden.
After completing her master’s degree cum laude in 2011, Yvette held jobs as a teaching assistant at Leiden University and as a researcher at Helen Dowling Instituut. In October 2012, Yvette started her PhD program at the department of Health Psychology of the UMCG, under the supervision of professor dr. Robbert Sanderman. During her PhD program, Yvette was PhD representative for the Association for Researchers in Psychology and Health (ARPH) and board member of ‘SMO promovendi’, a think tank for PhD students about the future of health care.
Yvette is currently working as a psychologist, researcher and teacher at Leiden University Medical Center (department of Medical Decision Making) and Leiden
University (section Health, Medical, and Neuropsychology). Her ambition is to obtain her clinical registration, to be able to combine clinical work and applied research in the field of medical psychology.
PUBLICATIONS Peer reviewed articles
Yvette Ciere, Annemieke Visser, Bram Jacobs, Marielle Padberg, John Lebbink, Robbert Sanderman, Joke Fleer (2017). Living with chronic headache: a qualitative study exploring goal management in chronic headache. Disability & Rehabilitation. Advance online publication.
Yvette Ciere, Moniek Janse, Josué Almansa, Annemieke Visser, Robbert Sanderman, Mirjam A.G. Sprangers, Adelita V. Ranchor, Joke Fleer (2017). Distinct trajectories of positive and negative affect after colorectal cancer diagnosis. Health Psychology, 36(6), 521-528.
Yvette Ciere, Annemieke Visser, John Lebbink, Robbert Sanderman, Joke Fleer (2016). Impaired Mood in Headache Clinic Patients: Associations With the Perceived Hindrance and Attainability of Personal Goals. Headache, 56 (6), 1022–1032. Yvette Ciere, Debbie Jaarsma, Annemieke Visser, Robbert Sanderman, Evelien Snippe,
Joke Fleer (2015). Studying learning in the healthcare setting: the potential of quantitative diary methods. Perspectives on Medical Education, 4 (4), 203–207. Yvette Ciere, Martin Cartwright, Stanton P. Newman (2012). A systematic review of the
mediating role of knowledge, self-efficacy and self-care behaviour in telehealth patients with heart failure. Journal of Telemedicine and Telecare, 18 (7), 384-391.
Other publications
Yvette Ciere, Rosalie van der Vaart, Niels Chavannes, Jaap Sont, Andrea Evers (2017). Implementatie van online zelfmanagement screening en behandeling in de reguliere zorg. Nederlands Tijdschrift voor Behavioral Medicine, 26, 3-5.
SMO Promovendi (2016). Van zelfregie naar zorginnovatie. Stichting Maatschappij en Onderneming, Den Haag, Nederland. (Redactie)
SMO Promovendi (2015).Een verkenning van de informele zorg van nu en de toekomst. Stichting Maatschappij en Onderneming, Den Haag, Nederland.
RESEARCH INSITUTE SHARE
This thesis is published within the Research Institute SHARE (Science in Healthy Ageing and healthcaRE) of the University Medical Center Groningen / University of Groningen. Further information regarding the institute and its research can be obtained from our internetsite: http://www.share.umcg.nl/.
More recent theses can be found in the list below ((co-) supervisors are between brackets). 2017
Schripsema NR
Medical students selection; effects of different admissions processes (prof J Cohen-Schotanus, prof JCC Borleffs, dr AM van Trigt) Ven HA van de
Shift your work; towards sustainable employability by implementing new shift systems (prof JJL van der Klink, prof MP de Looze, prof U Bültmann, prof S Brouwer)
Hoekstra F
ReSpAct: Rehabilitation, sports and active lifestyle
(prof LHV van der Woude, prof CP van der Schans, dr R Dekker, dr FJ Hettinga) De Carvalho Honorato T
Diminished ovarian reserve and adverse reproductive outcomes (prof A Hoek, prof HM Boezen, dr H Groen, dr ML Haadsma) Olthof M
Patient characteristics related to health care consumption; towards a differentiated capitation model
(prof SK Bulstra, prof MY Berger, dr I van den Akker-Scheek, dr M Stevens) Bessem B
The young athlete’s heart; an electrocardiographic challenge (prof J Zwerver, prof MP van den Berg, dr W Nieuwland) Husarova D
Barriers to active participation of school-aged children
PUBLICATIONS Peer reviewed articles
Yvette Ciere, Annemieke Visser, Bram Jacobs, Marielle Padberg, John Lebbink, Robbert Sanderman, Joke Fleer (2017). Living with chronic headache: a qualitative study exploring goal management in chronic headache. Disability & Rehabilitation. Advance online publication.
Yvette Ciere, Moniek Janse, Josué Almansa, Annemieke Visser, Robbert Sanderman, Mirjam A.G. Sprangers, Adelita V. Ranchor, Joke Fleer (2017). Distinct trajectories of positive and negative affect after colorectal cancer diagnosis. Health Psychology, 36(6), 521-528.
Yvette Ciere, Annemieke Visser, John Lebbink, Robbert Sanderman, Joke Fleer (2016). Impaired Mood in Headache Clinic Patients: Associations With the Perceived Hindrance and Attainability of Personal Goals. Headache, 56 (6), 1022–1032. Yvette Ciere, Debbie Jaarsma, Annemieke Visser, Robbert Sanderman, Evelien Snippe,
Joke Fleer (2015). Studying learning in the healthcare setting: the potential of quantitative diary methods. Perspectives on Medical Education, 4 (4), 203–207. Yvette Ciere, Martin Cartwright, Stanton P. Newman (2012). A systematic review of the
mediating role of knowledge, self-efficacy and self-care behaviour in telehealth patients with heart failure. Journal of Telemedicine and Telecare, 18 (7), 384-391.
Other publications
Yvette Ciere, Rosalie van der Vaart, Niels Chavannes, Jaap Sont, Andrea Evers (2017). Implementatie van online zelfmanagement screening en behandeling in de reguliere zorg. Nederlands Tijdschrift voor Behavioral Medicine, 26, 3-5.
SMO Promovendi (2016). Van zelfregie naar zorginnovatie. Stichting Maatschappij en Onderneming, Den Haag, Nederland. (Redactie)
SMO Promovendi (2015).Een verkenning van de informele zorg van nu en de toekomst. Stichting Maatschappij en Onderneming, Den Haag, Nederland.
RESEARCH INSITUTE SHARE
This thesis is published within the Research Institute SHARE (Science in Healthy Ageing and healthcaRE) of the University Medical Center Groningen / University of Groningen. Further information regarding the institute and its research can be obtained from our internetsite: http://www.share.umcg.nl/.
More recent theses can be found in the list below ((co-) supervisors are between brackets). 2017
Schripsema NR
Medical students selection; effects of different admissions processes (prof J Cohen-Schotanus, prof JCC Borleffs, dr AM van Trigt) Ven HA van de
Shift your work; towards sustainable employability by implementing new shift systems (prof JJL van der Klink, prof MP de Looze, prof U Bültmann, prof S Brouwer)
Hoekstra F
ReSpAct: Rehabilitation, sports and active lifestyle
(prof LHV van der Woude, prof CP van der Schans, dr R Dekker, dr FJ Hettinga) De Carvalho Honorato T
Diminished ovarian reserve and adverse reproductive outcomes (prof A Hoek, prof HM Boezen, dr H Groen, dr ML Haadsma) Olthof M
Patient characteristics related to health care consumption; towards a differentiated capitation model
(prof SK Bulstra, prof MY Berger, dr I van den Akker-Scheek, dr M Stevens) Bessem B
The young athlete’s heart; an electrocardiographic challenge (prof J Zwerver, prof MP van den Berg, dr W Nieuwland) Husarova D
Barriers to active participation of school-aged children
Schenk HM
Affect and physical health; studies on the link between affect and physiologiocal processes (prof JGM Rosmalen, prof P de Jonge, prof JPJ Slaets)
Wilk AD van der
Patient centered development and clinical evaluation of an ankle foot orthosis (prof GJ Verkerke, prof K Postema, dr JM Hijmans)
Koorevaar R
Psychological symptoms and clinical outcome after shoulder surgery (prof SK Bulstra)
Beijersbergen CMI
Effects of lower extremity power training on gait biomechanics in old adults; the Potsdam Gait Study (POGS)
(prof T Hortobagyi, prof P DeVita, prof U Granacher) Islam Md A
Statistical approaches to explore clinical heterogeneity in psychosis (prof ER van den Heuvel, dr R Bruggeman, dr BZ Alizadeh) Dallinga JM
Injury prevention in team sport athletes (prof KAPM Lemmink, dr A Benjaminse) Geboers BJM
Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults
(prof SA Reijneveld, prof CJM Jansen, dr AF de Winter) Zult TD
Inter-limb mechanisms and clinical relevance of cross-education in humans (prof T Hortobagyi, prof G Howatson, dr CAT Zijdewind, dr JP Farthing) Eilers R
In search of healthy ageing; the willingness of older adults to receive vaccination (prof E Buskens, dr HE de Melker, dr PFM Krabbe)
Monden R
Deconstruction depression; a 3d perspective (prof P de Jonge, dr KJ Wardenaar, dr A Stegeman)
