Capaciteitsonderzoek Beschermd Wonen & Opvang

Capaciteitsonderzoek

Beschermd Wonen & Opvang

Regio Drechtsteden en Alblasserwaard

Michiel van Hees Leontien van der Stok Elsbeth Vermeer Martijn de Wolf Versie 1.3 Voorbereiding ten behoeve van het bestuurlijk overleg op 3 juli 2020

INHOUD ^Inleiding

Situatie BW&O 2019

Ontwikkelingen en trends

Bestuurlijk overleg

INLEIDING

Sheets 4 tot en met 10 beschrijven de aanleiding en de aanpak van het

capaciteitsonderzoek

Doelstelling

Daarmee levert dit project input voor het gesprek tussen alle belangrijke stakeholders in de domeinen wonen en zorg.

Doel capaciteitsonderzoek:

Inschatting maken van de huidige en toekomstige benodigde capaciteit (fysieke plekken) Beschermd Wonen en Opvang

(BW&O) voor de regio Drechtsteden en Alblasserwaard.

Aanleiding onderzoek

• Actualiseren Transformatieagenda ‘Van beschermd wonen naar beschermd thuis’

• Vooruitkijken naar invulling BW&O in komende jaren

• Anticiperen op huidige trends & ontwikkelingen binnen BW&O

– Belangrijkste externe ontwikkelingen zijn:

5

Ambulantisering Sneller en vaker begeleiding in een thuissituatie i.p.v. in een instelling.

Doordecentralisatie De herverdeling van middelen en locaties voor BW&O-

arrangementen van regionaal naar

lokaal.

Uitname WLZ Overstap van langdurige ggz- cliënten van

WMO/BW naar WLZ

financiering.

Fases capaciteitsbepaling BW&O

Fase 1.

Onderzoek

capaciteitsontwikkeling

Fase 2.

In gesprek:

lokale beleidsvisie + uitkomsten onderzoek

Fase 3.

Houtskoolschets + scenario´s

Doel: verzamelen kwantitatieve informatie & analyse

capaciteitsontwikkeling BW&O Resultaat: Inzicht in huidige aantallen cliënten BW&O, overzicht ontwikkelingen die invloed hebben op capaciteit van BW&O

Status: Afgerond

Doel: bespreken uitkomsten analyse capaciteitsontwikkeling Resultaat: Ontwikkelen

gezamenlijke visie gemeenten bestuurders op capaciteit en verdeling van capaciteit van BW&O

Status: Bestuurlijk overleg is start van deze fase

Doel: overzicht op-, -om, en afbouw voorzieningen a.d.h.v.

capaciteitsontwikkeling &

vastgoedeigenschappen + scenario’s vraag versus budget Resultaat: Per aanbieder (per voorziening) concreet overzicht van op-, om en afbouw van BW&O aanbod

- 9 Regiogemeenten - Woningcorporaties - Afdeling Wonen

- Sociale Dienst Drechtsteden - WMO-consulenten

- Toeleveranciers Belangrijke stakeholders

Methode onderzoek

7

Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek

Data-analyse met data van de Sociale Dienst Drechtsteden voor BW:

• Definities BW van SDD

aangehouden in dit onderzoek.

• Data op basis van gerealiseerde arrangementen, aangevuld met locatiedata.

Data-analyse met informatie van centrumgemeente Dordrecht voor opvang:

• Aantal plekken op basis van subsidie en ingekocht maatwerk.

Individuele interviews met:

• Syndion

• Leger des Heils

• Miro Thuis

• Eleos

• De Hoop

• Yulius

Groepsinterviews met:

• WMO consulent

• RBO woningcorporaties

• Ambtenaren wonen

• Ambtenaren zorg

• Cliëntenraden

Informatie van: forensisch, klinische en jeugdzorg experts.

Klankbord bijeenkomst met belangrijkste stakeholders.

Scope

• Meegenomen in het onderzoek zijn de regio Drechtsteden en Alblasserwaard.

o Buiten beschouwing:

Vijfheerenlanden

• Gericht op doelgroepen van beschermd wonen en opvang, geen ander zorgaanbod.

• Zorgaanbod gefinancierd vanuit de Wmo en bij opvang op basis van subsidies. Andere

financieringsvormen (zoals Wlz, Zvw) vallen buiten de scope.

• Aanverwante lopende regionale onderzoeken/ projecten:

o RIGO-woonvraagonderzoek o WLZ-uitname

Doelgroep Beschermd Wonen

• Personen met psychische of

psychosociale problemen, die (nog) niet in staat zijn zich op eigen kracht te

handhaven of zelfstandig te kunnen wonen.

• In het verleden woonde deze mensen voornamelijk in intramurale

zorginstellingen. Sinds enkele jaren is er

een beweging naar extramuraal wonen, in

de wijk.

Kenmerken van arrangementen BW

9

BW extramuraal:

1=1 BW extramuraal:

groepswonen

Zorgzwaarte categorie:

• Licht, midden en zwaar Wooncomponent:

• Is gesitueerd in een wijk/buurt lokaal

• In zelfstandige woning, niet in wooncluster

Ondersteuning:

• Ondersteuning is 24/7

afroepbaar, wordt op afstand geregeld, cliënt is in staat zelf af te roepen

• Ondersteuning is dichtbij

• Gezamenlijke ruimte eveneens dichtbij en toegankelijk

Zorgzwaarte categorie:

• Licht, midden en zwaar Wooncomponent:

• Is gesitueerd in een wijk/buurt lokaal

• In woonclusters met maximaal 12 personen

Ondersteuning:

• Ondersteuning is 24/7

afroepbaar, wordt op afstand geregeld, cliënt is in staat zelf af te roepen

• Ondersteuning is dichtbij

• Gezamenlijke ruimte eveneens dichtbij en toegankelijk

BW intramuraal

Zorgzwaarte categorie:

• Licht, midden of zwaar Wooncomponent:

• Is gesitueerd in een wijk/buurt lokaal

• In woonclusters Ondersteuning:

• Ondersteuningsbehoefte is 24/7 en op locatie aanwezig (cliënt is niet in staat zelf af te roepen)

• Gezamenlijke ruimte op de locatie

Financiering: Maatwerk arrangementen

* Bron: Deelovereenkomst Maatwerkvoorziening Beschermd Wonen

Kenmerken van arrangementen Opvang

Definitie opvang:

Onderdak en begeleiding voor personen die de thuissituatie hebben verlaten, al dan niet in verband met risico’s voor hun veiligheid als gevolg van huiselijk geweld, en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving.

De doelgroep is divers. Het kan gaan om mensen met enkel een huisvestingsvraag die wel of niet zelfredzaam en/of rechthebbend zijn tot mensen met een lichte of zwaardere begeleidingsbehoefte die recent of al geruime tijd dak- en of thuisloos zijn.

Financiering:

• Maatwerk arrangementen

• Gesubsidieerde plekken

Opvang

Zorgzwaarte categorie:

Licht, midden of zwaar Aanbod inclusief verblijf of wooncomponent.

Ambulante/individuele begeleiding wordt niet meegenomen in dit onderzoek.

SITUATIE BW&O 2019

• Sheet 12 en 15 beschrijven de uitvoering van de data-analyse

• Sheet 9 geeft de achtergrondinformatie om sheets 13 en 14 te

kunnen plaatsen

Toelichting op de BW-data

Beschermd wonen data

Er is met gemiddelden gerekend in alle sheets waar BW data benoemd zijn:

• Gemiddelden zijn per periode van 4 weken. Van al deze 13 periodes in 2019 is het gemiddelde gebruikt.

• Het gaat om het aantal gerealiseerde en gedeclareerde arrangementen.

• Per locatie is een naar boven afgerond gemiddelde berekend

• Per gemeente zijn deze aantallen daarna opgeteld

Beschermd Wonen

Gemiddeld aantal arrangementen

Intramuraal 382

Extramuraal 67

1=1 81

Totaal 530

Een gemiddelde van 2019 geeft een zo

gebalanceerd mogelijk beeld; anders dan een puntmeting, die afhankelijk kan zijn van

seizoensinvloeden of andere kortperiodieke intervallen​.

NB: Huidig aantal arrangementen in 2020 ligt mogelijk anders

Gemiddelde Periode 1

4 Weken 4 Weken 4 Weken

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Gemiddelde Periode 2

Gemiddelde Periode 3

Gemiddelde 2019

Aantal gerealiseerde arrangementen in 2019

Bron SDD 13

Aantal gerealiseerde

arrangementen in 2019, per periode van 4 weken.

Sinds 2017 is het aantal gerealiseerde intramurale arrangementen redelijk constant, dit is ook zichtbaar in de data van 2019. Dit hangt samen met de wachtlijst systematiek.

Er is een centrale wachtlijst voor de intramurale arrangementen, waarbij het uitgangspunt is dat als er een cliënt uitstroomt er een nieuwe cliënt instroomt. Begin juni 2020 stonden er 115 mensen op de wachtlijst voor een intramuraal arrangement waarvan er op dat moment vijf in het plaatsingsproces zaten.

0 50 100 150 200 250 300 350 400

P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13

Aantal gerealiseerde arrangementen in 2019

Aantal gerealiseerde

periode van 4 weken.

Aantal gerealiseerde

arrangementen in 2019, per

periode van 4 weken.

In 2019 is er een stijging zichtbaar van de extramurale BW-arrangementen.

Deze stijging is al zichtbaar sinds eind 2017 en heeft zich ook in 2019 doorgezet. Voor extramurale arrangementen bestaat geen centrale wachtlijst, cliënten worden altijd geplaatst. Dit ter stimulering van de

0 10 20 30 40 50 60 70

P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13

0 20 40 60 80 100

P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13

Toelichting op locatiekaart Beschermd Wonen

•Aantallen zijn op basis van gemiddelde van 2019 per periode van 4 weken.

•Een aantal locaties zijn gemêleerd, er kunnen naast BW ook ander gefinancierde zorgplaatsen aanwezig zijn. Alleen de BW-cliënten zijn

meegenomen in dit onderzoek.

•Nieuwe locaties en locaties die in 2019 niet voor BW cliënten gebruikt zijn, staan wel op deze locatie kaart (aantal cliënten = nul).

De locatiekaart BW bevindt zich op sheet 16 15

Overzicht locaties met BW-arrangementen

• Aantallen zijn op basis van gemiddelde van 2019 per periode van 4 weken.

• Een aantal locaties is gemêleerd, er kunnen naast BW ook ander gefinancierde

zorgplaatsen aanwezig zijn. Alleen de BW- cliënten zijn meegenomen in dit onderzoek.

• Nieuwe locaties en locaties die in 2019 niet

Aantal BW-arrangementen per gemeente

Op basis van gemiddelde van 2019, periode van 4 weken 17

Het aantal cliënten met een BW- arrangement dat in een gemeente

verblijft. Dit zegt niets over de herkomst van de cliënten.

Gemeente Intramuraal

Extramuraal groep

Extramuraal

1=1 Totaal

Dordrecht 178 30 41 249

Hendrik-Ido-

Ambacht 72 34 5 111

Papendrecht 46 0 2 48

Sliedrecht 25 1 15 41

Alblasserdam 34 0 2 36

Gorinchem 27 0 4 31

Zwijndrecht 0 0 5 5

Molenlanden 0 2 3 5

Hardinxveld-

Giessendam 0 0 4 4

Totaal 382 67 81 530

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Toelichting op de aantallen opvangplekken

Opvang data

De aantallen die gebruikt worden in dit onderzoek zijn op basis van informatie via gemeenten en aanbieders.

• Het betreft het aantal beschikbare plekken per locatie.

– Uitzondering, het aantal plekken in de nachtopvang is een berekening van de bezetting van de bedden in de periode van augustus tot en met december 2019. Deze bezetting (tot wel 90 cliënten) was wel fors hoger dan gewenst in relatie tot de beschikbare ruimte.

• Alleen de plekken waar een verblijf-/wooncomponent aanwezig is en geclusterde woonvormen met individuele begeleiding zijn weergegeven. De ambulante

begeleiding is dus buiten beschouwing gelaten.

In totaal zijn er 121 plekken beschikbaar geweest voor de

opvang in 2019. ^Gemeente Aantal plekken

Dordrecht 114

Gorinchem 7

Overzicht locaties met opvang-arrangementen

• Aantallen zijn op basis van informatie verkregen via zorgaanbieders

• Alleen de opvanglocaties waarbij een verblijf- of wooncomponent aanwezig is en geclusterde woonvormen met individuele begeleiding zijn hier in kaart gebracht.

19

Bijzonder regionaal aanbod

Voorzieningen waarvan financiering wijzigt

Er zijn voorzieningen in de regio die op dit moment onder de Wmo gefinancierd worden, echter door wetswijzigingen verandert de financiering. Met name de overstap van langdurige GGZ-cliënten van Wmo naar Wlz financiering.

• Voorbeeld Domus: een woonvoorziening voor een doelgroep met voornamelijk psychiatrische en verslavingsproblematiek. Deze BW intramurale voorziening geldt naar verwacht dat deze per 2021 naar de WLZ gaat.

Voorzieningen met bijzondere financiering

Er zijn voorzieningen waar behoefte aan is die buiten het regionale aanbod van gemeenten vallen of niet (geheel) gefinancierd worden door de gemeenten. Wel zijn de gemeenten (deels) verantwoordelijk voor de organisatie van de voorzieningen voor hun burgers.

• Voorbeeld Skeave Huse (Merwedehuusjes)

– Sociaal beheer  gefinancierd uit subsidie gemeente Dordrecht

– Zorg en begeleiding  Gefinancierd uit de Zorgverzekeringswet/Wet langdurige zorg – Bewoners betalen zelf huur

• Lokaal voorbeeld: Kamers met Kansen

– Gefinancierd door gemeenten.

Analyse huidige aanbod BW&O o.b.v. interviews

21

Er is behoefte aan het volgende

specialistische regionaal BW-aanbod:

• Forensische woonvormen

• Respijt/crisisplekken

• Woonvormen voor autisme De volgende BW&O doelgroepen

moeten beter bediend worden:

• Aansluiting van zorg voor

jongeren van 18- naar 18+ zorg o Waaronder jongeren met

LVB, autisme of vanuit klinische setting

• Gezinnen

o Waaronder gezinnen met LVB en/of GGZ problematiek

• Oudere BW-cliënten met somatische problematiek

• Cliënten die middelen gebruiken. Behoefte aan locaties waar gebruikt mag worden (middelengebruik)

De BW&O doelgroep wordt zwaarder, dit blijkt uit interviews en de cijfers van de SDD. Wij missen passend een passende voorziening voor:

• cliënten met triple diagnose (psychiatrie, verslaving en licht verstandelijke beperking)

Voor alle doelgroepen is er behoefte aan beschikbare woonplekken om Housing first arrangementen te kunnen realiseren.

ONTWIKKELINGEN EN TRENDS

Overzicht ontwikkelingen en trends

23

Landelijke

ontwikkelingen:

Ambulantisering Decentralisatie Uitname WLZ

Ontwikkelingen

‘toeleveranciers’:

Klinische plekken Jeugdzorg

Forensische zorg

Ontwikkelingen woningaanbod

Landelijke ontwikkelingen

Ambulantisering Sneller en vaker begeleiding in een

thuissituatie i.p.v. in een instelling.

Huidige status:

Bij (her) indicatiestelling wordt er minder zwaar geïndiceerd waardoor toename begeleiding in thuissituatie, (nog)

minimale afbouw van intramurale plekken.

Doordecentralisatie De herverdeling van middelen en locaties voor BW&O-

arrangementen van regionaal naar lokaal.

Huidige status:

Zorg- en ondersteunings- infrastructuur wordt in de wijk of dorp geregeld, intramurale instellingen en crisisachtervang

worden regionaal geregeld.

Uitname WLZ

Overstap van langdurige GGZ-cliënten van

WMO/BW naar WLZ financiering.

Huidige status:

Naar verwachting wordt een deel van de

complexere en zware intramurale BW-cliënten door de WLZ gefinancierd per 2021. Het projectteam Wlz-uitname verwacht in september meer

duidelijkheid.

Ontwikkelingen ‘toeleveranciers’

Met toeleveranciers worden de (zorg)instellingen bedoeld waar een deel van de cliënten vandaan komt voordat ze in Beschermd Wonen of Opvang terechtkomen.

• Klinische plekken

– Tot 2018 een afbouw zichtbaar in aantal klinische plekken, nu stabilisatie.

Verwachting dat de stabilisatie de komende jaren zal blijven.

• Jeugdzorg

– Tekort aan betaalbare jongerenhuisvesting.

– Te weinig woonvormen met begeleiding om aan te sluiten bij de ontwikkeling van jongeren.

• Forensische zorg

- Verwachting is landelijke toename van het aantal benodigde BW-bedden.

1Bron: Gesprek met grootste inkopend verzekeraar VGZ

2Bron: Eindrapportage van 18- naar 18+ in Dordrecht , Tien organisatieadvies, 19-12-2019

3Bron: Dienst Justitiële Inrichtingen, Ministerie van Justitie en Veiligheid 25

Ontwikkelingen woningaanbod Drechtsteden

Verhuringen met voorrang naar reden, 2017-2019

Capaciteitsverwachting tot 2030

2020 - 2025 2025 - 2030

BW

intramuraal

 Uitname Wlz

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Grotere instroom forensisch

 Grotere instroom jeugd

 Meerzorg voor ouderen

 Opbouw ‘missende’ voorzieningen:

• Domus+ (Wlz)

• Forensisch

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Grotere instroom forensisch

 Grotere instroom jeugd

 Meerzorg voor ouderen

BW

extramuraal, groepswonen

 Groter deel cliënten direct naar 1=1

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Grotere instroom jeugd

 Opbouw van initiatieven zorgaanbieders

 Groter deel cliënten direct naar 1=1

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Grotere instroom jeugd

BW

extramuraal, zelfstandig wonen (1=1)

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Mensen verblijven korter intramuraal

 Groter deel cliënten direct naar beschermd thuis

 Mensen verblijven korter intramuraal

Opvang met verblijfscompo nent

 Groter deel cliënten ondersteuning thuis

 Landelijke stijging van aantal dak- en thuislozen

• Gebrek aan betaalbare huisvesting

• Crisis n.a.v. Covid-19

 Chavez-arrest (afgeleid verblijfsrecht)

 Groter deel cliënten ondersteuning thuis

 Landelijke stijging van aantal dak- en thuislozen

• Gebrek aan betaalbare huisvesting

Legenda: aantal cliënten in voorziening Stijgt Blijft constant Daalt 27

GESPREK BESTUURLIJK OVERLEG 3 JULI

Op de volgende sheet worden de benodigde voorzieningen getoond. Dit is de vertaalslag van sheet 27 naar concreet de vraag:

Wat is er volgens het resultaat van het capaciteitsonderzoek nodig in de regio’s Drechtsteden en Alblasserwaard voor wat betreft Beschermd Wonen en Opvang?

Benodigd aanbod

29 Housing first

• Voor mensen (volwassenen én jongeren) die dak- en thuisloos zijn geraakt, die zelfstandig kunnen wonen met passende begeleiding

minimaal 25 woningen per jaar

Tijdelijk wonen / flexwonen

• door bijvoorbeeld het omvormen van bestaand leegstaand vastgoed naar woonplekken of benutten van locaties voor het plaatsen van wooncontainers

minimaal 80 woonplekken

Woontraining voor jongeren 2 voorzieningen à

15-30 woonplekken in de regio

Skaeve huse 12 units in de regio

geclusterd of verspreid

Terugval / time-outvoorziening 6-12 plekken

Intramurale woonvoorziening voor mensen met zeer complexe (triple) problematiek

• naar vergelijking van de Domus+ in andere regio’s of Woodstock in Den Haag

1 locatie à 20 plekken

Kleinschalige tussenvoorzieningen

• voor mensen die niet direct door kunnen stromen naar zelfstandig wonen

minimaal 24

woonplekken in de regio

VRAGEN/FEEDBACK?

Leontien van der Stok leontien@cqp.nl 06-15968933

Stationsplein 89 3818 LE Amersfoort Martijn de Wolf

martijn@cqp.nl 06-29109093