• No results found

Boekverslag Nederlands Lange dagen door Pia de Jong

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Boekverslag Nederlands Lange dagen door Pia de Jong"

Copied!
12
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Boekverslag Nederlands Lange dagen door Pia de Jong

Boekverslag door Cees van der Pol Docent

6928 woorden 12 jaar geleden

7,6

216 keer beoordeeld

Auteur Pia de Jong

Genre Psychologische roman

Eerste uitgave 2008

Vak Nederlands

Gebruikte editie voor het boekverslag Gebruikte druk: 2e

Verschijningsdatum eerste druk: augustus 2008 Aantal bladzijden: 254

Uitgegeven bij: Prometheus te Amsterdam Beschrijving voorkant

Op de cover staat een afbeelding van een kampvuur tegen een achtergrond van een lucht met veel goud (de net niet ondergaande zon van de lange dagen in Lapland)

Genre van het boek

Pia de Jong schrijft een psychologische roman over menselijke relaties (o.a. de vader-kindrelatie en de zoektocht van de vader naar zichzelf)

Maar het is ook een coming of age roman over een meisje dat nog niet weet waar ze staat in het leven (de rol van dochter of substitutiezoon, haar seksuele geaardheid)

Aanrader voor scholieren: Op “lange dagen Nooit meer slapen.”

“Lange dagen “is een echte aanrader voor scholieren van havo en vwo. Voor een debuutroman is het ongelooflijk goed en spannend geschreven. Een gezin wordt door een vader in een groot gevaar gesleept tijdens een survivaltocht in Lapland.

Dat land doet meteen denken aan het decor van de roman “Nooit meer slapen”van W.F. Hermans. Er zijn duidelijke verwijzingen naar die heel beroemde roman van de grote schrijver (zie hieronder bij thematiek) en het hoeft geen verdere uitleg dat scholieren van examenklassen (bijv. vwo-6) beide romans op hun literatuurlijst kunnen/moeten plaatsen.

Natuurlijk is Pia de Jong nog geen W.F. Hermans, maar het boek leest als een trein. Ik denk dan ook dat scholieren (ook al vanwege een mooie identificatiefiguur in de persoon van de 14-jarige verteller) er veel plezier aan zullen beleven. Bovendien is de stijl heel helder (korte zinnen en begrijpelijk beeldspraak) en

(2)

bovendien maakt de structuur van de queeste alles erg overzichtelijk en herkenbaar. Pia de Jong is "in het gewone leven" psychologe en mental coach en dat is in de karaktertekening van haar personages goed te merken.

Het boek is op schoolniveau ook goed te analyseren als je kijkt naar het netwerk van vooruitwijzingen, terugverwijzingen en symboliek (bijvoorbeeld in de dromen van Eva) die Pia de Jong in haar roman breit.

De amusementswaarde van de roman voor scholieren is zeker een 8. De literaire waardering van onze kant is 3 punten. (d.i. 1 punt hoger dan de standaardwaardering, dus dat is heel goed voor een

debuterende schrijfster) In 2009 won het boek de Gouden Uil (lezersprijs) De aangeleverde flaptekst

De veertienjarige Eva wil het liefst met haar familie naar een mediterraan vakantieoord, maar haar vader heeft andere plannen. Hij bereidt zijn gezin voor op een wandelvakantie in Lapland, in het uiterste noorden van Europa, met niets anders dan tenten, rugzakken, eindeloze natuur en elkaar.

Naarmate de tocht dichterbij komt en Eva’s vader bevlogener wordt, zien Eva en haar broer Steven er steeds meer tegen op. Eenmaal in de leegte van de Laplandse bossen aangekomen, merkt Eva dat ze verstrikt raakt in een cirkel van liefde voor en afhankelijkheid van haar vader, die door de

meedogenloosheid van de omringende natuur alleen maar wordt versterkt.

De leegte, uitgestrektheid en hardheid van het Scandinavische landschap staan in schril contrast tot de dynamiek, kracht en intensiteit van de gebeurtenissen. Lange dagen, het aangrijpende debuut van Pia de Jong, schildert met een scherp oog voor detail de relaties tussen de gezinsleden, de liefde tussen broer en zus, de worstelingen van de vader en de weg naar volwassenheid van Eva.

Lange dagen is een aangrijpend verhaal over liefde, vertrouwen, loyaliteit en afhankelijkheid, geschreven in een superieure stijl. Met Pia de Jong doet een nieuwe, oorspronkelijke stem haar intrede in de

Nederlandse letteren.

Titelverklaring

In het gebied waarin de roman zich afspeelt, Lapland, gaat de zon in de zomer nooit helemaal onder, waardoor het dus licht blijft. Willem Frederik Herman bracht dat gegeven tot de titel “Nooit meer

slapen.”en Pia de Jong kwam op “Lange dagen.” De dagen in de zomer duren in Lapland dus veel langer dan de nachten.

Structuur en/of verhaalopbouw

Het verhaal wordt onthuld in 23 ongetitelde hoofdstukken. Het verhaal wordt vrijwel chronologisch verteld. Af en toe wordt het verhaal toegelicht door Eva die iets vrij kort over een herinnering uit het verleden vertelt. (bijv. een ervaring met haar vriendin Madeleine) Het verhaal heeft de structuur van een queeste. De avonturen beginnen en eindigen op dezelfde plaats en de avonturen worden op vreemde bodem beleefd. Dat is een zeer klassieke structuur, die al in de Middeleeuwse literatuur voorkomt. (de queestes van de ridders van de Ronde Tafel)

Gebruikt perspectief

Eva is de 14-jarige hoofdpersoon en ikvertelster van deze roman. Ze vertelt in de o.v.t. (het avontuur is dus achter de rug) In één van de laatste hoofdstukken (blz. 249) vertelt Eva over een foto die genomen is aan het einde van de reis wanneer ze weer in de bewoonde wereld zijn gekomen.

Ze formuleert dan: “Later, veel later, bekeek ik de foto’s die die dag gemaakt waren. Dat betekent dat het moment van opschrijven een aantal jaren later ligt dan het moment van het beleven van het avontuur. Dat betekent dus een retrospectief aspect. Maar ook op blz. 5 heeft de lezer al kennis kunnen nemen van een

(3)

achteraf vertellende ik. die al aangeeft dat het kompas dat haar vader heeft, niet zal werken.

De tijd van het verhaal

Het valt uit de tekst niet duidelijk op te maken in welk jaar het verhaal zich afspeelt. Wel is er sprake van bijna een jaar vertelde tijd: het moment dat vader aankondigt naar Lapland te gaan en het avontuur boven de poolcirkel zelf. De roman begint namelijk met de opmerking de winter waarin ik 14 werd. en eindigt met de zin dat het schooljaar weer snel zou beginnen (eind augustus/begin september) Uit wat summiere tekstgegevens blijkt dat de omstandigheden wijzen naar een periode van de jaren zeventig uit de vorige eeuw. Ook in interviews heeft Pia de Jong zelf aangegeven dat de tijd van het verhaal omstreeks de jaren zeventig/tachtig is. Zo is vader hoofd van een afdeling dienst Bescherming Bevolking (een soort vrijwilligersdienst die opgeroepen werd bij mogelijke rampen) Dat is een typisch kenmerk voor de zestig en zeventiger jaren (blz. 45)

Verder zijn kenmerken: snelkookpan (blz. 54) gele 2CV(blz. 82), de eerste papieren zakdoekjes( bl. 89)

De plaats van handeling

Op blz. 115 staat de naam van steden op een boomstaam. Amsterdam wordt vermeld op 1972 km. met de toevoeging: "zover was ik dus van huis." Evan woont dus zeer waarschijnlijk in Amsterdam

Via het Duitse Travemunde reizen ze met de boot naar Zweden en daarna naar Finland. Na een lange treinreis van meer dan 300 kilometer begint de voettocht naar de poolcirkel. Een gedeelte van het verhaal speelt zich zelfs af in een gebied dat niet eens op de kaart is vastgelegd. Omdat het een queeste is, eindigt het avontuur weer thuis waar de familie woonde.

Opdracht of motto

Het boek heeft geen opdracht en geen motto.

Samenvatting van de inhoud

Eva is een veertienjarig meisje in de jaren ‘70/80. Haar broer Steven is enkele jaren ouder (hij is 16) . Op zich kan ze wel goed met hem opschieten. Ze hebben ook een hond met de mythologische naam Balder. ( de Noorse god van het goede en het schone) Die is vijf jaar geleden door haar vader meegenomen en die denkt dat dit hondje later een betekenis voor hem zal kunnen hebben.

In het jaar dat voorafgaat aan het grote avontuur gebeurt er iets met haar vader. Hij is midden 40 en krijgt (zoals het op de lezer zal overkomen) een midlifecrisis. Lichamelijk gezien wordt hij zelfs kaal en takelt hij enigszins af. Ineens gaat hij beseffen of dit nu alles is wat hij van het leven heeft gemaakt (zijn baan, zijn huwelijk, zijn gezin). Hij wordt ineens een milieufreak en begint te letten op allerlei aspecten die met het eten te maken hebben. Hij krijgt een afkeer van snoep met kleurstoffen, bespoten voedsel en dat brengt hem in de invloedssfeer van kwakzalvers. Maar als hij merkt dat hij wordt belazerd, is het ook meteen weer afgelopen met die mannen.

In hoofdstuk 2 krijgt hij een aanwijzing van een oude man op een bankje die hem vertelt dat hij naar het noorden moet gaan. De hond Balder heeft hem naar deze man toegetrokken en vader gelooft immers dat de hond een boodschap voor hem in petto had. Dat is dus eigenlijk de eerste fase van de queeste. Papa Eduard neemt deze opdracht serieus, want vanaf dat moment staat alles in het gezin in het teken van de reis naar Lapland die ze in de volgende zomervakantie zullen maken. Het is overigens niet helemaal zeker of vader Eduard de man echt heeft ontmoet of dat hij hem verzonnen heeft. Aan het einde van de roman doet zich een soortgelijke situatie voor.

De kinderen moeten zich door het lezen van boeken goed voorbereiden, maar zowel Steven als Eva zien die

(4)

reis helemaal niet zitten. Eva heeft op school een vriendinnetje dat ondanks de scheiding van haar ouders er beter voor staat: ze mag voor de tweede keer achtereen met haar vader mee naar St. Tropez en gaat daar een lekkere luiervakantie tegemoet. Overigens mag ze van de vader van Madeleine best mee naar het zuiden, maar haar ouders verbieden dat. Een mondaine reis past niet in het patroon van de opvoeding die ze voor hun kinderen hebben uitgezet. Later zullen ze hun ouders dankbaarheid verschuldigd zijn. Wat leer je nou van een vakantie aan het strand?

In de zogenoemde speelkamer worden alle voorbereidingen getroffen. Eva en Steven vinden elkaar in hun afkeer van het geplande reisdoel. Eva verwijt haar moeder die ze toch al niet zo leuk vindt, dat die niet in opstand komt tegen haar vader. Steven is een jongen die helemaal niets van zijn vader heeft. Hij wil niet op zijn vader lijken en het liefst alleen maar een beetje tekenen, soms van naaktmodellen. Maar hij wordt door zijn vader op een survivalcursus naar de Ardennen gestuurd (in de paasvakantie) Het duurt echter maar een dag, want de zwakke Steven meldt zich weer thuis omdat hij ziek geworden is: hij heeft een oorontsteking opgelopen. Samen met een school -en buurtgenoot Axel heeft hij de cursus gevolgd, maar deze Axel is een machomannetje dat er behagen in schept om zich zo veel mogelijk af te beulen. Dat is dus meer een zoon naar het hart van de vader van Steven en die gaat aan Axel vragen of hij niet mee wil op reis naar Lapland. Dat wil Axel heel graag: een verborgen reden is bovendien dat hij al verliefd op Eva is sinds hij haar de eerste keer zag. Maar Eva en Steven vinden hem een engerd.

De voorbereidingen die het gezin treft, gaan steeds verder. Vooral moeder heeft het er maar druk mee: ze moet regenponcho’s maken waaronder de gezinsleden kunnen slapen, want ze gaan ook in de open lucht overnachten. Bovendien wordt al het eten in poedervorm klaargemaakt en in plastic zakjes gedaan, opdat ze straks niet te veel gewicht hoeven mee te nemen. Ook wordt er geweerolie aangeschaft die heel goed van pas kan komen tegen de overlast die de muggen uit de moerassen zullen veroorzaken. Dan is ook de schoolvakantie aangebroken. Madeleine vertrekt naar Zuid-Europa en Eva wacht het vertrek naar Lapland af.

In hoofdstuk 8 is het zover. Door de buurvrouw worden ze met zijn allen naar het station gebracht. Eva heeft de lichtste rugzak, maar moet toch nog altijd 8 kilo meesjouwen. De trein reist naar het Duitse Travemunde, waar ze op de boot naar Zweden stappen. Eva wordt behoorlijk zeeziek. ( Dat is al zo’n ontbering van de queeste: een moeilijkheid die overwonnen moet worden) De volgende dag nemen ze de trein naar het noorden. Eva moet steeds denken aan Madeleine die lekker op het strand in St. Tropez zal liggen. In een korte flashback vertelt ze aan de lezer dat ze wel eens met Madeleine heeft gezoend. Het is een symptoom van de puber die nog niet weet welke richting haar leven zal uitgaan. Na de treinreis moeten ze weer varen met de veerboot naar Finland. Opnieuw zijn er veel dronken mensen aan boord, van wie er één Eva lastig valt. Vervolgens wordt er weer een heel stuk met de trein gereisd, waarna de laatste 8 kilometer naar de poolcirkel met de voet wordt afgelegd. De inspanningen beginnen al snel hun tol te eisen. Eva begint op haar voet een flinke blaar te ontwikkelen en haar vader verwijt haar dat ze veel te weinig heeft geoefend.(weer een vervelende handicap die ze moet overwinnen) Wanneer ze van een automobilist een lift krijgen aangeboden, wordt die vader resoluut geweigerd. Het gaat er immers om uithoudingsvermogen te kweken bij zijn kinderen. Ze arriveren bij een camping en Eva mag geen haringen in de tent slaan van haar vader. Die is bang dat ze zaken kapotmaakt. “Ga maar de omgeving

verkennen”, is zijn advies, maar die raad had hij beter niet kunnen geven. Eva wordt kort daarna lastig gevallen door de dikke Duitser Dennis. Die wil haar verkrachten en dat zou gelukt zijn, wanneer Axel niet ineens zou zijn opgedoken. Hij slaat de Duitser met één klap neer. Die ligt bewegingsloos op de grond en

(5)

Eva en Axel spreken af dat ze het er niet over zullen hebben. (het is dus al het derde queesteprobleem dat Eva moet overwinnen)

De tocht gaat verder naar het noorden. Vader Eduard gebruikt het kompas van zijn vader (symbolisch moet die dus zijn gids zijn, zoals hijzelf als vader de gids van Eva en Steven is) Maar de zoon die meer op hem lijkt is eigenlijk Axel Steven is min of meer een mislukkeling. De tocht wordt er niet eenvoudiger op en Eva heeft veel last van muggenbulten. (eem volgend queesteprobleem!) Wanneer ze de omgeving verkent, maakt ze kennis met een echtpaar van wie de vrouw arts is. Die heeft een goede crème tegen de wondjes in haar gezicht en ze is erg verbaasd dat Eva’s vader de survivaltocht wil doorzetten. Ze laat haar

echtgenoot met de vader van Eva praten, maar die is onverbiddelijk. Eva zal mee moeten op de tocht. Het echtpaar biedt aan om haar bij hen te laten. De tocht wordt zwaarder en zwaarder en ze komen intussen in het gebied dat nog niet op de kaart staat. Ze zijn nu helemaal aangewezen op het kompas. Axel houdt dapper vol en loopt voorop met Eduard. Steven loopt steeds achteraan en An, de moeder van Eva, begint de moeilijkheden nu ook te ondervinden. Maar ze staat nog steeds vierkant achter haar man. Toch zullen ze ongeveer een week naar het noorden moeten lopen, voordat ze bij een meer komen en er weer een kaart te gebruiken is. De muggen worden steeds talrijker, het aangemaakte eten smaakt nergens meer naar, de vermoeidheid slaat toe en Eva ’s haat tegen haar moeder (die alles maar over haar heen laat komen) wordt steeds heftiger.

Op de vijfde dag begint Balder onrustig te worden. Hij ruikt onraad en niet lang daarna ontsnappen ze aan de dood, wanneer een kudde rendieren in galop komt aandenderen. Ze weten zich net in veiligheid te brengen (queeste!) De volgende dag vertelt Axel over zijn ouders: hij beschouwt zijn vader als een

mislukkeling: hij was verliefd geworden op een andere vrouw en toch bij Axels moeder gebleven, waardoor hij een treurig leven tegemoet was gegaan. Hij wil zijn ouders niet meer terugzien: de sukkels. Zijn vader was alcoholist geworden.

Omdat ze niet opschieten, neemt Axel het heft in handen. Hij pakt het kompas van Eduard af en controleert het op zijn functionaliteit. Axel geeft aan dat het kompas kapot is. Zo zijn ze dus het gevoel voor richting kwijt (tijdens de tocht maar ook tijdens het leven – Eduard!) Ze hebben waarschijnlijk een heel verkeerde route afgelegd en dan wordt het nog precair met de hoeveelheid voedsel die ze bij zich hebben. De porties worden daarom gerantsoeneerd.

Axel en Eva’s vader zullen de volgende dag naar een hoge berg gaan om te kijken of ze het meer kunnen ontdekken. Tijdens hun afwezigheid wordt Eva ook weer ziek: ze heeft koorts (queeste!) Steven is boos dat zijn vader hem niet heeft meegrvraagd. Hij leidt er uit af dat zijn vader een ander type zoon wil.

Wanneer ze terugkeren, vertellen de mannen dat ze een heel stuk verkeerd hebben afgelegd. Ze moeten hun koers verleggen en het kan best een paar dagen duren voordat ze nu op de plek van bestemming zijn.

Eva moet gewoon mee hobbelen, vindt haar vader. Hij is meedogenloos, maar haar broer Steven

bekommert zich nu wel om haar. Hij geeft haar op de volgende dag een schrift waarin staat wat Eva na zijn dood met zijn spullen moet doen: hij vreest dat hij de tocht niet zal overleven. Hij vindt zichzelf ook een mislukkeling voor zijn vader: Axel is een veel beter exemplaar als zoon. Eva weet dat hij naakttekeningen van een schoolvriendin heeft gemaakt. Die laat hij haar na, wanneer hij de tocht niet zal overleven.

Ook vader Eduard maakt aantekeningen en wanneer Eva vraagt waarom zegt hij dat je altijd de omstandigheden moet opschrijven, waaronder je iets hebt ervaren of iets hebt gevonden, bijv. een meteoriet.. (dit is een subtiele verwijzing naar “Nooit meer slapen”van W.F. Hermans, waarin de antiheld Alfred Issendorf op zoek gaat naar een meteorieteninslag)

(6)

Om de tocht nog wat te bemoeilijken, gaat het plenzen, maar ook die moeilijkheid wordt overwonnen.

Balder heeft inmiddels een flinke splinter in de poot opgelopen en loopt daardoor mank. Eva en Axel raken in gesprek en dan vraagt Eva wat Axel met de Duitser Dennis heeft gedaan die haar wilde verkrachten.

Axel zegt dat hij hem waarschijnlijk vermoord heeft en dat ze misschien wel gezocht worden. Hij zegt dat Eva dan ook medeplichtig is en wil graag met haar alleen verder gaan. Hij is namelijk al jaren op haar verliefd en daarom had hij haar zo goed in de gaten gehouden. Ze mogen er nog steeds niet over praten.

Maar hij weet ook niet zeker of Dennis wel dood is. Hij vraagt of Eva het wel eens met een jongen heeft gedaan. Hij krijgt een ontwijkend antwoord: Eva wil niets met hem.

Dan staat er ineens een man voor hen die op de tv-figuur Catweazle lijkt. Het is een zwerver die hun een slaapplaats aanbiedt. Later komen er nog twee andere onfrisse figuren bij. Zelfs moeder wordt nu bang.

(queeste-moeilijkheid!) De mannen helpen wel de splinter uit de poot van Balder te trekken . Door krachtdadig optreden van vader worden de mannen uit het huisje gehouden en ze druipen tenslotte af.

De volgende dag vertelt vader weer een ongelooflijk verhaal aan Eva. Hij is door Balder naar een plek getrokken waar een Canadese militair hem de weg zou hebben gewezen naar het meer waarnaar ze op zoek waren. De anderen hebben de man niet gezien, maar ze veranderen van koers, zeer tegen de zin van Axel in. Alleen Eva en haar vader kennen het verhaal. Dan komen ze bij een wild stromende rivier (queeste moeilijkheid zoveel!) Aan de andere kant van de rivier lijkt er weer een bewoonde wereld te zijn, dus ze moeten oversteken. Er ligt een kabel over de rivier waaraan een vlot voortgetrokken kan worden. Ze gaan er allemaal over heen met flink wat gevaar voor hun leven. Maar Axel blijft achter: hij wil niet mee naar de overkant: hij is o.a. bang opgepakt te worden voor moord. Hij vraagt of Eva met hem wil meegaan, maar die weigert. Hij verdwijnt in het bos en gaat zijn eigen weg.

Aan de overkant ontmoeten ze een man (Heikki) in een paalwoning (boomhut) die hun goed te eten geeft.

Ze komen weer een beetje bij hun positieven. Daarna reizen ze naar huis. Zo hebben ze het avontuur toch tot een goed einde gebracht.

In de speelkamer worden eerst nog de restanten van de reis bewaard. Ook Axels tent. Maar ze horen nooit meer iets van hem. Eva vraagt zich af of hij nog steeds rondzwerft in de toendra’s. Op een dag is de tent verdwenen en zijn er alleen nog de herinneringen via de paar foto’s die gemaakt zijn.Ze verwijdert het visnet dat in haar kamer hing, met de foto’s die er in lagen. Ook de ansichtkaart van Madeleine verscheurt ze. Eva denkt eraan dat over een paar dagen de school weer gaat beginnen.

Thema, motieven en interpretatie

Wie een boek schrijft over een avontuur in Lapland, ontkomt er niet aan direct met Willem Frederik

Hermans te worden vergeleken. Die schreef immers één van de beste romans uit de Nederlandse literatuur na de Tweede Wereldoorlog over dat land. Hij beschrijft de mislukte zoektocht van Alfred Issendorf, de loser die in Finmarken op zoek is naar een bewijs voor meteorieteninslag: “Nooit meer slapen “ (hieronder steeds NMS genoemd) .

Hij doet dat om in de voetsporen van zijn overleden vader te treden. In plaats van geoloog had hij liever fluitist willen worden.

In ‘Lange dagen” komen diverse verwijzingen voor naar NMS.

- Het zijn in feite allebei queesteverhalen naar dezelfde streek. (Finnmarken/Lapland)

- Daarom komen er ook verwijzingen in voor die met elkaar te maken hebben. Ook in deze roman van Pia de Jong is er een zoon die niet direct in de voetsporen van zijn vader kan treden. In plaats van een stoere knul die survivalcapaciteiten heeft, is hij een wat zwakke jongen die het liefst wil tekenen. Hij komt dan ook

(7)

al na een dag ziek terug uit de Ardennen. Zijn vader is woedend. In feite heeft Steven dus net als Alfred uit NMS te maken met een vader voor wie hij de levensverwachting niet kan waarmaken.

- Alfred wil een meteoriet zoeken en in “Lange dagen”zegt Eva op een bepaald moment dat ze helemaal niets hebben gevonden (blz. 202) maar we hebben toch helemaal geen meteoriet gevonden.

- In beide romans worden de personages getroffen door het feit dat ze slecht kunnen slapen door het altijd aanwezige daglicht.

- In beide romans worden de personages lastig gevallen door de overdaad aan muggen

- In beide romans houden personages aantekeningen in boekjes bij (Arne resp. Steven en de vader van Eva)

- In beide romans spelen foto’s een rol: in NMS gaat het om verkeerde luchtfoto’s van het gebied, in Lange dagen heeft de vader van Eva niet de beschikking over een goede kaart. Er is zelfs nog geen kaart van het woeste gebied beschikbaar en dan ga je net als Alfred al bij voorbaat een kansloze missie tegemoet. In deze roman blijken bovendien de foto’s nog de steunpunten voor de herinneringen van Eva

- In beide romans werkt een kompas niet goed, waardoor personages de goede richting mislopen

- In beide romans komen personages door een ongeluk om het leven : Arne in NMS door een val, de Duitse Dennis door een klap van Axel

Het kan natuurlijk geen toeval zijn dat er zoveel overeenkomsten in tekstgegevens en motieven zijn. Er zijn natuurlijk ook wel verschillen: herhaaldelijk komen in de roman aanwijzingen naar het geloof (RK-getint) naar voren. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met de geboorteplaats van Pia de Jong (Roermond ) geloof krijg je daar met brokstukken van de communie binnen “Neemt en eet, wat dit mijn lichaam” (blz.

240) Hermans wilde nooit iets met het geloof te maken hebben. [In NMS komt ook een Eva voor (het zusje van Alfred Issendorf ) en die wordt “dom”gevonden, omdat ze in God gelooft.]

Lange Dagen is dus een queesteroman, wat een oeroud romangenre in de Nederlandse literatuur is. In de Middeleeuwse literatuur komen al veel queesteverhalen (vgl. Arthurromans) voor.

Aan een queeste worden drie kenmerken verbonden:

- het begin en eindpunt zijn op dezelfde plaats

- de reis met opdrachten vindt plaats op vreemde bodem; er moeten veel moeilijkheden worden overwonnen.

- er is een happy end: d.w.z. de opdracht wordt tot een goed einde gebracht.

Wie “lange Dagen”heeft gelezen, ziet dat het boek aan alle drie kenmerken voldoet.

De reis begint vanuit het ouderlijk huis en eindigt in hoofdstuk 23 ook weer thuis.

Ze zijn behouden thuis gekomen en dan mag je wel spreken van een happy end..

Het survivalavontuur in Lapland (vreemde bodem) levert voor Eva een groot aantal problemen op die ze moet overwinnen:

- ze wordt zeeziek op de veerboot

- ze wordt lastig gevallen door een dronken reiziger op de boot - ze krijgt op de eerste dag al blaren onder haar voet

- ze wordt bijna het slachtoffer van verkrachting door Dennis

- ze heeft niet de beschikking over de gewone zaken die met hygiëne te maken hebben (blz. 144) - ze wordt flink gestoken door de muggen, wat haar gezicht ontsiert

- het gezin ontsnapt ternauwernood aan een kudde rennende rendieren - het kompas van de grootvader blijkt niet goed te werken

(8)

- Eva wordt ziek en krijgt hoge koorts en moet toch mee

- Ze komen enge mannen tegen (o.a. Catweazle) die mogelijk iets slechts van plan zijn - Ze moeten een gevaarlijke rivier oversteken om weer in de bewoonde wereld te komen

Je kunt dus spreken van een prima uitgewerkte queesteroman van Pia de Jong. De vraag is natuurlijk ook wat dan de opdracht van de queeste is. Vader Eduard verkeert in een midlifecrisis: midden in de veertig wil hij een daad stellen. Wanneer ze in Lapland zijn, herinnert Eva zich dat haar vader altijd met zijn gewicht bezig was. Vroeger had hij een bos wilde haren en nu is hij onaantrekkelijk kaal. In Lapland verliest hij door inspanningen in de eerste dagen heel wat gewicht.

Hij beweert dat hij de tocht onderneemt om zijn kinderen uithoudingsvermogen bij te brengen, maar in werkelijkheid gaat hij natuurlijk vooral voor zichzelf op reis: hij is op zoek naar zichzelf.

Op blz. 250 staat dan ook "Mijn vader kon niet anders dan deze tocht maken. Hij was een pelgrim geweest op zoek naar zijn bestemming en zijn missie was nu volbracht. Hij stond in rechtsreeks contact met de natuur en met ene God die Zijn helpers in de meest onverwachte gedaanten op zijn pad bracht om hem de weg te wijzen."

Het is namelijk ook maar de vraag of hij de twee mannen die hem de richting in zijn leven hebben willen geven (de oude man op het bankje in hoofdstuk 2 van de roman en de Canadese militair) daadwerkelijk gezien heeft. Hij kan ze mogelijkerwijs verzonnen hebben. Op het bestaan van beide mannen werd hij gewezen door zijn hond Balder, wat toch een verwijzing is naar het mythologische element in de roman.

Balder is immers de naam van een God uit de Noorse mythologie.

Wellicht luistert hij naar de Canadese militair omdat hij als hoofd van de Bescherming Bevolking heeft geleerd dat je moet luisteren naar de mensen die je aanwijzingen geven en die hoger in de hiërarchie staan. De militair is volgens hem dus een door God gezonden boodschapper.

Omdat hij aan zichzelf hoge eisen stelt, sleept hij zijn gezin in een `veel te gevaarlijke tocht mee. Het zou natuurlijk heel goed kunnen zijn dat het gezin de tocht niet had overleefd: er liggen grote gevaren op de loer. Bovendien heeft hij zich toch niet zo perfect voorbeieid als je van hem zou mogen verwachten. Hij die immers veel over Lapland heeft gelezen, heeft blijkbaar over het hoofd gezien dat het kompas boven de poolcirkel niet altijd naar het noorden wijst, maar dat er een afwijking ontstaat. Citaat blz. 251 Mijn vader had die natuurkundige wet over het hoofd gezien. Maar hoe had hij kunnen vermoeden dat het kompas dat zijn eigen vader altijd de weg had gewezen, hem hier op een dwaalspoor zou brengen. Maar uit andere tekstgegevens weten we al dat het kompas een roestig wijzertje had ( blz. 5) Hij gaat er blijkbaar blindelings van uit dat het apparaat goed werkt.

Zelf ziet hij het gevaar niet waaraan zijn dochter Eva bloot is gesteld. De verkrachting wordt verhinderd door een oplettende Axel, die toch meer een modelzoon voor hem is dan de wat softere Steven, die meer van tekeningen en potloden houdt dan van survivalen en puntbijlen. Op blz. 198 verwoordt Steven dat met : "Echt, ik ben niet de zoon op wie hij gehoopt had. Hij had een type als Axel moeten hebben. Hij vindt mij maar een slappeling."

De muggen die Eva steken, misvormen haar gezicht en zij krijgt van de vrouwelijke dokter onderweg wat gelige crème die goed helpt tegen de wondjes. Grappig en mooi symbolisch is ook dat Eva door haar misvormde gezicht aan de lezer vertelt dat je nauwelijks kunt zien of ze een jongen of een meisje is. Zij is namelijk voor de vader meer een jongen dan haar broer.

Het einde is ook belangrijk voor Eva, die na de reis bepaalde zaken doet: ze ruimt het visnet op, verscheurt de ansichtkaart die Madeleine haar heeft gestuurd, doet de klassefoto weg, ze verft de kleur van de kamer

(9)

anders, ze zou nieuwe mensen leren kennen, ze zal waarschijnlijk anders tegen haar ouders aankijken. Het zijn alle symbolische aanwijzingen voor de een nieuw leven, want Eva heeft tijdens de tocht zichzelf en de anderen leren kennen.

Dat brengt mij tot een ander belangrijke motief in deze roman: de relaties tussen ouders en kinderen.

Vader Eduard moet niet veel van zijn slappe zoon hebben. Zijn substitutiezoon is de macho Alex, terwijl zijn eigen softe zoon het liefst wil tekenen (vgl de symboliek Alfred Issendorf uit NMS die fluitist maar geen geoloog wilde worden) Steven kan het natuurlijk niet goed hebben dat Alex in zijn plaats door de vader wordt gevraagd om het gezin uit de penibele situatie te halen.

Van zijn dochter Eva vraagt Eduard eigenlijk iets wat hij van een zoon had kunnen vragen. Zelfs als ze met griep en koorts eigenlijk niet verder kan tijdens de barre tocht, verwacht hij van haar dat ze doorgaat. En Eva doet dat. Aan de ene kant verafschuwt ze de drammerigheid van haar vader, maar ze houdt van hem, veel meer dan van haar moeder die ze lijdzaamheid en onderdanigheid verwijt. Op blz. 172 zegt ze nog: “ Hij was mijn vader, ik hield van hem, maar ik kon hem niet uitstaan. Als een mug wilde ik zijn bloed wegzuigen en het met grote teugen opdrinken. Ik wilde weten hoe het smaakte. Maar ze blijft loyaal aan hem.

Op blz. 238 zegt ze over haar vader : “Ik herinnerde me wandelingen die ik lang geleden met hem had gemaakt, toen hij me nog droeg (! samensteller, het omgekeerde Aneasmotief) wanneer ik moe werd. Toen hij me Eefje noemde en me niet wegduwde wanneer ik op zijn schoot klom. Die herinnering schenkt haar in de moeilijke tijd in Lapland zelfs nieuwe energie.

Zo verwijt ze haar moeder meer dan haar vader. Eva neemt de dingen zoals die haar overkomen eigenlijk ook met het credo van haar vader. “Er gebeuren nu eenmaal dingen in het leven die gebeuren zoals ze gebeuren.” Ze blijft in feite heel erg loyaal aan haar vader. Minder loyaal is ze dus tegenover haar moeder.

Op blz. 154 :: “ En mijn moeder dan? Ze had dit niet mogen laten gebeuren. Moeders moesten hun kinderen beschermen, niet hun echtgenoten.

Op blz. 156 : “ Ik vond het als kind heerlijk haar te choqueren. Haar hele leven stelde ze in dienst van ons, haar gezin. Die grenzeloze zelfopoffering irriteerde me mateloos. Alsof ik daarmee aan haar verplicht was me netjes te gedragen.

Ze wil dan eigenlijk ook het liefst een mogelijke andere moeder (de vrouwelijke arts in de camper, die haar wonden verzorgt, die haar wil behoeden voor verder onheil en haar wil beschermen.) Ze is dan misschien wel wat ouder, maar opgemaakt, waar Eva zelf wel waarde aan hecht. Tijdens het vervolg van de reis denkt ze nog enkele keren aan de vrouw. Opmerkelijk is wel dat de geschiedenis zich herhaalt, want in de diepste ellende vertelt Anna een verhaal over een substitutie-moeder (de oude non in het klooster naar wie ze graag was teruggegaan, toen haar eigen moeder ziek was geweest) Wellicht zou ze ook het liefst een andere vader hebben: die van Madeleine lijkt haar wel wat en op zeker moment vindt ze dat haar moeder, wanneer ze zich zou opmaken, misschien wel een geschikte partner zou kunnen zijn voor Madeleines vader (blz. 185) Maar zo heeft ze ook een bepaalde gedachte over haar leraar Frans die haar wel eens naar haar toegetrokken had, toen zijn vrouw en dochter niet thuis waren. Zij heeft er waarschijnlijk andere gevoelens bij dan haar leraar.

Daartegenover staat het verraad van Axel tegenover zijn ouders. Doordat diens vader bij zijn moeder is gebleven, terwijl hij op een ander verliefd was, is het huwelijk slechter geworden, zijn vader alcoholist

(10)

geworden. Hij wil zijn ouders niet meer zien. Hij gaat dan ook gretig in op het verzoek van Eduard om mee naar Lapland en wil in die relatie de ideale zoon spelen. De vader van Eva is immers kaal en Axel heeft zijn hoofd laten kaalscheren, voordat hij op survival gaat. (identificatie?) Hij neemt diverse keren de rol van leider van de expeditie over. ( vgl. de situatie met het kompas)

Hij beschermt in feite zijn “halfzusje/stiefzusje” wanneer die wordt aangerand. Hij neemt het initiatief wanneer het kompas (de gids) stuk blijkt te zijn. Op het laatste moment gaat hij niet meer mee naar de overkant. Hij wil waarschijnlijk niet meer deelnemen aan het saaie bestaan in Nederland, maar als een mythe blijven voortleven in de toendra’s van lapland.

De loyaliteit aan je ouders is derhalve een belangrijk motief in deze queesteroman.

Voor je leesdossier nog even op een rijtje de belangrijkste motieven - queeste naar jezelf

- coming of age (in feite ook een queeste naar jezelf) - de zin van het bestaan

- ontdekking seksualiteit - midlifecrisis (van Eva’s vader) - familiebetrekkingen

- vader-zoonverhouding - moeder-dochterverhouding - vader-dochterverhouding - vriendschap

- moord

- het geheim (van de moord) - substitutie ouders / kinderen

Belangrijke recensies

Voor een debutante heeft Pia de Jong goede recensies gekregen (oa. Jeroen Vullings, Elsbeth Etty en Max Pam) en dat zijn zeker gerenommeerde recensenten.

Op 13 september geeft Jeroen Vullings in Vrij Nederland een uitgebreide en zeer lovende recensie over de roman.

Voor lezing van Lange dagen was ik er – intuïtief – van overtuigd dat geen vaderlandse schrijver het in zijn hoofd zou halen een verhaal in Lapland te laten spelen zonder kennis van Nooit meer slapen. Tenslotte:

hoe naïef kun je zijn? Bepaalde wegen zijn op zo’n onnavolgbare wijze literair betreden dat ze daarna door verstandige collega’s te vermijden terrein zijn. Of je moet als Zwier een ander genre kiezen en daarin en passant de grote voorganger – Hermans – eer betuigen Vervolgens geeft hij een uitgebreide analyse van de roman en besluit hij met:

Wat een debuut. Als iedereen, zoals W.F. Hermans beweerde, een door eigen levensfeiten geïnspireerd boek in zich draagt, dan heeft Pia de Jong zich met Lange dagen in ieder geval krachtig van die taak gekweten. Maar voor de roman zelf maakt het al dan niet autobiografische niks uit. De Jong creëert niet alleen ondraaglijke spanning, maar biedt ook een wereld die ijzingwekkend echt, menselijk, al te menselijk aandoet, vol personages van vlees en bloed. Ze toont subtiel hoe het mis kan gaan in een gezin waar het niet aan liefde ontbreekt. En ook hoe ‘normale’ gezinsleden juist uit affectie zich laten ringeloren door een gek, omdat het ze overkomt. Dat maakt korte metten met ons moderne mensbeeld, waarin we allen

(11)

assertieve individuen zijn, die zich geen knollen voor citroenen laten verkopen en naar niemands pijpen willen dansen. Maar dat de waanzin ons al te gemakkelijk besluipt, maakt Lange dagen indringend aanschouwelijk.

Edith Koenders in De Volkskrant van 26 september 2007 helemaal niet zo positief: Lange dagen is schematisch van opzet. Vader is een tiran, moeder een volgzame sloof, broer een levensmoeë puber, vriendin Madeleine alles wat Eva niet is, frivool en zelfbewust en Axel is weer de tegenpool van Steven, stoer en sterk. De schrijfster laat weinig aan de verbeelding over; ze benoemt gevoelens en gedachten en stopt weetjes in haar tekst als ‘Travemunde, een havenstad in Duitsland’ en ‘quatre-mains, dat is Frans’.

Er doen zich ongeloofwaardige gebeurtenissen voor. Voor ze de wildernis ingaan, wordt Eva bijna

verkracht door een Duitser. Axel slaat hem neer en Eva klopt haar kleren af alsof ze slechts gestruikeld is.

Pas meer dan een week, vele ontberingen en honderd bladzijden later vraagt ze aan Axel: ‘Wat heb je met hem gedaan?’ Wilde De Jong er op de valreep nog een misdaadverhaal van maken? Woeste natuur en een gezin met pubers op overlevingstocht kunnen ingrediënten zijn voor een subtiel emotioneel spel en prachtige natuurbeschrijvingen, maar die zijn in Lange dagen geen van beide te vinden.

Op 7 oktober 2008 schrijft Elsbeth Etty in NRC-Handelsblad In Nooit meer slapen van W.F. Hermans heeft Eva, het zusje van ik-figuur Alfred, altijd het meest tot mijn verbeelding gesproken. Alfred gebruikt haar naam nooit zonder haar in één adem als dom te bestempelen. Eva is dom omdat ze in God gelooft en ze is dom omdat ze haar nagels lakt.

Met haar debuutroman Lange dagen neemt Pia de Jong fraai revanche op Hermans’ alter ego Alfred. Niet voor niets heet haar 14-jarige hoofdpersoon Eva, een meisje dat van haar vader geen bikini mag kopen, haar haren niet los mag dragen en vooral niet mee mag met haar frivole vriendin, die vrolijk met haar van het leven genietende, gescheiden vader op vakantie gaat naar de Côte d’Azur. [….]De milde wraak op Hermans in Lange Dagen zit hem niet alleen in de herschepping van de Eva-figuur en in de fascinerende omdraaiing van de thematiek van Nooit meer slapen, maar ook in de reisbeschrijvingen waarin Pia de Jong de meester evenaart, de spanningsopbouw waarmee ze hem zelfs herhaaldelijk overtreft, en niet het minst in de stijl.

Helemaal lyrisch is de bekende recensent Max Pam in HP/De Tijd Op 19 september 2008 schrijft hij : Het gebeurt niet vaak dat je een debuutroman onder ogen krijgt, die zo goed in elkaar zit als Lange Dagen van Pia de Jong. Van Pia de Jong weet ik eigenlijk niets. Ik had nog nooit wat haar gelezen. Lange Dagen komt uit de lucht vallen als een literaire verrassing die maar eens in de tien jaar voorkomt.

[…..]-Want de tocht naar de poolcirkel is door De Jong op voorbeeldige wijze beschreven: spannend, macaber en in de onaangename zekerheid dat de dood voor de gezinsleden voortdurend op de loer ligt.

De terreur van de vader gaat door merg been, maar zijn obsessie blijft op de een of andere manier invoelbaar. Dubbelzinnig is de rol van Axel, de uitslover, die in zijn verliefdheid Eva toch weet een keer weet te redden, maar daarvoor niet beloond zal worden. Als lezer verkeer je dan, net als de personages, in een bijna hallucinerende gemoedstoestand, waarin je niet meer weet of de gebeurtenissen fata morgana’s zijn of echt zijn gebeurd.Ik zal hier het einde niet verklappen. De sleutelrol wordt gespeeld door Axel, de redder, die misschien zelf niet gered wordt, maar die verdwijnt en over wie niet wordt verteld wat hem uiteindelijk is overkomen. Zwerft hij als de vliegende Hollander eindeloos voort over de toendra? Is opgegeten door de lynxen, poolvossen en beren?

Trouwens, heeft hij eigenlijk wel bestaan, of heeft Eva hem van het begin af aan gedroomd. “Lange dagen” is een opmerkelijke boek, zeker voor iemand die niet eerder romans heeft gepubliceerd. Uitgever

(12)

Mai Spijkers mag zich gelukkig prijzen dat hij het manuscript heeft mogen uitgeven. Het werd wel weer eens tijd, maar de Nederlandse literatuur heeft er eindelijk weer een schrijver bij.

Winnaar Gouden Uil 2009.

Pia de Jong wint de prijs van de Lezer in 2009. De nominaties uit het juryrapport luidde als volgt: "

"In het coming-of-age-drama Lange dagen, vermoedelijk gesitueerd in de jaren zeventig of vroege jaren tachtig, is ‘Lapland’ , waar de adolescente vertelster Eva en haar gezinsleden wanhopig ronddolen, een katalysator die de menselijke aard in al zijn facetten toont. Zo wordt ieder detail veelbetekenend – door de permanente dreiging en de nabijheid van de dood. Het sinistere van Lange dagen is dat de

ontberingen, hoe onaangenaam ook, als ogenschijnlijk normaal gepresenteerd worden. De gekste dingen kunnen nu eenmaal met je gebeuren als je nog onder ouderlijk gezag staat. De Jong creëert niet alleen ondraaglijke spanning, maar biedt ook een wereld die ijzingwekkend authentiek aandoet, vol personages van vlees en bloed. Ze toont subtiel hoe het toch mis kan gaan in een gezin waar het niet aan liefde ontbreekt. Haar parabel maakt korte metten met ons moderne mensbeeld, waarin we allen assertieve, eigenzinnige individuen zijn, die zich niet laten ringeloren. "

Over de schrijfster

Bron: eigen website van de schrijfster

Pia de Jong debuteerde onlangs met haar roman Lange Dagen. Zij is geboren in Roermond. Zij studeerde Nederlands en psychologie in Utrecht, werkte als organisatieadviseur in de Verenigde Staten en Nederland en heeft een eigen praktijk op het gebied van coaching en consultancy. Pia de Jong is moeder van drie jonge kinderen.

Bibliografie

“Lange dagen”is de debuutroman van Pia de Jong.

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

* is het niet eens met de manier waarop zijn ouders met David omgaan geen speaking name Type ( je weet dat hij psychiater is en dat hij het beste met David voor schijnt te hebben,

‘Er zijn appartementen die uitkijken op de boom en het blijkt dat bewoners de boom goed in de gaten houden.. Nu hebben ze een direct adres waar ze zich toe

Zo kunnen aansprekende politici met een migratieachtergrond op verkiesbare (aanbod) of invloedrijke posities (doorstroom) zorgen voor meer politieke participatie onder kiezers met

Voor sommige instrumenten zijn voldoende alternatieven – zo hoeft een beperkt aantal mondelinge vragen in de meeste gevallen niet te betekenen dat raadsleden niet aan hun

Goed mogelijk dat Dimitri Verhulst (1972) uit eigen ervaring put, en dat die 11-jarige Jimmy, die desgevraagd verklaart later filosoof te willen worden, en die alleen al door

ouders Kosse-Wenker; ouders Schlepers-Vlekke; Joop en Annie Schlepers; ouders Wencker-Verbeek en fam.; Bertus Wencker; ouders Kosse-Verweg; Herman Belt; Johannes Hendrikus van

Lactantius stond kritisch tegenover de heidenen omdat ze pretendeerden iets te weten van het ont- staan der dingen en omdat zij dachten dat hun verhalen (zoals het naturalisme

De volgende dag ging hij op tijd zijn bed om zich weer voor te bereiden op de wedstrijd van de avond.. Sierd was zoals gewoonlijk weer commentator bij