Thermometer 2018

(1)

Bezoekersaantallen, gevonden soa’s en de meest gestelde seksualiteitsvragen – een overzicht van de vijf GGD’en in Oost-Nederland. Met dit keer speciale aandacht voor de risicogroep jongeren.

Thermometer 2018

SOA !

In de afgelopen 10 jaar steeg het aantal soa-consulten sterk, totdat vanaf 2013 een financieringsplafond werd ingesteld door VWS. Sindsdien is het gemiddelde aantal consulten bij de vijf GGD’en in Oost-Nederland nog maar licht gestegen.

Het vindpercentage is door de jaren heen sterker gestegen: van 14,1% in 2009 naar 19,2% in 2018. Dit beeld komt overeen met de andere GGD’en in Nederland. Steeds meer hebben we de focus gelegd op (het bereiken van) mensen met een hoog soa- risico. Dit heeft zeer waarschijnlijk een rol gespeeld in het groeiende vindpercentage de afgelopen 10 jaar.

TERUGBLIK OP 10 JAAR:

RISICOGROEPEN STEEDS BETER BEREIKT

Ook in 2018 richtten de GGD’en zich op de volgende risicogroepen:

1. Mannen die seks hebben met mannen (MSM).

2. Sekswerkers (man/vrouw).

3. Mensen die gewaarschuwd zijn voor een soa.

4. Mensen uit gebieden waar hiv/soa’s veel voorkomen.

RISICOGROEPEN IN 2018

5. Jongeren onder de 25 jaar.

6. Mensen met soa-gerelateerde klachten.

7. Mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt.

1 € €

2 3

SOA

4 5 6 7

22%

20%

18%

16%

14%

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

SOA-CONSULTEN EN SOA-VINDPERCENTAGES 2009-2018

11.083 13 611 13.204 15.717 19.052 18.679 18.499 19.507 20.383 20.618

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

AANTAL

SOA-CONSULTEN SOA-VIND-

PERCENTAGES

(2)

TOTALE VIND PERCENTAGE HOGER IN OOST-

NEDERLAND

In 2018 was het totale soa-vindpercentage (% cliënten bij wie 1 of meer soa’s zijn gevonden) in Oost-Nederland 19,2%. Dit is hoger dan in 2017 en 2016. En ook hoger dan het totale soa-vindpercentage van alle GGD’en in Nederland in 2018 (18,3%).

Chlamydia is de meest gevonden soa: in 15,2% van alle consulten die zijn uitgevoerd, werd een chlamydia-infectie gevonden.

2018 2017

Chlamydia

15,2 15,1

Gonorroe

4,6 4,4

Syfilis

1,6 1,5

Hiv

0,3 0,4

Hepatitis B

0,5 0,4

TOTAAL

VIND%

19,2 18,9

CENTRA SEKSUELE GEZONDHEID OOST-NEDERLAND

CONSULT

opleiding* laag/midden

↑0,7%

In 2018 bezochten 20.618 mensen de centra seksuele gezondheid in Oost-Nederland.

Dit is een lichte toename van 1.2% ten opzichte van 2017. De stijging van het aan- deel mannen die seks hebben met mannen (MSM), zette ook in 2018 door. Het percentage vrouwen en heteroseksuele mannen nam af. Mogelijk heeft de toename in het aantal MSM te maken met PrEP (pre-expositieprofylaxe tegen hiv), waarbij de GGD’en in Oost een rol vervullen. Onder andere door het aanbieden van periodieke soa-controles.

MEER BEZOEKERS BIJ DE CENTRA

VINDPERCENTAGES PER SOA IN OOST-NEDERLAND

BEZOEKERSKENMERKEN

↑1,2% meer bezoekers dan in 2017

vrouw

↓2,2%

GESLA CHT / SEKSUELE V OORKEUR

heteroseksuele man

↓2,3%

MSM

↑4,5%

OPLEIDING

opleiding hoog

↓0,2%

?

opleiding onbekend

↓0,5%

jongere

< 25 jaar

↓2,8%

uit soa-endemisch land

↓0,1%

RISICOGROEPEN

gewaarschuwd

↑0,2%

klachten

↓0,4%

sekswerker (m/v)

↓0,2%

IN 2018

20.618 bezoekers

IN 2017

20.383 bezoekers

stijging daling

% bezoekers tov 2017

44,0%

20,8%

35,2%

55,9%

5,1%

51,9%

14,7%

21,6%

30,8%

5,1%

39,0%

* Hoog opgeleid = havo/vwo/hbo/wo.

** Laag/midden opgeleid = geen of basisonderwijs/lbo/mavo/vmbo/mbo.

€

(3)

VINDPERCENTAGES ALLE BEZOEKERS

VINDPERCENTAGES BIJ JONGEREN (< 25 JAAR)

20,3%

jongere

< 25 jaar

10,0%

sekswerker (m/v)

19,2%

uit soa- endemisch land

36,8%

gewaarschuwd

26,2%

klachten

RISICOFACTOREN

MSM

20,6%

Net als in 2017 werden de meeste soa’s gevonden bij cliënten die gewaarschuwd waren voor een soa. Bij 36,8% van hen werden 1 of meer soa’s gevonden, verge- lijk baar met 2017. Landelijk lag het vind percentage bij ‘gewaarschuwden’ op 33,1%. We zagen net als vorig jaar meer hoogopge leide cliënten dan laag/midden- opge leide cliënten bij de centra. Niette min blijven de lager opgeleide cliënten een belangrijke risicogroep: het vind percentage binnen deze groep ligt hoger dan bij hoog- opgeleide cliënten (22,3% versus 17,4%).

Het vindpercentage onder heteroseksuele mannen (21,2%) lag in 2018 opnieuw iets hoger dan onder MSM (19,9%). Hetero- seksuele mannen kunnen alleen bij de centra terecht wanneer zij gewaar schuwd zijn voor een soa. Of wanneer zij soa- klachten hebben. De kans dat zij 1 of meer soa’s hebben als zij een test laten doen, is dus relatief groot. MSM kunnen altíjd bij de centra terecht voor een soa-test.

TOTAAL SOA-VIND%

19,2%

TOTAAL SOA-VIND%

JONGEREN

20,3%

OPLEIDING 17,4%

hoog

25,0%

laag/midden

11,9%

onbekend

?

HERKOMST

westers

22,0% 20,6%

niet-westers

SEKSUEEL GEWELD

slachtoffer

10,2%

20,5%

geen slachtoffer vrouw

19,5%

heteroman

22,0%

VERDOVENDE MIDDELEN

voor of tijdens seks

20,8% 20,0%

niet voor of tijdens seks

MSM

19,9%

OPLEIDING 17,4%

hoog

22,3%

laag/midden

15,6%

onbekend

?

vrouw

17,6%

heteroman

21,2%

GESLACHT / SEKSUELE VOORKEUR

LEEFTIJD

< 20 jaar

23,3%

19,7%

20-25 jaar

EXTRA AANDACHT VOOR JONGEREN

In deze regionale thermometer hebben we de groep jongeren onder de 25 nader beke- ken. Hieruit blijkt het volgende:

• Het vindpercentage onder jongeren ligt ruim een procent hoger dan bij de tota le cliëntengroep (20,3% versus 19,2%).

• Onder jongeren met een laag/midden op lei dingsniveau is het soa-vindpercentage opval lend hoger dan onder jongeren met een hoog opleidingsniveau (25%

versus 17,4%).

• Bij jongeren onder de 20 jaar worden meer soa’s gevonden dan bij de groep tussen 20 en 25 jaar (23,3% versus 19,7%).

• Bij jongeren die alcohol of drugs gebrui - ken vóór of tijdens de seks, is het vindpercen tage vergelijkbaar met jongeren die zeggen dat niet te doen (20,8%

versus 20,0%).

Uit deze gegevens leiden we af dat voorlichtings activiteiten zich met name moeten richten op jongeren onder de 20 jaar, en op jongeren met een laag/midden-opleidingsniveau.

LAGER OPGELEIDEN

BLIJVEN RISICOGROEP

(4)

VINDPERCENTAGES PER SOA BIJ JONGEREN (< 25 JAAR)

SEKSUALITEITSVRAGEN BIJ JONGEREN (< 25 JAAR)

CHLAMIDIA GONORROE

19+81 ^18,7%

2+98 ^2,3%

22+78 ^21,5%

1+99 ^1,0%

heteroseksuele

19+81 ^19,2%

man

1+99 ^1,0%

vrouw

9+91 ^9,4%

13+87 ^12,6%

MSM

TOTAAL VIND%

JONGEREN

IJsselland Gelderland-Midden

Twente

COLOFON

Redactieadres

GGD Gelderland-Zuid, Jenny Manders, jmanders@ggdgelderlandzuid.nl

Ontwerp

OptimaForma Nijmegen, Jane Klein

De Thermometer Seksuele Gezondheid is een uitgave van de centra seksuele gezondheid van de vijf GGD’en in Oost-Nederland.

CHLAMYDIA MEEST GEVONDEN BIJ JONGEREN

De twee meest voorkomende soa’s bij jongeren zijn: chlamydia en gonorroe.

Chlamydia komt meer voor bij jongeren (18,7%) dan gemiddeld bij de totale groep cliënten (15,2%, zie tabel onderaan pagina 2). Bij jongeren zien we dat heteromannen (21,5%) veel vaker chlamydia hebben dan MSM (9,4%). Gonorroe komt daarentegen opvallend veel vaker voor bij MSM (12,6%) dan bij heteromannen (1%).

VEEL VRAGEN OVER SEKSUALITEIT OP SENSE-SPREEKUUR

Jongeren onder de 25 jaar kunnen, los van een soa-test, bij de vijf GGD’en ook terecht met seksualiteitsvragen. Het gaat hierbij om algemene vragen over relationele en seksuele onderwerpen. Dit aanbod is landelijk bekend onder de naam Sense.

Op het Sense-spreekuur kwamen veel meer vrouwen (873) dan mannen (175). Dit heeft vooral te maken met vragen die voor mannen minder spelen, zoals zwangerschap en anticonceptie. De meeste vragen worden gesteld over seksualiteit (43,5%) en anticonceptie (28,7%). Landelijk zien we juist veel meer vragen over anti conceptie en minder over seksualiteit. Vra gen over seksualiteit kunnen gaan over bijvoorbeeld pijn bij het vrijen of een erectiestoornis.

Iets meer dan 1 op de 10 jongeren in Oost-Nederland heeft een vraag over seksueel geweld.