RFID: HYPE OF REALITEIT?
Een haalbaarheidsonderzoek naar Radio Frequency IDentification Technology in de keten van Unilever Bestfoods Nederland
Karlijn Karthaus Juli 2004
Faculteit Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen
RFID: HYPE OF REALITEIT?
Een haalbaarheidsonderzoek naar Radio Frequency IDentification technologie in de keten van Unilever Bestfoods Nederland
Rotterdam, juli 2004 Karlijn Karthaus
Unilever Bestfoods Nederland
Begeleider Unilever Ing. K. Kiestra
Rijksuniversiteit Groningen
Eerste begeleider Prof. Dr. Ir. J.C. Wortmann Tweede begeleider Prof. Dr. J. Wijngaard
Faculteit Bedrijfskunde Landleven 5
9747 AD Groningen
‘De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van het afstudeerverslag; het auteursrecht van het afstudeerverslag berust bij de auteur.’
Voorwoord
Op het terrein van RFID-technologie wordt veel onderzoek gedaan. Toch is er vrij weinig bekend over de werkelijke business cases van fabrikanten zoals Unilever Bestfoods Nederland. Deze organisatie zit in het laagste segment wat betreft de waardedichtheid van haar producten, die gepaard gaat met grote productievolumes. Inzicht in de kosten en besparingen uitgaande van deze kenmerken is weinig tot niet beschikbaar. Dit onderzoek biedt een handvat voor de toepassingsmogelijkheden van RFID-technologie in de keten van voedingsmiddelen ondersteund door een uitgewerkte business case. Het beoogt Unilever Bestfoods richting te geven in de houding ten opzichte van RFID.
Bij Unilever Bestfoods Nederland wil ik Kees, Wicher en Gerard bedanken voor hun begeleiding bij de uitvoering van dit onderzoek. Daarnaast bedank ik Hendrik en Sven voor het beantwoorden van al mijn vragen. Zonder de input van de afdeling Planning en de Customer Teams had ik dit resultaat niet kunnen bereiken, bedankt daarvoor.
Menigmaal heb ik contact gehad met Professor Wortmann over de aanpak, structuur en voortgang van het onderzoek. Middels telefonische afspraken, bezoeken aan Groningen en bijeenkomsten elders in het land heeft u mij richting gegeven bij mijn onderzoek en een stuk rust gebracht. Bedankt voor de prettige samenwerking. Professor Wijngaard bedankt voor het lezen en commentariëren als tweede begeleider.
Tot slot wil ik familie en vrienden bedanken voor hun vertrouwen in mij en voor de steun gedurende het onderzoek.
Karlijn Karthaus
Rotterdam, 2 juli 2004
Samenvatting
Het afstudeerverslag “RFID: Hype of Realiteit? Een haalbaarheidsonderzoek naar RFID-technologie in de keten van Unilever Bestfoods” geeft inzicht in de bevindingen die zijn opgedaan tijdens het afstudeerproject dat plaats heeft gevonden van november 2003 tot juli 2004 bij Unilever Bestfoods Nederland. Deze samenvatting bevat de probleemstelling, de theoretische invalshoek, de werkwijze en de belangrijkste conclusies.
Inleiding
De ontwikkeling van een nieuwe technologie biedt in zijn algemeenheid mogelijkheden voor verhoging van supply chain efficiëntie en verbetering van het customer service level. Er doet zich een kans voor waar Unilever Bestfoods Nederland van kan profiteren. Een probleemstelling is dus niet de geschikte benaming voor definiëring van het doel van dit onderzoek. Een opportunity bepaling is een geschiktere omschrijving:
Het doen van aanbevelingen voor toepassing van RFID-technologie in de supply chain van Unilever Bestfoods door het analyseren van de technologie, de toepassingsmogelijkheden bij processen in de supply chain. Het doel is de mate te bepalen waarin kosten en opbrengsten door toepassing van RFID-technologie zich voordoen op basis waarvan aanbevelingen worden gedaan.
Uit deze bepaling van opportunity is de volgende vraagstelling voortgekomen:
Bij welke processen in de keten van UBF NL levert toepassing van RFID-technologie welke besparingen op, hoe groot zijn deze besparingen en welke investeringen zijn daarvoor nodig?
Om deze vraagstelling te kunnen beantwoorden is het volgende onderzoeksplan opgesteld:
Het onderzoeksplan is gebruikt als richtlijn voor verdere invulling van het onderzoek. De contextbepaling van Unilever Bestfoods Nederland en haar keten enerzijds en de analyse van de verschillende aspecten van RFID-technologie anderzijds leiden tot input voor de supply chain analyse. De kennis over RFID- technologie wordt gebruikt voor ontwerp van de inrichting van RFID in de keten waarmee besparingen kunnen worden behaald. Uit de ketenanalyse komen toepassingsscenario voort die samen met kostprijsbepalingen van hard- en software en standaardinrichtingen uit de business case resulteren in de kosten en besparingen als gevolg van investering in RFID-technologie. Tot slot de conclusies en aanbevelingen aan de opdrachtgever.
Oriëntatie
De eerste hoofdstukken zijn geschreven in het kader van bepaling van de context van het onderzoek.
RFID-technologie is voor velen een onbekende technologie, die de nodige uitleg vraagt om de toepassingen in de in kaart te kunnen brengen. RFID-technologie is onderzocht op functionaliteit en toepassingsgebieden. Aan de hand van verschillende white papers zijn verschillende aspecten van de technologie in kaart gebracht zoals toepassingsgebieden, technologie, standaarden, etc. Het doel van de verkenning van technologie is inzicht verkrijgen in de mogelijkheden en de beperkingen van RFID, dat als basis dient voor het ontwerp van toepassingsscenario. Vervolgens wordt in Hoofdstuk 4 de ontwikkeling van de barcode uitgezet tegen de ontwikkeling van RFID met als doel de stand van RFID-technologie te bepalen en een inschatting te maken van de snelheid van de ontwikkeling. Tot slot is de invloed van RFID-technologie op de fast moving consumer goods industrie beschreven, om het bereik van de technologie aan te geven. Daarnaast dient dit hoofdstuk ook als richtlijn voor analyse van toepassingsmogelijkheden in de keten van UBF NL in Hoofdstuk 6.
H 1. Definitie van de opportunity
H 2. RFID-technologie
H 7. Business case H 3. Keten van Unilever
Bestfoods Nederland
H 4. Ontwikkeling barcode versus RFID-technologie
H 6. Supply chain analyse
H 8. Conclusies en aanbevelingen
H 5. Invloed RFID-technologie op FMCG-industrie
Analyse
In hoofdstuk 6 wordt middels criteria een keten van UBF NL gekozen als onderwerp van het verdere onderzoek. De activiteiten in deze keten worden gedefinieerd en dienen als input van het RFID- investeringsmodel van Hoofdstuk 7. De processen en activiteiten die bij deze analyse binnen het bedrijf en in de keten worden gedefinieerd dienen voor de bepaling van toegevoegde waarde van RFID-technologie ten opzichte van het huidige proces. Tot slot worden zeven scenario’s ontworpen die verder in het onderzoek in de business case worden gebruikt voor de kwantitatieve analyse van de toepassing van RFID-technologie. Deze scenario’s zijn afgeleid van drie variaben te weten: ligging van KOOP in de keten, niveau van tagging en de mate van implementatie van RFID (‘slap & ship’ of systeemimplementatie).
Ontwerp van business case
Het doel van de business case is het in kaart brengen van de kosten en besparingen als gevolg van investering in RFID-technologie. Deze business case is gebaseerd op de ontwikkelde scenario’s uit Hoofdstuk 6. In de business case wordt een kwantitatieve analyse gemaakt van de toepassingen van RFID-technologie. Daarnaast worden verschillende besparingen doorgerekend, zowel harde als zachte. De harde besparingen worden meegenomen in de resultaten. De zachte besparingen dienen te verduidelijking, maar zijn te onzeker door verschillende aannames dat deze niet worden meegerekend.
Conclusies en aanbevelingen
Momenteel is RFID-technologie een hype. De investering in RFID-technologie brengt aanzienlijk meer kosten met zich mee dan dat er besparingen worden behaald. Daarnaast zorgen technische beperkingen van de technologie voor onzekerheid van prestatie van de technologie. Tot slot betreft de keten van Unilever Bestfoods Nederland een zeer efficiënte. De toegevoegde waarde van RFID-technologie ten opzichte van de huidige systemen en processen is relatief klein.
De aanbeveling is niet zelf initiatief te nemen bij investering in RFID-technologie, maar de eis van een retailer af te wachten. Echter, het is belangrijk op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de technologie zodat bekend is wat de mogelijkheden en beperkingen zijn op moment van neerlegging van de eis bij UBF NL door de retailer.
Inhoudsopgave
SAMENVATTING...4
INLEIDING...4
ORIËNTATIE...5
ANALYSE...6
ONTWERP VAN BUSINESS CASE...6
CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN...6
INHOUDSOPGAVE ...7
AFKORTINGEN...9
1 INLEIDING ... 10
1.1 AANLEIDING EN DOELSTELLING VAN PROJECT... 11
1.1.1 Uitdagingen voor retail supply chain ... 11
1.2 BEPALING VAN OPPORTUNITY... 12
1.3 AFBAKENING... 13
1.4 PLAN VAN AANPAK... 14
2 RADIO FREQUENCY IDENTIFICATION TECHNOLOGY ... 16
2.1 COMPONENTEN... 16
2.1.1 Tags en lezers... 17
2.1.2 Frequenties ... 18
2.1.3 Software ... 18
2.2 BEPERKINGEN... 19
2.3 ACTIVITEITEN IN DE MARKT VAN TECHNOLOGIEONTWIKKELING... 19
3 KETEN VAN UNILEVER BESTFOODS NEDERLAND... 21
3.1 UNILEVER NV/PLC... 21
3.2 UNILEVER BESTFOODS NEDERLAND... 21
3.2.1 Planning... 22
3.2.2 Customer teams... 23
3.2.3 Retail supply chain van Unilever Bestfoods Nederland ... 24
3.2.4 Strategie... 25
3.3 HAYS LOGISTICS BENELUX... 25
3.4 ALBERT HEIJN... 26
4 ONTWIKKELING BARCODE VERSUS RFID-TECHNOLOGIE ... 28
4.1 HYPE CURVE... 28
4.2 ONTWIKKELING VAN BARCODE... 29
4.3 ONTWIKKELING VAN RFID-TECHNOLOGIE... 31
4.4 OVEREENKOMSTEN IN ONTWIKKELING TUSSEN BARCODE EN RFID-TECHNOLOGIE... 32
4.5 VERSCHILLEN IN ONTWIKKELING TUSSEN BARCODE EN RFID-TECHNOLOGIE... 32
4.6 CONCLUSIE... 33
5 INVLOED RFID-TECHNOLOGIE OP FMCG-INDUSTRIE ... 34
5.1 INTRODUCTIE... 34
5.2 FABRIKANTEN... 34
5.3 LOGISTIEKE DIENSTVERLENER... 35
5.4 RETAILERS... 36
5.5 CONSUMENTEN... 37
5.6 AFVALVERWERKING... 38
5.7 KETENVOORDELEN... 38
5.8 CONCLUSIE... 39
6 SUPPLY CHAIN ANALYSE... 40
6.1 SELECTIE VAN DE KETEN... 40
6.1.1 Selectiecriteria ... 40
6.1.2 Toetsing van ketens aan criteria... 41
6.2 MARGARINE KETEN... 42
6.2.1 Fabrikant: Sourcing unit Nassaukade ... 43
6.2.2 DC Hays ... 46
6.2.3 Retailer ... 49
6.2.4 Conclusie ... 52
6.3 SCENARIO ONTWERP... 52
6.3.1 Minimale investering: ompakken... 52
6.3.2 Minimale investering: taggen bij sourcing unit... 53
6.3.3 Investering in hard- en software... 54
6.3.4 Investering op consumenteneenheid niveau ... 55
6.4 CONCLUSIE... 56
7 BUSINESS CASE... 57
7.1 RFID-INVESTERINGSMODEL... 57
7.2 BESPARINGEN... 58
7.2.1 Tijdsbesparing bij uitslag Hays bij controle ... 59
7.2.2 Verhoging van OTIFNIE... 59
7.2.3 Verlaging van transportkosten voor retouren ... 60
7.2.4 Retouradministratie... 61
7.2.5 Verlaging van product vernietigingskosten... 61
7.2.6 Verlaging van recallkosten ... 62
7.2.7 Verlaging van diefstal... 62
7.2.8 Out-of-stock op winkelvloer ... 62
7.3 RESULTATEN RFID-INVESTERINGSMODEL... 68
8 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN... 70
8.1 ONZEKERHEDEN IN MODEL... 70
8.1.1 Tagprijs... 70
8.1.2 Beperkingen van technologie ... 70
8.1.3 Software integratie ... 70
8.2 INVLOED VAN VERSCHILLENDE KOSTENPOSTEN OP GROOTTE VAN INVESTERING... 71
8.3 BESPARINGEN... 72
8.3.1 OTIFNIE ... 73
8.3.2 Out-of-stocks ... 73
8.4 SCENARIO’S... 74
8.4.1 Scenario 1 ... 74
8.4.2 Scenario 2 ... 74
8.4.3 Scenario 3 ... 75
8.4.4 Scenario 4 ... 75
8.5 HYPE OF REALITEIT... 75
8.6 AANBEVELINGEN... 76
LITERATUURLIJST ... 77
Afkortingen
AH Albert Heijn
ALP Automatische lagenpicker
Auto-ID Automatische Identificatie
BU Business Unit
CE Consumenteneenheid
DC Distributie Centrum
Desadv Despatch Advice
DoD Department of Defense
EAN Electronic Article Number
EDI Electronic Data Interchange
EP Eindproduct
EPC Electronic Product Code
FMCG Fast Moving Consumer Goods
GTIN Global Trade Item Number
HE Handelseenheid
IC Integrated Circuit
LDC Landelijk distributiecentrum
OOS Out-of-stock
OTIFNIE On Time, In Full, No Invoice Errors
P Pallet
PML Product Mark-up Language
POS Point-of-sale
RFID Radio Frequency Identification SCC Spreads & Cooking Category
SKU Stock Keeping Unit
SLA Service Level Agreement
SSCC Serial Shipping Container Code
SU Sourcing Unit
THT Tenminste Houdbaar Tot
UBF NL Unilever Bestfoods Nederland
WMS Warehouse Management System
1 Inleiding
De barcode is het eerste type Automatisch Identificatie-systeem (Auto-ID systeem) en lijkt nu de grens bereikt te hebben in het vergroten van de productiviteit[1]. Radio Frequency Identification (RFID) technologie biedt meer mogelijkheden op het gebied van automatische identificatie voornamelijk doordat deze technologie geen directe lijn nodig heeft tussen tag en lezer voor het aflezen van de informatie. Op verschillende niveaus kunnen objecten uniek worden gekenmerkt, waardoor het mogelijk is deze objecten afzonderlijk te volgen. Er zijn in de keten drie niveaus te onderscheiden:
1. Pallets/ containers (P) 2. Handelseenheid (HE) 3. Consumenteneenheid (CE)
Figuur 1 Toepassingsniveau RFID-technologie In dit onderzoek ligt de nadruk voor het voorzien van RFID-technologie op de twee hoogste niveaus, aangezien deze van invloed zijn op de ketenactiviteiten. Dit heeft een aantal oorzaken zoals kosten, informatieverwerkingscapaciteit van de systemen en het privacyprobleem. In Hoofdstuk 2 komen deze aspecten aan bod.
Door de verkregen informatie aan een netwerk te koppelen, wordt veel inzicht verkregen in de weg die afzonderlijke objecten door de keten gaan. De voordelen van individuele identificatie van eenheden in de keten zijn duidelijk; verbeteringen in de logistieke keten door meer zichtbaarheid en grotere tevredenheid van de klant door mogelijkheid voor realisering van een ‘demand driven supply chain’. Echter, er zijn meerdere factoren die massale toepassing momenteel nog tegenwerken. De grootste belemmeringen zijn het ontbreken van een wereldwijd geaccepteerde standaard en de kosten van een RFID-systeem. Het grootste voordeel is de zichtbaarheid in de supply chain die RFID biedt. Dit betekent wel dat alle partijen die actief zijn in een supply chain RFID-technologie geïnstalleerd moet hebben én dat deze technologie uitwisselbaar is. Indien een distributeur de identiteit van de objecten van de fabrikant niet kan lezen, heeft toepassing van de technologie door de keten heen geen effect. Dan is er alleen een bedrijfsspecifiek voordeel te behalen, dat veel lager is dan de totale mogelijke voordelen die de technologie te bieden heeft.
Voor inzicht in de hele supply chain is het vereist dat er afspraken worden gemaakt over bepalen van een standaardtechnologie. Daarnaast is het de vraag óf de prijzen ver genoeg zullen dalen en indien dat het geval is, op welke termijn.
CE HE P
1.1 Aanleiding en doelstelling van project
Op 11 juni 2003 maakte Wal-Mart, een van de grootste retailers in de Verenigde Staten, bekend dat vanaf 1 januari 2005 de honderd grootste toeleveranciers alle pallets en dozen moeten voorzien van RFID tags.
De resterende leveranciers hebben een jaar langer de tijd om aan deze eis te voldoen. Snel na de eis van Wal-Mart volgden ook andere zoals de US Department of Defense, Tesco en Metro. Deze actie van Wal- Mart brengt de ontwikkeling van RFID-technologie in een stroomversnelling en dwingt de toeleveranciers en retailers bezig te gaan met een nieuwe manier van het beheersen van productstromen en te overleven in een nieuw tijdperk van supply chain efficiëntie[2]. In de Bijlage 1.1 is een model toegevoegd van de toepassing van RFID-technologie door de hele keten, van productie tot en met afvalverwerking.
Wal-Mart gebruikt het als middel om voorraadverlies in supply chain te verlagen en om de producten in het schap te krijgen. Wal-Mart verwacht de volgende voordelen:
Verlaging van loonkosten door eliminatie van scanmomenten;
Verlaging van out-of-stocks in de schappen;
Verlaging van derving door de keten heen;
Verlaging van voorraden door grotere zichtbaarheid in keten[3].
Toeleveranciers van goederen, zoals Coca-Cola, Pepsi, Gillette, Sara-Lee, Kraft, Procter & Gamble en Unilever, volgen de ontwikkeling van RFID-technologie op de voet. Er zitten echter nog wel haken en ogen aan de technologie, gezien de hoge prijs en het ontbreken van een standaard. Zij zien echter wel mogelijkheden voor toepassing van RFID op allerlei gebieden, bijvoorbeeld in gevallen van recalls1 en ook het terugdringen van de supply chain kosten. Kosten versus opbrengsten zal doorslaggevend zijn in werkelijke toepassing van RFID-technologie.
1.1.1 Uitdagingen voor retail supply chain
De hedendaagse retailers en fabrikanten van consumentenartikelen staan onder grote druk om succesvol en winstgevend te kunnen zijn in een toenemende competitieve en wereldwijde markt. Fabrikanten hebben te maken met zware concurrentie van goedkopere productiemogelijkheden in Oost Europa of Azië. Dit heeft als gevolg dat kostenefficiëntie belangrijk is om te kunnen overleven. Daarnaast heeft de continue ontwikkeling van informatie technologieën ertoe geleid dat de toekomst van een bedrijf afhankelijk is geworden van de bekwaamheid om mee te komen met nieuwe ontwikkelingen.
1 Een recall is het terughalen van producten die mogelijkerwijs gezondheidsproblemen opleveren voor de consument door fabrikanten.
Tegelijkertijd hebben de consumenten het beter dan ooit. Enorme toename van het productassortiment door meer fabrikanten en supermarkten levert lagere prijzen op en door de informatietechnologie is het gemakkelijk om kanalen te vinden voor de benodigde producten tegen de laagste prijzen. De concurrentie tussen retailers om klanten voor zich te winnen wordt steeds heviger. Belangrijk is om aandacht te richten op de problemen die de klant ervaart bij het doen van hun boodschappen, dus om ervoor te zorgen dat de service wordt vergroot. Succes in retail omvat dus het begrijpen, inspelen op en aanpassen aan de behoeftes en wensen van de consument[4]. Onder customer service wordt verstaan: alle factoren die het proces van het ‘voor de klant beschikbaar en geschikt maken van het product’ beïnvloeden[5].
RFID-technologie biedt mogelijkheden voor het bereiken van supply chain efficiëntie en het verhogen van customer service. In de fast moving consumer goods2 industrie heeft de technologie veel stof doen opwaaien. De eerste partijen zijn al bezig met implementaties van RFID-technologie, voornamelijk in de Verenigde Staten, en andere volgen. Unilever Bestfoods Nederland (UBF NL) wil weten wat de technologie in haar keten te bieden heeft en welke stappen verder ondernomen moeten worden. De opdrachtomschrijving voor dit onderzoek luidt als volgt: doen van een haalbaarheidsonderzoek naar RFID-technologie in de keten van UBF NL met als doel de kosten en de besparingen in kaart te brengen.
1.2 Bepaling van opportunity
Voor dit onderzoek is besloten niet te spreken over een probleemstelling, maar over het bepalen van de opportunity. Dit komt voort uit het feit dat zich een opportunity voordoet bij UBF NL in de vorm van een nieuwe technologie en er dus geen sprake is van een probleem dat moet worden onderzocht.
De doelstellingstelling luidt als volgt:
Het doen van aanbevelingen voor toepassing van RFID-technologie in de supply chain van Unilever Bestfoods door het analyseren van de technologie, de toepassingsmogelijkheden bij de processen in de supply chain. Het doel is de mate te bepalen waarin kosten en opbrengsten door toepassing van RFID- technologie zich voordoen op basis waarvan aanbevelingen worden gegeven.
De vraagstelling:
Bij welke processen in de keten van UBF NL levert toepassing van RFID-technologie welke besparingen op, hoe groot zijn deze besparingen en welke investeringen zijn daarvoor nodig?
Deelvragen
· Wat is RFID-technologie?
· Welke invloed heeft RFID-technologie op bedrijfsprocessen van UBF NL?
· Hoe is de stand van de technologie?
· Welke toepassingsmogelijkheden van RFID-technologie in de keten van UBF NL leveren waar en in welke mate besparingen op?
· Welke investeringen moeten worden gedaan om die besparingen te bereiken en hoe groot zijn deze investeringen?
Begripsbepaling
RFID-technologie: een techniek waarmee objecten draadloos worden geïdentificeerd. Het systeem bestaat uit een tag (een chip met een spoel) en een reader/ writer. Doordat de tag met behulp van radiosignalen informatie kan ontvangen en verzenden, is er geen contact meer nodig tussen een scanner (reader/ writer) en het te scannen object[6].
Besparing: een voordeel als gevolg van toepassing van RFID-technologie waarbij een proces of activiteit efficiënter kan plaatsvinden. Besparingen kunnen worden uitgedrukt in tijd, productiviteit, waarde of percentage.
Investering: kosten die moeten worden gemaakt om RFID-technologie toe te passen. Hieronder vallen kosten voor hardware, software, training en installatie en implementatie.
1.3 Afbakening
Toepassingsmogelijkheden van RFID-technologie worden voor de supply chain processen onderzocht, andere bedrijfsprocessen van UBF NL worden buiten beschouwing gelaten. Dit om de omvang van het onderzoek af te bakenen.
Vanwege de tijd die voor het onderzoek staat, wordt er één supply chain onderzocht die zo representatief mogelijk dient te zijn voor UBF NL. Dit in verband met uitrollen van het onderzoek naar andere supply chains. Voor de business case is de supply chain is gedefinieerd van eindproduct tot en met de retailer.
Dit houdt in dat de supply chain begint bij het moment dat de eindproducten van de productielijn komen en eindigt bij het DC van Hays, omdat samenwerking met andere schakels zoals de retailer niet is gewenst in verband met verhoudingen indien een eis zich voor gaat doen. De schakels van de te onderzoeken supply chain moeten in Nederland gelegen zijn. Voor het onderzoek moet de mogelijkheid bestaan meerdere bezoeken te brengen om de benodigde informatie te verzamelen.
2 Fast moving consumer goods kenmerken zich door grote volumes van producten met lag waardedichtheid, die met regelmaat
1.4 Plan van aanpak
Op basis van de probleemstelling en opdrachtformulering is een onderzoeksplan opgesteld. Het onderzoeksplan is in figuur 2 weergegeven. Het verslag is opgebouwd volgens dit plan.
Figuur 2 Onderzoeksplan[7]
H 1. Opportunity stelling
De doelstelling en vraagstelling van dit onderzoek zijn als eerst geformuleerd. Samen met de randvoorwaarden leidt dit tot het projectvoorstel. Aan de hand van het projectvoorstel is het verdere onderzoek uitgevoerd.
H 2. RFID-technologie
Voor het analyseren van de mogelijkheden van RFID technologie voor UBF is een basiskennis over RFID-technologie vereist. De functionaliteit en kenmerken worden in dit hoofdstuk uitgelegd, evenals de beperkingen.
H 3. Keten van Unilever Bestfoods Nederland
De keten van UBF NL wordt in dit hoofdstuk per schakel in kaart gebracht aan de hand van de verschillende bedrijfsprocessen en de bijbehorende activiteiten en de samenhang daartussen. Dit biedt de lezer houvast voor verdere verloop van het verslag.
H 4. Ontwikkeling barcode versus RFID-technologie
door de consument worden gekocht.
H 1. Definitie van de opportunity
H 2. RFID-technologie
H 7. Business case H 3. Keten van Unilever
Bestfoods Nederland
H 4. Ontwikkeling barcode versus RFID-technologie
H 6. Supply chain analyse
H 8. Conclusies en aanbevelingen
H 5. Invloed RFID-technologie op FMCG-industrie
Om antwoord te kunnen geven op de vraag of RFID-technologie hype of realiteit is, dient de stand van de technologie bepaald te worden en dient inzicht te worden verkregen hoe verdere ontwikkeling van RFID- technologie zal verlopen.
H 5. Invloed RFID-technologie op fast moving consumer goods industrie
Dit hoofdstuk geeft het totale kader waarin RFID-technologie kan worden geplaatst. Dit is belangrijk om de omvang van de invloed van deze technologie in kaart te brengen. Dus niet alleen voor de fabrikanten en retailers, maar ook de mogelijkheden die de technologie te bieden heeft voor de consument en afvalverwerking.
H 6. Supply chain analyse
Hier wordt gedefinieerd bij welke processen RFID-technologie kan worden toegepast en tot welke mogelijke besparingen dit zal leiden. Gekeken wordt naar activiteiten in de keten waarde RFID een toegevoegde waarde heeft ten opzichte van het huidige proces, dit vanuit de ‘value added analysis’.
Vervolgens worden scenario’s ontwikkeld voor toepassing van RFID in de keten van UBF NL, waarvan een kwalitatieve analyse wordt gegeven. Het resultaat is de input voor de business case in Hoofdstuk 6.
H 7. Business case
De gedefinieerde processen en activiteiten worden als input gebruikt in het RFID-model om de besparingen en de investeringen van RFID-technologie te berekenen. In dit hoofdstuk worden de verschillende toepassingen gekwantificeerd. Vervolgens worden verschillende alternatieven beoordeeld voor aanpak van RFID-technologie.
H 8. Conclusies en aanbevelingen
De bevindingen uit het onderzoek worden hier op een rijtje gezet en aanbevelingen voor verdere stappen worden gedaan.
2 Radio Frequency Identification Technology
‘Radio Frequency Identification’ (RFID) technologie is een technologie die behoort tot de categorie van automatische identificatie technologieën (Auto-ID). Auto-ID’s verzamelen gegevens over fysieke objecten met behulp van machines in plaats van handmatig invoeren door de mens. Het doel van Auto-ID is om efficiëntie te verhogen, invoerfouten te verminderen en productiviteit te verhogen doordat minder tijd nodig is voor activiteiten die geen waarde toevoegen aan producten. Veel toepassingen vallen onder auto- ID: barcodes, smart cards, voice recognition, optical character recognition, RFID, etc[1].
Er zijn twee belangrijke verschillen tussen de barcode en RFID-technologie:
Om de barcode te kunnen aflezen, dient er een direct lijn te zijn tussen scanner en barcode. Dit heeft als gevolg dat de te scannen objecten heel specifiek voor de scanner moeten worden geplaatst. RFID- technologie maakt gebruik van radio golven voor het identificeren van de eenheden, waardoor eenheden binnen een bepaald bereik van de lezer moeten worden gehouden maar niet exact ervoor.
Barcodes kunnen tot artikelniveau identificeren, afzonderlijke eenheden worden niet onderscheiden op basis van barcode3. RFID-technologie kan elke eenheid een afzonderlijke code toewijzen waarmee unieke identificatie mogelijk is.
In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de technologie met als doel inzicht te geven in de werking en consequenties ervan en wordt afgesloten met de verschillende partijen in de markt die zich bezig houden met RFID-technologie.
2.1 Componenten
Een RFID-systeem is opgebouwd uit tags, ook wel transponders (TRANSmitter/resPONDER) genoemd, die bepaalde gegevens bevatten en lezers die het mogelijk maken om gegevens uit te wisselen met de tags[1]. Objecten voorzien van RFID-technologie kunnen opgeslagen informatie uitwisselen met een lezer op afstand door middel van radio golven van een bepaalde frequentie. Gegevens kunnen variëren van een identificatiecode tot instructies of een bepaalde programmering.
3 De SSCC biedt mogelijkheden voor unieke identificatie, deze worden echter alleen op het hoogste niveau toegepast (Zie Inleiding).
Het doel van een RFID-systeem is om op de juiste tijd en plaats de juiste informatie beschikbaar te hebben. Met behulp van RFID-technologie krijgen fysieke objecten een vorm van intelligentie toegevoegd waardoor ze met elkaar en met organisaties en consumenten kunnen communiceren. Het systeem heeft naast tags en lezers middelen nodig die de verkregen data doorgeven aan een centrale computer, een informatiesysteem of het internet. Hiervoor wordt bepaalde geïntegreerde software gebruikt. Zie Figuur 3 voor een model van een RFID-systeem.
Figuur 3 RFID-systeem
2.1.1 Tags en lezers
Een tag is opgebouwd uit een microprocessor (IC) die is verbonden aan een antenne. De antenne en microprocessor zijn bevestigd op een silicium ondergrond. De antenne vangt het signaal van de lezer op en activeert de microprocessor. Ook voor het verzenden van de gegevens gaan de data via de antenne naar de lezer.
Figuur 4 Opbouw van tag[8]
Er zijn Electronic Article Surveillance, passieve en actieve tags, dit is in volgorde van simpele naar meer complexe toepassingsmogelijkheden. De passieve tags zijn in drie groepen onder te verdelen: Read-Only- Memory (ROM) tags, Write-Once-Read-Many (WORM) tags en Read-Write (RW) tags. Voor de passieve tags is een standaard ontwikkeld voor de informatie die in de microprocessor opgeslagen staat: de
Antenne
IC
Verbinding tussen IC en antenne
Ondergrond waarop de antenne is bevestigd READER
INTEGRATED SOFTWARE
ERP, WMS, database or
other INTERNET Antenne
in reader
TAGS
Electronic Product Code (EPC). Dit is een 64-, 96- of 256-bits code die gebaseerd is op de GTIN4 standaard en functioneert als een soort kenteken. In Bijlage 1.2.1 wordt uitgelegd wat de EPC is en hoe deze wordt gebruikt.
Het leesbereik van de lezer hangt af van het vermogen van de lezer, de grootte en vorm van de antenne en van de frequentie waarmee de lezer en tag communiceren, zie Bijlage 1.2.2.
2.1.2 Frequenties
De lezer zendt een frequentie uit die door de antenne in een tag wordt ontvangen. Dit werkt alleen indien de tag dezelfde frequentie gebruikt als de lezer. Het uitwisselen van informatie is ondergeschikt aan beïnvloeding door de media waardoor de gegevens worden verzonden. Er kunnen globaal vier frequentiegebieden onderscheiden worden voor RFID-systemen: laag, hoog, ultrahoog en microwave. Zie Bijlage 1.2.3 voor tabel met kenmerken per frequentieband. Afhankelijk van de eisen van de toepassingen zal een frequentie worden gekozen. De meest gebruikten zijn de hoge frequentie van 13.56 MHz en de ultra hoge van 300-900 MHz. De eerste is goedkoper, maar heeft een kleiner leesbereik (<1,5 m). De laatste wordt toegepast indien er vanaf grotere afstand moet worden gelezen (>1,5 m). Deze zijn duurder en worden sterker beïnvloed door hun omgeving dan de tags met frequentie van 13,56 MHz[9].
2.1.3 Software
Nieuwe software moet worden ontwikkeld om de enorme hoeveelheden gegenereerde gegevens tot nuttige informatie te verwerken. Daarnaast moeten de huidige systemen worden aangepast om de nieuwe bron van gegevens toe te voegen. Voor het EPC-systeem is er nieuwe software ontwikkeld[1]. Bij dit systeem wordt gebruik gemaakt van de Object Name Service, die werkt zoals de Domein Naam Service bij het internet, voor het linken van de EPC met de informatie over het getagde object. De Product Mark-up Language (PML) is een standaard ‘taal’ voor het beschrijven van fysieke objecten en heeft als doel de statische en dynamische gegevens over het object te verwerken. Daarnaast kunnen indien nodig instructies worden beschreven voor bewerkingen die een object bij een machine dient te ondergaan. Bijlage 1.2.4 geeft meer informatie over deze software systemen. Het probleem is echter dat de software slechts op wetenschappelijk niveau is ontwikkeld, maar nog niet beschikbaar is op operationeel niveau.
4 Global Trade Item Number: een set van barcode standaarden die internationaal zijn geaccepteerd en worden gebruikt. De EPC is zodanig ontwikkeld dat deze aansluit op de standaarden zoals die door GTIN zijn bepaald.
2.2 Beperkingen
De tags zijn duur, gemiddeld 50 cent of hoger, waardoor het nu nog economisch onmogelijk is om ze op eenheidniveau toe te passen bij voedingsmiddelen. De verwachting is dat de prijs van tags pas rond 1 januari 2005 onder de 25 cent zal komen5.
Pas bij een prijs van 5 cent wordt het voor producenten van voedingsmiddelen interessant om RFID toe te gaan passen op niveau van colli of producteenheden. Echter, de productietechniek is te kostbaar om een dergelijke prijs te realiseren, dus met schaalvoordelen is het niet waarschijnlijk dat die prijs wordt bereikt[41]. Er zal een nieuwe productietechniek moeten worden ontwikkeld die goedkoper is dan de huidige. Zie Bijlage 1.2.4.
Metaal en water hebben grote invloed op de radiogolven die door de lezers worden uitgezonden. Metaal laat de golven niet door, maar weerkaatst ze en in water worden de stralen geabsorbeerd en afgebogen. Dit maakt toepassing van RFID-technologie bij producten met een metalen verpakkingen of met hoge vochtgehalte ongeschikt. Een algemene oplossing is nog niet beschikbaar, er moet voor elk probleem afzonderlijk een oplossing worden gezocht in samenwerking met de fabrikanten van de technologie[1].
De bovenstaande beperkingen zijn de technische beperkingen: standaardisatie, interferentie van signalen, virtual agent laag en tot slot de privacy van de consument worden respectievelijk in Bijlage 1.3.1, 1.3.3, 1.3.4 en 1.3.5 uiteengezet. Dit zijn beperkingen met betrekking tot het systeem en afspraken tussen bedrijven en met de overheid.
2.3 Activiteiten in de markt van technologieontwikkeling
Het MIT Auto-ID Center is de drijfveer van de sprong in ontwikkeling van RFID-technologie. Dit consortium van universiteiten, retailers, fabrikanten, soft- en hardware producenten en consultancy kantoren heeft RFID-technologie op de kaart gezet in de fast moving consumer goods (FMCG) industrie.
Deze brede basis van bedrijven heeft de ontwikkeling voor de hele keten aangestuurd door zich te focussen op standaarden en de ontwikkeling van systemen die gebruikt kunnen worden door de verschillende schakels in de keten.
De leiders in toepassing en implementatie van RFID-technologie bevinden zich bij de retailers. Vanuit deze groep wordt de toepassing van RFID-technologie in de FMGC-industrie aangedreven. Efficiëntie in de hele supply chain is de drijfveer voor de retailers om te investeren in RFID-technologie. Zoals beschreven heeft Wal mart (VS) als eerste een eis neergelegd bij de toeleveranciers voor toepassing van
RFID. Dit jaar heeft ook Metro (D) een dergelijk eis neergelegd. Tesco (UK) heeft geen deadline gesteld, maar wil geleidelijk in nauwe samenwerking met de toeleveranciers RFID-technologie gaan invoeren in haar supply chain. Dit heeft als gevolg dat de implementatie van RFID in de industrie in een stroomversnelling is geraakt. Om te kunnen voldoen aan de gestelde eisen zijn de belangrijkste fabrikanten van levensmiddelen intensief bezig met onderzoek naar de mogelijkheden en de implementatie van RFID. Ook al is de prijs van de tags nog relatief hoog, toch zien zij mogelijkheden voor toepassingen op allerlei gebieden zoals het efficiënt verwerken van recalls6 en het omlaag brengen van kosten in de supply chain. Zie Bijlage 1.3.6.
Het Department of Defense (DoD) van de Verenigde Staten is ook een enorme drijfveer in de ontwikkeling van de technologie. Na 11 september is grote nadruk op beveiliging komen te liggen. Er komt geen container het continent meer op zonder bekendheid van de inhoud. RFID biedt grote mogelijkheden op dit gebied. Daarnaast wordt er door het DoD veel geïnvesteerd in RFID voor het toepassen van RFID in het leger. Voertuigen, soldaten en materieel wordt voorzien van RFID zodat het via de satelliet kan worden gevolgd.
Consultants stimuleren de ontwikkeling door bedrijven te voorzien van rekenmodellen voor het doorrekenen van investeringen en opbrengsten[2, 13, 14, 15, 19, 20, 24]. Ook doen zij onderzoek naar ontwikkeling van oplossingen voor de belemmeringen die vele bedrijven momenteel ervaren, zoals bijv.
de problemen met staal en water en de kosten van tags.
5 Gegevens uit presentatie op ASE workshop door Cap Gemini Ernst & Young.
6 Een recall betekent het terughalen van producten uit de keten als gevolg van kwaliteitsgebreken.
3 Keten van Unilever Bestfoods Nederland
In de volgende paragrafen wordt een beschrijving gegeven van de organisatie Unilever NV/PLC en de werkmaatschappij Unilever Bestfoods Nederland. Vervolgens worden de verschillende schakels in de keten beschreven. Het doel van dit hoofdstuk is inzicht te geven in de achtergrond en daarmee de context van UBF NL. Dit geeft duidelijkheid in de processen en activiteiten binnen de organisatie en tussen de schakels in de keten. Het doel is bepaling van de context waarin dit onderzoek plaatsvindt.
3.1 Unilever NV/PLC
Unilever NV/PLC heeft met ingang van 1 januari 2001 twee wereldwijde divisies gevormd, te weten Huishoudelijke en Persoonlijke Verzorging en Voedingsmiddelen (Unilever Bestfoods). Deze twee divisies zijn onderverdeeld in Business Groups op basis van regio, enkele uitzonderingen daargelaten zoals IJs en diepvriesproducten. Dit onderzoek is in opdracht van Unilever Bestfoods Nederland, een werkmaatschappij van de Business Group Unilever Bestfoods Europe. Een meer uitgebreide beschrijving van verantwoordelijkheden en structuur staat in Bijlage 2.1.
Unilever Nederland is opgedeeld in drie werkmaatschappijen en een van Unilevers internationale researchlaboratoria:
Lever Fabergé Huishoudelijke & Persoonlijke Verzorging Iglo Mora IJs & Diepvriesproducten
Unilever Bestfoods Nederland Voedingsmiddelen Unilever Research & Development Onderzoekslaboratorium
Elke werkmaatschappij is verantwoordelijk voor marketing en verkoop, marktonderzoek en reclame en doet aan productvernieuwing.
3.2 Unilever Bestfoods Nederland
Na de overname van Bestfoods in 2000 werden de Nederlandse activiteiten van het bedrijf geïntegreerd met die van Van den Bergh Nederland. Deze integratie resulteerde in de werkmaatschappij Unilever Bestfoods Nederland.
Unilever Bestfoods Nederland is opgedeeld in Corporate, 3 business units en 5 sourcing units. Zie Figuur 5 voor de organisatiestructuur.
Figuur 5 Organogram Unilever Bestfoods Nederland Dit onderzoek is uitgezet vanuit de supply chain afdeling Retail. Toepassingen van RFID-technologie in de keten van UBF NL wordt daarom gericht op de het retail kanaal van UBF NL. Voor het onderzoek zijn planning en de customer teams de belangrijkste afdelingen in verband met de aansturing van de goederenstroom. Vandaar dat deze twee in de onderstaande paragrafen verder worden uitgediept. De overige afdelingen van Retail, zoals Repack, Inbound en Outbound, staan in Bijlage 2.2 toegelicht.
3.2.1 Planning
Er zijn twee verschillende manieren waarop sourcing units worden aangestuurd bij UBF NL:
replenishment en supply request. Voor beide systemen wordt door de planner een forecast bepaald in samenspraak met Marketing & Sales aan de hand van de verkoopcijfers en de geplande promotiesactiviteiten en prijsacties. Het verschil in systemen heeft te maken met de verantwoordelijkheid voor de voorraad. Bij het eerste systeem ligt de verantwoordelijkheid bij de planner van UBF NL, het tweede systeem heeft de verantwoordelijkheid voor de voorraad bij de sourcing unit liggen. Dit uit zich in de manier van aansturing van productie door de planners. Elke sourcing unit wordt door één van de twee systemen aangestuurd. Het is dus niet mogelijk dat een aantal producten wordt aangestuurd op basis van supply request, terwijl andere producten, die door dezelfde sourcing unit worden geproduceerd, worden aangestuurd op basis van replenishment. In Bijlage 2.2.1 worden deze systemen verder toegelicht.
Unilever Bestfoods Nederland
SU’s Corporate BU’s
SCC Foods Foodsolutions IT
HR BAS Operations
Chilled Retail OoH
Customer teams:
Ahold, Laurus, Prismafood, Schuitema en Superunie Supply teams:
SCC, Culinary en Impuls
Repack Inbound Customer teams Outbound Planning
M S M S M S
I PP
SU sourcing unit BU business unit I inkoop PP productieplanning HR human resources BAS business accounting support IT informatietechnologie SCC spreads & cooking category OoH out-of-home
QA quality assurance M marketing S sales
QA
Promoties
De planners zijn verantwoordelijk voor de reguliere planning van de verschillende merken. Daarnaast zijn er met regelmaat promoties in de zin van toevoegingen aan producten of prijswijzingen. Deze worden niet door de planners gepland, maar door de logistiek assistenten account managers (LAM’mer). In samenwerking met sales wordt het volume van de promotie bepaald en doorgegeven aan de systemen van de planners. De planners passen vervolgens de baseline planning aan, aan de hand van het gegeven promotievolume, omdat het invloed heeft op de overige afzetvolumes. De volledige doorlooptijd voor promoties varieert tussen de vijf en twaalf weken, van planning tot en met actieperiode.
3.2.2 Customer teams
Het ordermanagement wordt door de customer teams aangestuurd en kent twee procedures. Albert Heijn heeft als enige de orderprocedure die comaker wordt genoemd. De overige klanten maken gebruik van het reguliere orderproces. De grootste verschillen tussen de twee ordersystemen zijn de order lead time en het zicht op de voorraden bij de klant en daarmee de verantwoordelijkheid voor die voorraden.
Regulier orderproces
Regulier bestellingen zijn op basis van 48-uurs levering. De klanten moeten voor 10.00 uur de order hebben geplaatst, indien deze twee dagen later moet worden geleverd. Zeventig procent van de klanten bestelt per EDI7-bericht. De EDI-berichten komen binnen in SAP en worden daar in eerste instantie gebufferd, omdat eerst moet worden gecontroleerd of er voldoende voorraad beschikbaar is. De resterende dertig procent van de orders komen via de fax binnen. Deze laatste groep wordt handmatig door het customer team in de computer ingevoerd. Allereerst wordt aan de hand van de orders bij Planning gecheckt of er voldoende voorraad beschikbaar is bij Hays. Vervolgens creëert het customer team in het systeem vrachtbriefnummers. De orders worden samen met de vrachtbriefnummers naar Hays verstuurd.
Hays gebruikt de vrachtbriefnummers en het EDI-bericht voor het verzamelen van de orders. Hays heeft dus nog anderhalve dag de tijd om de orders klaar te maken en te versturen.
Comaker
Bij het comakerproces is Unilever Bestfoods verantwoordelijk voor de hoogte van de voorraad van Albert Heijn (AH). De comakerplanner, medewerker van het customer team van UBF NL, heeft inzicht in voorraad bij de regionale distributiecentra van Albert Heijn en stuurt aan de hand van historie en de totale vraag van filialen de aanvulling van voorraden in het DC van de Albert Heijn aan (zie Bijlage 2.2.4). De informatie die de comaker krijgt is bijna real time. Het klantorder-ontkoppelpunt blijft tussen Hays en het
7 Electronic Data Interchange
DC van de klant liggen, echter zijn er wel voorwaarden aan verbonden. UBF NL moet bijvoorbeeld producten terugnemen indien ze over THT gaan. Deze kosten zijn dan voor UBF NL, niet voor Albert Heijn.
3.2.3 Retail supply chain van Unilever Bestfoods Nederland
De keten van UBF NL kent 106 sourcing units, 3 distributeurs en 4 overkoepelende supermarktorganisaties met daarnaast de overige supermarkten, zie Figuur 6.
Figuur 6 Keten van Unilever Bestfoods Nederland Naast de Nederlandse sourcing units zijn er ook nog sourcing units in buitenland en copackers8. De sourcing units in het buitenland zijn onderdelen van werkmaatschappijen van Unilever Bestfoods in andere landen in Europa. De sourcing units in binnen- en buitenland en de copackers zijn verantwoordelijk voor de productie van alle producten van Unilever Bestfoods Nederland.
De producten worden bij drie distribuerende partijen – Bakker, Hays en Vrumona – opgeslagen en vandaar uit naar de klanten getransporteerd. Bakker is de logistieke partij die de gekoelde producten voor zijn rekening neemt. Hays is verantwoordelijk voor de opslag en distributie van de overige producten met uitzondering van Lipton Ice Tea wat door Vrumona wordt gedistribueerd.
De klanten zijn in Figuur 6 in overkoepelende organisaties weergegeven. Alle Nederlandse supermarkten zijn onderdeel van een van deze overkoepelende organisaties. Vrumona, Hays en Bakker sturen de orders af naar de regionale distributiecentra van de retailers. Van daar worden de afzonderlijke filialen voorzien van producten. Sommige producten worden ook direct naar de filialen verzonden. Deze goederenstroom wordt in dit onderzoek buiten beschouwing gelaten.
8 Copacker: een derde partij die Unileverproducten maakt.
Ahold
Laurus
Superunie
TSN/
Schuitema Overige SU Baarn
SU Loosdrecht SU Oss SU Delft SU Rotterdam Copackers binnen- en buitenland
SU’s van Unilever Bestfoods in andere Europese landen
Hays
Bakker
Vrumona
Vrumona
3.2.4 Strategie
In 2000 is Unilever De Weg naar Groei ingeslagen. In dit strategische plan heeft Unilever vastgelegd dat zij eind 2004 een jaarlijkse omzetstijging van 5-6% wil behalen en een brutowinstmarge van minstens 16%.
Unilever wil dit bereiken door:
Concentratie op circa 400 leidende merken en ondersteuning van deze merken met krachtige innovatie en verhoogde marketingactiviteiten (brand focus).
Productie gebaseerd op circa 150 strategische vestigingen (world class supply chain).
Vereenvoudiging van bedrijfsprocessen (simplify).
Het bouwen van een ondernemerscultuur: zelf initiatief nemen, in teams creatieve oplossingen bedenken, de wil hebben om te winnen (enterprise culture) .
De banden met de consument te versterken: producten snel aanpassen aan veranderende behoeften, effectief gebruikmaken van interactieve marketing en nieuwe media (reconnect with consumers).
Nieuwe kanalen te vinden om de consument te bereiken (o.a. internet) (pioneer new channels).
Een world class supply chain kan de ontwikkeling van een nieuwe technologie niet negeren. Actie moet worden ondernomen, aangezien concurrenten en klanten actief bezig zijn met RFID in de vorm van pilots, future stores of zelfs in de vorm van operationalisatie. Toepassing van deze technologie kan leiden tot vereenvoudiging van bedrijfsprocessen, doordat meer informatie beschikbaar wordt en een hogere mate van automatisering bereikt kan worden. Tot slot kan RFID-technologie een middel zijn om de groei te vergroten door betere beschikbaarheid van haar producten in het schap bij de retailer. Verbetering van beschikbaarheid in het schap leidt tot verhoging van de afzet en daarmee tot grotere groei.
3.3 Hays Logistics Benelux
Hays Logistics Benelux is een logistieke dienstverlener die gespecialiseerd is in het beheer van distributiecentra, transportmanagement van inkomende en uitgaande goederenstromen, warehousing en fysieke distributie (koelvers, diepvries, droge kruidenierswaren en non-food producten) en in de logistiek van retourstromen. Hays Logistics Benelux maakt deel uit van de Britse groep Hays PLC. In Nederland heeft Hays Logistics Benelux twaalf vestigingen en het hoofdkantoor voor Nederland bevindt zich in Veghel.
De vestiging waar Unilever Bestfoods Nederland mee samenwerkt, bevindt zich in Veghel. Het distributiecentrum is 50.000 m2 groot en er kunnen voor Unilever 55.000 pallets worden opgeslagen. Er
zijn meer dan 350 mensen werkzaam. Hays verzorgt ook opslag- en distributiediensten voor een ander bedrijf in de voedingsmiddelenindustrie, Masterfoods.
Ongeveer drie tot vier maanden geleden heeft Hays gesproken met EAN NL en Unilever Bestfoods over de mogelijkheden van RFID-technologie. Het belangrijkste onderwerp was de toegevoegde waarde van RFID-technologie in de droge kruidenierswaren. Hays heeft zelf geen baat bij het taggen van pallets of dozen voor optimalisatie van eigen systeem. De kosten zijn daarvoor te hoog en de resultaten minimaal.
Hays benadrukt het supply chain aspect van de technologie; de grootste voordelen zijn te behalen door samenwerking met retailers en fabrikanten. Zij zullen zelf niet het initiatief starten, maar staan niet afwijzend tegenover RFID technologie. Belangrijk voor Hays is wel het bestaan van een standaard van de technologie. Zij hebben meerdere klanten en zullen voor RFID van één systeem gebruik willen maken.
Voordelen worden gezien bij tracking en tracing9 van pallets en/of dozen en kostenbesparingen door procesefficiëntie.
3.4 Albert Heijn
Albert Heijn (AH) behoort tot de grootste vier klanten van Unilever Bestfoods Nederland. Het bedrijf heeft ongeveer 1.000 leveranciers die goed zijn voor toelevering van 13.000 producten. Er zijn circa 5.500 logistieke medewerkers in dienst. Er zijn twee landelijke distributiecentra, één vers en één ‘gewoon’ DC, en vier regionale DC’s. Zie Figuur 7. De doelstelling van Albert Heijn staat uitgewerkt in Bijlage 2.3.
Figuur 7 Logistieke infrastructuur Albert Heijn[10]
9 Onder tracking wordt het stroomafwaarts volgen van producten verstaan en onder tracing het stroomopwaarts kunnen herleiden van de herkomst van een product[3]
Zone afscheiding RDC’s
Regionaal Distributie/ Vers Centrum Zwolle
170 filialen
170 filialen Pijnacker
170 filialen
Zaandam
Geldermalsen
Kruidenierswaren Landelijk Distributie Centrum
Nieuwegein
Vers Landelijk Vers Centrum
170 filialen
Tilburg
De landelijke DC’s distribueren voornamelijk versproducten en langzaamlopers. De regionale DC’s worden door de leveranciers bevoorraad en leveren de orders aan de winkels in hun regio, gemiddeld zijn dit 160 tot 180 winkels. Vanuit Hays worden de snellopers naar de verschillende RDC’s getransporteerd en de langzaamlopers naar het LDC in Geldermalsen. Het al dan niet langzaam- of snellopend zijn, wordt bepaald door AH en is gebaseerd op de gemiddelde tijd dat de producten op voorraad liggen[10].
Voor dit onderzoek is gekozen om Albert Heijn als retailer te analyseren. Uiteraard bestaat de mogelijkheid dat een andere retailer de eis als eerst neer zal leggen. Daarom is de retailer als een variabele in het RFID-investeringsmodel ingepast. De analyse die in Hoofdstuk 6 wordt uitgevoerd, is gebaseerd op een presentatie van de logistiek manager van Albert Heijn die hij voor het customer team van Unilever Bestfoods Nederland heeft gehouden. Er is bewust voor gekozen om voor dit onderzoek geen contact te leggen met Albert Heijn. UBF NL wil eerst in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn voor haar eigen situatie, voordat er stappen worden ondernomen om samen met klanten naar de toepassingen en mogelijkheden te gaan kijken. Dit komt voort uit de scheve verdeling van de kosten en besparingen van RFID-technologie.
4 Ontwikkeling barcode versus RFID-technologie
In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de barcode en van RFID-technologie beschreven aan de hand van de hype curve van Gartner. Inc. Om inzicht te krijgen waar RFID-technologie nu staat, hype of realiteit, is deze curve heel geschikt. Aan de hand van de zichtbaarheid van de technologie in de media, congressen en industrie wordt de stand van zaken in kaart gebracht. De ontwikkelingen van de twee technologieën worden met elkaar vergeleken teneinde een voorspellingen te kunnen doen over het verdere verloop van de ontwikkeling van RFID-technologie. Dit hoofdstuk wordt afgesloten conclusies.
4.1 Hype curve
Gartner, Inc., een onderzoeksinstituut in de Verenigde Staten heeft de ‘Hype Cycle’ ontwikkeld waarin de stappen worden weergegeven die de technologie doorloopt van uitvinding, verbeelde toepassingen, moeilijkheden in technische ontwikkeling tot uiteindelijk de commercialisatie van de technologie[11].
Figuur 8 Gartner, Inc. Hype curve[11]
Deze cyclus kent vijf fasen:
1. “Technology trigger”
2. “Peak of inflated expectations”
3. “Trough of disillusionment”
4. “Slope of enlightment”
5. “Plateau of productivity”[11]
Zie Bijlage 3.1 voor beschrijving van de fasen.
De volwassenheid van een technologie wordt in deze curve uitgezet tegen de zichtbaarheid. Deze zichtbaarheid wordt uitgelegd als de aanwezigheid van een nieuwe technologie in de media, congressen en industrie[11]. Met behulp van deze curve kan goed worden bepaald waar de ontwikkeling van een nieuwe
technologie nu staat en hoe deze zich verder zal ontwikkelen. Om antwoord te kunnen geven op de vraag of RFID nu een hype of realiteit is, is deze curve zeer geschikt.
4.2 Ontwikkeling van barcode
In de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de barcode geïntroduceerd. Voor invoering van de barcode was het de caissière die de producten herkende en de prijs daarvan uit haar hoofd wist. De invoering van de barcode bood vele voordelen:
- Caissières konden geen verkeerde bedragen meer aanslaan;
- Het voorraadbeheer werd ondersteund: wanneer een artikel langs de scanner kwam verminderde de voorraad ook in de systemen.
- Het koopgedrag van klanten werd inzichtelijk gemaakt[6].
Figuur 9 Tijdslijn ontwikkeling van barcode In 1948 bleek een directeur van een groot voedingsmiddelen keten geïnteresseerd te zijn in een onderzoek naar mogelijkheden voor het automatisch verzamelen van productgegevens bij de kassa. Een student heeft dit probleem opgepakt en ontwikkelde de barcode in de vorm van cirkels. In 1949 vroeg hij een patent aan. De barcode kon nog niet massaal worden gebruikt, omdat de lees- en apparatuur voor gegevensverwerking gigantisch groot waren. De ontwikkeling van de computer werd gedreven vanuit militaire hoek en uiteindelijk bracht ontwikkeling van de laser de doorbraak van de barcode. De eerste
‘kleine’ barcode’ scanner en apparatuur om gegevens te verzamelen werden toegepast in de automobiel industrie. De barcodes waren zeer eenvoudig, ze bestonden uit 1 of 2 getallen. De retail industrie heeft de technologie de grote zet gegeven voor massale toepassing, omdat zij vele voordelen zagen. In 1970 is een industrieconsortium opgericht om een standaardisatie van de barcode te stimuleren en richtlijnen vast te stellen voor de ontwikkeling van de barcode:
Barcodes moesten vanuit verschillende hoeken gescand kunnen worden;
Aanvraag patent barcode
Standaardisatie een feit
10% van retailers gebruikt barcode
Oprichting van consortium
1% van retailers gebruikt barcode
Vrijwel alle retailers gebruiken barcode Aanzet tot
ontwikkeling
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010
De labels moesten goedkoop en gemakkelijk te printen zijn;
De automatische uitslagsystemen moesten zichzelf terugbetalen in tweeëneenhalf jaar.
De retailers moesten worden overtuigd van het gemak en de voordelen van de barcode. Om dit te bereiken zijn harde voordelen aangereikt zoals de besparing op arbeidskosten. De zachte besparingen, zoals de mogelijkheden die de verkregen informatie bood, waren nog helemaal niet meegerekend, terwijl die uiteindelijk tot grote voordelen leidden.
Er was nog geen standaard voor de vorm van de barcode. Er werd veel geëxperimenteerd met vormen als sterren en cirkels. Uiteindelijk heeft het ontwerp van de Universal Product Code gewonnen, omdat hier de minste problemen waren met het printen van de code. Dit was in 1973, vanaf dat moment was standaardisatie van de barcode een feit. Zie Figuur 9.
Het gebruik van de scanners groeide langzaam. Pas wanneer 85% van de producten voorzien waren van een barcode werd het scannersysteem terugverdiend. Aan het eind van de jaren ’70 werd door vele dat minimum bereikt en kwam de verkoop van scanners op gang. In 1978 had slechts 1% van de Amerikaanse kruideniers een barcodesysteem in gebruik, in 1980 was dat aantal gegroeid tot 10%. Nu wordt er door vrijwel elke retailer gebruik gemaakt van het barcodesysteem[12].
De barcode bevindt zich nu in de laatste fase van de hype curve, Figuur 10. De barcode is een algemeen goed geworden in de industrie en heeft een wereldwijde standaardisatie bereikt. De EAN128 in combinatie met het EDI-bericht heeft het plateau, de zichtbaarheid van de barcode, verhoogd. Afgelopen tijd is er veel aandacht besteed aan de mogelijkheden van de SSCC-labels voor unieke identificatie van verzendeenheden (pallets) en automatische inslag. Dit is wel weer een stap vooruit in de ontwikkeling van de barcode, die echter nog steeds zijn bekende beperkingen heeft.
Figuur 10 Barcode hype curve
Barcode
4.3 Ontwikkeling van RFID-technologie
De oprichting van het Auto-ID Center in 1999 heeft de ontwikkeling van RFID-technologie in een stroomversnelling gebracht. Door nadruk te leggen op standaardisatie, systemen te ontwikkelen en door onderzoek te doen naar technieken waarmee de kostprijs van de hardware omlaag gebracht kan worden, is de weg vrij gebaand voor gebruik van RFID-technologie in de FMCG-industrie. Daarnaast kent het Auto- ID Center een groot aantal deelnemers dat op verschillende wijze te maken hebben met RFID-technologie, wat resulteert in een breed draagvlak van ondernemingen die allemaal belang hebben bij de ontwikkeling en uiteindelijk de toepassing van RFID-technologie. Een mogelijke tijdslijn voor de ontwikkeling van RFID is als volgt:
Figuur 11 Tijdslijn RFID-technologie[13]
Zoals Figuur 11 laat zien, zal het naar verwachting nog een aantal jaren duren voordat RFID-technologie op eenheidniveau wordt geïmplementeerd. (Vergelijk met Figuur 10.) Elk niveau van tagging op objecten biedt bepaalde voordelen. De voordelen die de technologie te bieden heeft op eenheidniveau zijn groot.
Niet alleen voor optimalisatie van de keten maar ook voor andere doeleinden zoals marketing. In de volgende paragraaf wordt dieper ingegaan op de voordelen en nadelen van RFID-technologie gericht op de verschillende schakels in de keten op de verscheidene toepassingsniveaus. Figuur 11 geeft een indicatie op welke termijn de in de volgende paragraaf beschreven voordelen zich voor kunnen gaan doen. De technologie bevat nog vele onzekerheden, waardoor de tijdslijn is gebaseerd op aannames met betrekking tot beperkingen van de technologie, standaardisatie en kostenontwikkeling[13].
De positie van RFID op de hype curve is aangegeven in Figuur 12. De ontwikkelingen hebben niet stilgestaan en RFID ligt nu een fase verder in de ”trough of disillusionment”. De media aandacht is nog steeds aanwezig, maar een stuk minder dan voorheen. De beperkingen van de technologie zijn nog niet overwonnen en de industrie is bezig met bepaling van hun eigen business case. De hoge kosten, de
Kennisvergaring pallet en colloniveau
DoD/ Wal-Mart pilots
Uitbreiding pilots DoD/ Wal-Mart
Operationalisering RFID DoD/
Wal-Mart
Grote aanbieders van hardware tegen lage
kosten
Pilots van andere retailers: Tesco,
Metro Pilots op eenheid niveau
Operationalisering RFID door andere
retailers Uitbreiding pilots op eenheid
niveau
Collotagging Keuze voor
eenheid tagging
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
onzekerheden en de lastig te definiëren voordelen voorkomen op dit moment verder operationalisatie in de keten.
Figuur 12 RFID-technologie hype curve De druk vanuit de adviesbureaus is groot[2, 13, 14, 15, 19, 20, 24] en activiteit betreffende het oplossen van beperkingen en ontwikkeling van de technologie blijft. De vraag is hoe lang het duurt voordat de technologie `volwassen` is geworden, zodat brede toepassing mogelijk is. Dan zal de technologie pas in staat zijn de stap te maken naar de volgende fase. (Zie Figuur 11, 12; vergelijk Figuur 9, 10).
4.4 Overeenkomsten in ontwikkeling tussen barcode en RFID-technologie
Een aantal overeenkomsten is te benoemen in de ontwikkelingen van de technologieën:
- Beide technologieën zijn gericht op optimalisatie van supply chain processen. Deze optimalisatie uit zich in besparingen op loonkosten en het bieden van een verbeterde klantenservice.
- De technologieën zijn niet nieuw op het moment dat de industrie geïnteresseerd raakt in hun toepassing. De oorzaak voor deze vertraging is de grootte en daarmee handzaamheid van de hardware.
- De oprichting van een consortium heeft in beide gevallen plaatsgevonden. De doelstellingen van deze consortia waren in overeenstemming: streven naar standaardisatie, verfijning, operationele afstemming en kostenverlaging van het systeem.
4.5 Verschillen in ontwikkeling tussen barcode en RFID-technologie
Naast de bovenstaande overeenkomsten zijn tevens verschillen te onderscheiden:
- De barcode was een unieke uitvinding waarmee de automatische identificatie van objecten ontstaan is.
De vooruitgang in automatisering en optimalisatie van de processen in de winkels en door de supply chain heen was alleen te bereiken met deze technologie. In geval van RFID-technologie is de barcode een concurrent. De barcodetechnologie is nog niet volledig benut: er zijn nog (beperkte) uitbreidings-
RFID
en optimalisatiemogelijkheden. Dit in combinatie met de significant lagere kosten van een barcodesysteem maakt de overgang naar RFID-technologie lastiger te verantwoorden.
- De barcode biedt mogelijkheden voor de supply chain van de toeleverancier van de fabrikant tot en met het uitslaan van de producten in de winkel. RFID-technologie gaat echter nog verder. Op het moment dat RFID-tags op consumenteneenheid niveau worden toegepast, biedt dit een groot scala aan mogelijkheden voor bijvoorbeeld demand driven supply chain, marketingactiviteiten, klantenservice, loyaliteit van de klant met een bepaald product tot en met afvalverwerking, etc. Daarmee kunnen fabrikanten en retailers zich onderscheiden, dus meervoudig concurrentievoordeel behalen.
4.6 Conclusie
De twee belangrijkste verschillen tussen de ontwikkeling van de barcode en RFID-technologie zijn:
Ten eerste kende de barcode concurrentie. Het was de enige in zijn soort. RFID-technologie heeft naast beperkingen in technologie een zeer goedkope en tot dusver betrouwbare concurrent. Ten tweede is een belangrijk verschil het bereik van de technologieën. RFID gaat veel verder dan de barcode, waardoor de technologie niet alleen vanuit supply chain perspectief interessant is, maar ook vanuit andere disciplines als marketing en sales, alsmede eventuele afvalverwerking.
Momenteel lijkt RFID-technologie een hype. De technologie is (nog) niet in staat om aan de hoge verwachtingen te voldoen door de vele beperkingen en onzekerheden. De ontwikkeling van RFID en daarmee de implementatie is sterk afhankelijk van de tijd die nodig is om oplossingen te vinden voor de beperkingen die implementatie nu nog in de weg staan. De positiebepaling op de hype curve kan echter als richtlijn worden gebruikt voor de ontwikkelingsgang van RFID/technologie.
5 Invloed RFID-technologie op FMCG-industrie
5.1 Introductie
De fast moving consumer goods industrie kenmerkt zich door producten die regelmatig gebruikt worden, grote volumes en producten met lage waardedichtheid. Ketenoptimalisatie is door deze eigenschappen van groot belang en dit uit zich in zeer efficiënte supply chain systemen en processen[2]. De markt is verzadigd en concurrenten kunnen relatief gemakkelijk toetreden, de marges op de producten zijn klein.
RFID-technologie biedt mogelijkheden om supply chain optimalisatie naar een hoger niveau te tillen, maar het paradoxale is dat de kosten van RFID moeilijk te verantwoorden zijn bij deze industrie door de lage waardedichtheid en kleine marges van de producten[2].
Voor het onderzoek is uitgegaan van de ´simplified, generic supply chain´[15], en weergegeven in gevisualiseerde vorm in Figuur 13. De mogelijkheden van RFID-technologie gaan echter verder: ook de consument en afvalverwerking kunnen worden geïntegreerd (Figuur 14).
Figuur 13 Ketenstructuur in de FMCG-industrie De keten relevant voor dit hoofdstuk is opgebouwd uit verschillende schakels: fabrikanten, logistiek dienstverleners, retailers, consumenten en afvalverwerking. In sommige gevallen werken de fabrikanten en logistiek dienstverleners intensief samen waardoor deze als één schakel kunnen worden gezien.
Afhankelijk van de onderlinge relaties kunnen ketenvoordelen worden behaald.
5.2 Fabrikanten
De keten kenmerkt zich door grote volumes van producten met relatief weinig waardedichtheid. Dit komt tot uiting in onder andere de productieprocessen. De lange omsteltijden, met zo groot mogelijke batches als gevolg, staan in contrast met het doel zo weinig mogelijk working capital te hebben, dus zo laag mogelijke voorraden gereed product.
Figuur 14 Fabrikant
Fabrikant Logistiek dienstverlener DC retailer Winkel Consument Afvalverwerking Fabrikant Logistiek dienstverlener
Fabrikant Logistiek dienstverlener DC retailer Winkel
