Geef mede vorm én kleur aan onze gezamenlijke toekomst

(1)

(2)

Geef mede vorm én kleur aan onze gezamenlijke toekomst

Elke zes jaar leggen waterschappen het beleid en de aanpak die nodig is om de

watertaken goed te kunnen uitvoeren vast in een zogeheten Waterbeheerprogramma (WBP). Het huidige WBP loopt af in 2021 en de voorbereidingen zijn gestart voor een nieuw WBP voor de periode 2022-2027.

De eerste stap is het bepalen van de richting. Dit doen we samen met u! In de AB vergadering van 11 september willen we met u hierover in gesprek.

In dit werkdocument schetsen we op basis van opgehaalde resultaten de eerste contouren.

Geen in beton gegoten spoorboekje. Wel een heldere omlijsting, echter mét een uitgebreid palet aan kansen en ambities, waarover we graag het gesprek met u willen aangaan.

Mogelijk mist u onderwerpen, zijn onderwerpen te scherp of te zwak geformuleerd etc.

We horen ’t graag in deze opiniefase. Stuur u bevindingen op vóór 4 september aan

bestuursondersteuning@waterschaplimburg.nl, zodat we hier in de werksessie op 11

september over kunnen doorpraten. Uiteraard is het ook mogelijk om uw opmerkingen in het overleg te maken. De resultaten worden waar mogelijk meegenomen in het nieuwe WBP.

“Samen met u kunnen we dit plan optimaal uit de verf laten komen.”

(3)

(de primaire waterkeringen op orde)

We beschermen de inwoners en bedrijven in het Maasdal zo goed mogelijk tegen overstromingen. Dit doen we vanuit 3 hoofddoelen:

1. We versterken dijken langs de Maas

2. We beheren, inspecteren en onderhouden de keringen.

3. Wij bereiden ons goed voor op een calamiteit.

Richtinggevende uitspraken uit de workshops:

Ad 1) We versterken dijken langs de Maas

• In Limburg is de waterkerende taak nog vrij nieuw. Het huidige dijkversterkingsprogramma beschermingsprogramma is een eerste stap om Limburg te laten voldoen aan de veiligheid die we in Nederland hebben afgesproken.

• Voor het vervolg (2023-2050) werken we aan een cyclisch dijkversterkingsprogramma. Uit de toetscyclus, de zogenaamde wettelijke behoordeling, volgt welke dijktrajecten niet voldoen aan de normen qua hoogte en sterkte. In overleg met het Rijk brengen we de projecten onder in het HWBP.

• Ruimte voor de rivier waar het kan. Wij ondersteunen nieuwe initiatieven ‘ruimte voor de rivier’. Met het Rijk bepalen we waar ‘ruimte voor de rivier’ bij kan dragen aan de

hoogwateropgave. Waar kansrijk en waar de partijen voldoende financiering vinden, werken de samenwerkende organisaties plannen uit in een integraal gebiedsproces.

• We maken plannen voor en met onze omgeving. Waar nieuwe dijkversterking nodig is, starten we zo vroeg mogelijk met de planvorming. Daarbij zoeken we naar synergie met opgaven van andere overheden.

• We nemen de tijd om innovatieve concepten te onderzoeken zoals klimaatdijken,

transpartante keringen en technieken om bomen te behouden. Wensen rond meervoudig ruimtegebruik nemen we integraal mee in de verkenning (fietsen, wandelen, gebouwen etc).

Van gemeenten vragen we om de benodigde ruimte tijdig op te nemen in hun omgevingsplannen.

Ad 2) Beheren, inspecteren en onderhouden (zorgplicht)

• We verbeteren ons inzicht in de actuele toestand van onze keringen. Dit doen we door een optimalisatie van ons assetbeheer. Gegevens leggen we vast in beleidskaders.

• De gegevens zetten we in voor een planmatige cyclus van onderhoud, reparatie en vervanging.

• We voorkomen activiteiten die een negatieve invloed hebben op de waterkeringen. Dit doen we met voorlichting, advisering (o.a. watertoets), vergunningverlening en handhaving.

• Waar de veiligheid dat toelaat en de beheerkosten niet substantieel toenemen combineren we veiligheid met biodiversiteit.

Ad 3) We bereiden ons goed voor op een calamiteit

• We brengen samen met onze partners de crisisorganisatie op een toekomstbestendig niveau.

• Samen met partners maken we inwoners en bedrijven bewust van het wonen en werken in een overstroombaar gebied, de gevolgen van overstromingen en de maatregelen die zij zelf kunnen nemen om de gevolgen van een overstroming te beperken.

(4)

Waterveiligheid

Hier word ik blij van!

(punten die u goed vindt of waaraan u veel belang hecht)

Dit mis ik / heb ik zorgen over!

(punten die u mist of graag anders had gezien)

Hier wil ik het nog graag over hebben.

(punten die een toelichting behoeven)

(5)

 Met partners werken we aan een klimaatadaptieve inrichting van Limburg.

 We beperken de gevolgen van wateroverlast.

 We beperken het tekort aan zoetwater (droogte).

 We zorgen voor de instandhouding van het watersysteem

Richtinggevende uitspraken uit de workshops:

Met partners werken we aan een klimaatadaptieve inrichting van Limburg

 Ons klimaat verandert in sneltreinvaart. Om de gevolgen van extreme neerslag , hitte en droogte te beperken zijn fundamentele aanpassingen nodig in het waterbeheer. Het vraagt om een herijking van het complete watersysteem, met als sleutelfactor het herstel van de sponswerking van het landschap.

 Als waterschap hebben we met maatregelen aan het oppervlaktewatersysteem maar een klein deel in de hand. We hebben andere partijen en grondgebruikers nodig om Limburg

toekomstbestendig en klimaatadaptief te maken. Alle partijen zijn aan zet.

 Samen definiëren we opgave en doelbereik. Dit begint met stresstesten waaruit blijkt hoe een gebied reageert op extreme neerslag, droogte en hitte. De resultaten worden besproken in risicodialogen.

 De modelberekeningen en gebiedsprocessen uit de Limburgse Integrale Wateraanpak (LIWA) leveren de onderbouwing voor breed gedragen doelen en ambities.

 We voeren klimaatadaptatie gebiedsgericht uit en benaderen dit vanuit het 4-knoppenmodel:

regionaal systeem, eigen woning, landelijk gebied, stedelijk gebied. De partner met het grootste belang trekt het gebiedsproces. Uitgangspunt is dat elke partij zijn maatregelen uitvoert, maar dat gezamenlijk wordt bekeken hoe de maatschappelijke kosten het laagst blijven. We benutten de Bestuurlijke Klimaatadaptatie-tafel Limburg voor de coördinatie.

 We houden kosten en baten in balans. De totale opgave is zo groot dat we niet ontkomen aan keuzes maken en prioriteren. We bekijken steeds zorgvuldig of de kosten van maatregelen opwegen tegen de vermeden schade. Ook dat is klimaatadaptatie.

 Waterneutraal en klimaatadaptief bouwen en inrichten zien we als een vanzelfsprekendheid.

Bouwen en gebieden inrichten zonder voldoende ruimte voor regenwaterberging en –afvoer is nier meer van deze tijd, evenals bouwen op laaggelegen plekken en in beekdalen.

 We sturen aan op een cyclisch proces voor klimaatprogramma’s met een eigen fasering.

We beperken de gevolgen van wateroverlast

 We voldoen aan de normen. Deze normen worden geactualiseerd, samen met de provincie, op basis van een realistische risicobenadering, een acceptabele kosten-batenverhouding en een heldere definitie voor bebouwd gebied.

 We zijn helder over onze taakopvatting wat betreft oppervlakkig afstromend regenwater en communiceren daar ook over.

 We informeren belanghebbenden over de risico’s van wateroverlast en droogte en investeren in meer systeemkennis om daarmee ons handelingsperspectief en dat van anderen te vergroten (denk aan alarmeringssystemen)

(6)

Droogte

 De droogte problematiek vraagt een herijking van het hele watersysteem, met als sleutelfactor het vasthouden van het winterneerslagoverschot in de bodem en beekdalen, ipv afvoeren via de Maas.

 We bepalen zo expliciet mogelijk de opgave en het doelbereik voor droogte /waterbeschikbaarheid.

 We brengen kansrijke innovatieve maatregelen in beeld, bijvoorbeeld zuiveringseffluent toepassen in de landbouw en subirrigatie in plaats van haspelberegening.

We zorgen voor de instandhouding van het watersysteem

 We onderhouden ons watersysteem en betrekken onze omgeving hierbij.

 We voorkomen activiteiten die een negatieve invloed hebben op het watersteem. Dit doen we met voorlichting, advisering (o.a. watertoets), vergunningverlening en handhaving.

 We verbeteren ons inzicht in de actuele toestand van ons watersysteem. Dit doen we door een optimalisatie van ons assetbeheer. Gegevens leggen we vast in beleidskaders.

(7)

Klimaatadaptatie

Hier word ik blij van!

Dit mis ik / heb ik zorgen over!

Hier wil ik het nog graag over hebben.

(8)

Het transport en zuiveren van afvalwater is één van onze kerntaken. We zorgen ervoor dat dit doelmatig gebeurt en dat we tijdig voldoen aan de Europese effluentnormen uit de Kader Richtlijn Water (KRW).

Richtinggevende uitspraken uit de workshops:

Algemeen

 Ons gezuiverde water moet op de eerste plaats voldoen aan de eisen uit de KRW voor wat betreft stikstof en fosfor. Daarnaast focussen we onze extra zuiveringsinspanning op het verwijderen medicijnresten, waarbij we andere microverontreinigingen zoveel mogelijk meepakken.

 Het oplossen van waterkwaliteitsopgaven benaderen we integraal door zowel te kijken naar de waterketen (rioolwaterzuiveringen, overstorten), het watersysteem (ontvangende

oppervlaktewater) als ook andere omgevingsfactoren (o.a. landgebruik, watervraag).

Maatregelen nemen we daar waar het rendement het hoogst is. Van norm naar effectgericht!

 Bij investeringsvraagstukken kijken we niet alleen naar de kosten. We kiezen ervoor om

investeringsvraagstukken voortaan uit te werken in een zogenaamde Value Case. Zo brengen we in beeld wat de balans is in de driehoek kwaliteit-duurzaamheid-kosten.

 Niet alleen het effluent (gezuiverde water) is belangrijk, het begint allemaal bij het influent (ongezuiverde afvalwater). Om meer grip op het influent te krijgen: zetten we een

meetprogramma op in het toeleverend stelsel waardoor we een gerichte aanpak kunnen kiezen;

stellen we een Limburgs influentbeleid op om indirecte lozingen te kunnen toetsen; en vergroten we onze betrokkenheid bij de vergunningverlening voor indirecte lozingen.

Innovatie, energie en duurzaamheid

 We zijn energieneutraal in 2025 en streven naar klimaatneutraal in 2050.

 We streven naar circulariteit in 2050 door terugwinning van grondstoffen uit het afvalwater.

 We investeren in innovatie en samenwerken met kennisinstellingen, bedrijfsleven en

ketenpartners. Dit vanuit de overtuiging dat innovaties succesvol zullen zijn en leiden tot brede meerwaarde en/of besparingen

(9)

Ketensamenwerking, plantoetsing en relatiebeheer

 We staan open voor nieuwe complexe samenwerkingsketens met lokale en (inter)nationale partijen rond energie, restwarmte, grondstoffen, slibverwerking etc.

 We intensiveren de samenwerking intern (WL en WBL), onder meer door een (gezamenlijke) regiekamer voor systeem en keten: de basis op orde.

 Regenwater houden we schoon, zodat zuiveren niet nodig is. In adviezen en vergunningen sturen we op infiltreren van afgekoppeld regenwater in plaats van lozen op oppervlaktewater.

 We evalueren de huidige subsidieregeling voor afkoppelen particuliere terreinen en bepalen hoe we verder gaan na 2021: subsidiëren, inzetten op hemelwaterverordeningen of beloning via de riool- of zuiveringsheffing.

 We adviseren gemeenten voor de aanpak van riooloverstorten op basis van de daadwerkelijke effecten (zgn. effectgerichte redeneerlijn), waarmee de doelmatigheid van overstortmaatregelen en de afnamecapaciteit van ons zuiveringsbedrijf integraal wordt beoordeeld.

 We willen activiteiten die een negatieve invloed hebben op de waterkwaliteit zoveel mogelijk voorkomen. Dit doen we met voorlichting, advisering (o.a. watertoets), vergunningverlening en handhaving.

 Bij het toetsen van plannen maken we een omslag maken van reactief naar proactief:

o adviseren doen we bij voorkeur in integrale gebiedsontwikkelingen;

o we helpen gemeenten mee aan het verankeren water in omgevingsvisies en –plannen;

o toetsing van kleinere plannen doen we klantvriendelijk, snel en efficiënt, waarbij we op termijn de eerste toetsing aan de initiatiefnemer of gemeente zelf willen overlaten via een handboek;

o we onderzoeken samen met gemeenten de mogelijkheid voor het instellen van een gezamenlijke watertoetsloket.

o We werken met thema-overstijgende relatiemanagers voor zowel landelijk als bebouwd gebied.

(10)

Zuiveren

Hier word ik blij van!

Dit mis ik / heb ik zorgen over!

Hier wil ik het nog graag over hebben.

(11)

 We verminderen watervervuiling

 We onderhouden ons watersysteem ecologisch

 We richten beken en beekdalen natuurlijk in

 We houden zwemlocaties veilig

Richtinggevende uitspraken uit de workshops:

We verminderen watervervuiling

 We pakken watervervuiling integraal en gebiedsgericht aan. Per deelgebied onderzoeken we wat daar de oorzaken van de problemen zijn en welke maatregelen nodig zijn. We kiezen samen met de betrokken partners het pakket maatregelen dat met de laagst mogelijke kosten het grootste effect heeft. De ene keer ligt het accent op de rioolwaterzuivering, andere keren op de

beekinrichting, de landbouw, het gemeentelijk rioolstelsel of het buitenland. De eindeffecten zijn belangrijker dan de normen.

 We zetten met partners in op een bronaanpak voor alle verontreinigingen: stikstof, fosfor, zware metalen, microplastics, en opkomende stoffen. Tegelijk onderzoeken we aanvullende en

verdergaande verwijdering op de rioolwaterzuiveringen.

 We reguleren directe lozingen van afvalwater op de watergangen. Kwaliteitsnormen verankeren we in de waterschapsverordening.

 Voor medicijnresten werken we primair aan verwijdering in de zuivering en volgen we de landelijke initiatieven voor een ketenaanpak.

 We onderzoeken:

o innovatieve samenwerking, zoals effluent inzetten als meststof in de landbouw;

o de mogelijkheid om besparingen op het zuiveren te investeren in bronmaatregelen.

o maatregelen om bronnen van drinkwater schoon te houden alsmede de haalbaarheid van de ambitie: de Maas bij Mook schoner Limburg uit dan bij Eijsden erin;

We onderhouden en richten onze beken en beekdalen natuurlijk in

 We voeren beekherstel uit aan de natuurbeken waar dat nog nodig is en lossen visknelpunten op. De laatste KRW-periode gebruiken we om de waterlichamen in te richten die nog niet zijn hersteld. Dit doen we volgens de klassieke methode.

 Daarnaast gaan we in twee beekdalen experimenteren met het nieuwe concept van de beekdalbrede aanpak. Beekdalbreed betekent voldoende ruimte voor waterberging en

natuurlijke begroeiing, natuurinclusieve landbouw in de beekzone en intensieve landbouw op de hogere gronden. Afhankelijk van het resultaat, draagvlak en kosten besluiten we of we meer beekdalen op deze manier gaan aanpakken.

 We onderzoeken of we zonder beekprofielen aan te passen , maar met het aanplanten van bomen, het ecologisch niveau van de beken kunnen opkrikken: het 100.000 bomenplan. Ook onderzoeken we waar houtopslag zonder problemen spontaan kan ontstaan.

(12)

 Waar mogelijk extensiveren we het onderhoud in overleg met de omgeving. Streven is om in natuurbeken het ecologisch maaibeheer te optimaliseren en in andere beken als dit relatief eenvoudig kan zonder grote meerkosten.

 We nemen waar mogelijk maatregelen tegen de schadelijke gevolgen extreem laag water.

Geef mede vorm én kleur aan onze gezamenlijke toekomst