• No results found

DRIEMASTERflPINIEBLAD VAM DE J.O.ILD. ■ VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR ■ JAARGANG 35. NR. 6. SEPT. 1983

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "DRIEMASTERflPINIEBLAD VAM DE J.O.ILD. ■ VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR ■ JAARGANG 35. NR. 6. SEPT. 1983"

Copied!
8
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

DRIEMASTER

flPINIEBLAD VAM DE J.O.ILD. ■ VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR ■ JAARGANG 35.

NR. 6. SEPT. 1983

Recht op luiheid ?

Men moet werken, zo niet uit lust ertoe, dan ten­ minste uit wanhoop omdat alles welbeschouwd, werken mindervervelend is dan zich vermaken.

Charles Baudelaire Werk in de maatschappij van onze tijd heeft een andere inhoud gekregen. Laten we een aantal trends noemen. -Arbeid heeft veel aan status ingeboet zowel als noodzake - lijk brood verdienen en als factor voor de ontplooiing van het individu.

-Het individu in de post­ industriële maatschappij kiest eerst een levensstijl en vervolgens pas een werk­ kring die erbij past. -De bevredigingen verkregen dankzij werk(geld,prestige) zijn minder motiverend ge­ worden dan die verworven tijdens het werk(ontplooiing van zichzelf,e.d.).

-Vervreemding (toenemend met automatisering) vereist de creatie van een nieuwe band tussen arbeider en werk. -De ontwikkelingen in de omgeving van de ondernem­ ing zijn niet te negeren: de bijdrage.van het individu aan de onderneming verandert. -Verhoging van de produkti- viteit blijft noodzakelijk voor handhaving van de levens­ standaard zowel als voor blijvende hulp aan de Derde Wereld.

LUIHEID

"Recht op luiheid" was een pamflet geschreven 100 jaar geleden door Paul Lafargue, deschoonzoon van Karl Marx, waarin de liefde voor arbeid als pure waanzin werd geclassificeerd. Terwijl zo'n motto in Calvinistische hoogtij dagen nog algemene afschuw te weeg kon brengen, zijn de geluiden tegen­ woordig gevarieerder.

De arbeidsmoraal is veranderd- In dit licht moet deeltijd- arbeid(DTA) en arbeidstijd- verkorting(ATV)gezien worden. POPULAIR

In slechts enkele jaren zijn de concepten van ATV en DTA bijzonder populair geworden in politiek Nederland.

Albeda , om te beginnen heeft in het CDA de DTA steeds als een leidraad door zijn arbeidsmarktbeleid aangevoerd Van Agt noemde DTA "geen luxe maar noodzaak, geen rand- verschinsel doch wezenlijke voorwaarde evenzeer als mat­ igen en investeren." Lubbers stelt dat 175.000 deeltijd- arbeiders er binnen 4 jaar bij kunnen komen. De topper komt nog van kamerlid Weijers (CDA) die berekende dat 500.000 deeltijders in 4__ jaar konden worden gecreëerd. Weijers bepleit een snelle invoering van deeltijdarbeid in de overheidssector, dmv quoteringsstelsel(bijv. alle instanties verplicht 10% van de banen^om te zetten in DTA)- Verder aldus het CDA-kamerlid dient de overheid DTA binnen het gezin te bevorderen: door het verrichten van volletijd- arbeid door meer dan één part­

ner per gezin minder aantrek­ kelijk te maken(fiscaal). Echter,ook het CDA laat in beginsel de primaire verant­ woordelijkheid voor invoer­ ing van DTA bij de sociale partners. De rechtspositione­ le belemmeringen wil Weijers als eerste stap weggenomen zien en hij wil dat de over­ heid stimuleringsmaatregel­ en doorvoert: bestuurlijke en administratieve maatregel­ en met het doel economische eenheden beter te definëren en te registreren. Daarna d.m.v. fiscale maatregelen de volletijders stimuleren om in DTA te gaan.

Paul Y n te m a

WERK MAKEN

Bij de VVD lééft meer de nei­ ging tot twijfel aangaande de DTA. “Herverdeling van werk schept geen werk" zegt Ed Nij- pels. Erg sceptisch zijn de VVD-leden van de Commissie voor Sociale Zaken en Werk­ gelegenheid, al zien zij ook de positieve kanten. Nijpels stelt: "Wij moéten oms concen­ treren op de verdeling maar op het maken van werk." FLEXIBILITEIT

De VVD-werkgelegenheids- specialisten hebben het over herstel van de Nederlandse concurrentiekracht op de internationale markt, met name ten opzichte van de Japanse Uitdaging. Het loon­ kostenniveau aanpakken, energieprijzen bedwingen, collectieve lasten aan­ pakken en het beroeps­ onderwijs bij de tijd van het bedrijfsleben breng­ en, dat is het liberale program. Nijpels wijt Nederlands hoge werkloosheid aan de industrie die geen WINST meer maakt en aan de

interne verstarring, het ver­ lies aan economische en socia­ le mobiliteit/flexabiliteit en aan de zgn. verworven rechten, de gevestigde belang­ en die overlegstructuren verstarren en beroeps­

procedures onhandelbaar maken- De planmatige overheidsaanpak van DTA kan, vanuit dit perspectief, hier niets aan verheteren, in tegendeel. De VVD heeft dus wat moeite om dol enthousiast te zijn over de huidige vorm van de DTA plannen.

PVDA

Bij werkgelegenheidsbeleid gaat het om de vergroting van de vraag naar werknemers. Bij de arbeidsherverdeling gaat hêt om de verdeling van de bestaande werkgelegenheid over meer mensen. Bij de VVD ligt duidelijk de nadruk op het eerste beleid terwijl bij de PVDA een sterke tend­ ens voor de herverdeling van het bestaande werk leeft. Van der Doef vroeg onlangs in de Kamer nog om stimuler­ ing van deeltijdarbeid (overigens hierin gesteund door zowel CDA als VVD woordvoerders later in het debat). Den Uyl z'n banen­

plan bouwde ook op DTA. Den Uyl heeft zelfs in Vrij Nederland gesproken over de creatie van een miljoen deeltijdbanen in Nederland. Ook mevrouw Ter Veld heeft zich al herhaaldelijk hartstocht­ elijk verbonden met de zaak van de DTA. BEDRIJFSLEVEN

De praktijk in het bedrijfs­ leven laat gemengde resul­ taten zien. Een aantal grote concerns(Philips, Fokker bijv.)hebben bereidheid getoond het concept van korter werken door te voeren voor inlevering van de prijs­ compensatie, zo ook is dit beginsel in de recente metaal-cao opgenomen. De overheid ziet ook bij voorkeur dat een herver- delingsplan wordt opgezet per bedrijfstak of bedrijf in overleg met de partners. In 1982 is er door het kabinet f60.miljoen uitge­ trokken voor de DTA-bevord- ering in de marktsector. Een Economisch Dagblad- enquête toonde aan dat 1/3 van het bedrijfsleven negatief staat t.a.v. DTA, maar het waren vnl. werk­ gevers die geen ervaring hadden met DTA die er negatief tegenover stonden. KOSTEN

De kostenfactor bleek ook niet overwegend te zijn. De voordelen als betere motivatie en minder le§e kwartiertjes werden ook van niet te berekene waarde gehoe/nd. DTA omvat nu- al 10% van de beroepsbev­ olking,nl. 550.000 mensen. De politieke partijen, volgens hun programma's,

Een heet klein beetje ook, was er aandacht voor de problema­ tiek rond het jongerenbeleid, ofwel de grootste fagocytose die de JOVD ooit heeft meege­ maakt. In één werkgroep werd gediscussieerd over deze pro­ blematiek, onder meer aan de hand van de resolutie Dees. Velen dachten dat het hier ging over een nieuw stuk, ter­ wijl het stuk al geruime tijd geldt. Eet nieuwe VVD hoofd­ bestuurslid, belast met het jongerenbeleid, Ginjaar, gaf in de werkgroep aan zijn minder positieve gevoelens jegens de resolutie Dees lucht, iets wat niet bij iedereen

willen hier nog tussen de 75.000(PvdA) en ÏOO.OOO(VVD) deeltijdbanen aan toe boegen. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau berek­ ende dat zeker 10% minder gewerkt kan worden in de kwartaire en dienstverlenende sector zonder dat dit

problemen zou geven met het bereiken van het sociaal minimum of tekort aan de aanbodkant. In 1985 zou een 10% arbeidstijdverkorting zelfs in alle sectoren mogelijk zijn. Toch komen er over de DTA ook negatie­ ve geluiden uit het bedrijfs­ leven. Er zijn tenslotte in Nederalnd zo'n 90.000 moeilijk vervulbare vacat­ ures en ook als DTA zijn deze biet in te vullen. IBM probeerde onlangs DTA voor tekstverwerkende specialisten-vacatures-- er bleek geen belangstelling. KNELPUNT

Een andere mogelijkheid voor korter werken is het educatief verlof. Wel een zeer dure oplossing. Betaald educatief verlof betekent dat werknemers voor kortere of langere tijd hun werkzaamheden kunnenverlaten om een opleiding te volgen die al dan niet gericht is op het overtollige arbeidsaanbod wordt zo zinvol bezig gehouden. Tweedens schept het werkgelegenheid voor werkloze leerkrachten en tenslotte kunnen door de gevolgde opleiding knelpunten op de arbeids­ markt weggenomen worden. Financiering zal moeten komen van werkgevers en werknemess tezamen. Meer en langere studie is een teken van welvaart, welzijn, en hogere beschaving.

W im Fels

evenzeer in goede aarde viel. De discussie en de berichten rond de jongerenproblematiek worden steeds ondoorzichtiger, als je het onderwerp ter spra­ ke brengt trekken de mensen hun zondagse serieuze gezicht, en kloppen je op de schouder met de verzekering dat het al­

lemaal vréselijk belangrijk en dringend is. In de praktijk echter gebeurt er niet zoveel althans aan de oppervlakte: de discussie ontwikkelt zich, en wordt met argusogen gevolgd.

Congres JOVD

Het zomercongres van de JOVD stond in het teken van het mediabeleid. Inleidingen dus, van Wallis de Vries; en van VVD-mediacommissievoorzitter Hoogendijk. Ook waren er promotieteams van (hoe kan het ook anders) AVHO en VERONICA. Verder werd er middels de conceptresolutie Eu­ ropa reparatie geknipoogd naar de Europese verkiezingen, gastspreker Van Eekelen toonde zich verheugd dat wij er

"nou al" aandacht aan besteden.

Educatief verlof(in de USA zeer populaire sabbat- ical) komt nog weinig voor in Nederland . Het is echter een optie voor de middellange termijn. FENOMEEN

Op de lange termijn zullen de arbeidsmarktproblemen er heel anders uit zien, dus beleid blijft zeer moeilijk maar toch zeer relevant. In de komende decennium is een afname van de groei van‘de beroepsbevolking van 15-64 jaar voorspeld. Na 1990 zal groei sterk af­ nemen en na 1995 zal er zelfs van inkrimping van de beroepsbevolking sprake zijn. Echter de deel­ nemingspercentages van de verschillende bevolk­ ingsgroepen aan het arbeidsproces variëren. Korter werken is een fenomeen dat onstuit­ baar de automatiserings- trend in de samenleving volgt. Beleid zal er op gericht moeten zijn om het kader te scheppen dat DTA op flexibele en natuurlijke wijze haar realisatie kan vinden. Politici gebruiken DTA te veel als een panacee. DTA is geen WONDERMIDDEL tegen werkloosheid, het is wel een bijdrage aan de problemen op de arbeids­ markt te verlichten.

En laten we tot slot niet de wijsheid van Quintilianus vergeten:

"Het is gemakkelijker veel te doen dan lang bezig te blijven."

p het congres was er niet de verwachting dat er een door­ braak zou plaatsvinden, en die was er dus ook niet. De JOVD geheel■ eigen, 'werd het besluit genomen om op een BAV (Buitengewone Algemene Vergadering) in september op de problematiek terug te komen.

(2)

COLOFON

CDAbortus Intéiruptus

ALGEMEEN SECRETARIAAT Mr. D.U. Stikkerhuis

Nieuwe Zijds Voorburgwal 288 1012 RT Amsterdam

020-242000 REDACTIE H00FJ1REDACTEUR Wigi Fels

Van der Goesstraat 4 3521 TL Utrecht 030-939981 EINDREDACTEUR Paul Yntema Lindenbleek 26 4871 WJ Etten-Leur 01608-13348

REDACTEUR ALGEMENE POLITIEK Atzo Ni colaï

Churchilllaan 203-3 1078 EB Amsterdam 020-728835

'4 et het ophalen van het abortusvraagstuk blijkt de oude controverse tussen liberalen en confessionelen nog geens­ zins verleden tijd. Hieronder volgt een historisch over­ zicht, teneinde de gevoeligheid van het onderwerp aan te geven. Daarna wordt de huidige controverse behandeld.

INLEIDING

Abortus provocatus heeft in onze samenleving jarenlang stof tot politieke en maatschappelijke discussie gegeven. De oude abortuswetsartikelen dateerden uit 1887. Tot het midden van de zestiger jaren werd alleen op strikt medi­ sche indicatie abortus in ziekenhuizen verricht; d.w.z. gevaar voor het leven of de geestesgesteldheid van de vrouw. Dit had mede tot gevolg het ontstaan van illegale (woeker)praktijken, met alle consequenties van dien. In de zestiger jaren vond er een hernieuwde abortusdiscus­ sie plaats. Van gezaghebbende zijde werd er een nieuwe in­ terpretatie aan de oude wetsartikelen gegeven. De grenzen van de medische indicatie werden ruimer en langzamerhand deden sociale criteria hun intrede.

ABORTUSTEAM

Abortusingrepen op frequente schaal werden geïntroduceerd door de zgn. abortusteams. In het Academisch Ziekenhuis van Amsterdam werd deze gedachte in 1967 verwezenlijkt, waarop andere ziekenhuizen volgden.

abortusfrequentie in Nederland is de laagste in de wester­ se wereld. Eén van de verklaringen hiervoor is, dat in Ne­ derland reeds een lange traditie van anticonceptie en sexu- ele hervorming bestaat. In de Nederlandse bevolking staat tegenover iedere 10 geboorten één abortus, in de USA en Denemarken zijn dat er vier! Eén en ander blijkt uit tabel

2

.

Bijna de helft van de behandelde vrouwen bevindt zich in de leeftijdscategorie van 20 tot 30 jaar en 17% is jonger dan 20 jaar. Indien wij de reële samenleefsituatie bekij­ ken, dan blijkt 55% samen te wonen met haar partner. Abortus verricht in een ziekenhuis wordt wel vergoed door het ziekenfonds of de particuliere ziektekostenverzekering, abortus in poliklinieken niet. In het laatste geval moet de vrouw zelf betalen.

ABORTUS EN DE WET

Zoals in zoveel gevallen, liep de wettelijke situatie ach­ ter bij de maatschappelijke realiteit. Dit werd nog ver­ sterkt door de gevoeligheid van het onderwerp en het jaren­ lang aanwezige taboe. Vooral dankzij het CDA werden er ver­ hitte discussies gevoerd in de Tweede Kamer.

Eindelijk, in 1980 werd er een nieuwe Wet Afbreking Zwan­ gerschap (WAZ) aangenomen, ingediend door VVD en CDA. Dit gebeurde met een kleine meerderheid: 76 voor en 74 tegen. REDACTEUR INTERNATIONALE POLITIEK

Wilfried Derksen Markt 7 6851 AG Huissen 085- 255959 080- 551249 REDACTEUR "PRIKBORD" Ullrich Schröder Postbus 1346 3000 BH Rotterdam 010-140056 REDACTEUR VERENIGINGSNIEUWS Carolien Harrems Mensinge 52 1083 HD Amsterdam 020-443619

Zo'n team was multidisciplinair en bestond veelal uit: gynaecoloog, huisarts van de vrouw, psychiater en maatr schappelijk werker. In sommige ziekenhuizen werd er nog een psycholoog en een geestelijke toegevoegd.

Deze abortusteams hebben een belangrijke rol gespeeld in de doorbreking van het taboe. Men aborteerde vanuit de "nee, tenzij"-houding: in principe geen abortus, tenzij er zwaarwegende omstandigheden zijn (lichamelijke of gees­ telijke gezondheid van de vrouw, verkrachting, incest). Het experiment liep vast doordat de procedure veel tijd kostte en er interne meningsverschillen tussen de vertegen­ woordigers van diverse disciplines bestonden. Vrouwen uit een groot deel van het land konden nergens terecht, omdat in de ziekenhuizen alleen vrouwen uit de regio werden be­ handeld en niet in alle regio's ziekenhuizen aanwezig waren die deze ingreep wilden verrichten. Kortom, de teams gaven geen structurele oplossing.

AUDITOREN Wiljan Loomans Julius Remarque

De meeste teams werden geleidelijk opgeheven en na 1972 werd het stil rond het verschijnsel abortus in de zieken­

huizen, alhoewel er nog steeds geaborteerd werd. COPY

Alvorens copy in te sturen

wordt aanbevolen contact op

te nemen met de hoofdredac­

teur.

HOOFDBESTUUR VOORZITTER Eric Brinckmann Struisenburgdwarsstraat 194 3036 AW Rotterdam 010-116068 ABORTUSPOLIKLINIEKEN

De eerste abortuspolikliniek (d.w.z. zonder ovèrnachting) werd in 1971 in Arnhem opgericht, spoedig gevolgd door an­ dere.

Aanvankelijk werden zij gezien als een tijdelijke oplossing Nadat de ziekenhuizen zouden zijn "opengebroken" voor mas­ sale abortusingrepen, zouden de poliklinieken weer opgehe­ ven worden. Dit is er nooit van gekomen, mede doordat ook in politieke kring het bestaansrecht van deze speciale

kli-U llric h S c h rö d e r

VICE VOORZITTER POLITIEK Antoin Schoften

Lindenlaan 21 6561 CG Groesbeek 08891-1990

05709-1278

VICE VOORZITTER ORGANISATIE Frank Rohof

Hengelosestraat 225A 7521 AC Enschede 053-358954

ALGEMEEN SECRETARIS Joost van Gilse

Jacoba van Beierenlaan 65 2613 JB Delft

02159-11960

nieken werd erkend. Een andere oorzaak is dat door de voort schrijdende medische ontwikkeling het merendeel van de ver­ richtte abortussen medisch gezien tot een eenvoudige in­ greep is geworden.

Momenteel bestaan er 20 van deze klinieken. Een belangrijke rol speelt Stimezo (Stichting Medische Zwangerschaps Onder­ breking), een soort overkoepelend orgaan, welke voorlich­ ting verschaft en beleidsonderzoek verricht.

Als uitgangspunt werd aangenomen dat "vrouwen die ongewenst zwanger zijn geworden de mogelijkheid moet worden geboden om, indien zij dat zelf nadrukkelijk wensen, die zwanger­ schap te laten afbreken". Dit wordt de 4j a , tenzij"-houding genoemd. Als uiterste grens van afbreking dient in princi­ pe de zelfstandige levensvatbaarheid van de vrucht te zijn.. HUIDIGE SITUATIE PENNINGMEESTER Robert. Heynert Mozartlaan 34 3741 HV Baarn 02154-14125

In 1975 werd in Nederland het hoogtepunt, qua aantal behan­ delingen bereikt van bijna 100.000 afbrekingen, waarvan niet minder dan 88% uit het buitenland afkomstig was. Dit was het gevolg van een verstarde houdingt.o.v. abortus in de ons omringende landen.

INTERNATIONAAL SECRETARIS Jules Maaten Turfschip 96 1186 XN Amstelveen 020-410300 LEDENADMINISTRATIE Femmeke Weide

Weg voor de Jagerskampen 2 9751 EN Haren 050-348262 PUBLIC RELATIONS Jaap Kruithof Cauberg 14 2716 ES Zoetermeer 079-214696

In 1981 werden er in totaal ruim 52.000 zwangerschappen af­ gebroken. De liberalisering van de abortuswetgeving in de ons omringende landen heeft ervoor gezorgd dat het "abor­ tustoerisme" drastisch is gedaald, hetgeen blijkt uit tabel 1. De restcategorie vrouwen in deze tabel zijn vnl. af­ komstig uit Spanje. Al 1e vrouwen afkomstig uit het buiten­ land werden in de poliklinifeken behandeld.

NEDERLANDSE VROUWEN

Het aantal in ziekenhuizen verrichtte abortussen is ge­ staag gedaald. Van de 19.500 in 1981 verrichtte afbrekin­ gen bij in Nederland woonachtige vrouwen werden slechts 3.400 in ziekenhuizen behandeld en de overgrote meerder­ heid (83%) werd verricht in de abortuspoliklinieken. Zie grafiek 1. Ook in de ziekenhuizen vindt het merendeel van de abortussen plaats op sociale indicatie. De relatieve

Aanvankelijk werd als belangrijkste beperking bij de in­ diening gemaakt, dat abortus na de 13e zwangerschapsweek uitsluitend in een ziekenhuis werd gepleegd. Bij de schrif telijke behandeling van het wetsontwerp werd deze beper­ king weer ingetrokken.

In 1981 werd de WAZ aangenomen in de Eerste Kamer met de kleinst mogelijke meerderheid: 38 voor en. 37 tegen. Ook enkele prominente liberalen hebben destijds tegen gestemd. WET AFBREKING ZWANGERSCHAP

Belangrijke punten uit deze nieuwe wét zijn o.a.: - abortus mag worden uitgevoerd indien de noodsituatie

van de vrouw deze onontkoombaar maakt. Dat is van toe­ passing op elke instelling waar abortus wordt uitgevoerd op medische, dan wel sociale redenen, ongeacht of er sprake is van een ziekenhuis of een polikliniek. - een verplichte bedenktijd van vijf dagen voor de vrouw. - de beslissing moet worden genomen in samenspraak met een

arts.

Alhoewel de wet bekritiseerd kan worden op een aantal pun­ ten, is zij, mijns inziens, het maximaal mogelijke gezien de huidige situatie. Dit vooral gezien de kleine meerder­ heid vöór de wet in zowel de Eerste-als Tweede Kamer. Momenteel is de WAZ nog steeds niet van kracht, daar de begeleidende Algemene Maatregel van Bestuur nog definitief moet worden aangenomen. In de AMvB moeten regels betreffen­ de de controle en het vergunningenstelsel staan. Wat het kabinet betreft kan één en ander in het najaar worden aan­ vaard en daarmee de WAZ in werking stellen.

MOTIE

Tijdens de behandeling van het wetsontwerp WAZ in 1980 werd er een motie afkomstig van PvdA en D'66 aanvaard. De­ ze motie heeft olie op het vuur gegooid van de huidige con­ troverse betreffende abortus tussen liberalen en confessio­ nelen.

In de motie wordt geconstateerd dat momenteel abortus ver­ richt in een ziekenhuis wel vergoed wordt door het zieken­ fonds, dezelfde ingreep in een polikliniek niet en dat dit verschil niet is gebaseerd op de indicatie waarop tot af­ breking wordt overgegaan. Er wordt de Regering verzocht ook de kosten van de ingreep in poliklinieken via het zie­ kenfonds te vergoeden.

CDA TEGEN VERGOEDING

Het kabinet moet binnenkort een beslissing nemen over al dan niet vergoeden.

De helft van de CDA-fractie in de Tweede Kamer is tegen de­ ze opneming. Deze partij is toch altijd al sterk in het te pas en te onpas gebruiken van principes en deze helft ge­ bruikt dan ook een geheel nieuw argument: "verzekerden mo­ gen niet verplicht worden mee te betalen aan verrichtin­ gen waar ze principieel tegen zijn".

-Indien het CDA tenminste nog consequent zou zijn, zouden zij dit argument gebruikende, dus voorstander moeten zijn van het afschaffen van de huidige situatie en abortus ver­ richt in ziekenhuizen op sociale indicatie derhalve niet meer door het ziekenfonds te laten vergoeden. Maar neen, men wil juist de status quo handhaven en dus ook abortus op sociale indicatie verricht in ziekenhuizen blijven ver­ goeden.

Het van stal halen van dit argument is nog om een andere reden inconsequent. Immers, zo betalen ook fervente tegen­ standers van kernwapens via hun belasting mee "aan ver­ richtingen waar ze principieel tegen zijn". Ook resolute tegenstanders van het gebruik van kernenergie betalen mid­ dels hun electriciteitsrekening mee'aan het.exploiteren van kerncentrales.

(3)

De rol van Nederland in de

Tijdens de 36e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New Vork is Nederland gekozen als één van de 10 niet-permanente le­ den van de Veiligheidsraad. Zij kreeg 103 van de 154 stemmen. (Haar grootste con­ current, Denemarken, had zich op het laatste nippertje te­ ruggetrokken) .

Naast Nederland zijn er nog 4 landen gekozen om nu zit­ ting te nemen in de Veilig­ heidsraad (VR), te weten Malta, Nicaragua, Pakistan en Zimbabwe. De andere 5 niet-permanente leden hoeven pas vervangen te worden in 1984.

Momenteel bestaat de VR nog uit 15 leden. Dit jaar (1983) tijdens de 37e zitting van de AVVN, zal beslist worden over een eventuele uitbreiding van het ledenaantal. De zetel in de VR zal Nederland gedurende 2 jaar bezetten.

De rol welke Nederland in de VR zal kunnen spelen hangt uiteraard sterk samen met de rol die de VR zelf vervult binnen de VN. Het is daarom zinvol om eerst het functio­ neren van de VR zelf te be­ kijken.

De VR heeft als primaire taak het handhaven van de in­ ternationale vrede en veilig­ heid. Van de 15 leden die sa­ men de VR vormen, zijn er 10 niet-permanente leden en 5 permanente leden: de USSR, de Verenigde Staten, China, Frankrijk en Engeland. Deze leden hebben ieder een veto­ recht. Op de problemen die dit vetorecht met zich mee kan brengen wordt elders in het artikel ingegaan.

Wanneer er van het vetorecht geen gebruik wordt gemaakt, beslist de VR bij een meer­ derheid van 9 van de 15 leden van de raad.

De besluiten die door haar genomen worden, zijn bindend voor alle lidstaten, maar zij zijn niet afdwingbaar.

Om haar taak tot waarborging van de internationale vrede en veiligheid toch naar be­ horen te kunnen vervullen, staan de VR de volgende mid­ delen ter beschikking: 1. Zij kan de conflictpart-

ners oproepen het geschil op te lossen m.b.v. een onafhankelijk onderzoek. 2. Zij kan als scheidsrechter

optreden of als bemidde­ laar (bijv. via de secre- taris-generaal Perez de Cuellar).

3. Zij kan de VN-leden oproe­ pen tot het toepassen van economische en/of diploma­ tieke sancties.

4. Zij kan zelf militaire sancties nemen.

Theoretisch gezien is de rol van de VR dus behoorlijk groot. De praktijk wijst ech­ ter anders uit. Een aantal factoren werken duidelijk be­ lemmerend op het functioneren van de VR.

Eén daarvan is m.i. het veto- recht van de permanente leden Ook al kan elke onafhankelij­ ke staat om een zitting van de VR vragen om een bepaalde kwestie aan de orde te stel­ len, dan kan door het veto­ recht toch vermeden worden dat bepaalde onderwerpen die niet bij (één of meer van) de permanente leden in de smaak vallen, in behandeling worden genomen. Daardoor worden vaak minder belangrijke zaken van

kleinere staten behandeld en blijven de grote mogendheden buiten schot.

Een verder bewijs van het minder belangrijk worden van de VR is het feit dat de wa- penonderhandelingen tussen de Sovjet-rUnie en de Verenigde Staten buiten de VN en de VR om plaatsvinden. Ook het mis­ lukken van de VN Ontwapenings conferentie in 1982 is geen gunstig teken. Evenmin het opzijschuiven van de Unifil- troepen in Libanon en de in­ stelling van 2 multinationale troepenmachten in de SinaT en Beiroet.

Een andere reden waarom de VR in effectiviteit en (dus?)

invloed inboet, is dat de VR altijd te laat in actie komt, volgens onder-secretaris-gene raai Brian Uruquhart (zie bv. de recente Falklandcrisis). Als een land om een zitting vraagt, dan vindt deze in feite pas vele dagen later plaats terwijl in de tussen­ tijd iedereen probeert zijn positie te versterken en de diplomaten reeds proberen het vooraf eens te worden over een resolutie-tekst.

Daardoor fungeert de VR ook min of meer als een doofpot of als een plaats om stoom af te blazen. Uiteraard is dit op zich nuttig, maar de taak van de VR is toch-anders omschreven. In het jaarver­ slag van de 35e zitting (1981 wijst de secretaris-generaal. er bovendien op dat de VR zichzelf buitenspel zet door steeds binnenskamers i.p.v. in het openbaar te vergaderen Wat eveneens het gezag van de VR aantast is het feit dat besluiten van de VR niet au­ tomatisch meer als juridisch bindend worden beschouwd (bv. Israël, Zuid-Afrika en Argen­ tinië hebben resoluties naast zich neergelegd).

Ook de blokvorming c.q. frac- tievorming zorgt dat er min­ der met elkaar gediscussieerd wordt, zowel in de VR als in de VN. Dit alles wijst op een duidelijke afbrokkeling van de rol van de VR. De vraag.is nu of Nederland in dit kader nog een rol kan vervullen in de VR en zo ja, welke?

Voor wat betreft de relatieve rol van Nederland:

In ieder geval zal Nederland trachten de rol van de VN zelf te versterken (wat ook in het Rapport-Palme wordt aanbevolen). De VR moet meer invloed krijgen én de Veilig­ heidstroepen van de VR dienen te worden versterkt. Daar­ naast zal Nederland traditio­ neel opkomen voor de verster­ king van de internationale rechtsorde. De rol van Neder­ land wordt groter wanneer ook de rol van de VN en de VR gro­ ter wordt. Verder zal de in­ vloed van Nederland relatief

VN

groot zijn omdat Nederland het enige niet-permanente westers-georiënteerde lid is. De westerse initiatieven zul­ len door haar dus ingebracht moeten worden.

Ook absoluut gezien zou Neder­ land een goede en constructie­ ve rol kunnen vervullen. In de eerste plaats is Neder­ land een democratische staat. Zij staat bekend als een even­ wichtig land voor wat betreft vraagstukken voor internatio­ nale vrede en veiligheid. Verder heeft Nederland (nu) een stabiele regering wat voor beleidscontinuïteit zorgt. Dit alles bij elkaar zorgt, dat andere landen vertrouwen in haar hebben.

A n n e tte

S c h ijv e n a a r s

In het verleden, tijdens de vorige zittingsperiode van Nederland in de VR ( 165-166) heeft Nederland een construc­ tieve rol gespeeld.

Diezelfde rol zal ze ook nu weer nemen. Allereerst valt dan te denken aan een bemid­ delende rol. Deze kan ze op zich nemen omdat volgens som­ migen Nederland ongevaarlijk of te klein voor andere lan­ den is, anderen willen haar deze rol geven, omdat Neder­ land zo'n open oog heeft voor de 3e wereld. Ook speelt mee, zoals sommigen stellen, dat ons land op eigen titel lid is van de raad en niet als exponent v.e. militaire alliantie of van een regionaal politieke samenwerking___ Anderen voeren echter aan,' dat juist dankzij het bestaan van de groep Westerse landen, (of de EEG, of de EPS) de rol van Nederland groter is. Daarnaast wil Nederland een actieve rol blijven spelen in het ideologisch verdedigen van de mensenrechten en de de­ mocratische beginselen. Wat dat betreft zal het beleid van Nederland niet plotseling

veranderen nu zij in de VR komt. Ook de komst van Van der Stoel als opvolger van Schel- tema zal geen beleidsverande­ ring inhouden. Sterker nog, Van der Stoel heeft deze be­ nadering als Minister van Bui­

tenlandse Zaken indertijd ge- initieerd.

Mogelijkerwijs zal de positie van Nederland ook versterkt worden door zijn persoon op zich in de VR.

Dit wordt extra belangrijk wanneer Nederland (gedurende 1 maand) het voorzitterschap van de VR op zich zal nemen. Volgens Prof. de Waart (Hoog­ leraar Volkenrecht in A'dam) heeft de voorzitter van de VR een grote rol in het opstellen van resoluties (vooral in het formuleren van voorstellen op­ dat de resoluties soepel wor­ den aangenomen zodat verdeeld­ heid (en daardoor krachteloos­ heid) wordt vermeden) bij de te houden stemmingen.

Tot slot dient nog opgemerkt te worden, dat Perez de Cuel­ lar in zijn jaarverslag op 7 september '82 aankondigde dat hij vaker gebruik zou gaan ma­ ken van zijn bevoegdheden krachtens artikel 99 van het Handvest, op grond waarvan de secretaris-generaal elke aan­ gelegenheid onder de aandacht van de veiligheidsraad kan brengen die een bedreiging vormen y'oor de handhaving van de internationale vrede en veiligheid. Nederland zou hem kunnen steunen en adviseren in dit voornemen.

Tot zover de mogelijkheden die Nederland heeft om haar rol in de VN in het algemeen en met name in. de VR te vergroten. Wanneer Nederland in staat is al deze verwachtingen en/of voornemens in praktijk te bren gen de komende twee jaar, dan zal dit ongetwijfeld gevolgen hebben voor de Nederlandse po­ sitie in N.Y. .

De invloed van Nederland zal dan groter worden. De kwestie van de mensenrechten wordt dan meer bespreekbaar. Maar een machtsfactor van betekenis worden is voor Nederland niet haalbaar.

• V e r v o l g v a n p a g 2.

Laatste voorbeeld: ook de pacifist betaalt mee aan de in­ standhouding van het Nederlandse leger. De spelregels der democratie vereisen nu eenmaal dat parlementaire beslui­ ten zelfs door tegenstanders passief (financieel) worden gesteund. Het vermoeden rijst dan ook bij mij, dat deze CDA'ers rond de nachtetljke borreltafel zijn gekropen, al­ lereerst hebben vastgesteld dat men tegen was en vervol­ gens een argument heeft geformuleerd.

KABINETSBESLUIT

De CDA-ministers, gesteund door de helft van hun fractie, zijn tegen opneming van abortus verricht in poliklinieken in het ziekenfondspakket. De VVD-ministers zijn vóór en tillen zwaar aan de zaak. Staatssecretaris Kappeyne van de Copello van Emancipatiezaken heeft haar aftreden aan- gekondigd als deze opneming wordt geblokkeerd.

Overigens is de meerderheid van de Tweede Kamer voor opne­ ming alleen maar toegenomen, nu het andere deel van het CDA geen bezwaren heeft tegen opneming. Op voorstel van premier Lubbers is nu besloten de beslissing uit te stel­ len tot het einde van het jaar.

BIJVERZEKERING

Binnen het CDA heeft men,geconfronteerd met de onenigheid, een compromis gesuggereerd; abortus niet opnemen in het basispakket van het ziekenfonds-niéuwe-stijl, men kan zich op basis van vrijwilligheid voorzien van een extra- pakket tegen overige risico's en abortus zou dus in dit extra-pakket worden opgenomen.

De NRC stelt in haar hoofdartikel van 2 juli j.1.: "We moeten ervan uitgaan dat abortus voor een vrouw het enige alternatief kan zijn: een vrouw in acute nood moet geholpen worden. Of zij nu een baarmoederontsteking heeft of een ongewenste zwangerschap, zij heeft recht op onmid- delijke hulp zonder zich over de betaling zorgen te hoe­ ven maken. Beide behandelingen horen dan ook in het basis­ pakket thuis. Het kan zelfs onkies worden genoemd om hier naar een aanvullende vrijwillige voorziening te verwijzen"

Nederland heeft na decennia onduidelijkheid (zie het voor­ gaande) eindelijk een nieuwe abortuswet. Het CDA, of een stroming daarin, moet niet als­ nog via allerlei omwegen haar op vattingen betreffende abortus proberen op te dringen aan an­ dersdenkenden.

Ullrich Schröder

Tabel 2:

Aantal verrichtte abortussen op 1000 vrouwen in 1980 land aantal Nederland 6,2 G.B. 11,3 Zweden 20,5 Denemarken 21,3 Frankrij k 25 + U.S.A. 29,6 Bron: Stimezo Nederland

Dit moralistische standpunt dient zij niet te willen rea­ liseren via financiële drempel verhoging, ten koste van dié vrouwen die financieel moeilijk een abortus kunnen bekos­ tigen en om geldelijke redenen waarschijnlijk ook geen extra-verzekering hebben afgesloten.

De VVD dient sterk vast te houden aan het liberale stand­ punt, zoals o.a. hierboven verwoord in de NRC en haar staatssecretaris krachtig te steunen.

LIBERTAS l

Tabel 1: Abortus naar land van vestiging in Ned. verricht

(4)

P R E A M B U L E

01 D o o r vooral de e c o n o ­ m i s c h e r e c e s s i e he e f t de s a m e n l e v i n g te k a m ­ pen met een hoge w e r k ­ l o o s h e i d , me t name o n ­ der de j onge r e n . Het w e r k l o o s h e i d s p e r c e n t a - ge b i n n e n deze groe p is o n e v e n r e d i g hoog. Dit alle s r e c h t v a a r - d i g d een s p e c i f i e k j e u g d w e r k g e l e g e n h e i d s - beleid. 0 2 ' Men m o e t e c h t e r bij het o p s t e l l e n van een j e u g d w e r k g e l e g e n h e i ds - plan r e k e n i n g houde.n met de v o l g e n d e f a c t o ­ ren : - het m o e t p a s s e n in een a l g e m e e n b e l e i d dat b e s t r i j d i n g van w e r k l o o s h e i d v o o r ­ s t a a t , - het m o e t e c o n o m i s c h e h e r s t e l p l a n n e n ni et d o o r k r u i s e n , bijv. d o o r d a t het plan t e ­ veel zou k o s t e n , - het m o e t r e k e n i n g h o u d e n m e t het feit dat p l a n n e n die op kort e t e r m i j n j e u g d ­ w e r k l o o s h e i d b e s t r i j ­ den op lange t e r m i j n w e l l i c h t o n g u n s t i g u i t p a k k e n ; bijv. de d e m o g r a f i s c h e o p b o u w van on ze b e v o l k i n g d i e n t in het ach te r- h o o f d g e h o u d e n te wo rd en . G E V O L G E N J E U G D W E R K ­ L O O S H E I D 11 J e u g d w e r k l o o s h e i d g e e f t bij j o n g e r e n a a n ­ l e i d i n g tot r e a c t i e s als e n e r z i j d s a g r e s s i e tege n het h u i d i g m a a t ­ s c h a p p e l i j k s y s t e e m en een ve rv al n a a r a p a ­ thie. A n d e r z i j d s zijn er j onge ren die ten g e v o l g e van j e u g d w e r k ­ l o o s h e i d c r e a t i e v e r gaan d e n k e n en h a n d e ­ len. 12 Een a n d e r g e v o l g van j e u g d w e r k l o o s h e i d is de di p 1 oma-i n f 1 ati e : het v o l g e n van een s t e e d s h o g e r e o p l e i ­ di ng om de ti j d z i n ­ vol te b e s t e d e n en o m ­ dat l a g e r e o p l e i d i n g e n m i n d e r w a a r d w o r d e n (een w e r k g e v e r ki es t uit het a a n b o d veelal het h o o g s t g e k w a l i f i ­ c e e r d e p e r s o n e e l ). 13 Een b e l a n g r i j k b e z w a a r

van j e u g d w e r k l o o s h e i d is ook dat kenni s .ver­ w a t e r t als men er een lange ti jd geen g e ­ b r u i k van maakt. O O R Z A K E N J E U G D W E R K ­ L O O S H E I D 21 O v e r de o o r z a k e n van j e u g d w e r k l o o s h e i d l o ­ pen de m e n i n g e n u i te en Als z o d a n i g w o r d e n wel g e n o e m d het g e b r e k aan e r v a r i n g bij j o n g e r e n , de hoge j e u g d l o n e n , de d e m o g r a f i s c h e o p b o u w van de be volki ng , de e m a n c i p a t i e -er t r e d e n s t e e d s m e e r v r o u w e n toe tot de a r b e i d s ­ m a r k t - en de e c o n o ­ m i s c h e c r is is die voor al de c r e a t i e van n i e u w e a r b e i d s p l a a t s e n a f r e m t , h e t g e e n de k a ns en van t o e t r e d e r s v e r k l e i n t . 22 Van het b o v e n s t a a n d e - ac ht de J O V D de l a a t ­ ste o o r z a a k het b e l a n g ri jkst. De hoge j e u g d ­ lonen w i j s t zij af als

o o r z a a k da ar e e r d e r e v e r l a g i n g e n van het j e u g d l o o n h e b b e n g e ­ f a a l d in het c r e ë r e n van w e r k g e l e g e n h e i d vo or j o n g e r e n . B E L E I D LANG E T E R M I J N 31 De c o n s t a t e r i n g dat de e c o n o m i s c h e n e e r g a n g de b e l a n g r i j k s t e o o r ­ zaak van de j e u g d w e r k ­ l o o s h e i d is, kan niet a n de rs dan tot de c o n ­ c l u s i e le id en dat de e n i g e w e r k e l i j k e oplos si ng van de j e u g d w e r k ­ l o o s h e i d g e l e g e n is in de o p l o s s i n g van de ec on om i sche c r i s i s . Dit h e e f t b e l a n g r i j k e c o n s e q u e n t i e s v o o r con cret e p l a n n e n : ze m o ­ gen n i e t te veel geld k o s t e n , geen s t r u c t u ­ rele o n e v e n w i c h t i g h e ­ den v e r o o r z a k e n , etc.. Het lange t e r m i j n b e ­ leid m o e t v o o r een w e r k e l i j k e o p l o s s i n g z o r ­ gen en d i e n t dan ook te p r e v a l e r e n bove n a l l e r l e i k o r t e - t e r m i j n p l a n n e n die de nood der w e r k l o o s h e i d s l e c h t s t r a c h t e n te verli c h t e n . A R B E I D S T I J D V E R K O R T I N G 41 A r b e i d s t i j d v e r k o r t i n g is een m a n i e r om de pi jn van de w e r k l o o s ­ h e i d e e r l i j k e r te v e r ­ de le n en h e e f t in het k a d e r van de j e u g d ­ w e r k l o o s h e i d b i j z o n d e ­ re r e l e v a n t i e . H i er bi j m o e t e c h t e r w o r d e n b e ­ d a c h t dat d o o r a r be id s t i j d v e r k o r t i n g w e l ­ lich t een t r e n d b r e u k zal o n t s t a a n in de 1an ge t e r m i j n e c o n o m i s c h e g r o e i . 42 To ch vi n d t de J O V D dat a r b e i d s t i j d v e r k o r t i n g , zij het o n d e r z e ke re v o o r w a a r d e n , een b i j ­ dr a g e kan l e v e r e n aan he t v e r l i c h t e n van de w e r k l o o s h e i d en dat het een s t i m u l a n s kan zijn voor e m a n c i p a t o i ­ re o n t w i k k e l i n g e n . D e ­ ze v o o r w a a r d e n zijn d a t : - de b e d r i j f s t i j d niet v e r m i n d e r t ; a r b e i d s ­ t i j d v e r k o r t i n g . b i e d t j u i s t de m o g e l i j k ­ he id de b e d r i j f s t i j d te v e r l e n g e n d o o r in t r o d u c t i e van 1 1 en 2 - p l o e g e n d i e n s t e n , - de a r b e i d s k o s t e n per e e n h e i d p r o d u k t niet t o e n e m e n , - het n i e t l a n d e l i j k , i n t e g r a a l e n / o f v e r ­ p l i c h t w o r d t i n g e ­ v o er d, m a a r per b e ­ d r i j f s t a k en niet u n i f o r m v o o r alle f u nc ti es . Een en a n d e r he ef t als c o n s e q u e n t i e dat de a r b e i d s t i j d fors g e ­ k o r t m o e t w o r d e n en dat de o v e r h e i d haar b e l a s t i n g s - en so c i a l e z e k e r h e i d s s t e l s e l aan m ó e t pa ssen. Dit l a a t ­ ste is ook van groo t belang, om het t o e p a s ­ s i n g s g e b i e d van d e e l ­ t i j d b a n e n te v e r g r o t e n 43 V e r p l i c h t e a r b e i d s t i j d v e r k o r t i n g v o o r j o n g e ­ ren acht de J O V D o n g e ­ w e n s t , n i e t a l le en v a n w e g e de d a a r m e e g e ­ p a a r d g a a n d e i n k o m e n s - v e r m i n d e r i n g , m a a r ook o m d a t het de p o s i t i e van j o n g e r e n op de a r ­ b e i d s m a r k t a l l e e n m a a r zal v e r s l e c h t e r e n . I m ­ me r s , de kans is gr o o t dat w a n n e e r een 40

urig e baan vrij komt deze dan n i e t d o o r een j o n g e w e r k z o e k e n d e zal k u n n e n w o r d e n ve rv ul d. B E L E I D KORT E T E R M I J N .51 Op ko r t e t e r m i j n m o e t de w e r k l o o s h e i d als g e g e v e n w o r d e n b e ­ s c ho uw d. W e r k l o z e n , z o u d e n op basi s van v r i j w i l l i g h e i d d i v e r s e m a a t s c h a p p e l i j k n u t t i ­ ge za k e n k u n n e n a a n ­ pa kk en . E c h t e r , het h u i d i g e sys te em van s o c i a l e z e k e r h e i d w e r k t hi er b e l e m m e r e n d De J O V D p l e i t d a a r o m st e r k vo or een s y s t e e m m e t een g e f i s c a l i s e e r d b a s i s i n k o m e n w a a r b i j het v e rs ch il t u s s e n w e r k e n me t en w e r k e n z o n d e r u i t k e r i n g komt te verval len . 52 Dit s y s t e e m van b a s i s ­ i n k o m e n is e c h t e r n i e t b i n n e n a f z i e n b a r e ti jd te r e a l i s e r e n . D a a r o m wil de J O V D b i n n e n het h u i d i g e st el se l van s o c i a l e z e k e r h e i d het w e r k e n m e t b e h o u d van u i t k e r i n g een p l a a t s g e v e n . Di t d i e n t te g e s c h i e d e n d.m.v. een s y s t e e m w a a r b i j w e r k e n m e t b e h o u d van u i t k e - rinq s l e c h t s m o g e l i j k is i ndi en' di t g e ­ s c h i e d t i n het k a d e r van een a f g e r o n d , t i j ­ d e l i j k p r o j e c t w a a r b i j m a x i m a a l 32 u u r per we ek w o r d t g e w e r k t . Deze p r o j e c t e n d i e n e n e v e n e e n s zoveel m o g e ­ lijk op de v o o r t b r e n ­ gi ng van c o l l e c t i e v e g o e d e ren te zi jn g e ­ richt. 53 D o o r deze w e r k w i j z e w o r d e n b e z w a r e n als m o g e l i j k e c o n c u r r e n ­ t i e v e r v a l s i n g a l s m e d e een w i l l e k e u r i g e inko - m e n s h e r v e r d e l i n g o n d e r va ngen. J u i s t de l a g e r o p g e l e i d e n d i e n e n z o ­ veel m o g e 1 i j k bij dit s o o r t p r o j e c t e n b e t r o k ken te w o r d e n da ar zij het m e e s t te l i jd en h e b b e n van de v e r d r i n ­ g i n g s e f f e c t e n op de a r b e i d s m a r k t . D o o r d e ­ ze w i j z e van w e r k e n o n t s t a a n o.a. u i t s t e ­ k e n d e m o g e l i j k h e d e n om de o n t w i k k e l i n g s ­ s a m e n w e r k i n g uit te b r e i d e n en te v e r g r o ­ ten . P O S I T I E J O N G E R E N 61 T o t d a t het s y s t e e m van een g e f i s c a l i s e e r d b a s i s i n k o m e n is g e r e ­ a l i s e e r d v i n d t de J O V D de v o l g e n d e a a n p a s s i n g van het h u i d i g e s o c i ­ ale z e k e r h e i d s s t e l s e l w e n s e l i j k : de WWV, die in het leven is g e r o e ­ pen ten e i n d e een g e ­ l i j k m a t i g e r o v e r g a n g van a r b e i d s i n k o m e n n a a r b i j s t a n d s u i t k e ­ ring te v e r k r i j g e n , d i e n t qua u i t k e r i n g s ­ du ur g e k o p p e l d te w o r ­ den aan de du ur van het a r b e i d s v e r l e d e n . 62 Bij dit alles d i e n t

men v o o r og en te h o u ­ den dat b e z u i n i g i n g e n j o n g e r e n in g r o t e m a t e k u n n e n t r e f f e n en m o e t men e r v o o r w a k e n dat de w e l z i j n s s t a n d a a r d v o o r j o n g e r e n ni et o n a a n v a a r d b a a r laag w o r d t , do or de c u m u ­ latie van de e f f e c t e n van v e r s c h i l l e n d e b e ­ z u i n i g i n g e n . 63 De h o o g t e van j e u g d ­ lonen d i e n t z o d a n i g b e p a a l d te w o r d e n dat v a n a f 18 ja ar een zelf s t a n d i g b e s t a a n m o g e ­ lijk is. 64 Een s o l l i c i t a t i e p l i c h t met de d a a r a a n g e k o p ­ p e l d e s a n c t i e s , b l i j f t w e n s e l i j k . Het v e r ­ p l i c h t m i n i m u m aantal s o l l i c i t a t i e s per p e ­ ri od e d i e n t e c h t e r af te h a n g e n van de duur van de w e r k l o o s h e i d . N a a r m a t e de w e r k l o o s ­ he id l a n g e r d u u r t kan dat aa nt al v e r m i n d e r e n 65 N i e u w e o n d e r n e m i n g e n w a a r i n j o n g e r e n i n i ­ t i a t i e v e n k u n n e n o n t ­ p l o o i e n k u n n e n een b e ­ l a n g r i j k e b i j d r a g e l e ­ vere n aan h e t p r o b l e e m van de j e u g d w e r k l o o s ­ heid. De p r o b l e m e n die op dit m o m e n t o v e r w o n ­ nen m o e t e n w o r d e n w a n ­ n e e r me n een b e d r i j f wil s t a r t e n zijn s c h i e r o n o v e r k o m e l i j k . D a a r o m m o e t het h u i d i ­ ge s t el se l van v e r g u n ­ n i n g e n en s u b s i d i e s d r a s t i s c h v e r e e n v o u ­ digd w o r d e n , te rw ij l de o v e r h e i d ook a n d e r e f a c i l i t e i t e n ter b e ­ s c h i k k i n g zou k u nn en s t e l l e n . Om h e t r i s i c o vo or s t a r t e r s te v e r ­ k l e i n e n m o e t de o v e r ­ h e i d de e e r s t e p e r i o d e een i n k o m e n s g a r a n t i e ge ven. Dit is te p r e ­ f e r e r e n bo ve n een s y s ­ t e e m van w e r k e n met b e h o u d van u i t k e r i n g . O N D E R W I J S EN O P L E I D I N G 71 Zowel in een p e r i o d e van h o o g c o n j u n c t u u r als van l a a g c o n j u n c ­ t u u r is een h o o g w a a r ­ dig o n d e r w i j s s t e l s e l o n o n t b e e r l i j k om de t e c h n o l o g i s c h e v o o r ­ u i t g a n g te b e w e r k s t e l ­ ligen. Een h o o g w a a r d i g o n d e r w i j s s t e l s e l mag dan ook ni et als een d i r e c t e o p l o s s i n g vo or de w e r k l o o s h e i d w o r d e n bes ch o u w d . H e t h u i d i g e o n d e r w i j s in N e d e r l a n d ke nt e c h ­ ter e n k e l e t e k o r t k o ­ m i n g e n . Het b e d r i j f s ­ leven w i j s t er he rhaal del ijk op, dat o p l e i ­ ding en b e r o e p s p r a k ­ tijk veelal n i e t goed op e l k a a r a a n s l u i t e n . Een a n d e r e m o e i l i j k ­ heid is, dat het o n d e r wi js geen g e l i j k e tred h o u d t me t de o n t w i k k e ­ l i n g e n op h e t g e b i e d van de t e c h n o l o g i e . 73 Het v e r d i e n t a a n b e v e ­ ling om , m i d d e l s een ko r t e v e r v o l g o p l e i d i n g m i d d e l b a a r o p g e l e i d e n b e t e r in de b e r o e p s ­ p r a k t i j k i n p a s b a a r te ma ke n. Dit g e l d t t e ­ vens v o o r m e n s e n die het HBO of WO v o l t o o i d h e b b e n . 74 De v e r d r i n g i n g van laag o p g e l e i d e n do or h o o g o p g e l e i d e n , die zi ch bij de t o e l a t i n g v o o r MBO en H B O o p -1 ei d i n g e n s t e e d s m e e r m a n i f e s t e e r t , m a a k t het n o o d z a k e l i j k dat bij de ze t o e l a t i n g de l a g e r opgeleiden'.een b e t e r e kans krij ge n. In dit v e r b a n d de n k t de J O V D aan een over - b r u g g i n g s j a a r , w a a r i n de la ge r o p g e l e i d e n hun a c h t e r s t a n d k u n n e n w e g w e r k e n . 75 Ook de m o g e l i j k h e i d van he r- , bij- en o m ­ s c h o l i n g d i e n e n v e r ­ ruim d te w o r d e n , wat ook v o o r j o n g e r e n van b e l a n g is. 76 De v o o r b e r e i d i n g op de a r b e i d s m a r k t laat in het o n d e r w i j s veel te w e n s e n over. D a a r o m m o e t t i j d e n s de o p l e i ­ d i n g e n aan dit a s p e c t m e e r a a n d a c h t w o r d e n b e s t e e d . H i e r d o o r zou bo ve nd i en de s o c i a l e HOTEL

J N D E G R O E N E J A G E R ’

BONDSHOTEL A.N.W .B. F A M . H O G E V O N D E R Ruurloseweq 2 Telefoon 05734 - 201 7244 AV BARCHEM Gerenommeerde keuken

ZALEN VOOR VERGADERINGEN, BRUII OFTEN EN PARTI IEN

Padruma b.v.

4e Industrieweg 5,

Postbus 73, 8050 AB - Hattem

Telefoon 05206 - 42837

voor uw:

HANDELSDRUKWERK,

(5)

GEHOORZAME BURGERLIJKHEID

kernraketten worden, nadat Woensdrecht als basis is aan­ gewezen, steeds dreigender; 29 oktober wordt weer een massale vredesdemonstratie gehouden; Wim Kok dreigt met een 'socia­

le tijdbom van honderdduizen­ den werkelozen': 'Als straks het leger van uitgestotenen in wilde wanhoop losbreekt?' Overal steekt het de kop op: koppen van de zevenkoppige draak 'burgerlijke ongehoor­ zaamheid' .

Onze democratie werd in het laatste decennium gekenmerkt door een streven naar meer mondige burgers. Maar nu zijn we allemaal mondig, en wat nou? Nu worden we ongehoor­ zaam. Want dat is toch het toppunt van mondigheid: niet doen wat de overheid of het parlement zegt omdat wij het zeif beter weten?

Sommige felle aktievoerders roepen assiociaties op met gefrustreerde pubers die zich tegen hun ouders af­ zetten: ik ben lekker stout tegen vadertje staat (in tegenspraak hiermee is overigens dat het soms ook voort komt uit een liefde voor moeder natuur). Maar wanneer de stoere knapen niet meer -propjes gooien naar de meester maar stenen naar de ME is het tijd voor de politiek om zich ermee te bemoeien.

Steeds meer akties beroemen zich erop een daad van bur­ gerlijke ongehoorzaamheid te zijn. Allicht, want dat begrip roeDt assiociaties op met die lieve vreedzame Gandhi uit de film, die

(samen met vooral Maarten Luther King) als grondlegger van de burgelijke ongehoor­ zaamheid beschouwd kan wor­ den.

Maar al die akties voor hogere uitkeringen, betere werkomstandigheden of welk eigen belang dan ook vallen nooit onder burgelijke onge­ hoorzaamheid.

Dit begrip is namelijk nauw omschreven. Er moet naar een algemeen, universalistisch doel gestreefd worden en dus geen particulier belang betreffen.

Alle akties als transport blokkades, persoonlijke intimidaties, kraakpanden barricades enzovoort, met welk een prachtig doel dan ook 'uitgevoerd, hebben ook niets met burgelijke onge­ hoorzaamheid te maken omdat geweldloosheid een tweede stringent vereiste daarvoor i s .

Een derde voorwaarde voor burgerlijke ongehoorzaamheid is dat het nooit tegen alle wetten gericht mag zijn maar slechts tegen bepaalde misstanden; het heersend gezag moet als zodanig juist wel erkend worden. De zo-

langzamerhand beroèmd ge­ worden anonieme maker van het spandoek "jullie rechts­ staat is de onze niet" kan dus ook al niet pochen op

zijn burgerlijke ongehoor­ zaamheid.

Alle onbehouwen akties val­ len af vanwege het gebrek aan weloverwogenheid. Gandhi zegt zelfs dat er alleen sprake van burgerlijke onge­ hoorzaamheid kan zijn als zij beheerst, nooit oneer­ biedig of uitdagend, wel­ doordacht en niet grillig is.

Bij burgerlijke ongehoor­ zaamheid wordt bewust een wet overtreden maar indi­ vidueel aanvaardt men de consequenties daarvan. Van snel weer onderduiken in de menigte na je steen geworpen te hebben kan dus geen sprake zijn.

Het mag niet dienen om bepaald beleid onmogelijk te maken maar slechts om de openbare mening te ver­ anderen; om problemen te signaleren die daarna via het bestaande stelsel op­ gelost moeten worden. Maar het gebied dat over­ blijft, de echte burger­ lijke ongehoorzaamheid, is nog netelig genoeg om je druk over te maken. Wat doen de politieke par­ tijen?

De PvdA maakt zich er inder­ daad druk over; het CDA maakt zich eigenlijk alleen daar­ over druk.

De partijraad van 15 jan.jl. van de PvdA gaf een commis­ sie de opdracht "de mogelijk­ heden en perspectieven van burgerlijke ongehoorzaamheid te onderzoeken".

Het CDA was hierdoor aeschokt en de in-en-in gehoorzame fractieleider De Vries rea­ geerde fel:"doorgaan op deze weg betekent het ondermijnen van de parlementaire demo­ cratie door een partij die zelf notabene zich aandient als aanhanger van het sys­ teem!"

Na die tijd heeft het CDA zoveel te stellen met de ongehoorzaamheid van enkele eigen fractieleden dat die van het volk er een beetje bij inschiet.

Alleen Aantjes (CDA bestuurs­ lid) roept in een artikel in het NRC Handelsblad van 30 mei j l .(overgenomen uit het april-nummer over burgelijke ongehoorzaamheid van het maandblad Kerk en Vrede) op tot discussie. Maar de enige discussie die dat, blijkens veel brieven, ontlokt is die . over zijn persoon en zijn

optreden; één briefschrijver besluit zijn scherpzinnige analyse bijvoorbeeld met de opmerking dat hij zo geschokt was dat hij het artikel niet eens is gaan lezen.

In de PvdA is ondertussen een rapport opgesteld door Ed van Thijn waarin burger­ lijke ongehoorzaamheid vrij­ wel geheel wordt afgewezen. (Hij hield er misschien rekening mee dat hij burge­ meester van Amsterdam zou worden en zichzelf niet met extra problemen moest op­ zadelen; bij zijn instal­ latie verklaarde hij meteen dat het niet tolereren van eigen richting zijn uitgangs­ punt was voor het openbare orde beleid.)

In het rapport wordt bena­ drukt dat. juist voor so-- ciaal-democraten de bereid­ heid zich te onderwerpen aan wetten noodzakelijk is, om een overheid het recht van de sterkste te kunnen laten beteugelen. Burger­ lijke ongehoorzaamheid is een "uiterste middel", dat een "uiterste argumentatie" vergt, en slechts kan worden overwogen als "de beginselen van de democratische rechts­ staat zélf ten diepste ge­ raakt worden" en de overheid of een parlementarische meer­ derheid zich "een en ander­ maal tiraniek heeft gedra­ gen". Nog enkele voorwaarden worden genoemd. Slechts één aspekt, de bereidheid indi­ vidueel de gevolgen van je aktie te accepteren (wat Aantjes wel noemt), komt niet naar voren, maar verder is het een zeer duidelijke en positieve notitie.

Het NRC-Handelsblad spreekt ineen hoofdartikel zijn waardering ervoor uit maar suggereeert niet te verwacht­ en dat het ongewijzigd aan­ vaard.zal worden.

18 Juni is de partijraad waar­ op over het rapport wordt be­ slist. Het wordt geheel on­ gewijzigd en vrijwel unaniem aanvaard!

De aandacht hiervoor in de pers en bij andere politieke partijen is opvallend klein vergeleken met de stampij die ereerder over gemaakt is.(De NRC noemt het slechts terloops en als vanzelfsprekend aan het slot van een artikel over een lezing van Den Uyl.) Het is een belangrijke en m.i. goede stap dat onze grootste progressieve partij, die zich

tien jaar geleden nog "aktie- partij"noemde, zich zo uitge­ sproken en vergaa.nd distanti­ eert van het groeiende maat­ schappelijke verschijnsel bur­ gerlijke ongehoorzaamheid. En zo vanzelfsprekend is het helemaal niet. Ten eerste om­ dat het electoraal gezien wellicht nadelig is. Hoeveel stemmen gaan er tegenwoordig niet op voor bepaalde vormen van burgerlijke ongehoorzaam­ heid? Hoeveel kiezers stoot de PvdA af door onvoorwaar­ delijk tegen dwarsbomen van het eventueel plaatsen van kruisraketten te zijn, en hoogstens burgerlijke onge­ hoorzaamheid wil overwegen als aan alle strenge criteria is voldaan en het alleen dient om erop aan te dringen een dergelijk besluit te herover­ wegen? Het zou makkelijker zijn de heersende onvrede uit te buiten.

Ten tweede moeten we ons re­ aliseren dat andere progres­ sieve partijen veel-minder negatief tegenover burgerlij­ ke ongehoorzaamheid staan. De PSP als duidelijk voor­ beeld, stelt in haar laatste verkiezingsprogramma dat'het bestaan van een aantal par­ lementaire spelregels nog niet garandeert dat er demo­ cratie is. De PSP vindt dat de parlementaire democratie moet worden uitgebreid tot een maximale democratie. Daar­ in worden de beslissingen door de betrokkenen zelf ge- zamelijk genomen in plaats van door buitenstaanders over hen.' Bovendien verhoogt vol­ gens de PSP maatschappelijk verzet tegen parlementaire meerderheidsbeslissingen het democratisch gehalte van de samenleving. Dat is ook een mogelijke houding tegenover burgerlijke ongehoorzaamheid, maar het staat wel loodrecht op de houding van de PvdA. De situatie in ons land is nog redelijk gematigd verge­ leken bij enkele landen om ons heen, met name Duitsland. Daar maakt de onlangs in de bondsdag gekozen partij De Groenen het bont. Hun uit­ gangspunt 'basisdemokratisch' betekent dat de beslissing' van de basis principieel voorrang heeft. 'Buitenparle­ mentaire acties zijn belang- rijker dan het parlement' verklaarde een van de Groe­ ne fractieleiders Otto Schil­ ling (Der Spiegel, nr.14 1983).

Met hun pleiten voor vrij­ spraak van gewelddadige demon­

dan burgerlijke ongehoorzaam­ heid door de geweldloosheid en het individueel aanvaarden van de gevolgen te negeren. Opgemerkt moet worden dat binnen de partij nog discus­ sie gaande is tussen fundamen- taloppositionele die vervan­ ging van de parlementaire de­ mocratie voorstaan, en Real- politiker en Radikaldemokraten die voor een verbeteren ervan zijn. De Duitse CDU-FDP rege­ ring heeft kort geleden een wetsontwerp ingedient dat het niet opvolgen van een bevel van de politie bij demonstra­ ties weg te gaan strafbaar maakt.

Blijkbaar goed op de hoogte van de voorwaarde voor burger­ lijke ongehoorzaamheid wat be­ treft het aanvaarden van de gevolgen hoopt zij het in de massa opgaan van raddraaiers te voorkomen of anders de he­ le massa maar op te pakken. Die moet dan voor de rechter zijn onschuld bewijzen. (De­ ze omgekeerde wereld was voor de Nederlandse minister van Justitie vorig jaar re­ den het'preventief arresteren' af te wijzen.) Dat is nog eens een gründliche aanpak. Daar is een bevel nog een bevel , en niet zoals hier een vriende­ lijk verzoek dat je, als je van karakter wilt getuigen, ei­ genlijk beter naast je neer kan leggen.

En dan te bedenken dat er een liberale partij in de coali­ tie schijnt te zitten, die progressiever heet te zijn dan onze VVD.

Trouwens.de VVD, hoe staat die eigenlijk tegenover bur­ gerlijke ongehoorzaamheid? Onder liberalen, die van huis uit veel minder fiducie heb­ ben in een machtige overheid dan socialisten, zal de dis­ cussie toch ook zeker leven? Nee. De VVD 'wijst het natuur­ lijk ten zeerste af'. Klaar is Kees. Als we de gevestig­ de orde maar handhaven, want daar voelen we ons allemaal zo wel bij.

Als premier Lubbers in het debat over de regeringsver­ klaring zeer nadrukkelijk stelt op het punt van de plaatsing van kernraketten niet van plan te zijn 'de o- ren naar de Kamer te laten hangen', met andere woorden parlementaire meerderheidsuit- spraken wellicht naast zich neer zal leggen, is het dan zo vanzelfsprekend dat een burger dat niet eens mag over­ wegen? Vervangende dienst­ plicht is ook voort gekomen uit burgerlijke ongehoorzaam­ heid. Misschien is het een idee voor de VVD eerst een congres te wijden aan het probleem van haar gehoorza­ me burgerlijkheid.

Bstrikt Gelderland bestaande uit 14 afdeling­ en is een van de grootste en invloedrijkste districten. Waaraan dit te danken is, is niet duidelijk aan te wijzen, maar een rij van voorzitters als Michiel Jacobs, Elwienke Hermans, Evert Vos, Marcel Petri en Herman Vermeer en de vele activiteiten dragen er zeker tot mee.

Nu zijn het niet alleen de voorzitters die een district goed laten draaien maar ook de overige bestuursleden, vele nu bekend als "kopstuk" in de JOVD zijn hun carrière

als distriktsbestuurder begon­ nen.

Distrikt Gelderland, 5 jaar geleden nog.district Oost, is het enige district dat eigen congressen organiseert

en'een uitgesproken inter­ nationaal beleid heeft. Frankrijk volgt het duitse en belgische voorbeeld.

Dit gemêleerde gezelschap ont­ moet elkaar op bijv. opricht­

ingen van nieuwe afdelingen, seminars, excursies en kader­ cursussen .

C a ro lie n H a rre m s

De grootste afdeling van het distrikt is Nijmegen dat dan ook 3 districtsbestuurders levert.De meesten leden van deze afdeling gaan als student door het leven wat Nijmegen een aparte stempel opdrukt.

Evenwicht wordt echter bewaard door de afdeling Oost-Flevo- land wat voornamelijk werken­ de jongeren kent en de 12 overigen afdelingen waarin veel scholieren het gezicht bepalen.____________

De verscheidenheid van dit gezelschap valt echter ten dele weg op de landelijke con­ gressen waar Gelderland luid, duidelijk en eensgezind haar stem door de zaal laat schal­ len.

Volgènd jaar viert distrikt Gelderland haar eerste lustrum de wijze waarop dit feit her­ dacht zal worden is nog een raadsel op wiens ontknoping nog gewacht zal moeten worden.

© @ G © 0 ( n ) @ @ ( | ) Q W Q © ©

in alle rust vergaderen, met alle comfort, in een modem motel.

MoM Hoog**Mn in hal kort

■ 40 comfortabele kamers mei eigen bad. douche en tonei ■ Piale service, specialiteiten, hoiiandse dagschotels en ae

ouderwetse open tatei m restaurant A ia Taoïe d'HPie ■ Zalen voor vergaderingen, receobes. diners en andere

bijeenkomsten

■ Hulpmiddelen als tlipovers. uverheadprojektor aanwezig

• seminars, vergaderingen - dagver-gaderarr. v.a. I 22.50 p.p.

incl koffie, thee en lunch, geen zaalhuur

- meerdaags vergaderarr./ 80.-p.p incl overnachting, lunch, diner, ontbijt, koffie en thee.

IDEAAL GELEGEN VOOR MIDDEN EN NOORD NEDERLAND aan de A-28 amersfoort-groningen ter hoogte van hel klaverblad hoogeveen

EEN OASE VAN VRIENDELIJKHEID! Bowlingcentrum met 10 banen (AMF),

bar, eetcounter en darthoek.

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

De najaars-AL V 1983 keurde een begroting met een gat goed. Het is de ondankbare taak van het Hoofdbestuur om dat gat zo goed mogelijk te dichten in 1984, o.a. door geen cent meer

Ten tweede zijn zowel voor als tegenstanders van de Taiwan-order het erover eens dat de Volksrepubliek pas over 5 a 10 jaar een handelspartner van beteke­.. nis

Het zou ieder afde1ingsbëstuur sieren indien zij eens zeer kritisch zou gaan kijken naar ledenbestand verdeeld over de gemeenten van het afdelingsgebied. Vaak zal men ontdekken dat

Han is momenteel voorzitter van de afdeling Heusden. Eerder bekleedde hij functies binnen D66 zoals Penningmeester van D66 Heusden, Raadslid en fractievoorzitter D66 Heusden

Bedenk een naam voor het mammoetjong in Museum Lunteren, vroegen we van de zomer aan de jeugd van Lunteren. Dat de stroom met sugges- ties niet te stuiten viel, is wat

De pasjes zullen zoals vorig jaar weer door een aantal IJCE vrijwilligers in de eerste 2 week- enden op de ijsbaan worden uitgedeeld.. Leden die hun pasje niet tijdig ophalen of na

Een commissie van 5 mensen heeft hier een visie weergegeven over hoe een en ander in de komende jaren behouden moet blijven voor het dorp, maar ook wat er veranderd

Voor onze eigen activiteiten en medede- lingen kunnen wij inderdaad deze mooie site meer gebruiken, maar tevens zijn wij ook afhankelijk van nieuws dat men ons aanlevert.. En dit is