VU Research Portal
Leeftijdsdiscriminatie in Europees Recht
Eisma, J.M.
2020
document version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in VU Research Portal
citation for published version (APA)
Eisma, J. M. (2020). Leeftijdsdiscriminatie in Europees Recht: in het licht van de demografische ontwikkelingen. Boom juridisch.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
E-mail address:
vuresearchportal.ub@vu.nl
1 Inleiding 15
2 Discriminatie in Europees Recht 21
2.1 Inleiding 21
Deel I 22
2.2 Materieel juridisch kader 22 2.2.1 Van een economische naar ook een sociale context
voor gelijke behandeling 22 2.2.2 Internationale ontwikkeling van het
gelijkebehandelingsrecht 24 2.2.3 Gelijkebehandelingsrecht bij de arbeid en het beroep
in de EU 28
2.2.4 Algemeen beginsel van Unierecht 30 2.2.5 Rechtszekerheidsbeginsel en beginsel bescherming
gewettigd vertrouwen 33 2.3 Europees toetsingskader leeftijdsdiscriminatie 34 2.3.1 Werkingssfeer Richtlijn 2000/78 35 2.3.2 Directe of indirecte discriminatie? 37 2.3.3 Rechtvaardiging leeftijdsdiscriminatie 40 2.3.4 Uitzondering openbare veiligheid en
volksgezondheid 41
2.3.5 Uitzondering wezenlijke en bepalende
beroepsvereiste 42
2.3.6 Tussenconclusie 46
Deel II 46
2.4 Procesrecht Hof van Justitie EU 46 2.4.1 Beginsel procedurele autonomie 48 2.4.2 Bewijslast discriminatie 49 2.4.3 Ontwikkeling Europees bewijsrecht 50 2.4.4 Recht op informatie 52
3 De Europese Sociale Agenda voor en na Lissabon 59 3.1 Inleiding 59 3.2 Demografische ontwikkelingen 60 3.3 Europese werkgelegenheidsrichtsnoeren 62 3.4 Lissabon-strategie 63 3.5 Europa 2020-strategie 65 3.6 Naar een economisch herstel 66 3.7 Naar een Europese pijler van sociale rechten 66 3.8 Europees Sociaal beleid actief ouder worden 67 3.9 Europees Sociaal beleid solidariteit tussen de generaties 68 3.10 Europees Jaar voor actief ouder worden en solidariteit tussen
de generaties 69
3.11 Europees juridisch kader actief ouder worden 70 3.12 Europees juridisch kader solidariteit 71 3.13 Solidariteitsbeginsel vanuit wetenschappelijke invalshoek 73 3.14 Solidariteitsbeginsel in Europese rechtspraak 76
3.15 Conclusie 80
4 Rol Europees Sociaal beleid bij rechtvaardiging van
leeftijdsdiscriminatie 83
4.1 Inleiding 83
4.2 Toetsingskader 84
4.3 Werkgelegenheidsbeleid als onderdeel van de legitimiteitstoets 85 4.4 Arbeidsparticipatie ouderen: legitiem werkgelegenheidsbeleid? 86 4.5 Toepassing Solidariteitsbeginsel in Europees Sociaal beleid 88 4.6 Lump of labour fallacy 89 4.7 Solidariteit tussen de generaties in Europese rechtspraak 90 4.8 Betwisting werkgelegenheidsdoelstelling 94 4.9 Nationaal of bedrijfsbeleid? 97
4.10 Conclusie 99
5 Bewijsrechtelijke aspecten legitimiteitstoets 103
5.1 Inleiding 103
5.2 Omschrijving en context werkgelegenheidsdoelstelling 104 5.3 Lijst met uitzonderingen 105 5.4 Meerdere werkgelegenheidsdoelstellingen 109 5.5 Wijziging werkgelegenheidsdoelstelling 112 5.6 Ordening en rangorde werkgelegenheidsdoelstellingen 113 5.7 Samenhang procedures 115
5.8 Conclusie 116
6 Proportionaliteitstoets 119
6.1 Inleiding 119
6.2 Werkgelegenheidsbeleid als onderdeel van de
proportionaliteitstoets 120
6.3 Bewijs 122
6.4 Rol individuele werknemersbelangen bij de
proportionaliteitstoets 124 6.4.1 Strikte proportionaliteitstoets 124 6.5 Ruime proportionaliteitstoets 126 6.5.1 Verplicht pensioenontslag 127 6.5.2 Hoogte pensioeninkomen 129 6.5.3 Rol recht op arbeid 131 6.6 Rol omstandigheden arbeidsmarkt 132 6.7 Bewijsinstructie Hof van Justitie EU 135 6.8 Een tegengesteld geluid? 137 6.9 Rol actieve arbeidsparticipatie in relatie tot het recht op werk 140 6.10 Rol aanspraak op ouderdomspensioen na ontslag 144 6.10.1 Ontslagvergoeding 145 6.10.2 Vergelijking Landin met Andersen en Rasmussen 146 6.10.3 Vergelijking Odar met de Deense arresten 148
6.11 Conclusie 150
7 Leeftijdsdiscriminatie in het Nederlands recht 153
7.1 Inleiding 153
Deel I Demografische ontwikkelingen 155 7.2 Actieve arbeidsparticipatie oudere werknemers 155 7.3 Verhoging AOW-leeftijd 156 7.4 Doorwerken na AOW-leeftijd 157
Deel II 159
7.5 Gelijke behandeling in het Nederlands recht 159 7.5.1 Wettelijk toetsingskader 159 7.5.2 Perikelen rondom de pensioengerechtigde leeftijd 163 7.5.3 Pensioenontslag tegen en na de AOW-gerechtigde
leeftijd 165
7.5.4 Pensioenontslagbeding voor AOW-leeftijd 166 7.5.5 Bewijs doorstromingsargument als
werkgelegenheidsdoelstelling 168 7.5.6 Nationaal werkgelegenheidsbeleid of bedrijfsbeleid? 169 7.5.7 KLM-arrest in Europeesrechtelijk perspectief bezien 171 7.5.8 Prejudiciële vragen? 173 7.6 Onderscheid naar leeftijd bij ontslagvergoedingen 174 7.6.1 Uitsluiting transitievergoeding AOW-gerechtigden 174
7.6.2 Uitsluiting transitievergoeding in strijd met de
Richtlijn? 177
7.6.3 Individuele toetsing vereist? 179 7.6.4 Uitsluiting ontslagvergoeding in Europeesrechtelijk
perspectief bezien 179 7.6.5 Begrenzing ontslagvergoeding oudere werknemers 181
7.7 Conclusie 183 8 Conclusies 185 Summary 193 Bibliografie 197 Trefwoordenregister 213 Curriculum vitae 221
