• No results found

NHG-Standaard Astma bij kinderen

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "NHG-Standaard Astma bij kinderen"

Copied!
9
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

NHG-Standaard Astma bij kinderen

Hoofd editor Matthijs Oud

Publiceren en Versiegeschiedenis

1.4 published on 24.03.2022

Nederlands Huisartsen Genootschap

(2)

Contact

(3)

Inhoud

Overzicht van de aanbevelingen ... 4

1. Bloedonderzoek op inhalatieallergenen bij kinderen < 6 jaar ... 5

2. Ademhalingsoefeningen ... 6

3. Gecombineerde leefstijlinterventie ... 7

4. Blended care ... 8

Referenties ... 9

3 of 9

(4)

Overzicht van de aanbevelingen

1.

Bloedonderzoek op inhalatieallergenen bij kinderen < 6 jaar Sterke aanbeveling Nieuw

We bevelen een bloedonderzoek op inhalatieallergenen bij kinderen met episodisch expiratoir piepen alleen aan als er twijfel is over het in te stellen beleid: het wel of niet voorschrijven van inhalatiecorticosteroïden (ICS)

2. Ademhalingsoefeningen

Zwakke aanbeveling Nieuw

Overweeg ademhalingsoefeningen uitsluitend bij kinderen met astma bij wie een slechte ademtechniek de klachten beïnvloedt. Dit zijn bijvoorbeeld klachten van benauwdheid die niet reageren op luchtwegverwijding.

3.

Gecombineerde leefstijlinterventie Zwakke aanbeveling Nieuw

Overweeg een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) bij kinderen met overgewicht of obesitas (zie NHG-Standaard Obesitas). Bespreek de voor- en nadelen.

4. Blended care

Zwakke aanbeveling Nieuw

Overweeg bij de controles van kinderen met astma de mogelijkheid van het gebruik van blended care te bespreken met de patiënt en de ouders.

(5)

1.

Bloedonderzoek op inhalatieallergenen bij kinderen < 6 jaar

Belangrijke Info

Rationale

Bij kinderen < 6 jaar met aangetoond specifiek IgE is het risico op het daadwerkelijk ontwikkelen van astma verhoogd. Het is belangrijk deze factor mee te wegen in het geheel van andere aanwijzingen uit de anamnese en het lichamelijk onderzoek (zie tabel 5) om de waarschijnlijkheid van de diagnose ‘astma’ te vergroten. Als er daarna twijfel is over het in te stellen beleid, bijvoorbeeld afwachten of starten van medicatie, kan volgens de werkgroep een screeningsonderzoek op inhalatieallergenen behulpzaam zijn in het diagnostisch proces. Het is denkbaar dat bij een negatief onderzoek eerder gekozen wordt voor afwachten en bij een positief onderzoek eerder voor medicamenteuze behandeling.

Sterke aanbeveling

We bevelen een bloedonderzoek op inhalatieallergenen bij kinderen met episodisch expiratoir piepen alleen aan als er twijfel is over het in te stellen beleid: het wel of niet voorschrijven van inhalatiecorticosteroïden (ICS)

Nieuw

De aanwezigheid van specifiek IgE kan de diagnose ‘astma’ bij kinderen < 6 jaar waarschijnlijker maken. Hierdoor ontvangen waarschijnlijk meer kinderen een juiste indicatie en een juiste behandeling. Nadeel is dat de interpretatie van de uitslagen soms lastig is (zie Achtergrond).

Voor- en nadelen

De kwaliteit van het bewijs was laag. Oorzaak is dat er vertekening van resultaten kan zijn omdat het design tussen de onderzoeken verschilde (1 prospectief en 2 retrospectieve onderzoeken). Verder waren de groepen waar de relatie tussen IgE en astma zijn onderzocht onderling verschillend wat betreft leeftijd, aanwezigheid mogelijke klachten van/risicofactoren op astma en leeftijd bij het stellen van de diagnose. Door deze verschillen is het niet met zekerheid conclusies te trekken over de gehele groep (kinderen < 6 jaar met episodisch (expiratoir) piepen). Wel wijzen alle onderzoeken eenduidig richting een toegevoegde waarde (OR > 1) van de bepaling van specifiek IgE voor het stellen van de diagnose ‘astma’ op latere leeftijd.

Hoewel de auteurs van de review sponsoring van de farmaceutische industrie ontvingen, hebben we hiervoor niet

afgewaardeerd bij de kwaliteit van het bewijs. Reden hiervoor is dat de auteurs verklaarden geen verdere belangen te hebben.

Bovendien verklaarden de auteurs van de 3 geïncludeerde onderzoeken geen belangen te hebben en waren deze onderzoeken niet gesponsord door de farmaceutische industrie.

Kwaliteit van bewijs

Bloedafname bij een kind kan soms via een vingerprik, soms via venapunctie. Sommige kinderen kunnen angstig zijn en de prik zal even pijn doen. Eventueel kan de prikplaats van tevoren met spray of zalf worden verdoofd. Er zijn geen belangrijke complicaties.

Waarden en voorkeuren

De kosten van het screeningsonderzoek zijn € 16,86. Indien de inhalatieallergenen daarna verder uitgesplitst worden, bedragen de kosten 11 × € 12,59. De totale kosten komen dan neer op € 155,35 (zie https://saltro.nl/products/inhalatie-allergenen).

Middelen

5 of 9

(6)

2. Ademhalingsoefeningen

Belangrijke Info

Rationale

Uit de onderzoeken, van zeer lage kwaliteit, blijkt geen duidelijk effect van ademhalingsoefeningen op de astmacontrole en/of op de astmagerelateerde kwaliteit van leven. De werkgroep vindt op basis hiervan dat er voor de grote groep kinderen met astma in de eerste lijn geen indicatie is voor ademhalingsoefeningen. Alleen bij kinderen met astma bij wie de huisarts vermoedt dat een slechte ademtechniek van invloed is op de klachten kunnen ademhalingsoefeningen overwogen worden.

Zwakke aanbeveling

Overweeg ademhalingsoefeningen uitsluitend bij kinderen met astma bij wie een slechte ademtechniek de klachten beïnvloedt. Dit zijn bijvoorbeeld klachten van benauwdheid die niet reageren op luchtwegverwijding.

Nieuw

De voor- en nadelen zijn moeilijk in te schatten, er zijn zeer voorzichtige aanwijzingen dat ademhalingsoefeningen longaanvallen zouden kunnen voorkomen. De interventie vraagt een tijdsinvestering van de patiënt en de ouders. Er zijn geen schadelijke lichamelijke gevolgen van de interventie bekend. Ademhalingsoefeningen zouden mogelijk verwarring kunnen geven bij het kind en de ouders over het ontstaan van astma, namelijk dat verkeerd ademhalen astma zou veroorzaken. Uitleg over het ontstaan van astma voorafgaand aan de interventie zou dit kunnen voorkomen.

Voor- en nadelen

De kwaliteit van het bewijs was zeer laag. Oorzaak is dat er vertekening van resultaten kan zijn omdat er bij 1 onderzoek een simpele randomisatie is uitgevoerd bij een kleine onderzoeksgroep (waardoor er een scheve verdeling van kenmerken van de onderzoeksgroepen kan ontstaan) en er bij het andere een verschil was tussen de groepen in longfunctie op de baseline. Verder waren het aantal events klein (soms maar 2-3 in een onderzoeksgroep), waardoor de uitkomsten onnauwkeurig zijn (breed betrouwbaarheidsinterval).

Kwaliteit van bewijs

We denken dat het kind en de ouders voorkeur geven aan een behandeling waarbij het te verwachten effect opweegt tegen de tijdsinvestering die hiervoor moet worden gedaan.

Waarden en voorkeuren

De kosten per behandeling zijn € 37-45 per behandeling van een half uur (zie https://defysiotherapeut.com). In 2021 wordt kinderfysiotherapie of kinderoefentherapie voor kinderen < 18 jaar vanuit de basisverzekering vergoed voor maximaal 18 behandelingen per jaar.

Middelen

(7)

3.

Gecombineerde leefstijlinterventie

Belangrijke Info

Rationale

Bij kinderen met obesitas en astma is het onzeker of een GLI de astmacontrole of de kwaliteit van leven zou kunnen verbeteren. Er is wel bekend dat minimaal stabilisatie van het gewicht bij kinderen met obesitas (zonder astma) al een algehele aanzienlijke gezondheidswinst oplevert (zie NHG-Standaard Obesitas). Er zijn geen belangrijke lichamelijke nadelen van de interventie bij kinderen met astma beschreven. Ondanks de zeer lage kwaliteit en de onzekerheid van het bewijs vindt de werkgroep de algehele gezondheidswinst, die een GLI voor kinderen met obesitas kan opleveren een belangrijke overweging om mee te nemen in de aanbeveling.

Zwakke aanbeveling

Overweeg een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) bij kinderen met overgewicht of obesitas (zie NHG-Standaard Obesitas).

Bespreek de voor- en nadelen.

Nieuw

Er worden bij de onderzoeken geen duidelijke voordelen of negatieve effecten nadelen gevonden van een GLI op astmagerelateerde uitkomsten. Er wordt een verschil van ongeveer 2 punten op de ACT gezien in het voordeel van de interventie, maar het minimaal klinisch relevante verschil bij de ACT is 3 punten [Schatz 2009]. Bekend is dat

gewichtsstabilisatie bij kinderen zonder astma al een algehele belangrijke gezondheidswinst oplevert (zie NHG-Standaard Obesitas). Nadelen van een GLI zijn de motivatie en de tijdsinspanning die het vergt van het kind en de ouders.

Voor- en nadelen

De kwaliteit van het bewijs was zeer laag. Oorzaak is dat er vertekening van resultaten kan zijn omdat de groepen erg klein waren en er in 1 onderzoek [Fedele 2018] veel uitval van deelnemers was. Daarnaast was het bij beide onderzoeken niet mogelijk om de deelnemers te blinderen. Bij het onderzoek van Willeboordse et al. werden ook kinderen meegenomen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van astma (dus geen diagnose ‘astma’) en obesitas.

Het onderzoek van Willeboordse et al. werd gesponsord door het Longfonds en door de farmaceutische industrie. Hier is niet voor afgewaardeerd bij de kwaliteit van het bewijs, omdat de sponsoren geen directe betrokkenheid hadden bij

onderzoeksopzet, interventie, dataverzameling en analyse, noch bij de publicatie.

Kwaliteit van bewijs

We denken dat het voor het kind en de ouders belangrijk is dat het een niet-medicamenteuze behandeling is, met blijvende algehele gezondheidswinst. Het vergt inspanning van het kind en het gezin om een GLI vol te houden.

Waarden en voorkeuren

Een GLI bestaat uit een intake (NZA-tarief 2021: € 61,58), een behandelfase van 1 jaar (NZA-tarief 2021:

4 × € 115,19 = 460,76) en een onderhoudsfase van 1 jaar (4 × € 78,35 = 313,40). De totale kosten zijn € 835,74. In 2021 wordt een GLI vanuit de basisverzekering vergoed voor volwassenen en kinderen van 16 en 17 jaar na verwijzing door de huisarts.

Regionaal kan er vergoeding beschikbaar zijn vanuit het sociaal domein (in 2021 lopen er 2 programma’s).

Middelen

7 of 9

(8)

4. Blended care

Belangrijke Info

Rationale

Blended care bij de controles van kinderen met astma is niet duidelijk effectiever of minder effectief dan gebruikelijke zorg. Voor een deel van de kinderen en hun ouders kan gebruik van e-health toepassingen naast de face-to-face contacten voordelen bieden (bijvoorbeeld minder reistijd, makkelijk te combineren met school en werk) en zou het de patiënttevredenheid kunnen verhogen. Op dit moment kan er gebruik worden gemaakt van al bestaande e-health toepassingen.

Zwakke aanbeveling

Overweeg bij de controles van kinderen met astma de mogelijkheid van het gebruik van blended care te bespreken met de patiënt en de ouders.

Nieuw

Voor de meeste vooraf vastgestelde uitkomstmaten (SEH-bezoek, ziekenhuisopname, astmagerelateerde kwaliteit van leven, therapietrouw) is er geen duidelijk verschil te zien tussen de interventie- en de controlegroepen in de onderzoeken waarin blended care vergeleken wordt met gebruikelijke zorg. De astmacontrole zou enigszins kunnen verbeteren en het aantal longaanvallen zou mogelijk kunnen verminderen. Op de door ons geformuleerde uitkomstmaten werden geen duidelijke nadelige effecten van blended care gevonden in vergelijking met gebruikelijke zorg.

Voor- en nadelen

De kwaliteit van het bewijs was laag tot zeer laag. Er werd afgewaardeerd vanwege weinig events, afwezigheid van blindering en brede betrouwbaarheidsintervallen. Bij de afwaardering is rekening gehouden met indirectheid van het bewijs. Er zijn geen onderzoeken gevonden bij kinderen in de eerste lijn. Daarnaast is er weinig onderzoek gedaan bij kinderen met een goede astmacontrole. De onderzochte groepen bestonden vaak (voor een groot deel) uit kinderen met onvoldoende astmacontrole. In de eerste lijn worden kinderen met > 3 maanden onvoldoende astmacontrole over het algemeen verwezen.

Kwaliteit van bewijs

Sommige kinderen en hun ouders zullen de voorkeur geven aan het persoonlijke contact met de huisarts (of de

praktijkondersteuner). Voor anderen is het gemakkelijker om minder naar het spreekuur te hoeven komen, meer zelfregie te hebben en kan het eventueel tijdwinst opleveren om een deel van de zorg digitaal te krijgen. Thuis moeten de kinderen en/of de ouders enkele handelingen verrichten. De vooraf ingevulde informatie zou verdieping van het spreekuurcontact kunnen geven.

Hoewel patiënttevredenheid geen vooraf vastgestelde uitkomstmaat was bij deze uitgangsvraag, beschreven Morton et al. in de discussie dat er positieve feedback van de ouders en de adolescenten kwam op de blended care [Morton 2017]. Uit de eHealth- monitor 2019 van Nictiz en het NIVEL blijkt dat ongeveer 40% van de zorggebruikers (van alle leeftijden) enthousiast is over en/

of gebruik wil maken van een digitale zorgtoepassing.

Waarden en voorkeuren

Uit een kosteneffectiviteitsanalyse van Van den Wijngaart et al. bleek dat de directe kosten van een VAC significant lager waren dan die van gebruikelijke zorg (mediaan € 726,52 versus € 875,86). Ook de maatschappelijke kosten waren lager [van den Wijngaart 2017a].

Middelen

(9)

Referenties

1. Screeningsonderzoek naar inhalatieallergenen bij kinderen < 6 jaar.

2. Ademhalingsoefeningen begeleid door een professional for kinderen en adolescenten met astma.

3. GLI for Astma en obesitas.

4. [Intervention] Blended e-health interventie for astma bij kinderen en adolescenten.

9 of 9

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Roken van de moeder tijdens de zwangerschap heeft een nadelig effect op de longfunctie van het kind en geeft meer luchtwegklachten in de eerste levensjaren en mogelijk ook op

Bij elk zone staat wat de klachten zijn en wat u en uw kind moeten doen.. Daarnaast vindt u nog informatie over het gebruik

De kinderarts spreekt met u af wanneer hij/zij uw kind voor poliklinische controle terug wil zien. In overleg met hem/haar kan deze afspraak gecombineerd worden met een afspraak

• start luchtwegklachten op latere leeftijd en/of atopie bij een familielid.. Huisarts Wet 2006:49(11):557-72; Bindels PJE

Dit stroomschema hoort bij algemene inleiding van de richtlijn ‘Lumbosacraal

Vanaf 1 april 2020 betaalt de verplichte ziekteverzekering een behandeling door een diëtist terug voor kinderen met overgewicht of obesitas.. Als huisarts of kinderarts schrijft u

To succeed in a groundwater assessment study, there is a need to understand the groundwater occurrence and types of aquifers in the area, describe the

• Voorkómen dat astma zich ontwikkelt • Vroegtijdige onderkenning van astma, en daardoor eerder behandelen • Minder psychosociale problemen • Minder schoolverzuim •