BOUW MODULE 3 HIJSPLAN. Jan Berghmans,

(1)

BOUW

MODULE 3

HIJSPLAN

Jan Berghmans,

global EHS manager Sarens

(2)

Inschatten van risico’s bij hijs ‐en hefwerkzaamheden

Inschatten van risico’s bij hijs ‐en hefwerkzaamheden

Inhoud

 Alles wat je moet weten van kranen

 Normen

 Korte voorstelling verschillende types van kranen

 Belangrijkste eigenschappen en opleiding

 Fysische parameters

 Wat is een “hijs– of hef plan”, criteria

 Gronddrukken, zwaartepunt of COG, wind

 Hijsmateriaal

(3)

Alles wat je moet weten van hijsen en heffen

F = m.g

COG

EN 13001 = Basisnorm voor algemeen ontwerp en staalconstructies en bewijs van geschiktheid

EN 13000 = Basisnorm voor mobiele kranen

 Veiligheidscriteria voor het gebruikt materiaal

 Limieten voor omgevingsfactoren en berekening (wind, gronddrukken)

 Limieten voor gebruikte componenten (van mast tot superlift mast , cabine, hijskabel, trommels, schijven, pinnen, tractie, hydraulica, elektrische componenten, motoren..)

 Standaard voor metingen (laad indicatoren, bewegingsindicatoren )

Goed om te weten dat deze items mee opgenomen worden als basis voor de 3 maandelijkse inspectie van het hijstoestel.

(4)

Normen

 Kranen: EN13001

 Mobiele kranen: EN13000

 Offshore kranen: EN13852

 Lengen en grommers: EN13414

 Algemeen hijsmateriaal: EN13155

 Standaard voor staal: EN10025, EN10027

Waarom belangrijk? In deze normen zijn de minimum veiligheidscriteria opgenomen, en verwijzingen naar de andere constructie normen

Type kranen

 Autokraan

 Mobile (tele) kraan

 Ruw terrein kraan

 Alle terrein kraan

 Torenkraan

 Opbouwkraan

 Ringkranen

 Offshore

 Havenkranen

(5)

Kraantypes en criteria

Dezelfde kenmerken (uitzondering autokraan)

 Haak blok

 Mast en giek

 Kabels

 Trommels

 Ballast

 Stempels of rupsen of fundatie

 Bediening 1 medewerker

(6)

Eigenschappen van kranen

 Capaciteit = maximale bruto last die een kraan kan hijsen op een bepaalde radius

 Bruto last = last + gewicht haak + aanslag

 Kranen worden onderverdeeld in Capaciteitsklassen

 Een 100 tons kraan heeft maximaal 100 ton capaciteit

 Deze maximale capaciteit is enkel geldig bij kleine radius.

Eigenschappen van kranen

 Lastmoment van een kraan = Capaciteit x radius

 Voorbeeld: het lastmoment van een kraan met een capaciteit van 100t op 10m is 1000tm

 Kraantabellen zijn berekend op basis van 75% van het maximaal lastmoment van een kraan

(7)

Binnen EU geen ééndudige opleiding/getuigschrift Belgie :

 Veiligheidsfunctie

 Geen specifieke opleidingstraject (op basis van de risico’s eigen aan de functie

 Geen specifiek getuigschrift

Dus verklaring van opleiding door de fabrikant of werkgever is voldoende…… maar uiteraard is een gedegen opleiding uiterst noodzakelijk

Bron: Welzijnswet van 04.08.96 (BS 18.09.96) Art. 5 KB Arbeidsmiddelen van 12.08.93 (B.S. 28.09.93)

Fysische parameters

 De weg naar de hijsplaats..!!

 Grondvoorbereiding en gronddrukken

 COG= centre of gravity ( zwaartekracht middelpunt) van de last

 Gewicht en omvang van de last

 Weersomstandigheden … wind, onweer

 Omgevingsfactoren (gebouwen, hoogspanningslijnen, andere kranen zie hijsplan)

 Aanslagpunten (zie hijsplan)

 Berekende hijs.. of niet?

 Dynamische krachten in geval van rijden met de hijs

(8)

Kraan moet hoofdmast optoppen om bocht te kunnen nemen

De weg naar de hijsplaats

Criteria voor het opstellen van een “hijsplan”

 België geen specifieke richtlijn

 Veel verschillende definities wereldwijd “wat is een kritieke last of hijs”

 Sommige landen hebben dit opgenomen in wetgeving (zie OSHA, Provision and Use of Work Equipment Regulations 1998 (PUWER) and the Lifting Operations and Lifting Equipment Regulations 1998 (LOLER)).

 EHS regulations “code of good practice” hijsplan noodzakelijk

(9)

Nota ivm de Belgische wetgeving

 Vermelding in codex Mobiele arbeidsmiddelen , afdeling III

 KB : AFDELING III: Arbeidsmiddelen voor het hijsen of heffen van lasten

‐ plan/procedure bij duo (of meervoudige ) hijs

‐ stabiliteit

‐ te nemen maatregelen indien de kraan man geen zicht heeft het hijs pad

‐ geen last in de haak onbewaakt

‐ rekening houden met weersomstandigheden

 Indien alle elementen die een gewicht verschuiving tussen beide kranen kunnen veroorzaken gekend zijn (belasting per kraan, positie en verticaliteit van de hijskabel, zijwaartse belasting op de giek,…) en gemeten worden, kunnen beide kranen tot hun nominaal hefvermogen belast worden.

Indien dit niet het geval is wordt een reductie 25 % (NEN 2024 en 2026 ) per hefwerktuig voorzien.

(10)

Types voorbeeld van bepalende criteria

 Een last waarvan het zwaartepunt niet gekend is, die omvangrijk is van vorm of dimensies

 Afmetingen en die geen vast gedefinieerde aanslagpunten heeft of,

 Een last die zeer juist dient gepositioneerd te worden en daarom exact dient aangeslagen te worden of,

 Een last die overgenomen wordt of waarbij er een interactie is tussen kraan en gebouw of tussen kraan en kraan of,

 Een last die over gevaarlijke plaatsen zoals installaties en bovengrondse pijpleidingen wordt gehesen of,

 Een last die met meerdere niet‐stationaire hijsmiddelen dient getakeld te Inschatten van risico’s bij hijs ‐en hefwerkzaamheden

(11)

 bovenaanzicht

 Zijaanzicht

 Aanslag detail

 Kraan configuratie

 Aanslag uitgeschreven detail van componenten

 Max gronddruk

 Nodige

grondvoorbereiding

 Max windsnelheid in m/s

 Duidelijke omschrijving van de last en aanduiding COG

 Aanduiding van max inclinatie

(12)

Kraan informatie

Volledige configuratie , type, model, mast en giek lengte, stempels afstanden, pad Hoeveelheid superlift nodig

Derrick of superlift mast lengte, radius Hulphaak, en hoofdhaak

Job informatie Bovenaanzicht met plot,

Orientatie van het plan, (Noord, Noord gericht)

Vast punt voor meeting en plaats bepaling , indicaties posite hoofdkraan, hulpkraan, en last Indicatie van het hijs pad gemarkeerd

Zijaanzicht

Mast vrije ruimte, (indien kritisch) ten opzichte van de last en obstakels Indicatie van de orientatie van de aanslag materiaal (draaibeweging) Last is duidelijk gemarkeerd op het plan

Dimensies van de last

Omgevings informatie

Kraan pad dimensies, in x, y richtingen Tolerantie mbt de veld inclinatie 0 +/‐ 0,3°

De nodige gronddruk capaciteit uitgebrukt in t/m²

Indicaties van objecten die verwijderd moeten worden, of kunnen blijven

De omtrekken en gronplan v/h montage terrein, neerleg pad voor de masten, opbouw aanslagmateriaal (spreiders, speciale constructies),

Indicatie van locatie voor hulpkranen

Kraan pad uitgelegd met matten, indicatie van hoeveelheid, breedte en dikte van matten, en de plaatsbepaling van de hulpkraan (matten nodig)?

Noodvoorziening, nood neerleg plaats,

(13)

Hijsen

Hijsmateriaal bescherming (voornamelijk lengen) hijs met trunnions (hijstap)

Beweging van de superlift tijdens het hijsen, volledig van de grond, tijdens draaibeweging Superlift pad is vrij van obstakels,

Last verdeling tijdens de hijs,

Hoofdkraan en volgkraan kunnen naar einde toe hetzelfde pad blijven volgen (geen of weinig zijwaartse krachten op de masthoofden)

Client referentie tekeningen,

Kruisverwijzing naar aanslag materiaal tekeningen Nummers mbt de specifieke plannen

Speciaal staart/hulpkraan lasttabellen

Last

Last zwaartepunt (COG) gekend, berekend Alle aanslagmateriaal gekend, berekend, dimensies,

Alle aanslagpunten gekend, berekend aangeduid, vrij en voldoende groot, Start positie van de hijs, (van op grond, trailers, speciaal transport kader,, schip) Gevoelige items van de last (geen aanraking met hijmateriaal)

Speling van de last

‐ % op het berekend gewicht

‐ % op het gewogen gewicht Maxium toelaatbare windsnelheid

Relatieve werkbelasting tov kraan capaciteit, ( DIN 75% lastentabel)

‐ < 90% voor enkele haak hijs

‐ < 75% voor duo hijs, meervoudige hijs

‐ Of uitzondering na risicoanalyse met betrokken en verificatie, bekrachtiging, Grondbelasting (gekend, berekend, aangeduid)

(14)

Grondvoorbereiding en gronddrukken

 Samenstelling van de grond, type

 Ondergrond gekend (buisleidingen,

 riolering, )

 Stabiliteit (veranderende omstandigheden = regen)

 Maximale gronddruk

 Spreiding van de totale last

 Afstand tot mogelijke uitgraving, kades..

 Compacteren van de grond

 Berekenen van de uiteindelijk werkelijke grondbelasting

Belangrijkste risico’s

(15)

Grondvoorbereiding en gronddrukken

 Gebruik van schotten

 Metaal of hout (Azobe)

 Verschillende mogelijkheden (opbouw van een platform)

Vb: elastische grond

(16)

COG= centre of gravity ( zwaartekracht ) van de last

& Gewicht en omvang van de last

 Type kraan

 Aanslag

 Opstelling

 Hijsbaan

 Type operatie(single‐duo hijs, “tailing”, enz..)

(17)

Wind belasting = horizontale krachten op de:

 Kraan

 Last

Windsnelheid grenzen:

 Operationele max windsnelheid terug te vinden in het betreffende kraanboek

 Windbelasting op de last is te berekenen

 Nood “lay down” bij storm is bepaald door de configuratie eveneens kraanboek

 Anemometer van de kraan (3sec metingen, geen vlagen)

Belangrijkste risico’s bij inzetten van hijsmateriaal Bepaling van de sterkte volledig afhankelijk van:

 Uiteraard gewicht en vorm last en zwaartepunt

 Hoeken

 Aanslagpunten

Veel voorkomende fouten

 Fout gebruik van de “shackels” (zijwaarts belast, omgekeerd)

 Zachte lengen over scherpe randen (zonder bescherming

 Foutief stroppen/inkorten

 Torsen of verdraaiing van materiaal tijdens hijs

 Geen idee van sterkte van samenstel

(18)