1.Kwaliteit: fundament van sociaal werk

Aan: Leden van MOgroep

Van: Edwin Luttik en Marije van der Meij

Onderwerp: Stand van zaken Kwaliteit en Professionalisering

Datum: 11 mei 2016

Bijlagen: A. Normen Kwaliteitskader MO

B. Uitwerking toetsing, beheer en toezicht

C. Governance Code: Deel 1, Uitgangspunten (concept)

1. Kwaliteit: fundament van sociaal werk

De maatschappelijke opgave en 'kern van de hervormingen is dat zorg en ondersteuning dichterbij de mensen wordt gebracht: zoveel mogelijk thuis en dicht in de buurt. Vertrekpunt is de vraag van de burger of cliënt, wat deze zelf kan en hoe zijn sociale omgeving hem daarbij kan ondersteunen.

Het anders organiseren van de zorg en ondersteuning is ook nodig om het betaalbaar te houden', aldus de staatssecretaris in een recente brief aan de Kamer.

Deze opgave strekt zich uit over alle levensdomeinen van welzijn, wonen en zorg tot werken en opvoeden. Het vormt de rode draad in herziene wetgeving voor langdurige zorg, maatschappelijke ondersteuning, jeugd en participatie.

Het vraagt van alle professionals en organisaties werkzaam binnen dit brede domein een nieuwe manier van denken en (samen)werken. Deze omslag vergt gerichte investeringen in innovatie waar nieuwe (burger)initiatieven een kans van slagen moeten krijgen en waar met elkaar geleerd mag worden om dit te realiseren. Het vereist ook een investering in de professionals die de transformatie handen en voeten moeten geven.

Transformatie vraagt van alle professionals in het brede sociale domein dat zij anders werken dan voorheen. Niet meer denken in termen van recht op hulp naar faciliteren en stimuleren van eigen kracht. De transformatie vraagt ook van sociaal werk een professionaliseringsslag. Nieuwe doelgroepen doen door de transities ‘hun intrede in de buurt’. Dat vereist samenwerking tussen sociaal werk en zorgorganisaties om met respect voor elkaars expertise tijdig de juiste zorg en ondersteuning te bieden. En dat vraagt ook van sociaal werk bezinning op de kerncompetenties en hun manier van werken. Wat is ons vakmanschap en hoe geven we daar invulling aan?

2. Besluit van de leden

Op 25 november 2015 hebben de leden van de MOgroep met een ruime meerderheid (79%) ingestemd met de Kwaliteitskoers voor sociaal werk. Hiermee gaat de branche voor een branche eigen en waardengedreven nieuw keurmerk, een beroepsregister voor alle sociaal werkers en een gemoderniseerde Governance Code (zie dit artikel op de website).

De uitgangspunten van de nieuwe koers zijn:

 Terug naar de bedoeling: betekenisvol

 Continue leren en verbeteren

 Zelfreinigend vermogen en profileren branche

 Proces tussen klant en professional centraal stellen  vakmanschap

 Toepasbaar voor alle type leden

3. Wat is de koers?

 De branchecode ondertekenen is verplicht

 Toetsing is optioneel. Er zijn vier opties:

a) Externe audit

b) Intercollegiale adviesmeting

c) Combinatietoets (externe + Intercollegiale toets)

d) Combinatietoets (HKZ/ISO + de normen van het kwaliteitskader)

 Toolbox: ter ondersteuning van de naleving van de waarden ontwikkelen en ontsluiten we relevante handreikingen en tools

4. Hoe organiseren we het: in eigen beheer

De commissie heeft besloten om de ontwikkeling en het beheer van de koers niet uit te besteden (bv. aan HKZ), maar om het eigenaarschap bij de branche te houden. Dit betekent dat we zelf beslissen over de inhoud (waarden en normen) de toetsing (manier van toetsen, frequentie, kosten, instructie en keuze CI’s etc.) en de organisatie en het beheer (certificeren, registratie, toezicht.

etc.). Hiervoor gaan we een beheercommissie met leden instellen (ondersteund door de MOgroep) en een commissie van toezicht met externe stakeholders. De beheercommissie heeft een aantal taken op het terrein van administratie, beheer en borging kwaliteit en de marketing. De commissie van toezicht houdt een objectieve blik op de uitvoering, de status van het keurmerk, trends etc.

Nog voor de zomer werken we met CIIO de structuur en taken uit tot een plan inclusief begroting en tijdsbeslag (voor leden en MOgroep) voor 2016, 2017 en verder. Zie bijlage B voor meer

informatie over de organisatie en beheer van het kwaliteitskader.

5. Stand van zaken per onderdeel van de koers

De leden hebben eind 2015 MOgroep de opdracht gegeven om met de uitwerking aan de slag te gaan, en hierbij commissieleden te betrekken.

Branchecode

De kwaliteitswaarden zijn vastgesteld in 2014. Uit de brainstormsessies over de normen bleek dat er aanpassing nodig is van de waarden (bv. wat betreft vrijwilligers). De commissie heeft besloten dat eventuele aanpassingen volgen na de pilots, als we alle input bij elkaar hebben.

Toetsbare normen

Op 29 februari (Utrecht), 7 maart (Eindhoven) en 22 maart (Zwolle) hebben 50 leden van de MOgroep actief meegewerkt aan het vertalen van onze branchewaarden naar toetsbare normen (zie hier het verslag). CIIO heeft een normenset ontwikkeld (zie bijlage A) op basis van onze waarden, de drie brainstormsessies met leden en twee sessies met een subgroepje uit de

commissie. De commissie heeft op 13 april besloten om deze versie van de normen te gaan toetsen in de pilots (mei – juni). Op deze ALV illustreert CIIO hoe deze normen te gebruiken.

Governance

Het voornemen om de Governance Code te herzien stamt uit 2015. Na een sessie met een aantal leden (ook vanuit de commissie) en aantal RvT leden van onze leden is besloten is om de

Governance Code, model arbeidsovereenkomst voor bestuurders sociaal werk en de advies honoreringsregeling voor RvT te moderniseren.

Ze worden op dit moment herschreven zodat het korter, leesbaarder en motiverender is en aansluit bij de branche. Ook worden alle relevante juridische updates erin verwerkt. De Governance Code bestaat nu uit twee delen. IN deel 1 worden de uitgangspunten en principes beschreven. In deel 2 de concrete modellen. Deel 1 staat op de ALV de agenda als discussiestuk (zie bijlage C).

De commissie heeft besloten om de conceptversie deel 1 van de Governance Code ter discussie voor te leggen op de ALV. De definitieve en complete Governance Code, model

arbeidsovereenkomst en de advies honoreringsregeling bespreken we als deze gereed zijn in de commissie kwaliteit en het bestuur (naar verwachting vlak voor of net na de zomer) en komen ter stemming op de ALV in november.

Beroepsregister Sociaal Werk

De leden hebben met de kwaliteitskoers ingestemd met het ontwikkelingen van een beroepsregister voor alle sociaal werkers als een adequaat middel om het vakmanschap te stimuleren en borgen. Het bestuur heeft het bureau van MOgroep al eerder verzocht om het voortouw hierin te nemen.

Met middelen van FCB (€90.000) ontwikkelt een werkgroep met daarin FNV, CNV, BPSW, BVjong, Registerplein en MOgroep dit register. De werkgroep kiest voor een gefaseerde aanpak:

Voorlopige planning Gefaseerde aanpak

Vanaf 17 mei opent bij Registerplein het voorportaal waar sociaal werkers zich kunnen aanmelden voor dit register. De werkgroep heeft gekozen voor opening van een voorportaal gezien de urgentie bij werkgevers, professionals en opdrachtgevers om vakmanschap aantoonbaar te borgen d.m.v.

registratie. De volgende reden zijn doorslaggevend geweest om te kiezen voor dit voorportaal:

 Werkgevers kunnen in het gesprek met gemeenten het voorportaal gebruiken als middel om te tonen dat hun medewerkers werken aan professionaliteit en kwaliteit

 Professionals zetten de eerste stap in hun eigen professionaliseringsproces

 Met dit voorportaal is zichtbaar voor gemeenten dat sociaal werkers verantwoordelijkheid nemen voor de ontwikkeling en borging van hun vak en up to date zijn als het gaat om maatschappelijke problematiek en het werken in een wijkteam en wat dit van hen vraagt.

Aanmelden

Werkgeversverklaring VOG

Registratie

Instapeisen voor toelating tot register

Herregistratie

Toetsing na einde registratieperiode Voldoen aan eisen professionele ontwikkeling Voldoen aan eisen herregistratie

mei 2016 eind 2016 begin 2017

 Doordat we bij de inschrijving voor het voorportaal enkele vragen stellen wordt duidelijk welke groepen binnen het sociaal werk zich willen registreren. Deze gegevens van sociaal werkers gebruiken we voor het ontwikkelen van het register

Het voorportaal gaat per 17 mei van start. Gemeenten, werkgevers en cliënten kunnen op de website van Registerplein zien of een professional in het voorportaal zit.

Parallel wordt gewerkt aan het beroepsprofiel, de deskundigheidsbevordering, een breed gelegitimeerde beroepscode en de inrichting van de registratie- en herregistratiecriteria. De planning is afhankelijk van de besluitvorming en het tempo van de werkgroep, maar het streven is om dit jaar inhoudelijk klaar te zijn en het register begin 2017 te openen.

Samenhang beroepsregistratie SKJ

Ruim 3200 sociaal werkers hebben zich al vooraangemeld voor beroepsregistratie jeugdhulp bij het SKJ. Zie ook het bericht op onze website. In het programma professionalisering jeugdhulp en jeugdbescherming werken partijen momenteel aan een (breed) competentieprofiel, een

beroepscode en (op basis daarvan) (her)registratie-eisen voor de jeugdhulp. De registratie-eisen moeten uiterlijk 1 januari 2018 beschikbaar zijn. Verder werken we in dit programma aan een ontwikkelagenda waarin de cultuuromslag en de samenwerking tussen professionals en cliënten centraal staat. De MOgroep is op meerdere niveaus betrokken bij de vormgeving en uitvoering van dit programma (op programmateam, projectleider, stuurgroep en in de Raad van Toezicht van het SKJ). Vanuit die betrokkenheid kijken we goed naar de verbinding tussen beide kwaliteitstrajecten en zoeken de samenwerking waar voordelen kunnen worden behaald. Uitgangspunt is een duidelijk en betekenisvol verhaal voor organisaties en professionals in onze branche.

6. Lobby professionalisering

De Tweede Kamer pleit in december 2015 in een kamerbreed aangenomen motie van Otwin van Dijk (PvdA) en Vera Bergkamp (D’66) voor professionalisering van het sociaal werk. De motie – waaraan een belangrijke inspanning van de MOgroep aan vooraf ging - is een goede aanleiding voor de partners in het Actieprogramma en de MOgroep voor overleg met VWS over de uitvoering van deze motie. Hieronder de voorgeschiedenis en de resultaten.

Actieprogramma en professionalisering

De invoering van de Wmo, de overheveling van de ondersteuning vanuit de AWBZ, de decentralisatie van de Jeugdzorg en ook de Wet Werken naar Vermogen vragen een andere werkwijze die specifieke eisen stelt aan het werk van sociaal werkers in de branche Welzijn &

Maatschappelijke Dienstverlening (W&MD). Tegelijkertijd was er sprake van versnippering van initiatieven op het terrein van professionalisering en kennisontwikkeling. Met het Actieprogramma Professionalisering W&MD organiseren beroepsverenigingen, vakbonden, MOgroep (Anja Aaldering) en HBO- en MBO-onderwijs sinds 2012 acties die nodig zijn om sociaal werkers voldoende toe te rusten op de vragen van deze tijd. En meer samenhang aan te brengen. Resultaten van het Actieprogramma zijn onder meer de 10 competenties maatschappelijke ondersteuning, informatie over en facilitering van bij- en nascholing en recent ‘het huis van de sociaal werker’, met het fundament aan kennis, vaardigheden en competenties voor de sociaal werker.

De noodzaak om te investeren in professionalisering komt ook naar voren in het advies ‘Meer van waarde’ van de verkenningscommissie hoger sociaal agogisch onderwijs’ van de Vereniging Hogescholen (april 2014); in het advies ‘Sociaal werk op solide basis’ van de Commissie

Maatschappelijke Ondersteuning van de Gezondheidsraad (september 2014); in het rapport ‘Naar nieuwe zorg en zorgberoepen: de contouren’ van de Adviescommissie Innovatie zorgberoepen en opleidingen van Zorginstituut Nederland (april 2015) alsmede in de werkzaamheden van de Wmo- werkplaatsen (2013-2015).

Overleg met VWS

De motie is een goede aanleiding voor de partners in het Actieprogramma en de MOgroep voor overleg met VWS over professionalisering (op 1 december 2015 en 26 januari 2016). Het

Actieprogramma verzoekt VWS haar plannen te ondersteunen en te faciliteren. Deze plannen (voor

een periode van 3 jaar) betreffen: verdere uitwerking van het ‘huis van de sociaal werker’, het tot

stand brengen een breed gedragen beroepscode en een beroepsregister voor sociaal werkers,

samenbrengen van de beroepsverenigingen tot een krachtige beroepsorganisatie, aansluiting van

beroepsopleiding op het vereiste (nieuwe) vakmanschap en passend bij- en nascholingsaanbod.

VWS wil (nog) niet reageren op de voorstellen. Ze wil eerst een brede oriëntatie houden met verschillende partijen over dit onderwerp waarbij sociaal werk in het perspectief van de

transformatie en (de rol ten opzichte van) de langdurige zorg moet worden geplaatst. Dinsdag 12 april vond opnieuw overleg plaats over de rol van sociaal werk in het licht van de transformatie, op uitnodiging van VWS met een vertegenwoordiging van het werkveld (o.a. Gon Mevis en Anja Aaldering), cliëntorganisaties en gemeenten. Het verhaal van het werkveld werd in dit overleg ondersteund door de andere partijen. Met name door cliëntorganisaties aangevuld met het belang van het perspectief van de klant hierbij.

We hebben vooralsnog geen afspraken kunnen maken over de bijdrage van VWS aan ons professionaliseringstraject. Daar was deze 1

bijeenkomst ook niet voor. Er volgt nog een 2e bijeenkomst over professionalisering van het sociaal werk met vertegenwoordigers van het Actieprogramma, de werkplaatsen sociaal domein en kennisinstituten.

We zetten in op de volgende acties:

 Gezamenlijke voorbereiding van Actieprogramma met de werkplaatsen van het 2

overleg (met gemeenschappelijk notitie)

 Betrekken van cliëntorganisaties bij het Actieprogramma

 Overleg vanuit MOgroep op directieniveau met VWS (kennismaking met nieuwe directie)

 Lobby van MOgroep richting kamerleden (m.n. Otwin van Dijk) en staatssecretaris

7. Totaalplanning

Kwaliteitskader

Activiteit Juni 2016 Juli/

augustus 2016

September/

oktober 2016

November/

december 2016

Januari/

februari 2017 1. Zelf evaluatie instrument x

2. Voorbereiding pilot x

3. Opzetten en try out training intercollegiale toetsing al in juni als onderdeel voorwerk pilot

x

4. Uitvoering en afronden pilot, bijstellen normen

x x

5. Uitwerking beheer en toezicht x x

6. Selectie CI’s (incl. programma

van eisen) x

7. Bouw register x

8. Communicatie plan en uitvoering x x x x

9. Alv

(besluitvorming over totaalpakket van normen, organisatie en beheer, implementatie etc.)

x

10. Werving en training intercollegiale toetsers

x x

11. Instellen beheercommissie en raad van toezicht

x x

Governance

Activiteit Mei

2016 Juni

2016 Juli/

august us 2016

Septemb er/

oktober 2016

November/

december 2016

Januari/

februari

2017

1. Bespreken visie en principes

Governance Code x

2. Herzien Governance Code

(inleiding en modellen) x x

3. Stappenplan gebruik Governance

Code x

4. Voorstel honorering RvT x x

5. Voorleggen Governance Code, stappenplan en advies honorering aan commissie Kwaliteit en commissie Governance

x x

6. Ter stemming inbrengen alle stukken op de ALV op 30 november

x

Beroepsregister

Voorlopige planning

Aanmelden

Werkgeversverklaring VOG

Registratie

Instapeisen voor toelating tot register

Herregistratie

Toetsing na einde registratieperiode Voldoen aan eisen professionele ontwikkeling Voldoen aan eisen herregistratie

mei 2016 eind 2016 begin 2017