PARTIELE RESISTENTIE IN R U S T TEGEN PÏRICULARIA ORYZAE CAVARA
D.F. Schölte
Verslag van praktijkonderzoek verricht onder leiding van Ir. G.W. Hofstede
b i z .
1. Voorvoord 5 2 . I n l e i d i n g 5
2 . 1 . Rij s tonder zoek in Suriname 5 2.2. Pyvicularia oryzae Cavara 5 3 . K i e a p l a n t t o e t s i n g e n . . . . 6 3 . 1 . Inleiding 6 3.2. Doel 6 3.3. Materiaal en methoden 6 3.4. Resultaten 7 3.5. Discussie 7 4. Volwassen planttoetsingen 8 4.1. Doel 8 4 . 2 . Materiaal en methoden 8 4 . 3 . Resultaten 8 4 . 3 . 1 . R e s i s t e n t i e . 8 4 . 3 . 2 . S p o r u l a t i e v e r s c h i l l e n . . . 9 4 . 3 . 3 . C o r r e l a t i e k i e m p l a n t t o e t s i n g en v o l -w a s s e n p l a n t t o e t s i n g 9 4 . 3 . 4 . C o r r e l a t i e s t e e l d i k t e en a a n t a s t i n g 9 4 . 4 . Berekeningen 9 4.4.1. Resistentie 9 4.4.2. Sporulatieverschillen . . . 9 4.4.3. Correlatie steeldikte en aantasting 9
4.5. Discussie 10 4.5.1. Resistentie 10
4.5.2. Sporulatieverschillen . .' 10 4.5.3. Correlatie kiemplanttoetsing en
vol-vassenplanttoetsing 10 4.5.4. Correlatie steeldikte en aantasting 10
5. Fysiodeterminatie 10 5.1. Doel 10 5.2. Materiaal en methoden 10' 5.3. Resultaten 11 5.4. Discussie . 11 6. Kruisingsprogramma . . . 12 6 . 1 . Inleiding en doel 12 6.2. Materiaal en methoden 12 6 . 3 . Resultaten en discussie . . . 13
7.1. Doel 13 7.2. Materiaal en methoden 13 7 . 2 . 1 . I s o l a t i e en i n s t a n d h o u d i n g 13 7 . 2 . 2 . I n o c u l a t i e 13 7.3. Resultaten en discussie 1^ 8 . B e s p u i t i n g s p r o e f "\h 8 . 1 . Inleiding 1U 8.2. Doel Ik 8.3. Materiaal en methoden "\h 8.k. Resultaten 15 8.5. Discussie 15 9 . E x c u r s i e s 16 9 . 1 . Baboenhol 16 9.2. Victoria en Erokobaka 16 9.3. R i j s t t e e l t in Suriname 17 9 . 3 . 1 . Wageningen 17 9 . 3 . 2 . N i c k e r i e 19 9 . 3 . 3 . D i s t r i c t e n 19 9.lu Rijstveredelingsbedrijf 20 9 . 5 . Coronie en Tijgerkreek-Vest . . . 21 10. L i t e r a t u u r 22 O v e r z i c h t t a b e l l e n en g r a f i e k e n 2k B i j l a g e t i j d s i n d e l i n g 39
1. VOORWOORD
Dit verslag geeft een overzicht van de werkzaamheden verricht tijdens de verslagperiode en van overige voor praktijk nuttige werk-zaamheden.
Het werk, hij het NUFFIC/DTH rijstziektenproject LHW-7, "bestond uit het continueren van noodzakelijke onderdelen van het programma o.a. gedurende de afwezigheid van twee maanden van de projectuitvoerder, aangevuld met enkele kleine onderzoekjes. Door de vrij korte voorbe-reidingsperiode en inverktijd van ca, drie weken verliepen de daarop-volgende maanden wellicht minder goed voor wat betreft het werk. De genoten vrijheid gedurende deze tijd was evenwel niet onplezierig.
Omdat de diverse werkzaamheden opgevat kunnen worden als aparte onderdelen zijn deze in het verslag opgenomen als afgeronde onderwerpen.
Het verblijf op het Landbouwproefstation was leerzaam en aange-naam evenals het leven in Suriname. Het feit van de onafhankelijkheid was, naast het meemaken van de daaraan voorafgaande gebeurtenissen, de meest loeiende ervaring in deze praktijktijd.
2. INLEIDING
2 . 1 . RUSTONDERZOEK IN SURINAME
Het rijstonderzoek i n Suriname beperkt zich t o t dat van de afdel i n g granen van h e t Landbouwproefstation ( d r o o g afdel a n d r i j s t ) , h e t r i j s t -v e r e d e l i n g s b e d r i j f -van de S t i c h t i n g -voor de Ontwikkeling -van de
Machinale Landbouw i n Suriname (SML) en h e t r i j s t z i e k t e n p r o j e c t LIïW-7, Het M i n i s t e r i e van Landbouw, Veeteelt en V i s s e r i j heeft een p r o j e c t opgezet om t e komen t o t een meer p r a k t i j k g e r i c h t onderzoek. In 1976 zou d i t onderzoek, dat afgestemd zal z i j n op de belangen van de kleinlandbouwers i n N i c k e r i e , kunnen s t a r t e n (ANONYMUS, 1975a).
Het r i j s t z i e k t e n p r o j e c t LHW-7 werd g e s t a r t i n 1972 en i s g e r i c h t op h e t onderzoek naar h o r i z o n t a l e r e s i s t e n t i e van gewassen tegen ziekten. Daarnaast zal de vererving van deze vorm van r e s i s t e n t i e onderzocht
worden.
2 . 2 . PYRICULARIA ORYZAE CAVARA
Momenteel i s de ' r i c e b l a s t d i s e a s e ' , veroorzaakt door de schimmel Pyriaulavia oryzae Cav. ( o r d e : Moniliales f am. : Moniliaceae) (BARNETT,
1972) in Suriname n i e t van grote b e t e k e n i s . De l a a t s t e jaren i s e r evenwel een toename geconstateerd i n de a a n t a s t i n g van de cv. P i s a r i (persoonlijke mededeling, Wageningen). Ongeveer 90$ van h e t r i j s t a r e a a l van Nickerie wordt bedekt door deze cv. (ANONYMUS, 1975c).
De schimmel P. oryzae veroorzaakt op bladeren van kiemplanten typische spoelvormige l e s i e s . Aanvankelijk zijn deze l e s i e s k l e i n en l i c h t g r o e n van k l e u r . In een l a t e r stadium worden de aangetaste
weefsels n e c r o t i s c h . Bij e r n s t i g e a a n t a s t i n g kan h e t gehele b l a d of de gehele p l a n t a f s t e r v e n .
In h e t bloeistadium van de p l a n t kan ook de b l o e n s t e e l vlak onder de pluim aangetast worden. Deze vorm noemt men "neckrot" en i s
ge-v a a r l i j k doordat de k o r r e l z e t t i n g ge-vermindert a l s de pluimen knakken (OU, 1972), maar'ook a l s de s t e l e n i n t a c t b l i j v e n (LALLMAHOMED, 1973). Andere vormen, zoals 'node b l a s t ' , ' p a n i c l e branch b l a s t ' , 'blade node b l a s t ' waarbij diverse andere delen van de planten worden a a n g e t a s t ,
worden i n d i t v e r s l a g verder achtenrege g e l a t e n (FUEUTA + ASAGA, persoon-l i j k e mededepersoon-ling).
3 . KIEKPLANTTOETSINGEN 3 . 1 . INLEIDING
Gedurende de l a a t s t e 15 j a a r z i j n over de h e l e wereld kiemplant-t o e kiemplant-t s i n g e n uikiemplant-tgevoerd volgens h e kiemplant-t ' I n kiemplant-t e r n a kiemplant-t i o n a l Uniform B l a s kiemplant-t Nurseries (IUBN)1 systeem (ANONYMUS, 1968b, ANONYMUS, 1975b).
Volgens d i t systeem worden r i j s t c u l t i v a r s u i t g e w i s s e l d en i n i e d e r l a n d g e t o e t s t op hun vatbaarheid voor de p l a a t s e l i j k e aanwezige f y s i o ' s van de schimmel.
3 . 2 . DOEL
Het doel van het IUBN is het zoeken naar cvs met een breed resis-tentiespectrum tegen de 'blast disease', d.w.z. cvs die minder gevoelig zijn voor aantasting door meerdere fysio's. Men zou hier kunnen spreken van horizontale resistentie ware het niet dat enkele belangrijke facetten hiervan door dit systeem niet ontdekt kunnen worden. Er wordt nl.
oordeeld naar lesietype terwijl juist een kwantitatieve benadering be-langrijk is (ZADOKS, 1972). Door HOFSTEDE (1975) worden ook de infectie-percentages bepaald.
Een vergelijking met de volwassenplanttoetsingen zal moeten aan-tonen of het veelal aangenomen verband tussen deze twee stadia werkelijk bestaat.
3.3. MATERIAAL EN METHODEN
Het plantnateriaal bestaat uit 125 verschillende cultivars. Deze zijn te verdelen in 33 Surinaamse cvs, 17 voor kruisingsdoeleinden gese-lecteerde cvs, 38 reeds eerder getoetste cvs en 37 nog niet getoetste cvs.
Overeenkomstig de regels van de IUBN worden deze cvs gezaeid in veldjes van 1,20 m breed en 5 tot 6 m lang, afhankelijk van het aantal cvs per nursery. Zaaischema nurseries. "I >,': ifï ! / ; j | i j l i l •jj i| ' • i 1 Î H V . -
• / / r
ft. /T\ 0,50 m 1„20 m 5 m — vatbare cvs te toetsen cvsOp i e d e r veldje of nursery staan de t e toetsen cvs tweemaal. Naast iedere cv s t a a t een vatbare cv on de i n f e c t i e d r u k t e verhogen. Deze vatbare cvs zijn Blue B e l l e , Skrivimankoti, Paquita en CO 13. Per r i j van 50 cm i s ongeveer 5 g zaad nodig, dat i s voorgekiemd i n water gedurende 2k uur. Alle n u r s e r i e s worden na 1 t o t 2 veken bemest met 50 g Anmoniumsulfaat of 25 g Ureum p e r m2 hetgeen neerkomt op + 100 kg N/ha.
Ongeveer h weken na h e t zaaien wordt waargenomen mits e r i n f e c t i e i s . Indien mogelijk wordt driemaal waargenomen met tussenpozen van een week.
Als n a t u u r l i j k e i n f e c t i e u i t b l i j f t z a l e r kunstmatig geïnfecteerd worden.
Bij de beoordeling worden 2 schalen gebruikt: êén volgens aan-t a s aan-t i n g s p e r c e n aan-t a g e (ASAGA, persoonlijke mededeling) en êên volgens l e s i e t y p e (ANONYMUS, 1965).
3.k. RESULTATEN
Voor de o v e r z i c h t e l i j k h e i d van d i t v e r s l a g z i j n in Tabel 1, b l z . 25 a l l e e n die cvs beschreven, waarvan ook h e t volwassen plantstadium i s g e t o e t s t . De c i j f e r s z i j n de hoogst gevonden waarden i n 2 of 3 n u r s e r i e s .
In Tabel 2 , b l z . 26 wordt een o v e r z i c h t gegeven van de waarne-mingen aan de k genoemde cvs i n 6 n u r s e r i e s . Daarnaast worden enkele c i j f e r s weergegeven van vroeger gedane experimenten (HOFSTEDE, 1975)•
Bij de t e e l t van de kienplanten deden zich de volgende problemen
voor. Schade werd veroorzaakt door ' k o t i k o t i ' s ' (Gryllotalpa afvioana). Deze insecten graven gangen i n de bovengrond en vreten aan h e t
onder-grondse stengeldeel waardoor de p l a n t j e s a f s t e r v e n . Twee behandelingen met lindaan (5 g HCH per nursery) gaven een goede v e r b e t e r i n g . Voor een goede verspreiding werd h e t poeder vermengd met f i j n zand. Andere i n s e c t e n , zoals ' l e a f h o p p e r s ' (familie Delphacidae) waarin o . a . Sogatodes s p p . , werden bestreden met Dipterex (5 g / l / n u r s e r y ) .
Naast Pyriculavia oryzae kwam ook veel 'brown s p o t ' (Coehliobolus miyabeanus) voor, hetgeen de waarnemingen soms moeilijk maakte.
Het u i t b l i j v e n van i n f e c t i e door onbekende oorzaken, was een probleem dat in de tweede h e l f t van de verslagperiode na veel i n o c u l a t i e s werd o p g e l o s t . H i e r b i j werd gespoten met sporensuspensies en g e -s t r o o i d met geïnfecteerd b l a d m a t e r i a a l .
Naast de n u r s e r i e s die gezaaid en beoordeeld werden in h e t kader van d i t programma werd deelgenomen aan de beoordeling van IBN n u r s e r i e s met m a t e r i a a l van h e t IBRI.
3 . 5 . DISCUSSIE
Uit Tabel 1, b l z . 25 b l i j k t dat de waarnemingen voor wat b e t r e f t de l e s i e t y p e n weinig v e r s c h i l l e n vertonen.
Tabel 2 , b l z . 26 i s bedoeld om een indruk t e k r i j g e n van de infect i e d r u k . De waarden z i j n u i infect g e z e infect i n Grafiek 1, b l z . 3 6 . De groinfecte v e r
-s c h i l l e n i n de t i j d ' w e r d e n door HOFSTEDE (1975) n i e t gevonden; enkele waarnemingen staan i n Tabel 2 , b l z . 2 6 .
Als voornaamste oorzaak voor de geringe v e r s c h i l l e n tussen de cvs enerzijds en de grote v e r s c h i l l e n i n de t i j d anderzijds kan worden
genoemd de verwarring van aantastingen door Pyricularia oryzae met andere. De k o r t e inwerkperiode i s h i e r w e l l i c h t debet aan.
h. VOLWASSEN PLANTTOETSINGEN U.1. DOEL
Het doel van de volwassen p l a n t t o e t s i n g e n i s :
a) de beoordeling van een a a n t a l cvs op hun r e s i s t e n t i e of vatbaarheid voor Pyricularia oryzae ( U . 3 . 1 ) ;
b) h e t opsporen van s p o r u l a t i e v e r s c h i l l e n tussen de gebruikte i s o l a t e n en f y s i o ' s (1+.3.2);
c) h e t leggen van een verband met r e s i s t e n t i e of vatbaarheid i n h e t kiemplantstadium ( U . 3 . 3 ) .
k.2. MATERIAAL EK METHODEN
Het p l a a t m a t e r i a a l voor de volwassen p l a n t t o e t s i n g e n bestond u i t 5^ c v s . Hiervan waren 17 cvs reeds g e s e l e c t e e r d voor kruisingsdoeleinden t e r w i j l de overige 37 cvs g e t o e t s t werden om vooral r e s i s t e n t e cvs t e vinden. Het b e t r o f n l . m a t e r i a a l afkomstig u i t h e t b u i t e n l a n d .
De volwassen planten worden op h e t veld geïnocijleerd met een i n j e c t i e -e p u i t vlak ond-er d-e l a a g s t -e knoop van d-e pluim. P-er s t -e -e l wordt ong-ev-e-er l ml van een sporeneuspensie ingespoten (de b e r e i d i n g van deze sporen-suspensie wordt behandeld onder 7»2.2).
De behandelde s t e l e n worden gemerkt met een stukje afplakband. Per cv worden, indien beschikbaar, 50 s t e l e n behandeld welke b i j de behandeling ongeveer h e t stadium 65 overeenkomstig de schaal van ZADOKS
(197*0 b e r e i k t hebben.
ÎTa 5 dagen worden de behandelde s t e l e n van h e t veld gehaald en op h e t laboratorium ingekort t o t een l e n g t e van 5 cm, met 1 cm boven en h cm onder de l a a g s t e knoop van de pluira.
De s t e l e n worden oppervlakkig ontsmet met natriumhypochloriet (0,25£ a c t i e f chloor) waarna ze k w a r t i e r l a n g gespoeld worden onder stromend water.
De s t e l e n worden vervolgene in P e t r i s c h a l e n op o b j e c t g l a a s j e s ge-legd waaronder vochtig f i l t r e e r p a p i e r l i g t . De schalen worden gedurende 7 dogen bewaard b i j kamertemperatuur (23°C ' s nachts t o t 33°C overdag). Gedurende deze periode worden e r i e d e r e dag sporulatiewaarneraingen v e r -r i c h t . Hie-rtoe wo-rden pe-r g-roep van 10 s t e l e n de spo-rule-rende exempla-ren met h e t b i n o c u l a i r uitgezocht en verzameld in een t a b l e t t e n b u i s j e . H i e r b i j wordt h e t irifeetiepercentag« bepaald.
Na toevoeging van 2 ml gedemineraliseerd w a t e r , b i j gebrek aan
aqua d e s t , wordt de sporendichtheid bepaald met een haemocytometer onder de microscoop b i j een vergroting van 80x. Na de c p o r u l a t i e b e p a l i n g werden de s t e l e n afgespoeld on achtergebleven sporen t e verwijderen. Na drogen aan de l u c h t op f i l t r e e r p a p i e r worden ze weer in de b u i s j e s weggelegd.
Van een a a n t a l cvs wordt de d i k t e van de s t e l e n bepaald eventueel t e r c o r r e c t i e ven een mogelijke invloed op de s p o r u l a t i e .
De t o e t s i n g wordt uitgevoerd met 2 veel i n Suriname voorkomende f y s i o ' s van de schimmel. Dit zijn de f y s i o ' s IE-1 en ID-13 (ANONYMUS, 1968a).
U . 3 . RESULTATEN
U . 3 . 1 . R e s i s t e n t i e
In Tabel 3 , b l z . 27 z i j n de waarnemingen weergegeven van de g e t o e t s t e c v s . Vooral door gebrek aan inoculum konden n i e t a l l e cvs worden g e t o e t s t . In t o t a a l werden ruim 2500 i n o c u l a t i e s gemaakt.
De kolom s p o r u l a t i e van Tabel 3 geeft de gemiddelden van maximaal 5 groepen van i e d e r maximaal 10 necks. Per groep van max. 10 necks i s de s p o r u l a t i e per neck "berekend; per groep i s de s p o r u l a t i e gecumuleerd over 7 dagen. Absolute a a n t a l l e n sporen v e r k r i j g t men door deze c i j f e r s t e vermenigvuldigen met een f a c t o r 7812,2.
U . 3 . 2 . S p o r u l a t i e v e r s c h i l l e n
Tabel ht "biz. 28 geeft een overzicht van de r e s u l t a t e n van enkele volwassen p l a n t t o e t s i n g e n (cv. Skrivimankoti) met v e r s c h i l l e n d e i s o l a t e n . De i s o l a t e n 7309 en 7339 ( 2 x ) , 7508 en 7509, 7510 en 7512 zijn telkens
op één datum g e t o e t s t .
De c i j f e r s i n de kolom s p o r u l a t i e geven de r e l a t i e v e cumulatieve s p o r u l a t i e per s t e e l over 7 dagen weer.
^ . 3 . 3 . C o r r e l a t i e k i e m p l a n t t o e t s i n g en v o l w a s s e n p l a n t t o e t s i n g
De in Tabel 1, b l z . 25 en Tabel 3 , b l z . 27 gegeven r e s u l t a t e n van r e s p . kiemplanttoetsingen en volwassen p l a n t t o e t s i n g e n worden vergeleken met e l k a a r in Tabel 6 , b l z . 30. Deze c i j f e r s worden in Grafiek 2 , b l z .
37 i n beeld gebracht.
4 . 3 . 1 + . C o r r e l a t i e s t e e l d i k t e en a a n t a s t i n g
Tabel 3 , b l z . 27 geeft een overzicht van een a a n t a l cvs waarvan n a a s t de s p o r u l a t i e s ook de s t e e l d i k t e bepaald i s . In Grafiek 3 , b l z . 38 vorden deze c i j f e r s in beeld gebracht.
h.k. BEREKENINGEN U . U . 1 . R e s i s t e n t i e
Van a l l e volwassen p l a n t t o e t s i n g e n z i j n de gegevens dusdanig ver-werkt dat ze d i r e c t voor h e t p r o j e c t gebruikt kunnen worden. Het voert
t e ver om deze berekeningen (standaardafwijkingen en variatiecoè*fficiê*nten) h i e r t e geven.
k.k.2. S p o r u l a t i e v e r s c h i l l e n
De op één dag g e t o e t s t e cvs kunnen s t a t i s t i s c h met e l k a a r worden vergeleken. De ANOVA-tabellen z i j n gegeven i n Tabel 5 , b l z . 2 9 .
h.U.3. C o r r e l a t i e s t e e l d i k t e en a a n t a s t i n g
Van de gegevens u i t Tabel 3 , b l z . 2 7 , i s de r e n g c o r r e l a t i e -ccê'fficiënt berekend:
i t . 5 . DISCUSSIE
U . 5 . 1 . R e s i s t e n t i e
Het zoeken naar nieuwe r e s i s t e n t e cvs t . b . v . h e t kruisingsprogramma heeft geen p o s i t i e f r e s u l t a a t gehad. H i e r b i j moet vermeld worden dat 17 cvs o n g e t o e t s t zijn gebleven, doordat ze t e g e l i j k n e t andere cvs bloeiden. Deze cvs vorden momenteel g e t o e t s t .
U . 5 . 2 . S p o r u l a t i e v e r s c h i l l e n
Uit de AN0VA-tabellen, Tabel 5 , b l z . 2 9 , b l i j k t dat b i j een over-schrijdingskans van ,05 alleen tussen de i s o l a t e n 7309 en 7339 op de cv "V" een s i g n i f i c a n t v e r s c h i l b e s t a a t :
F-waarde • 19,62 en P (F J > 1'+ ,69) = ,005.
^ . 5 . 3 . C o r r e l a t i e k i e m p l a n t t o e t s i n g en v o l w a s s e n p l a n t t o e t s i n g
Uit Grafiek 2 , b l z . 37 b l i j k t dat e r geen c o r r e l a t i e tussen kiem-p l a n t t o e t s i n g en volwassen kiem-p l a n t t o e t s i n g b e s t a a t of dat e r getwijfeld moet worden aan de j u i s t h e i d van de waarnemingen.
In d i t geval wordt gedacht aan h e t l a a t s t e omdat m.n. de waar-nemingen aan de kiemplanten onbetrouwbaar zijn ( z i e 3.5» b l z . 7)»
k.5.k. C o r r e l a t i e s t e e l d i k t e en a a n t a s t i n g
De c o r r e l a t i e c o ë f f i c i ë n t van - 0 , 2 i s l a g e r dan verwacht zou kunnen worden. Een dikke s t e e l kan t h e o r e t i s c h neer sporen 'dragen' dan een
dunne.
Uit deze gegevens zou men kunnen afleiden dat e r geen c o r r e c t i e van de sporulatiegegevens nodig i s .
5 . FYSIODETERMINATIE
5 . 1 . DOEL
Het doel van de fysiotoetsingen is het bepalen van de fysiosamen-stelling van isolaten van de schimmel Pyrteularia orysae Cav.
5 . 2 . MATERIAAL EN METHODE-I
Voor h e t b e p a l e n van de f y s i o s a n e n s t e l l i n g van de i s o l a t e n i s g e b r u i k gemaakt van een methode d i e o v e r de h e l e w e r e l d wordt t o e g e p a s t
(ANONYMUS, 1 9 6 3 a ) . H i e r b i j w o r d t een a c h t t a l r i j s t c u l t i v a r s g e t o e t s t i n h e t kiem-p l a n t s t a d i u m okiem-p hun g e v o e l i g h e i d voor de d i v e r s e i s o l a t e n . De b e d o e l d e c u l t i v e r s z i j n : I I I I I I IV - Raminad S t r . 3 - Z e n i t h - NP-125 - Us en V VI VII V I I I — Dular - Kanto 51 - Sha t i a o - t s a o (S) - Caloro
Ter controle van h e t slagen van de i n f e c t i e worden deze rassen aangevuld n e t 2 in Surinane vatbare rassen Blue Belle en S k r i v i n a n k o t i . De c u l t i v a r s vorden gezaaid in bakken van 25x25x10 cm, die gevuld vorden met zandige grond. Per r i j t j e van 10 cm i s ongeveer 1 g zaad nodig.
De bakken staan t i j d e n s de opkweek in de open l u c h t en kunnen t i j d e n s zware regenval onder een afdak gereden worden. Ka een week wordt bemest met 5 g amraoniumsulfaat of 2,5 g ureum per bak. Wanneer h e t nodig i s wordt gespoten met d i p t e r e x tegen i n s e c t e n v r a a t (5 ml 0,3$ o p l . p e r b a k ) . Na 1U—21 dagen zijn de p l a n t j e s groot genoeg om gebruikt t e worden.
Aan schimmelmateriaal i s een groot a a n t a l i s o l a t e n voorhanden welke zoveel mogelijk g e t o e t s t dienen t e worden. De i s o l a t e n zijn geen monospore i s o l a t e n .
De planten worden op h e t laboratorium geïnoculeerd (zie 7.2.2 en zie b l z . 15). Om de sporen goed t e l a t e n kiemen worden de bakken in vochtige p l a s t i c zakken g e p l a a t s t en een nacht in een koele ruimte (20-23°C) gezet zodat dauw wordt gevormd.
De volgende dag worden de bakken b u i t e n onder een afdek g e p l a a t s t onder een r e k , n e t kaasdoek, dat regelmatig n a t gehouden wordt, en p l a s t i c .
Na ongeveer een week kan de e e r s t e waarneming gedaan worden. Er wordt beoordeeld naar l e s i e t y p e (ANONYMUS, 1965) en wel 2 t o t 3 keer met tussenpozen van een week. Per i s o l a a t worden zoveel mogelijk 2 herhalingen in de t i j d met telkens 3 herhalingen per keer beoordeeld.
5 . 3 . RESULTATEN
De gebruikte i s o l a t e n worden beschreven in Tabel 7t h l z . 31 tezamen met de gevonden l e s i e t y p e n op de 8 t o e t s r a s s e n .
De kweek van de p l a n t j e s v e r l i e p moeizaam. Als de p l a n t j e s b i j n a gebruikt konden worden s t i e r v e n vaak meerdere af. Het v e r s c h i j n s e l was t e herkennen aan de bruin verkleurde bladeren die gemakkelijk u i t
de grond getrokken konden worden. Aanvankelijk werd gedacht aan ver-z i l t i n g en/of verbranding. Daarom werden de p l a n t j e s aan h e t einde van de verslagperiode opgekweekt in n a t t e r i j s t v o r m . Verder i s de t o e d i e -ning van ureum een t i j d lang achterwege gebleven omdat gedacht werd aan fosfaatgebrek b i j ruine N bemesting. Een experiment met grond van Coebiti l i e p op n i e t s u i t . Ook de verzorging van de p l a n t j e s (water geven en onder het afdak r i j d e n ) l i e t vaak t e wensen over.
5.H. DISCUSSIE
Uit de gegevens van Tabel 7 , b l z . 31 kunnen de volgende i s o l a t e n worden gedetermineerd (ANONYMUS, 1968a).
I s o l a a t Fysio 7309, 7M0, 7IH7, 750U, (7509), (7508) IB-1
7339, 7513 ID-13
7510 IC-22 Uit waarnemingen van HOFSTEDE (1975) bleek a l d a t de Surinaamse
i s o l a t e n v e e l a l t o t 2 f y s i o ' s gerekend kunnen worden, n l . IB-1 en ID-13. Fanneer we aannemen dat i s o l a t e n , die t o t hetzelfde fysio behoren, i d e n t i e k zijn kan b i j de t o e t s i n g van r i j s t c v s volstaan worden met êên i s o l a a t u i t i e d e r van deze twee fysiogroepen.
6 . KRUISINCSPROGRAMMA
6 . 1 . INLEIDING EN DOEL
Het r i j s t z i e k t e n p r o j e c t LHW-7 omvat n a a s t een planteziektenkundig onderzoek (het ontwikkelen van een bruikbare toetsingsmethode van
planten op r e s i s t e n t i e tegen ziekten) een genetisch veredelingsprogramma. Het doel hiervan i s t e komen t o t een analyse van de r e s i s t e n t e v e r e r
-ving.
Gedurende de e e r s t e jaren van h e t p r o j e c t zijn u i t een groot a a n t a l cvs de kruisingsouders geselecteerd aan de hand van waarnemingen volgens de k i e n p l a n t - en volvessenplanttoetsingen. H i e r b i j verd
onder-scheid gemaakt tussen r e s i s t e n t e , p a r t i e e l r e s i s t e n t e en vatbare cvs. Daarnaast verden ook de overige eigenschappen van de cvs zoals p l a n t t y p e , k o r r e l g r o o t t e e t c . bekeken.
6 . 2 . MATERIAAL EN METHODEN
Het p l a n t m a t e r i a a l b e s t a a t u i t 16 cvs welke wekelijks z i j n u i t g e -zaaid ook t i j d e n s de afwezigheid van de p r o j e c t u i t v o e r d e r . De cvs worden gezaaid in bakken en op de nursery en na 3 weken u i t g e p l a n t waar-na regelmatig wordt ingeboet. Behalve i n de Cultuurtuin stond e r ook een
s e r i e b i j het CELOS omdat de watervoorziening daar meestal b e t e r i s . Voor h e t kruisen i s gebruik gemaakt van de volgende techniek
(TEN HAVE, 1967). Om de bloemetjes t e emasculeren worden pluimen gekozen die b i j n a gaan b l o e i e n . Het bloeiende en h e t t e jonge deel van de pluim wordt verwijderd. Van een v i j f t i g t a l bloemetjes wordt telkens h e t bovenste
deel afgeknipt. De helmhokjes l a t e n zich dan eenvoudig verwijderen met behulp van een vacuumpomp en een p a s t e u r p i p e t . De pluim wordt gemerkt en
afgedekt n e t een papieren zakje. Dit werk moet ' s ochtends voor 9 uur gebeuren omdat de planten l a t e r gaan b l o e i e n .
Voor h e t bestuiven worden pluimen in een v e r l i c h t e , afgesloten ruimte g e p l a a t s t om voor een optimaal b l o e i m i l i e u t e zorgen. De pluimen worden boven de geëmasculeerde bloemetjes leeggeschud.
Ter controle worden regelmatig geëmasculeerde pluimen n i e t b e -stoven. Na een week wordt h e t a a n t a l zaden per k r u i s i n g (d.w.z. per pluim) genoteerd. Gedurende de a f r i j p i n g staan de planten i n een open kas onder een afdak. Overzicht kruisingsouders Resistente cvs P a r t i e e l r e s i s -t e n -t e cvs Vatbare cvs 7305O "N" 73075 IR 15^-181-1-1 73093 IR 15J+2-30-2-U 73103 IR 830-1+7-2-1-2 . 7^070 IR 930-2xIR 822-1+32 73OO7 Washabo 73013 Apura 730I+U Guatnkka 73073 IR Il+irwi28-1-2-3 73120 Colombia-1 7I+O63 RP 176-2 7I+O66 Ciwini 73013 Aponi 73017 Boeweni 73127 Dissi Hatif 7311+0 Taiwan 3
6 . 3 . RESULTATEN EN DISCUSSIE
Per 1 oktober waren door ondergetekende &k kruisingen genaakt e x c l u s i e f de controles (30 i n t o t a a l ) . Na die t i j d zijn nog eens 32 kruisingen en 20 controles genaakt, welke in de "berekeningen n i e t
zijn opgenomen.
Het gemiddelde slagingspercentage was 16 met a l s minimum 0% en a l s maximum 50$. Ook de controles bevatten regelmatig zaden. Het maximum h i e r b i j was 30$, h e t gemiddelde 6%. Deze waarden v e r s c h i l l e n n i e t noemenswaardig ven de gemiddelden van a l l e deelnemers ("\5% i n de kruisingen en 65 i n de c o n t r o l e s ) .
Voor h e t l&Ge slagingspercentage zijn diverse oorzaken t e geven. De persoon in kwestie noet erg nauwkeurig werken. Verder i s h e t s t u i f -meel vaak een beperkende f a c t o r , omdat de vaderpluinen ondanks a l l e voorzorgen soms s l e c h t b l o e i e n .
Daarbij komt nog h e t f e i t dat sommige cvs zich s l e c h t l a t e n gebruiken als moeder, (Apani, Guatakka en Columbia-1 ) , dan wel a l s vader (minder goed z i j n : Aponi en Dissi H a t i f ) .
7 . ISOLATIE, INSTANDHOUDING EN GEBRUIK VAN DE SCHIMMEL
7 . 1 . DOEL
De schimmel (Pyricularia oryzae Cav.) wordt g e ï s o l e e r d en v e r -volgens in stand gehouden om deze t e toetsen op de waardplant
(Oryzae safrtva L. ) .
7 . 2 . MATERIAAL EN METHODEN
7 . 2 . 1 . I s o l a t i e en i n s t a n d h o u d i n g
Voor h e t i s o l e r e n van de schimmel wordt geïnfecteerd p l a n t -m a t e r i a a l g e b r u i k t , afko-mstig u i t diverse delen van Surina-me ( z i e
Tabel 7 , b l z . 3 1 ) . • Het b l a d of s t e n g e l m a t e r i a a l wordt u i t g e l e g d i n P e t r i s c h a l e n met vochtig f i l t r e e r p a p i e r en gedurende ê"ê*n of meer dagen weggezet b i j een temperatuur die v a r i e e r t van 23-33°C. Daarna kunnen de gevormde sporen m.b.v. een entnaald op een voedingsbodem worden overgebracht. Het b e t r e f t h i e r t e l k e n s géén monosporecultures.
De gebruikte voedingsbodems z i j n :
Misato's medium (10 g zetmeel, 2 g g i s t , 15 g agar, 1 l i t e r w a t e r ) . R i j s t s l i j p s e l a g a r (20 g r i j s t s l i j p s e l , 17 g agar, 1 l i t e r w a t e r ) . Havermoutagar (50 g havermeel, 10 g agar, 1 l i t e r w a t e r ) .
Voor het s t e r i e l e werk werd gebruik gemaakt van een e n t k a s t waarin een g e f i l t e r d e luchtstroom v e r o n t r e i n i g i n g tegengaat.
7 . 2 . 2 . I n o c u l a t i e
Na ongeveer 10 dagen zijn de erlenmeyers volgegroeid met mycelium dat b e g i n t t e sporuleren. Voor h e t maken van een sporensuspensie wordt
10 ml gedemineraliseerd water i n de erlenmeyers g e p i p e t t e e r d . De sporen worden met een entnaald losgekrabd, waarna de oplossing gezeefd wordt door kaasdoek. Na h e t bepalen van de concentratie met haemocytometer wordt de oplossing verdund t o t ze ongeveer 0,5x10^ sporen per ml b e v a t .
Bij de i n o c u l a t i e van kiemplanten wordt de sporensuspensie over de p l a n t j e s gespoten n e t een v i l b i s s - s p u i t (+ 25 n i per "bak). De
volwassen planten worden geïnoculeerd door de suspensie n . b . v . een i n j e c t i e n a a l d i n de stengel t e spuiten (ç n i per s t e n g e l ) . Na iedere i n o c u l a t i e wordt de volgende dag de sporenkieming gecontroleerd.
7 . 3 . RESULTATEN EN DISCUSSIE
Het i s o l e r e n van sporen van jonge i s o l a t e n gaf weinig problenen. Oudere i s o l a t e n , d i e gedroogd worden "bewaard, sporuleerden vrijwel n i e t . I s o l a t i e vanaf in d i e p v r i e s bewaarde s t e l e n l u k t e l a t e r wel.
8 . BESPUITINGSPBOEF
8 . 1 . INLEID BIG
De proef werd uitgevoerd op het r i j s t b e d r i j f J a r i k a b a I I + 20 kn ten westen van Paramaribo. Tot voor Is j a a r stonden op d i t t e r r e i n nog bacoven hetgeen aan de toestand van de grond nog t e zien i s .
De ruggen waar vroeger de bacoven op stonden zijn in de trenzen geschoven on h e t t e r r e i n geschikt t e naken voor r i j s t t e e l t . Het gewas vertoont nu op de p l a a t s van de trenzen een b e t e r e groei (de planten zijn groener van k l e u r , b e t e r u i t g e s t o e i d en ongeveer 15 en l a n g e r ) .
De b e l a n g r i j k s t e reden on geen bacoven neer t e planten was de slechte doorlatendheid van de grond waardoor 'Yellow iaat' ontstond (vergeling van bladeren en scheuten gevolgd door a f s t e r v i n g ) .
Eet b e d r i j f i s i n handen van de Surinaanse overheid middels de N.V. Surland. In 1973 werd de e e r s t e r i j s t ingezaaid.
8 . 2 . DOEL
On een indruk t e krijgen ven het e f f e c t van enkele b e s t r i j d i n g s -middelen t e veten Antracol (Mezinet) en Benonyl tegen h e t optreden van
' n e c k - r o t ' werd een bespuitingsproef u i t g e v o e r d .
8 . 3 . MATERIAAL Eli METHODEN
Op de p e r c e l e n , waar de proef werd u i t g e v o e r d , stond de cv
Apani. Van de bestrijdingsmiddelen werd de voorgeschreven hoeveelheid g e b r u i k t . Voor Anthracol was d i t 3 kg/ha (per veldje van 10,8 g) en voor Benonyl 1,5 kg/ha (5,1+ g per v e l d j e ) . In beide gevallen werden de stoffen opgelost in 3,6 l i t e r water.
De proef i s opgezet a l s een gewarde blokkenproef n e t 3 behande-lingen (Anthracol, Benonyl, Controle) en 3 herhabehande-lingen. De veldjes meten 6x6 n e t e r en grenzen aan elkaar en liggen tussen de oude trenzen.
De bespuitingen worden vanaf de b l o e i wekelijks uitgevoerd n . b . v . een r u g s p u i t . Tijdens i e d e r e behandeling worden u i t de controle veldjes 50 pluimen geplukt t e r beoordeling van de i n f e c t i e . Bij het a f s l u i t e n van de proef worden u i t a l l e veldjes 100 pluimen geplukt waarvan de opbrengst en het i n f e c t i e p e r c e n t ^ e bepaald worden.
8.U. RESULTATEN
In het volgende overzicht is het verloop van de infectie in de controleveldjes weergegeven. De aantastingspercentages zijn "bepaald aan 3 x 50 pluimen. De groeistadia worden gegeven volgens de schaal
van ZADOKS (197*0.
Ter vergelijking zijn ook in overrijpe percelen (_+ 3 weken na oogstrijpheid) waarnemingen gedaan.
Datum Aantastingspercentage Groeistadia
75.09.05 10,1 63 75.09.11 11,1 75 75.09.18 9,0 85 75.09.25 30,0 90 75.10.02 36,0 92 overrijp gewas: 75.10.02 82,0 9^
In Tabel 8, blz. 32 zijn de eindresultaten gegeven van de be-spuitingsproef. De eerste kolom geeft de opbrengst in grammen van 100 pluimen. De tweede kolom vermeldt de infectiepercentages van dezelfde
100 pluimen. Tabel 10, blz. 3h geeft een overzicht van de
infectie-percentages van gebroken stelen (mogelijke oorzaken: volgens, neck-rot' en/of overrijpheid) en niet gebroken stelen. In elk perceel werden
aselect 100 pluimen geplukt. 8.5. DISCUSSIE
Uit h e t o v e r z i c h t van 8.U b l i j k t d a t . b i j h e t af rijpen van h e t gewas de i n f e c t i e s t e r k toeneemt. Dit i s vooral b e l a n g r i j k b i j h e t o v e r r i j p worden. In d i t geval kon h e t gewas n i e t geoogst worden wegens een n i e t werkende padidroger.
Uit Tabel 10, b l z . 3*+ b l i j k t dat in h e t r i j p e gewas de gebroken pluimen hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt worden door ' n e c k - r o t ' . B i j h e t o v e r r i j p e gewas z i j n ook andere oorzaken, zoals vogels en over-r i j p h e i d aanwezig.
Het e f f e c t van de bespuitingen op de i n f e c t i e p e r c e n t a g e s b l i j k t u i t Tabel 8, b l z . 32 en Tabel 9 , b l z . 33. .Zowel b i j de behandeling met Anthracol a l s die met Benomyl i s h e t v e r s c h i l b i j een onbetrouwbaarheid van ,05 met de controle s i g n i f i c a n t ( r e s p . F = ^9,67 e n ' F = 89,50;
P (F j[ > 31,33) = 0,005) (SNEDEC0R & COCHRAN, 1971). De opbrengsten liggen i n h e t geval van Anthracol steeds hoger dan de c o n t r o l e . Evenals de r e s u l t a t e n gevonden b i j Benomyl zijn ze e c h t e r n i e t s i g n i f i c a n t door de grote v e r s c h i l l e n tussen de blokken ( r e s p . F-waarden: 2,16 en 1,11; P ( F J > 1,81) = 0 , 2 5 .
De r e s u l t a t e n van de proef z i j n bevredigend voor wat b e t r e f t de d o e l s t e l l i n g ; voor meer betrouwbare opbrengstci j f e r s zou de opzet ge-wijzigd moeten worden. Bij een h e r h a l i n g op J a r i k a b a I I zou de proef
meer herhalingen moeten bevatten zodat ook de oude trenzen zijn opgenomen. N.B. Alleen een deel van de u i t v o e r i n g en de verwerking van de r e s u l t a t e n van deze proef werden door ondergetekende v e r r i c h t .
9 . EXCURSIES
Omdat e r in de p r a k t i j k p e r i o d e weinig studenten in Suriname waren was h e t a a n t a l excursies gering. Gedurende een weekend werd een bezoek gebracht aan de stranden b i j Galibi waar ' s nachts zeeschildpadden aan land konen on eieren t e leggen.
9 . 1 . BABOENHOL
Ongeveer 10 j a a r geleden werd h e t p r o e f b e d r i j f Baboenhol g e s t i c h t door de S t i c h t i n g Experimentele Landbouwbedrijven i n Surinams. Het doel ven h e t b e d r i j f was h e t experimenteren met de c i t r u s t e e l t op grote s c h a a l . In de loop van de t i j d zijn de opbrengsten gedaald. De oorzaak hiervan i s n i e t geheel d u i d e l i j k .
De l a a t s t e t i j d heeft nen veel l a s t vooral b i j Rangpurlime onderstam var, ' b l i g h t ' waarbij gedacht wordt aan een voedingsgebrek of - v e r g i f t i g i n g (aluminium) dan wel kliraaatsinvloeden. Luchtfoto's tonen aan d a t m.n. op de b i j de ontginning opgeworpen r i l l e n de bonen goed groeien t e r w i j l ze tussen de r i l l e n minder goed b i j s t a a n .
De oude onderstan 'zure orange' houdt zich op Baboenhol goed. De n i e t zo lang geleden geselecteerde onderstammen zoals ' C l e o p a t r a ' en
'Rough Lemon' gaan a c h t e r u i t o . a . door de ' k r i n g e t j e s z i e k t e ' Pellicrularia filamentoea en v o e t r o t a a n t a s t i n g (Phytophthora s p . ) .
Kaast h e t c i t r u s b e d r i j f i s nen begonnen met de opzet van een s l a c h t -veebedrijf. De enkele t i e n t a l l e n stuks vee, n i . zwartbont en zeeboes, lopen vooralsnog tussen de citrusbomen. Enkele t i e n t a l l e n hectaren bos zijn ontgonnen en omheind voor gebruik a l s weide.
9 . 2 . VICTORIA EN BR0K0BAKA
In 1969 werd de Landbouwnaatschappij V i c t o r i a N.V. o p g e r i c h t . Onge-veer l van de aandelen i s i n handen van de EVA t e r w i j l deze maatschappij ook b e l a s t i s met de d i r e c t i e . De overige aandelen zijn i n b e z i t van h e t Gouvernement en de Nederlandse p a r t i c i p a t i e m a a t s c h a p p i j voer Suriname N.V.
Momenteel i s ongeveer 1£00 ha b e p l a n t met oliepalm (Elaeie guinensis) t e r w i j l nogeens -H00 ha wordt ontgonnen t . b . v . de ' s m a l l g r o v e r s ' . Deze
aanplant hoopt men t . z . t . onder k l e i n e boeren t e verdelen. Deze boeren zullen de aanplant en de oogst verzorgen en de trossen afleveren aan de fabriek van V i c t o r i a .
De produktie i s momenteel ca. 2,5 ton o l i e / h a / j a a r . Men verwacht deze op t e kunnen voeren t o t h ton o l i e / h a / j a a r .
De t r o s s e n irarden met de houwer geoogst en n e t de auto vervoerd naar de f a b r i e k . Voor de verwerking worden de trossen g e s t e r i l i s e e r d door stoom. H i e r b i j konen de p i t t e n l o s in de t r o s t e z i t t e n zodat h e t dorsen
ge-makkelijker g a a t . De vrachten worden t o t een b r e i gemalen en vervolgens geperst b i j een druk van 300 atm. De achterblijvende perskoek d i e n t a l s b r a n d s t o f , waarmee de brandstofbehoefte van de fabriek g e d e e l t e l i j k gedekt kan worden. Met centrifuges wordt 'de ruwe o l i e gezuiverd om vervolgens per
schip t e worden afgevoerd.
Er zijn plannen on t e komen t o t de opzet van een eigen r a f f i n a d e r i j en een k e r n o l i e - e x t r a c t i e f a b r i e k . Dit l a u t s t e e c h t e r pas a l s h e t a r e a a l u i t g e b r e i d i s t o t minimaal 5000 ha.
De proeftuin Brokobaka van h e t Landbouwproefstation werd k o r t bezocht. De o l i e p a l n a a n p l a n t welke heeft ingediend a l s proefaanplant had t o t
9 . 3 . RIJSTTEELT IN SURINAME
9 . 3 . 1 •. W a g e n i n g e n
Gedurende enkele dagen werd een bezoek gebracht aan h e t r i j s t -d i s t r i c t van Suriname. Het r i j s t a r e a a l be-draagt + 35.000 ha. Kiervan i s + 9000 ha gelegen i n de Wageningen polder, r i t r i j s t a r e a a l wordt beheerd door de S t i c h t i n g voor de Ontwikkeling van de Machinale Landbouw in Suriname d i e werd opgericht in 19^9.
Het doel van de S t i c h t i n g i s nog steeds h e t verstevigen van de Surinaamse economie door de export van r i j s t .
Naast h e t r i j s t a r e a a l van 9000 ha omvat de S t i c h t i n g een veeweide van 1600 ha t e r w i j l druk gewerkt wordt aan een nieuwe ontginning van
1000 ha eveneens voor de t e e l t van r i j s t .
De S t i c h t i n g i s opgebouwd u i t diverse z e l f s t a n d i g werkende b e -drijven zoals h e t r i j s t ( v e r w e r k i n g s ) b e d r i j f , 6 landbouwbe-drijven, een zaaizaadbedrijf, technische d i e n s t maar ook i n s t e l l i n g e n voor gezondheids-zorg en onderwijs. In t o t a a l z i j n ongeveer 800 personen b i j de S t i c h t i n g werkzaam.
Bezoek pompgemaal en k e t e l h u i s (Technische Dienst)
De gehele polder van Wageningen wordt van water voorzien door êên gemaal. In d i t gemaal zorgen 3 e l e k t r i s c h aangedreven schroefpompen voor een niveauverschil van maximaal 2 meter tussen h e t aan- en afvoerkanaal, gemeten b i j h e t gemaal. Het water i s afkomstig u i t de N i c k e r i e r i v i e r . De pompen werken v o l l e d i g onafhankelijk van e l k a a r en kunnen zowel i n - a l s uitmalen. Bij l a g e r i v i e r w a t e r s t a n d kan men
spuien.
In h e t pas geleden gebouwde k e t e l h u i s wordt h e t kaf, dat vroeger en nu nog vaak in de openlucht werd verbrand, in 2 ovens verbrand om
daarmee d.m.v. een stroomturbine e l e k t r i c i t e i t op t e wekken. Het b e t r e f t h i e r nog een experiment maar op deze wijze i s reeds in 25$ van de t o t a l e energiebehoefte van h e t r i j s t b e d r i j f en h e t pompgemaal voorzien. Bij de verbranding van 3 kg kaf komt evenveel energie v r i j a l s b i j de
ver-branding van 1 l i t e r d i e s e l o l i e . Door h e t r i j s t b e d r i j f wordt voldoende kaf geproduceerd om h e t k e t e l h u i s continu t e l a t e n d r a a i e n .
Bezoek aan de polder
De gelukkige omstandigheid deed zich voor dat op één dag a l l e f a c e t t e n van de r i j s t t e e l t konden worden bekeken.
Het zaaien gebeurt fs ochtends wanneer e r nog weinig wind i s met
v l i e g t u i g e n van de p a r t i c u l i e r e onderneming Surinam Sky Farmers. Het gebruikte zaad i s afkomstig van h e t zaadvermeerderingsbedrijf en wordt gedurende 2k uur voorgekiemd in water. Per ha z a a i t men 80-120 kg. Per vlucht kunnen 5-1 ha worden gezaaid. De p i l o t e n o r i ë n t e r e n zich op vlaggen welke door arbeiders v e r p l a a t s t worden. Vanuit de l u c h t was
zichtbaar dat een a a n t a l percelen enkele weken terug gezaaid waren.
Doordat e r i n de Wageningenpolder aanmerkelijk n e e r s l a g v e r s c h i l l e n zijn kon zowel droge a l s n a t t e grondbewerking worden gezien.
De droge bewerking b e s t a a t u i t twee t o t d r i e keer ploegen, waarna h e t land geëgaliseerd wordt.
De n a t t e bewerking wordt uitgevoerd door rupstrekkers die zgn. ' b r u s h c u t t e r s ' voortslepen. Dit z i j n zware r o l l e n met messen erop. In beide gevallen gaat h e t erom de na h e t branden achtergebleven s t r o -r e s t e n en stoppels in de g-rond t e we-rken. î-îen geeft de voo-rkeu-r aan de droge bewerking omdat in h e t andere geval door h e t r o t t i n g s p r o c e s een zuurmilieu o n t s t a a t .
Het oogsten gebeurt met maaidorsers, die voorzien z i j n van r u p s -banden om h e t wegzakken i n de grond t e voorkomen. De padi wordt met
t r e k k e r s naar de i r r i g a t i e k a n a l e n vervoerd waar ze i n boten wordt g e s t o r t .
Bezoek r i j s t b e d r i j f
De geoogste padi wordt met vaartuigen v i a de wateraanvoerkanalen naar h e t r i j s t b e d r i j f vervoerd. Hier wordt de padi opgezogen en
t i j d e l i j k opgeslagen.
Vervolgens wordt de padi i n 3 fasen gedroogd t o t een vochtgehalte van "\k%. Daartoe wordt verwarmde l u c h t (+ 50°C) door de padi opgeblazen. Ket drogen moet g e l e i d e l i j k gebeuren om ' c r a c k ' t e voorkomen. 'Crack' i s h e t ontstaan van scheuren in de k o r r e l a l s gevolg van vochtver-s c h i l l e n .
De gedroogde padi moet gedurende ongeveer 2 weken worden bewaard voordat ze gepeld kan worden i . v . m . h e t optreden van ' c r a c k ' . Voor h e t p e l l e n wordt gebruik gemaakt van 2 typen pelmachines. De oude machines hebben 2 h o r i z o n t a a l liggende stenen van amaryl. Door de ronddraaiende beweging van de bovenste steen worden de k o r r e l s d i e i n h e t midden daar-van worden toegevoerd, naar b u i t e n gewerkt en gespoeld. De afstand daar-van de stenen kan nauwkeurig worden geregeld hetgeen b e l a n g r i j k i s voor h e t tegengaan van breuk. De nieuwere pelmachines bestaan u i t 2 n e t v e r s c h i l -lende snelheid draaiende wielen met rubber bekleding. Door luchtdruk worden de wielen b i j n a tegen e l k a a r gedrukt. De k o r r e l s d i e tussen de wielen worden gepeld vertonen minder breuk dan die i n de oude machines. De gepelde r i j s t wordt geschoond en op schudtafels ontdaan van ongepelde k o r r e l s , welke teruggevoerd worden naar de pelmachines. De ongesiepen r i j s t wordt gezuiverd t o t een breukpercentage van 5 en geëxporteerd a l s
' c a r g o ' v n l . naar Europa.
Ongeveer 50!? van de Wageningse r i j s t wordt i n deze vorm verhandeld. De overige r i j s t wordt geslepen t o t w i t t e r i j s t . Dit gebeurt door de r i j s t m.b.v. een s l i j p s t e e n langs een ruw oppervlak t e voeren. De r i j s t wordt hierdoor w i t t e r van kleur en i s b e t e r houdbaar. Het slijpmeel i s r i j k aan e i w i t t e n en vitamine B en d i e n t a l s veevoer.
De geslepen r i j s t wordt gesorteerd i n hele k o r r e l s en diverse soorten breuk. B i j de verhandeling worden deze weer gemengd t o t h e t voor een bepaalde k w a l i t e i t toegestane breukpercentage.
De Surinaamse Regering heeft bepaald dat de Wageningse r i j s t bestemd i s voor export waarbij i n geval van schaarste ingegrepen kan worden.
Bezoek aan Landbouwkundig Onderzoek Wageningen (LOW)
Bij de afdeling LOW werd een o v e r z i c h t gegeven van de b e l a n g r i j k s t e ziekten en plagen i n de r i j s t .
Direct na h e t zaaien doen zich de volgende problemen voor. Slakken vreten aan de kiempjes en worden derhalve p r e v e n t i e f bestreden met
KaPcP, 3 dagen voor h e t zaaien. Er i s nog geen oplossing voor h e t probleem van de ïïelodyteskever en de w i s i e v i s i e ' s ( v o g e l s ) .
Ka enkele weken worden grassen en rupsen b e l a n g r i j k . Deze worden bestreden n e t r e s p . p r o p a n i l en malation of endrin dat gemengd kan worden met een h e r b i c i d e .
Tijdens de hele groeiperiode van h e t gewas komen schimmels
(Coohliobolue migabeanusj Spkaeruhina oryzina, Pyriculavia oryzae) Delphaciden ( o . a . Sogatodes s p p . ) , sprinkhanen en hoorders voor. De l a a t s t e nemen af door h e t gebruik van korte g r o e i e r s . Aan de b e s t r i j d i n g
van deze genoemde schade venrekkers wordt weinig aandacht b e s t e e d . Door h e t gebruik van veel meststoffen nemen de algen s t e r k t o e . In een proef met h e t b e s t r i j d i n g s m i d d e l Brestan werd een meeropbrengst verkregen van
Bij h e t a f r i j p e n van h e t gewas zijn vogels ( o . a . Blauw Tjepan-t j i e s ) , zaadwanTjepan-tsen en rode r i j s Tjepan-t b e l a n g r i j k .
Gedurende h e t gehele seizoen r i c h t e n r a t t e n schade aan door v r a a t en h e t bouwen van hun n e s t e n .
Over de bemesting werd h e t volgende gezegd. Er wordt driemaal bemest n l . op + 28 dagen, op + 60 dagen en op + 70 dagen na de z a a i ,
( p l u i m i n i t i a t i e , p l u i m d i f f e r e n t i a t i e , r e d u c t i e d e l i n g ) . Gedurende de benestingen i s het water b i j n a of geheel a f g e l a t e n . Er wordt a l l e e n ureum toegediend, t o t a a l ongeveer 200 kg/ha en wel p e r v l i e g t u i g .
9 . 3 . 2 . N i c k e r i e
Het d i s t r i c t Nickerie i s h e t b e l a n g r i j k s t e r i j s t g e b i e d van Suriname. Het a r e a a l i s ongeveer 25.000 ha g r o o t , hetgeen j a a r l i j k s voor 190/5 wordt ingezaaid (ANONYMUS, 1975a).
Elan van de jonste polders i s de Euro-polder (opp. _+ 1600 ha) waar 805? van de boeren ( t o t a a l 156) aangesloten i s b i j een c o ö p e r a t i e .
Zaaizaad en meststoffen worden gezamelijk ingekocht en de t o t a l e oogst wordt aan de handelaar tegen een e e n h e i d s p r i j s verkocht.
Er wordt j a a r l i j k s 200$ van h e t a r e a a l ingezaaid aan de hand van een zaaischema. Dit beeft b i j h e t zaaien het voordeel dat e r geen w a t e r t e k o r t ontstaa-t en b i j het oogsten hoeft men n i e t ver t e slepen n e t de gemeenschappelijk gebruikte machines.
Het zaaizaad (cv. P i s e r i ) i s afkomstig u i t Wageningen wcardoor een goede k w a l i t e i t wordt gegarandeerd. De opbrengsten liggen erg hoog: U600 kg/ha.
Er wordt a l gewerkt aan de overschakeling op kortgroeiende cvs. Begeleiding van h e t m i n i s t e r i e van LW i s h i e r b i j aanwezig.
De in een machtspositie verkerende handelaren zijn weinig ge-lukkig met deze c o ö p e r a t i e . Normaliter s t a p t de handelaar n a a r de boer en noemt een bedrag. Verkoopt de boer n i e t dan v e r r o t zijn p a d i .
Er z i j n plannen voor de opzet van een meer u i t g e b r e i d e coöpera-t i e in de nieuw aan coöpera-t e leggen polder Euro-zuid. De coöpera-toewijzing van percelen verloopt zeer m o e i l i j k . Ongeveer de h e l f t van de boeren in de Euro-polder z i t daar op z'n p l a a t s .
In Nieuw-Nickerie werd h e t b e d r i j f van de gebroeders Beni bezocht. Deze handelaar koopt de padi van de boeren.op en verwerkt de p a d i . De padidroger b e s t a a t u i t een a a n t a l opslagruimten waar onverwarmede l u c h t door wordt geblazen. Alleen b i j regen en a l s de temperatuur ' s nachts d a a l t wordt bijverwarmd.
Dit drogingsproces duurt ongeveer k dagen maar i s k w a l i t a t i e f h e t b e s t e . Ket voordeel i s d a t de padi d i r e c t gepeld kan worden. De p e l -en slijpmachines v e r s c h i l l e n n i e t wez-enlijk van die in Wag-ening-en a l doet h e t geheel p r i m i t i e f aan. Het eindprodukt i s goed zuiver doordat e r nog een l a a t s t e zuiveringsfase (door vrouwen) i n h e t proces i s opge-nomen. De r i j s t wordt uitgevoerd naar o . a . h e t Caraibisch gebied.
9.3.3. Districten
Voor h e t verzamelen van i s o l a t e n werden diverse kostgrondjes bezocht waar d r o o g l a n d r i j s t wordt g e t e e l d . Het b e t r e f t h i e r oppervlakten van enkele aren per kostgrond waar de p l a n t e n zeer ruim op worden g e
-zaaid. Er z i j n veel verschillende cvs i n gebruik b . v . Sola, Blauwe Hand en Guatakka. De l a a t s t e cv. i s opgenomen in h e t kruisingsprogramma van h e t r i j s t z i e k t e n p r o j e c t LHW-7.
In de d i r e c t e omgeving van Paramaribo werd in h e t verleden veel r i j s t g e t e e l d , m.n. i n h e t ^Leidingengebied' ten westen ven de s t a d .
Door de minder goede waterhuishouding en de grote u r b a n i s a t i e worden nog s l e c h t s enkele percelen bebouwd. H i e r b i j wordt veel arbeid door mensen v e r r i c h t . Alleen de grondbewerking gebeurt machinaal.
9.h. RUSTVEREDELIHGSBEDRUP
Van 25 t o t 30 augustus werd een bezoek gebracht aan de Prins Bernhardpolder waarin h e t veredelingsbedri j f van de SML l i g t . Naast de werkzaamheden op het gebied van de veredeling konden ook enkele ziekten worden bestudeerd.
De samenwerking n e t het hoofd van h e t b e d r i j f I r . Y. Idoe en h e t overige personeel v e r l i e p b i j z o n d e r p r e t t i g .
De geschiedenis van h e t veredelingsbe-drijf
Nadat A.D. van Dijk i n de tweede wereldoorlog de r i j s t v e r e d e l i n g i n Suriname was g e s t a r t , begon de SML in 1951 met h e t onderzoek n a a r
b e t e r e r i j s t c u l t i v a r s . Het m a t e r i a a l van Van Dijk was o . a . uitgangspunt. Na 1965 werd i n een nieuw programma meer g e l e t op k o r t e r e g r o e i -duur (110 dagen), b e t e r planttype (rechtopstaand bied en n i e t t e korte p l a n t e n ) , hoge s t i k s t o f r e s p o n s i e en de l a a t s t e t i j d ook meer op schimmel-r e s i s t e n t i e . Vooschimmel-ral d i t l a a t s t e noet gezien woschimmel-rden a l s een vooschimmel-ruitgang daar h e t voorkomen van m.n. Pyricularia oryzae Cav. i n Suriname van weinig belang werd g e a c h t .
Volgens h e t nieuwe programma zijn a l meerdere cvs uitgegeven, zoals A c o m i , Apcni, Awini, P i s a r i , Camponi, Ceysvoni en Ciwini. Het b e l a n g r i j k s t e kenmerk van de Surinaamse cvs i s de e x t r a lange k o r r e l .
Veredelingswerkzaaraheden
In h e t e e r s t e seizoen van 1975 werden 275 kruisingen gemaakt. De h i e r b i j gebruikte techniek v e r s c h i l t n i e t van de door ons gebruikte ( z i e 6 . 2 ) . Door o . a . een overvloed aan stuifmeel liggen de slagingspercentages v e e l hoger ( t o t 100$).
In h e t seizoen volgend op dat waarin de kruisingen gemaakt zijn wordt de Fi u i t g e z a a i d . In p r i n c i p e i s deze vanzelfsprekend uniform. Pas i n de F3 gaat men de b e s t e planten s e l e c t e r e n waarna men e r l i j n e n van u i t z a a i t i n het zgn. ' p e d i g r e e ' v e l d . Daarnaast houdt men een populatie
aen van de overige p l a n t e n . H i e r u i t worden l a t e r de b e t e r e planten geselec-t e e r d .
Deze procedure wordt een a a n t a l g e n e r a t i e s voortgezet waarbij men vooral l e t op p l a n t t y p e , k o r r e l en schimmelaantasting.
Als e r geen u i t s p l i t s i n g meer p l a a t s h e e f t gaan de b e s t e l i j n e n n a a r de oriënterende rassenproef. De l i j n e n worden u i t g e z a a i d op veldjes van 30 m^ en men gaat nu ook l e t t e n op korreleigenschappen zoals ' c r a c k ' , p e l - en s l i j p k w a l i t e i t en amylosegehalte. De b e s t e l i j n e n gaan vervolgens naar de rassenproef waarin ook een bemestingsonderzoek i s opgenomen.
Vanaf de e e r s t e k r u i s i n g t o t h e t t i j d s t i p van de u i t g i f t e van een r a s (de b e s t e l i j n u i t een rassenproef) verloopt een periode van ongeveer 6 j a a r .
. Door van het gehele proces a l l e stappen een t i j d j e mee t e lopen werd een d u i d e l i j k beeld gekregen van de r i j s t v e r e d e l i n g .
Plantenziaktenkundige waarnemingen
Be hierboven genoemde s e l e c t i e op schimmelaantasting gebeurt g l o b a a l . Voor h e t verkrijgen van meer exacte gegevens werden s t e e k -proeven genomen in de rassenproef om t e bepalen hoe d i t h e t b e s t e
gedaan kan worden. H i e r b i j werd g e l e t op de ' n e c k - r o t ' veroorzaakt door Pyricularia oryzae. Als k r i t e r i u m voor "aangetast" moest b i j gebrek
aan t i j d en apparatuur gekozen worden voor de gebroken en verkleurde s t e l e n .
Er werden v i e r w i l l e k e u r i g gekozen rassen beoordeeld en v e l i n twee herhalingen van de rassenproef, elke h e r h a l i n g door éen persoon. In Tabel 1 1 , b l z . 35 zijn de r e s u l t a t e n van deze waarnemingen gegeven.
Eet b l i j k t dat e r grote v e r s c h i l l e n bestaan tussen de waarnemers. Mogelijk i s er ook een h e r h a l i n g s v e r s c h i l . Per herhaling kan volstaan worden met 3-h steekproeven.
Naast de a a n t a s t i n g van r i j s t door Pyricularia oryzae werden nog enkele ziekten waargenomen. In h e t volgende overzicht worden deze ge-noemd met de bijbehorende symptomen.
Pathoßeen Symptomen
Coohliobolus miydbeanus donkerbruine, ovale vlekken (Eelminthosporium oryzae) op de bladeren
Cortieium sascJHi grote ringvormige vlekken op de (Rhizoctonia solani) bladscheden en de s t e n g e l ; komt in
haarden voor vooral op p l a a t s e n waar veel kunstmest i s gevallen
Sphaerulina oryzina s m a l l e , bruingekleurde potloodstrepen (Cercospora oryzae) op de bladeren
Ustilaginoidea virens k o r r e l s zijn u i t g e g r o e i d t o t gele sporenmassa's
Van de genoemde pathogenen zijn in Suriname.de volgende b e l a n g r i j k : Cochlicboliis miyabsonuSj Sphaerulina oryzina en Pyricularia oryzae.
9.5. CORONIE EN TIJGEKKFEEK-WEST
In Coronie werd de o l i e p e r s bezocht waar de boeren de kokosnoten van hun eigen t e r r e i n kunnen verkopen. Per j a a r ontvangt de pers op deze wijze 300.000 noten. Momenteel wordt per noot Sf. Os00 b e t a a l d .
De noten worden opgengeka.pt waarna h e t vruchtvlees kan worden verwijderd. Na h e t raspen van h e t vruchtvlees wordt d i t een t i j d lang gekookt waarna men h e t overgebleven mengsel p e r s t . In de perskoek die a c h t e r b l i j f t z i t nog ongeveer 16# o l i e . Pe perskoek d i e n t a l s veevoer. De o l i e wordt opgeslagen in tanks waarbij achtergebleven v e r o n t r e i n i -gingen bezinken. Hen v e r k r i j g t op deze wijze 1 l i t e r kokosolie u i t 10 noten. De c a p a c i t e i t van de fabriek i s ongeveer 300 l i t e r / d a g .
Veel boeren verwerken hun noten z e l f . Eên van de g r o t e r e b e d r i j f -j e s werd bezocht. De toegepaste techniek v e r s c h i l t wezenli-jk van die i n
de coöperatieve p e r s . Het vruchtvlees wordt geraspt en vervolgens ge-wassen. Het mengsel van water en o l i e l a a t men staan waarna de o l i e na enige t i j d kan worden afgeschept. De "bij h e t was3en achtergebleven b r i j wordt gekookt. U i t e i n d e l i j k v e r k r i j g t men dan een dikke massa die weer
a l s veevoer d i e n t . Er b l i j f t nog ongeveer 25% o l i e in a c h t e r . Per l i t e r o l i e z i j n op deze wijze 11 noten nodig.
Aan de verwerking van de cocosnoten kan veel verbeterd worden. Het k a p i t a a l voor investeringen ontbreekt e c h t e r en de p r i j s van de o l i e wordt van overheidswege laag gehouden (Sf. 1 , ^ 5 / l i t e r ) . 00k de p r i j s van de noten zou verhoogd moeten worden (van Sf. 0,08 t o t Sf. 0 , 1 1 ) .
De Surinaamse lange cocospalm die i n Coronie i s geplant i s onge-veer 50 j a a r oud en behoeft v r i j w e l geen onderhoud. Deze palmen z i j n ook v r i j van z i e k t e n .
Ongeveer 6 j a a r geleden werd de proeftuin Tijgerkreek-West aange-legd voor h e t onderzoek naar importvervangende t e e l t van o . a . u i e n . Momenteel worden e r nog rassenproeven gedaan met u i e n , tomaten- en vigna-cvs. De t e e l t van uien i s i n p r i n c i p e i n Suriname mogelijk. Het g r o o t s t e probleem i s h e t voorlichten van de boeren over de t e e l t van d i t onbekende gewas. De tomaten hebben veel l a s t van Alternavia spp. waardoor sommige planten v o l l e d i g a f s t e r v e n .
10. LITERATUUR
ANONYMUS, 1965. The Rice B l a s t Disease. John Hopkins, Baltimore: 507pp. ANONYMUS, 1968a. Standardization of the i n t e r n a t i o n a l race numbers of
PyriailaHa oryzae Cav. IRC Newsletter 2 1 ( 2 ) : 1-6.
ANONYMUS, 1968b. Results of 1966 and 1967 IUBN t e s t s . IRC Newsletter H ( 3 ) : 1-23.
ANONYMUS, 1975a. Projecten t . b . v . r i j s t o n d e r z o e k , v i s s e r i j en vee-a r t s enijkundige d i e n s t , vvee-arkens en s c h vee-a p e n t e e l t welke in 1976 van s t a r t kunnen gaan. ( M i n i s t e r i e van LW, g e s t e n c i l d rapport
PP.)
ANONYMUS, 1975b. The I n t e r n a t i o n a l B l a s t Nursery. IRPJ, Los Banos: 33 pp.
ANONYMUS, 1975c J a a r v e r s l a g M i n i s t e r i e van LW (Ressort Nickerie) 197^. Nieuw N i c k e r i e : pp.
BARNETT, H.L. & B.B. HUNTER, 1972. I l l u s t r a t e d Genera of Imperfect fungi, Burgers Publishing Company, Minneapolis: 2U1 pp.
HAVE, H. Ten, 1967. Research and breeding for mechanical c u l t u r e of r i c e in Surinam. Pudoc, Wageningen: 26U-266.
HOFSTEDE, G.W.", 1975. Voortgangsrapporten. R i j s t z i e k t e n p r o j e c t LHW-7. ( H a l f j a a r l i j k s e verslagen t / n juni 1975.)
LALLMAHOMED, G.M., 1973. Outbreak and new r e c o r d s , Mauritius (Occurence of r i c e b l a s t ) . FAO P I . P r o t . B u l l . 2k (h): 92-93.
OU, S.H., 1972. Rice d i s e a s e . Commonwealth Mycological I n s t i t u t e , Kew: 97-18!+.
SNEDECOR, G.W. & W.G. COCHRAN, 1971. S t a t i s t i c a l methods. Iowa S t a t e University P r e s s , lova: pp. 593.
ZADOKS, J . C . , 19T2. Modem concepts of disease r e s i s t e n c e in c e r e a l s , Proc. 6th congres Eucarpia. Lupton. Cambridge: pp. 89-98.
ZADOKS, J . C . e t a l . , 197^. A decinal code for the growth stages of c e r e a l s . Eucarpia b u l l e t i n J_: 8 pp.
Overzicht Tabellen en Grafieken
Tabel 1. Kiemplanttoetsingen; overzicht van de l e s i e t y p e n en aan-t a s aan-t i n g s p e r c e n aan-t a g e s van een 2 3 - aan-t a l c v s .
Tabel 2 . Kiemplanttoetsingen; overzicht van de gemiddelden en medianen van l e s i e t y p e n en i n f e c t i e p e r c e n t a g e s van de cvs Blue B e l l e , P a q u i t a , Guatakka en Skrivimankoti.
Tabel 3 . Volwassen p l a n t t o e t s i n g e n ; overzicht van sporulatiegegevens (cumulatieve s p o r u l a t i e per s t e e l over 7 dagen), aantastings-percentages en s t e e l d i k t e i n min's.
Tabel k. I s o l a a t v e r s c h i l l e n ; overzicht van sporulatiegegevens en aan-t a s aan-t i n g s p e r c e n aan-t a g e s van een a a n aan-t a l i s o l a aan-t e n g e aan-t o e aan-t s aan-t op de cv Skrivimankoti.
Tabel 5. Variantieanalyse van i s o l a a t v e r s c h i l i e n .
Tabel 6. C o r r e l a t i e kiemplanttoetsingen en volwassen p l a n t t o e t s i n g e n ; overzicht van r e s p . h e t produkt van l e s i e t y p e n en a a n t a s -tingspercentages en h e t produkt van sporulatiegegevens en aantastingspercentages van een 2 3 - t a l c v s .
Tabel 7« F y s i o d e t e m i n a t i e ; overzicht van de herkomst van een a a n t a l i s o l a t e n en h e t bijbehorende r e a c t i e p a t r o o n ( l e s i e t y p e n ) op h e t t o e t s r a s s e n a s s o r t i m e n t .
Tabel 8. Bespuitingsproef; overzicht van de opbrengsten (in g) en aantastingspercentages b i j de behandeling met Anthracol of Benomyl.
Tabel 9« V a r i a n t i e - a n a l y s e van de bespuitingsproef.
Tabel 10. Overzicht van de invloed van de Pyzn-cularis oryzae op h e t a a n t a l gebroken b l o e n s t e l e n .
Tabel 1 1 . Overzicht van de a a n t a s t i n g door Pyricularia oryzae van een 4 - t a l cvs.
Grafiek 1. Overzicht van de in Tabel 2 gegeven c i j f e r s .
Grafiek 2 . C o r r e l a t i e kiemplanttoetsingen en volwassen p l a n t t o e t s i n g . Grafiek 3 . C o r r e l a t i e s p o r u l a t i e en s t e e l d i k t e .
Tabel 1. Kiemplanttoetsingen; overzicht van de lesietypen en aan-tastingspercentages van een 2-3-tal cvs. Tekst zie blz. 7
I n t r o d u c t i e nummers 73007 73015 73017 730UU 730^9 73050 73051 73052 73073 7307I* 73075 73079 73080 73082 730 3 k 73120 7312U 73125 73127 73135 7^063 7I066 7^070 C u l t i v a r Washabo Apani Boevani Guataklca "R" "H" "V" " S " IR 1I+I6-I28-I-IR l t ó l - 1 3 1 - 5 . 7328 12h3 IR 15UU—312-3-IR 15UUU2I+-3-IR 1U16-I3I-3-Colombia-1 M i l a g r o s a Mamoriaka D i s s i e H a t i f Chocoto K.P. 176-2 C i v i n i IR 930-2 x IR -2--3 -1 -6-•3 •3 -2 822-1+32 (361+1) L e s i e t y p e 6 5 6 6 6 6 6 6 6 6 6 5 5 5 5 6 5 6 6 5 5 6 6 A a n t a s t i n g s -p e r c e n t a g e Î+0 20 Uo 20 ko 20 20 1+0 20 1+0 20 20 20 10 5 Uo 10 60 20 10 20 20 20
TO a i - P « <U o 0 ) ; « H n » ;. -P 0» 0) i o r» rJ, ; eu f - t « H ß <u « a i PQ ; M 3 <L> • H P • Ö r H O P Q t - i e M • « b N ; « ; « t r i ' > fi i C « H 0 ; - P 0 ) T ) H - r i H 2 ta 0J U ; ' O - P , t ç j i o i • H ^ ^ f e o i a.) q EH * t £ 3 j r ' « ! > <X> O • +> as e Ä H - > « i o a e | N O i> ' ^r (-1 - r i ; ft) t u ^ j O 0> W J « • H j ft • " - P C i > j C a a> i +5 tùU ta ! . H fi ä ^ j w • H < H - M <U W 05 M - P Ö - M i o ai cd o 3 • +> c a i - p o < r~\ - p - P : <U 05 O * ! X r-( P-i j I • C j H ci H * 1 1 i
j
! 1 L A ' .=t : O C T e— i ; 3 : 3 -: o ro ' t~ '• i CM • C O * o : co ; t ~ ; • ^t O ' o co : t — j * _L '• i ; L A ; - y •' C 1 C O : t -j i - = ' c-> 1 C O ! ^ i i !~ ' c* ! f ô i O t f r ! i[ l~ jS
°,
co t -g 9 as • ö •d cä Ö t o S I X — s u*; *=% J X 53 I X «3 I X s: I X Q • I 1 { I A . i ?! °^
---; O J 1 r— ' i CM * • — vo '. t — , i L A I f ! 1 i tf\ , . 1 . ; i Î i u\ t j ; ï c ( *»1 ^
! 1 <o 1 ! CM f 1 I t~ * Ä j a T *•'-< i x s; I X fc <!> CO Ö O i s ! i i 1 i VO i * ! ^ ! i e~ A -=r i r \ ^a- «-o V O t -^r o Cv! !^\ CM O -sr O 4 -O vo co M > —..-.. V O o M vo ^o 1 I A «• I A V Û 1 I A CJv *» I A \Ü 1 I A V Û « I A I A - v . 0 0 CM o vo t --sr I T \ r— vo *•• o 3 -r— -=f o Cxi vo CM . ... « O 1 I A V D A I A I A O A I A V O 1 L A t — A L A V O 1 L A C O «1 I A L A " " • v . O 0 0 o o O J C i 1 o • r J » -« - C O O L A «*~ ^ *-co • • r - L f \ C 3 O C\i CM 1 O C ~ C \ r— v -o -o Cv! * -" V . L A t - O v * . w„ _ V O V O 1 1 L A L A t ~ t -1 #t A L A L A ^ r ,xr CM - y A A LA _a-V O L A 0 0 ^ t * <l L A L A L A L A 1 s l -CD e— A 4» L A ^ 3 " V O V O - v ^ - v ^ o t -CM -CM O C O t— 0 0 Cf% s — 0 0 Y — o 0 4 t -CM O CM r— „ , V O O A V O V O 1 I A •— A L A V O 1 L A C -m L A V O 1 I A ^t A I A " t -**^ -a-i j1 ë
1 w j c6 AJ'S
+> al 0 S o Î ï : « j + 3 ; -3 ! e i * 1 aJ ! P 4 I V i H f H ' «L> ; « i <u 3 ! H i w i—,»—-. | ! | j w ^ w . . 1 . . . , . . . . . . . A4 • p cd 3 O - P'O
s*
a, <u•A
d ! « « 3 H « • " " " • " ' ! 1 i 1 ; J ; i1- -
| j i 1 ! i ii
1 1 i 1 j 1 ; i J~.-.. j | i { ( | ( \ J ir
i i \ i i L A #1 wg
EH CO fct o Ä o - 3 ' »^ ï -r _ o \ A o o - T o\ 4 -o V O O N V O V O V O A L A 3 -O A .=»• V O co A L A V O O N A L A • -— CM C O • *-< a <M 4 ) O >H P t O ~sr co -^, O J C7\ A *~ O V O CM V O O C O t -vo V O co A L A -=r co A C O V O o V O V O o\ A I A — . C O co -;Tabel 3. Volwassen planttoetsingen; overzicht van sporulatiegegevens (cumulatieve sporulatie per steel over 7 dagen), aantastings-percentages en steeldikte in nm's. Tekst zie t>lz. 8
I n t r o d u c -tienummer 73007 73015 73017 73044 73045 73048 73049 73050 73051 73052* 73059 73073 7307*+* 73075* 73079* 73080* 73082* 73084* 73086 73095 73098 73099* 73101* 73120 73124 73125 73127 73135 7U063 74066 74070 x G e t o e t s t C u l t i v a r Vashabo Apani Boevani Guatakka S k r i v i n a n k o t i . T9 "R" "ïï" "V" "S" Sha IR IR IR IR IR IR IR IR ST IR IR IR i i f i L-Tiao-Tsao I U 1 6 - I 2 8 - I - 2 - 3 11|16-131-5-2-3 1 5 ^ - 1 8 1 - 1 - 1 1 5 l ^ _ 4 i 4 - 3 1 15)414.-312-3-3 ^ J + I H ^ U - S - I 11+16-131-3-6-2 l 4 l 6 - l 4 2 - 2 - 3 - 3 196 I5I42-3O-2-I+ 1 5 4 2 - 3 0 - 2 - 4 - 3 15LU-181-1-1 Colombia-1 Mi l a g r o s a Maraoriaka D i s s i H a f i f Chocoto R . P . 176-2 C i v i n i IR 930-2 x IR 822-432 (36U1) n e t i .s o l a a t 7339; overig« S p o r u -l a t i e 0 , 7 ^ 1.6U 1,11+ 0,54 3 , 3 3 4 , 4 2 1,00 1,00 3,98 1,53 2 , 5 8 1,92 0,1+0 0,54 0 , 8 0 0 , 7 0 1,11 0,60 0 , 8 1 0 , 9 8 3 , 2 7 9 , 7 7 0 , 7 8 0 , 8 2 0,79 1,09 1,11 0 , 1 1 0 , 6 9 10,53 0 , 2 0 5 g e t o e t s A a n t a s t i n g s -p e r c e n t a g e 58 93 88 27 100 98 73 602 9 8 9h
ko
62 22 86 23 26 34 30 27 50 80 100 95 100 100 48 90 48 31 94 34 st met i s o l a a t 73 D i k t e van de s t e e l 2 , 1 6 -2 , 5 5 3,21 -2 , 4 0 2 , 1 9 3 , 1 3 -2 , 7 5 2 , 0 -1,84 -2 , 6 9 2 , 3 0 2 , 1 9 2 , 0 4 -1,92 -2 , 9 -2 -2 , 8 0 3 , 1 3 2 , 7 5 3,06 2 , 0 2 -2 , 8 0 0 9 .Tabel k. Isolaatverschillen; overzicht van sporulatiegegevens en-aantastingspercentagec van een aantal isolaten getoetst op de cultivar Skrivimankoti. Tekst zie blz. 9
I n t r o d u c t i e -nummer i s o l a a t 7309 7339 7UUU 7508 7509 7510 7511 7512 7 3 0 93 7 3 3 93 Fysio IB-1 ID-13 (ID-13)1 ( l ß - 5 )1 IB-1 ( I C - 2 2 )1 ( ? )2 ( ? )2 IB-1 13-13 S p o r u l a t i e 16,65 11,72 lI+,82 12,90 11,99 2 7 , h5 12,70 1+0,114-19,89 7,81 A a n t a s t i n g s -percentage 100 100 100 98 88 100 89 96 . 100 100 1 Herhaling noodzakelijk. 2 Niet getoetst. 3 Getoetst op cv "V".
