1
Terugblikken om vooruit te komen
Evaluatie werkzaamheden van de Toelaatbaarheids- en adviescommissie in schooljaar 2019-2020
Danielle Kloosterman
1-9-2020
2
Inhoud
Inleiding... 4
1. Toelaatbaarheids- en adviescommissie ... 5
1.1 De kwalitatieve opdracht van de TAC ... 5
1.2 De kwantitatieve opdracht vanuit het ondersteuningsplan ... 6
2. De kwantitatieve gegevens over de uitvoering van de werkzaamheden van de TAC ... 7
2.1 Kwantitatieve gegevens TAC schooljaren 2016-2020 ... 7
2.2 Analyse toelaatbaarheidsverklaringen ... 9
2.3 Afgezet tegenover voorgaande jaren ... 12
2.4 Analyse arrangementen ... 14
2.4.1 Afgezet tegenover voorgaande jaren ... 16
2.5 Verstrekte beschikkingen per schoolbestuur ... 18
2.6 Analyse op onderwijsbehoeften ... 22
2.7 Thuiszitters ... 25
3. De kwalitatieve gegevens over de uitvoering van de werkzaamheden van de TAC ... 27
3.1 Samenstelling ... 27
3.2 Aanlevering dossier ... 27
3.3 Procedure tijdens vergadering ... 27
3.4 Middelen en beleid ... 28
3.5 Bijeenkomsten met DBG’ers ... 28
3.6 Oudertevredenheid ... 28
4. Aanbevelingen ... 29
4.1 Ontwikkelingen in schooljaar 2019-2020 ... 29
4.2 Aanbevelingen ... 30
4.2.1 Algemene aanbevelingen ... 30
4.2.2 Aanbevelingen met betrekking tot de getalsmatige ontwikkelingen... 30
4.2.3 Aanbevelingen rondom werkwijze TAC ... 31
Bijlage 1 Afgegeven nieuwe TLV’s 2016-2020 ... 32
Bijlage 2 Afgegeven arrangementen 2016-2020 ... 33
3
Bijlage 3 Aanvragen per school ... 34
Leerrijk ... 34
Bravoo ... 35
Scala ... 36
Willem van Oranje ... 37
SOOLVA ... 38
De Stroming ... 39
4
Inleiding
Voor u ligt het evaluatieverslag van de werkzaamheden van de Toelaatbaarheids- en
Adviescommissie (hierna: TAC) van het samenwerkingsverband PO Langstraat Heusden Altena (hierna: samenwerkingsverband) over de werkzaamheden van de TAC gedurende het schooljaar 2019-2020.
Het nieuwe ondersteuningsplan is op 1 augustus 2018 ingegaan. Hierin staan veel kwalitatieve en kwantitatieve doelen opgesteld over de ondersteuning aan leerlingen met extra
ondersteuningsbehoeften. Veel van deze doelen hebben raakvlakken met de aanvragen die bij de TAC voorbij komen. Met dit verslag maken we de balans op, waarmee we alvast vooruit kunnen blikken richting aanbevelingen voor het nieuwe jaarplan.
Voor deze rapportage is gebruik gemaakt van de kwantitatieve gegevens van de TAC en de
ouderenquête, met daarnaast kwalitatieve gegevens met betrekking tot de werkwijze van de TAC die via een enquête onder de IB’ers opgehaald is.
5
1. Toelaatbaarheids- en adviescommissie
1.1 De kwalitatieve opdracht van de TAC
Het samenwerkingsverband beslist over de toelaatbaarheid van leerlingen voor het speciaal basisonderwijs of het speciaal onderwijs. Daarnaast beslist zij ook over de inzet van de extra middelen (zware ondersteuning) van het samenwerkingsverband. Hiervoor heeft het swv de TAC (toelaatbaarheids- en adviescommissie) ingericht.
De TAC bestaat uit leden vanuit verschillende achtergronden, zodat met een multidisciplinaire blik naar een dossier gekeken kan worden. Dit schooljaar bestond de TAC uit een schoolpsycholoog, een orthopedagoog-generalist, een maatschappelijk werker en een onderwijskundige. De TAC streeft ernaar een bijdrage te leveren aan de versterking van het integraal denken en het werken vanuit de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling en ondersteuningsbehoeften van de school.
In de TAC kunnen een drietal adviezen verstrekt worden:
1. Adviezen met betrekking tot de toelaatbaarheid van leerlingen voor het speciaal (basis-) onderwijs.
2. Adviezen met betrekking tot een arrangement met toegekende middelen vanuit het samenwerkingsverband en dat uitgevoerd wordt binnen het regulier basisonderwijs.
3. Algemene adviezen met betrekking tot passende onderwijsvoorzieningen of inzet van een arrangement.
Uitgangspunt van het swv is dat ieder kind passend onderwijs krijgt. Dit onderwijs is zo thuisnabij mogelijk. Waar mogelijk worden leerlingen teruggeplaatst naar een thuisnabije onderwijssetting met een lichtere vorm van ondersteuning. Terugplaatsing vindt altijd plaats in overleg met ouders, de school van herkomst en de beoogde school.
Arrangementen worden uitsluitend toegekend als de ondersteuningsbehoeften van de leerling en de school de basisondersteuning overstijgt. Aangezien leerlingen zich continu ontwikkelen en dat hun ondersteuningsbehoeften na verloop van tijd kunnen veranderen, worden de arrangementen doorgaans voor een jaar, met een maximum van 2 jaar afgegeven.
Uitgangspunt bij de arrangementen is dat het handelen van de leerkrachten/ het team versterkt wordt, zodat ze aan de ondersteuningsbehoeften van de leerling kunnen voldoen. De arrangementen richten zich dus voornamelijk op coaching van de leerkracht, waarnaast er nog een klein deel aan ondersteuning voor de leerling kan zijn. Ook wordt er gekeken naar hoe het systeem hierin meegenomen kan worden.
De TAC heeft gewerkt vanuit de hierboven beschreven kwalitatieve opdracht.
6
1.2 De kwantitatieve opdracht vanuit het ondersteuningsplan
In het ondersteuningsplan zijn richtinggevende uitspraken geformuleerd over de volgende doelstellingen:
• Het percentage leerlingen op scholen voor speciaal onderwijs is maximaal 1,32%.
• Het percentage leerlingen op scholen voor speciaal basisonderwijs is maximaal 2,72%.
• Alle leerlingen gaan naar school. Het swv kent geen thuiszitters.
Aan het eind van de ondersteuningsplanperiode moet het samenwerkingsverband bekijken in hoeverre deze doelstellingen behaald zijn. Het is echter niet de taak van de TAC om hier met hun beslissingen op te sturen. De commissie gaat uit van de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling en/of de school en kijkt of de aanvraag past bij datgene wat de leerkracht en de school nodig hebben om de leerling te kunnen ondersteunen. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om de commissie een maximum aantal af te geven TLV’s ter beschikking te stellen.
Deze doelstellingen worden wel gebruikt om aan het eind van elk schooljaar te kijken waar we staan ten opzichte van deze doelstellingen en wat dat betekent voor de activiteiten van het
samenwerkingsverband voor het jaar daarop. Tevens worden deze evaluaties in de jaarverslagen gebruikt voor het opstellen van nieuwe doelen (zowel kwalitatief als kwantitatief) voor het nieuwe ondersteuningsplan.
7
2. De kwantitatieve gegevens over de uitvoering van de werkzaamheden van de TAC
In schooljaar 2019-2020 heeft de TAC om de week een vergadering gehad. Dat komt neer op 20 zittingen. Hierbij waren net zoals in voorgaande jaren, voornamelijk de eerste zittingen en die in de laatste twee maanden erg vol. Er zijn in totaal 360 aanvragen gedaan bij de TAC. In de hierop volgende paragrafen zal allereerst ingegaan worden op de algemene gegevens met betrekking tot deze aanvragen. Vervolgens worden de aanvragen voor TLV’s en de aanvragen voor arrangementen nader bekeken.
2.1 Kwantitatieve gegevens TAC schooljaren 2016-2020
In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de kwantitatieve gegevens van de TAC over de afgelopen vier schooljaren. Door de TAC wordt op twee verschillende manieren gerapporteerd en verantwoord. Op de eerste plaats is er de rapportage aan het samenwerkingsverband over de werkzaamheden, verstrekte adviezen e.d. Daarnaast is er een rapportage per schoolbestuur, waarin per school aangegeven wordt welke adviezen verstrekt zijn.
Tabel 2.1: Kwantitatieve gegevens schooljaren 2016-2020 Typen aanvraag 2016-2017
10.494 lln
2017-2018 10.445 lln
2018-2019 10.393 lln
2019-2020
1 Algemene adviesvragen 15 45 39 32
2. Arrangementen 49
nieuw 30 verl.
47 nieuw
36 verl.
77 nieuw
39 verl.
70 nieuw
41 verl.
4. Toelaatbaarheidsverklaring sbo
64 nieuw
32 verl.
64 nieuw
48 verl.
58 nieuw
56 verl.
62 nieuw
48 verl.
5. Toelaatbaarheidsverklaring so
28 nieuw
18 verl.
52 nieuw
21 verl.
49 nieuw
24 verl.
70 nieuw
34 verl.
6. Negatief besluit 1 5 13 3
7. Totaal behandelde aanvragen 237 318 355 360
8 Figuur 2.1 Afgegeven nieuwe beschikkingen
Het aantal adviezen laat wederom een daling zien ten opzichte van de voorgaande jaren. Het aantal adviesvragen voor een passend vervolg in het voortgezet onderwijs blijft dalen, mede vanwege een vroegtijdig contact met deze vo-scholen. In de aanvragen die wel gedaan worden, is vaak te zien dat het vo zich dan afvraagt of zij voldoende kunnen bieden en de TAC/ ACT dan mee laat denken. De meeste adviesvragen worden door voorschoolse voorzieningen gesteld met de vraag wat een passende vorm van onderwijs zou zijn voor een leerling.
Het aantal nieuw afgegeven arrangementen is in 2019-2020 na een forse stijging, iets afgenomen.
Wel moet opgemerkt worden dat het aantal overbruggingsarrangementen vanwege de coronacrisis laag is geweest, aangezien de kinderen toch een lange tijd niet of slechts beperkt naar school gingen.
In totaal zijn er slechts vijf overbruggingsarrangementen afgegeven. Ook het aantal doe-klas arrangementen is met twee laag, wat kan verklaren waarom het totaal aantal nieuwe arrangementen afgenomen is.
De nieuwe TLV’s voor het sbo laten een lichte stijging zien. In aantallen gaat het om vier extra TLV’s ten opzichte van het voorgaande jaar. Op het sbo gaat een grote groep schoolverlaters van school, waarmee de verwachting is dat het deelnamepercentage gelijk zal blijven of iets zal dalen
(afhankelijk van het totaal aantal leerlingen in de regio op 1 oktober 2020).
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
Afgegeven nieuwe beschikkingen en adviezen
Adviezen arrangementen TLV sbo TLV so Negatief
9 Het aantal nieuwe TLV’s voor het so laat een forse stijging zien. Kijkend naar de doelstellingen uit het ondersteuningsplan, zal het deelnamepercentage daarmee zeer waarschijnlijk werderom
overschreden worden, zeker ook omdat het leerlingenaantal in de regio naar verwachting nog zal dalen. Het gaat om 21 TLV’s meer ten opzichte van het voorgaande schooljaar. Daarmee lijken scholen de leerlingen eerder te verwijzen dan dat ze een arrangement inzetten om hen te ondersteunen.
Het aantal negatieve besluiten is flink gedaald. Waar er in 2018-2019 nog dertien negatieve besluiten afgegeven werden, is dat in schooljaar 2019-2020 slechts in drie gevallen gebeurd, waarbij in één geval dit in overleg met de school zelf is gedaan. In de twee andere gevallen werd er een
toelaatbaarheidsverklaring voor het sbo aangevraagd, maar gezien de ernst van de problematiek en mate van ondersteuningsbehoeften, adviseerde de commissie een TLV voor het so aan te vragen. In één geval is dat ook gedaan. In het andere geval zal deze TLV bij een ander swv aangevraagd dienen te worden.
2.2 Analyse toelaatbaarheidsverklaringen
In schooljaar 2019-2020 zijn er in totaal 214 TLV’s afgegeven. Hiervan zijn 82 TLV’s vanuit een herindicatie en 142 nieuw afgegeven TLV’s. Hoe de verhouding tussen so en sbo is en de verdeling jongens en meisjes, staat in tabel 2.2 weergegeven.
Tabel 2.2: Totaal aantal afgegeven TLV’s
sbo so
Herindicaties/ verlengingen 48 34
10 meisjes 38 jongens 7 meisjes 27 jongens
Nieuwe TLV’s 62 70
20 meisjes 42 jongens 17 meisjes 53 jongens
Tabel 2.2 laat zien dat het aantal TLV’s voor het so nog iets lager is dan het aantal TLV’s voor het sbo.
Zo’n 40% van het aantal afgegeven TLV’s betreft een verlenging, een vergelijkbaar beeld met vorig schooljaar. Ruim tweederde van de nieuw afgegeven TLV’s so bestaat uit jongens, waar dat vorig jaar nog ruim 70% was. Hiermee is de verhouding tussen jongens en meisjes licht bijgetrokken. Bij de TLV’s voor het sbo is de verhouding tussen jongens en meisjes wederom meer gelijk verdeeld dan bij het so.
In Tabel 2.3 en 2.4 worden de leerlingstromen in het speciaal basisonderwijs en het speciaal onderwijs weergegeven.
10 Tabel 2.3: Ontwikkeling leerlingstromen speciaal basisonderwijs
bao sbao % sbao
reg % sbao
land totaal p.o.
1-10-2010 11.453 329 2,79% 2,72% 11.782 1-10-2011 10.933 297 2,64% 2,68% 11.230 1-10-2012 10.720 300 2,72% 2,60% 11.020 1-10-2013 10.528 291 2,69% 2,52% 10.819 1-10-2014 10.374 264 2,48% 2,47% 10.638 1-10-2015 10.185 254 2,43% 2,35% 10.439 1-10-2016 10.121 244 2,35% 2,31% 10.365 1-10-2017 10.054 255 2,47% 2,34% 10.309 1-10-2018 9.980 261 2,55% 2,42% 10.241 1-10-2019 9.932 259 2,53% 2,54% 10.191
1-10-2020 ? ? ? ? ?
Pas wanneer op 1 oktober 2020 de leerlingaantallen weer bekend zijn, kan bekeken worden wat de stijging in nieuw afgegeven TLV’s voor het sbo betekent voor het deelnamepercentage. Er volgt zo spoedig mogelijk een aanvulling op het jaarverslag waarin de gegevens van 2020 geduid kunnen worden. Dat geldt ook voor de gegevens van het so uit onderstaande tabel.
11 Tabel 2.4: Ontwikkeling leerlingstromen speciaal onderwijs
so cat. 11 laag
so cat. 2 midden
so cat. 3
hoog totaal so % reg % land
1-10-2010 111 16 29 156 1,32% 1,63%
1-10-2011 113 19 25 157 1,40% 1,65%
1-10-2012 110 19 17 146 1,32% 1,63%
1-10-2013 100 16 18 134 1,24% 1,63%
1-10-2014 100 9 19 128 1,20% 1,63%
1-10-2015 94 8 20 122 1,17% 1,55%
1-10-2016 108 11 10 129 1,25% 1,58%
1-10-2017 115 13 8 136 1,32% 1,61%
1-10-2018 130 13 9 152 1,48% 1,65%
1-10-2019 149 12 9 170 1,67% 1,74%
1-10-2020 ? ? ? ? ? ?
Tabel 2.5 laat zien in welke groep de TLV aangevraagd wordt. Het betreft hier de nieuwe aanvragen voor het sbo en het so, waarbij net zoals voorgaande jaren een uitsplitsing gemaakt is tussen jongens en meisjes.
1In deze indeling in speciaal onderwijs wordt geen gebruik gemaakt van de oorspronkelijke clusterindeling maar van de
bekostigingscategorieën voor het speciaal onderwijs. Het speciaal onderwijs omvat drie bekostigingscategorieën: laag, midden en hoog.
Het samenwerkingsverband dat de toelaatbaarheidsverklaring verstrekt kent de categorie toe. Zij doet dat op basis van de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de leerling. Met een hogere categorie heeft de betreffende school voor speciaal onderwijs meer mogelijkheden tegemoet te komen aan de ondersteunings- en onderwijsbehoeften door de inzet van personeel, samenstelling groepen, inzet materialen en middelen, achterwacht en inzet expertise.
12 Tabel 2.5: Afgifte nieuwe TLV’s uitgesplitst naar groep
Groep Afgegeven TLV’s sbo Afgegeven TLV’s so
Groep 0 * 6 15
2 meisjes 4 jongen 6 meisjes 9 jongens
Groep 1 5 4
4 meisjes 1 jongen 0 meisjes 4 jongens
Groep 2 9 9
3 meisjes 6 jongens 1 meisje 8 jongens
Groep 3 13 7
2 meisjes 11 jongens 3 meisjes 4 jongens
Groep 4 11 8
4 meisjes 7 jongens 0 meisjes 8 jongens
Groep 5 7 8
1 meisje 6 jongens 4 meisjes 4 jongens
Groep 6 6 5
4 meisjes 2 jongens 2 meisjes 3 jongen
Groep 7 4 2
0 meisjes 4 jongen 0 meisjes 2 jongen
Groep 8 0 3
0 meisjes 0 jongens 0 meisjes 3 jongens
Onbekend ** 1 9
0 meisjes 1 jongen 1 meisje 8 jongens
Totaal 20 meisjes 42 jongens 17 meisjes 53 jongens
* Het gaat hier om leerlingen die van een voorschoolse voorziening komen.
** Het gaat hier om leerlingen die op het S(B)O geplaatst zijn, maar waarvoor geen reguliere groepsaanduiding gebruikt wordt.
De TLV-aanvragen voor het sbo worden voornamelijk in groep 2-3-4 gedaan, waarna het aantal weer afzwakt. Deze piek ligt bij de meisjes wat meer verspreid, vooral in groep 1, 2 en 4, dan bij de
jongens. Er zijn geen TLV’s afgegeven voor leerlingen uit groep 8, maar wel nog vier in groep 7.
De aanmeldingen op het speciaal onderwijs worden voornamelijk vanuit de voorschoolse
voorzieningen gedaan en dat aantal blijft hoog in groep 2, 3, 4 en 5. Daarna daalt het aantal nieuwe aanmeldingen. Wel zijn er nog negen leerlingen aangemeld vanuit een onbekende groep. Het is de vraag welke leeftijd bij deze aanmeldingen hoort, omdat anders wellicht het aantal aanmeldingen in de bovenbouw hoger ligt dan dat nu het geval lijkt te zijn. Meisjes worden voornamelijk vanuit voorschoolse voorzieningen aangemeld en in groep 5, bij jongens ligt het hoogste aantal aanmeldingen eveneens op de voorschool en daarna in groep 2 en 4.
2.3 Afgezet tegenover voorgaande jaren
In figuur 2.2 zijn de overzichten over de verschillende schooljaren opgenomen voor het sbo. Deze figuur laat zien dat over de jaren heen de pieken voornamelijk in de middenbouw (groep 3-4-5)
13 liggen, maar lijkt iets te verschuiven naar de onderbouw (groep 2-3-4). Het aantal aanmeldingen in groep 5-6-7 neemt af. Wel is dit jaar te zien dat het aantal aanmeldingen in groep 0 weer toeneemt en er is ook een lichte stijging te zien in groep 1. Het lijkt erop dat leerlingen dus weer eerder op het sbo worden aangemeld dan binnen regulier onderwijs. Het is de vraag of deze trend zich in de volgende jaren doorzet.
Figuur 2.2 aantal afgegeven TLV’s sbo verdeeld over de groepen
In het so liggen deze pieken wat meer verspreid, zoals figuur 2.3 laat zien. Wel is het aantal
aanmeldingen vanuit voorschoolse voorzieningen, zoals ook in voorgaande jaren, hoog en neemt nog altijd toe. Het aantal verwijzingen in groep 2, 4 en 5 neemt toe. Daarna daalt, net zoals in andere jaren, het aantal aanmeldingen in groep 6 en 7. Opvallend is het aantal aanmeldingen in groep 8.
Waar dat in de voorgaande drie jaren niet meer gebeurde, zijn er in 2019-2020 drie leerlingen in groep 8 nog verwezen. Het gaat hier wel om leerlingen die nog een jaar basisschoolverlenging op het so aangeboden krijgen en waarbij de uitstroombestemming het VSO is.
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Groep 0 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Onbekend
TLV's sbo verdeeld per groep
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
14 Figuur 2.3 Aantal afgegeven TLV’s so verdeeld over de groepen
2.4 Analyse arrangementen
In schooljaar 2019-2020 zijn er 111 arrangementen afgegeven. Hiervan waren 41 arrangementen een verlenging van een eerder verkregen arrangement. Er zijn 70 nieuwe arrangementen toegekend. De verdeling tussen jongens en meisjes staat in onderstaande tabel weergegeven.
Tabel 2.6 Totaal aantal afgegeven arrangementen
Verlenging 41
16 meisjes 25 jongens
Nieuw 70
22 meisjes 48 jongens
Ook dit jaar ligt het aantal nieuwe aanvragen bijna twee keer zo hoog als het aantal verlengingen.
Het aantal aanvragen voor arrangementen voor jongens ligt op ruim het dubbele ten opzichte van meisjes. De verlengingen liggen hoger voor de jongens, maar naar verhouding ligt het aantal verlengingen voor de meisjes ook hoog.
Dit schooljaar is er voor € 484.358,62 aan arrangementen afgegeven met een gemiddelde waarde van € 4.363,59. Dat totaalbedrag ligt een stuk hoger dan de voorgaande jaren, evenals de
gemiddelde waarde van een arrangement (zie tabel 2.7). Wel moet daarbij vermeld worden dat er vijf arrangementen voor leerlingen met ondersteuningsbehoeften vergelijkbaar met het aanbod op
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Groep 0 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Onbekend
TLV's so verdeeld per groep
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
15 het so afgegeven zijn voor de duur van twee jaar. Het overzicht van het kalenderjaar zou dus uit moeten wijzen of de TAC in totaal nog binnen haar budget blijft. Het is overigens opvallend dat het aantal arrangementen zo hoog ligt, aangezien er ook een hoog aantal leerlingen verwezen is.
Daarmee zou verwacht kunnen worden dat de leerlingen die de reguliere basisscholen binnen houden, minder complexe ondersteuningsbehoeften hebben. Dat staat haaks op het gegeven dat het bedrag voor het arrangement alleen maar hoger wordt.
Tabel 2.7: Bedragen afgegeven arrangementen
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020 Totaal bedrag € 319.647,75 € 416.173,00 € 422.579,00 € 484.358,62 Gemiddeld per arrangement € 4.098,05 € 5.014,13 € 3.611,79 € 4.363,59 Het is interessant om te zien of de aanvragen voor arrangementen in dezelfde groepen gedaan worden als de TLV’s. Deze informatie is opgenomen in figuur 2.4 en voor de verlengingen in figuur 2.5.
Figuur 2.4 Aantal nieuwe arrangementen in schooljaar 2019-2020
De meeste nieuwe arrangementen worden aangevraagd in groep 3, 4 en 6. Waar in groep 3 de verhouding tussen jongens en meisjes nog redelijk gelijk ligt, wordt dat verschil groter naar mate de groepen stijgen. Hier worden meer aanvragen voor jongens gedaan dan voor meisjes. In de groepen 7 en 8 ligt deze verdeling weer dicht bij elkaar.
0 2 4 6 8 10 12 14 16
Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8
Aantal nieuwe arrangementen
Meisje Jongen
16
Figuur 2.5 Verlengingen arrangementen in schooljaar 2019-2020
De verlengingen zijn redelijk gelijk verdeeld over de verschillende jaargroepen, waarbij het logisch is dat deze in groep 1 en groep 8 lager liggen. In groep 1 omdat er dan vaak pas voor het eerst een arrangement wordt aangevraagd en in groep 8 omdat daar toegewerkt wordt naar een volledige afbouw van de ondersteuning.
In vergelijking met de groepen waarin de meeste TLV-aanvragen gedaan worden, zien we dat deze voor de TLV’s voornamelijk in lagere groepen ligt dan voor arrangementen. De TLV’s worden
voornamelijk in groep 2, 3, 4 (en 5 voor het so) gedaan en de arrangementen worden voornamelijk in groep 3, 4, 5 en 6 aangevraagd. Het lijkt erop dat waar scholen wel mogelijkheden binnen regulier onderwijs zien, zij eerst of langer zelf proberen hoe ver ze komen, voordat ze bij het swv een arrangement aanvragen. De analyses van de besturen zelf, zou hier antwoord op kunnen geven.
Wanneer zij immers veel bestuursarrangementen inzetten voorafgaand aan de aanvraag bij het swv, zou dat kunnen verklaren waarom de arrangementen later aangevraagd lijken te worden dan de TLV’s.
2.4.1 Afgezet tegenover voorgaande jaren
In bijlage 2 is te zien dat het aantal arrangementen nu iets lager ligt dan voorgaand jaar, maar nog altijd hoger dan de jaren daarvoor. In tegenstelling tot vorig schooljaar, hebben we nu wel alle aanvragen af kunnen ronden en niets door moeten schuiven naar een volgend jaar. Een verklaring voor de daling is te vinden in de daling in het aantal overbruggingsarrangementen vanwege de Coronacrisis en het aantal arrangementen voor de doeklas ligt dit jaar ook lager dan vorig jaar. Figuur
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8
Verlengingen arrangementen
Meisje Jongen
17 2.6 laat zien hoe de verdeling van het aantal nieuwe arrangementsaanvragen er over vier
achtereenvolgende jaren uitziet.
Figuur 2.6 Nieuw afgegeven arrangementen jongens in de schooljaren 2016-2020
Voor jongens worden nog altijd de meeste aanvragen rond de middenbouw gedaan. Dit jaar zit er een grote toename in groep 6 ten opzichte van de voorgaande jaren. Het aantal nieuwe aanvragen in groep 7 en 8 daalt daarentegen weer. Vorig schooljaar werden hier de meeste
overbruggingsarrangementen en doeklasarrangementen in aangevraagd en dat verklaart waarom er dit jaar daar een daling te zien is.
Voor de meisjes ziet dit beeld er iets anders uit. Deze gegevens zijn opgenomen in figuur 2.7.
0 2 4 6 8 10 12 14
Groep 0 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Onbekend
Nieuw afgegeven arrangementen jongens
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
18 Figuur 2.7 Nieuw afgegeven arrangementen meisjes in de schooljaren 2016-2020
Voor de meisjes is te zien dat de meeste aanvragen in groep 4, 5 en 6 gedaan worden. Dit jaar komt daar groep 3 ook bij. Hier is een grote stijging te zien ten opzichte van andere jaren. Dit jaar lijkt de verschuiving voor meisjes meer naar de lagere groepen gedaan te worden ten opzichte van andere jaren. In de komende jaren moet goed bekeken worden of dat wordt doorgezet.
Voor meisjes worden er in de kleuterbouw weinig arrangementen aangevraagd. Wel is er nu een kleine stijging in groep twee te zien, maar het is de vraag of dat toeval is of dat zich dat doorzet. Als het doorzet, zou dat erop kunnen wijzen dat problemen bij meisjes nu eerder gesignaleerd worden door de scholen.
2.5 Verstrekte beschikkingen per schoolbestuur
Om te zien hoe de aanvragen verdeeld zijn over de verschillende besturen, is ook een overzicht van aanvragen per bestuur gemaakt. In bijlage 3 is het overzicht verder uitgesplitst naar school.
Tabel 2.8 laat zien dat het percentage aanvragen voor de kleinere besturen nog wel hoger ligt dan voor de grotere besturen, maar dat het verschil niet zo groot is. Leerrijk (zonder de verlengingen van het sbo) en Scala hebben de laagste percentages en zijn de twee grootste besturen. Het lijkt erop dat zij meer vanuit eigen middelen ook op kunnen vangen, omdat die bedragen nu eenmaal hoger liggen dan bij kleinere besturen. Met meer middelen kunnen deze besturen wellicht structurelere
voorzieningen inrichten dan de kleinere besturen, waardoor leerlingen beter ondersteund kunnen worden. Van de andere kant drukt elke leerling extra hard op de percentages bij de kleinere
besturen. De analyses van de besturen zelf zou hier een antwoord op kunnen geven. De Hoeksteen is
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Groep 0 Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Onbekend
Nieuw afgegeven arrangementen meisjes
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
19 hierbij opvallend, omdat zij een éénpitter zijn, maar wel het laagste percentage aanvragen bij het swv heeft van alle aangesloten reguliere besturen.
Het hoogste percentage aanvragen is voor De Leijestroom die één school in ons gebied heeft. Zij hebben dit percentage al bijna gehalveerd ten opzichte van vorig schooljaar.
De soort aanvragen die gedaan worden, loopt wel sterk uiteen. Ondanks dat Leerrijk en Scala in verhouding een laag percentage aanvragen hebben, wordt dit wel op verschillende gebieden gedaan.
Scala vraagt voornamelijk arrangementen aan, waar Leerrijk de meeste aanvragen voor TLV’s doet.
Ook het aantal TLV-aanvragen van Bravoo ligt naar verhouding hoog, evenals De TLV’s voor het sbo van SOOLvA. De kleinere schoolbesturen lijken minder vaak door te verwijzen naar het so, maar meer naar het sbo, met uitzondering van De Rank. Zij laten op alle gebieden een vergelijkbaar beeld zien.
De voorschoolse voorzieningen vragen nog altijd voornamelijk adviezen aan, maar een enkele voorziening heeft ook een TLV aangevraagd. Dit aantal adviezen ligt wel lager dan in voorgaande jaren. Zij weten beter welke scholen aansluiten bij de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van hun kinderen en kunnen blijkbaar gerichter doorsturen. Als dat niet het geval was geweest, was het aantal negatieve besluiten vanuit het so of sbo hoger geweest.
De scholen van buiten het swv vragen alleen TLV’s aan, wat goed te verklaren is. Zij kunnen immers geen arrangement bij dit swv aanvragen en een advies over een passende onderwijssetting hebben zij waarschijnlijk bij het eigen swv gevraagd. Er is slechts één verlenging van buiten het swv
aangevraagd, de rest zijn nieuwe TLV’s voor met name het sbo. Deze leerlingen komen veelal vanuit Berseba (het landelijk reformatorisch samenwerkingsverband) en die scholen hebben een leerling die door wil stromen naar De Leilinde.
20 Tabel 2.8: Verstrekte beschikkingen per schoolbestuur
Bestuur/
school
Totaal aanvragen
%
aanvragen*
Arrangementen TLV’s so TLV’s sbo Adviezen Negatief
Leerrijk 89 3,03%/
2,01%**
14 18 45 11 1
1 verl. 13 nieuw 30
verl.
15 nieuw
Bravoo 51 3,09% 21 13 10 6 0
12 verl. 9 nieuw
Willem van Oranje
39 5,74%/
3,24%**
10 7 21 0 1
0 verl. 10 nieuw 17
verl.
4 nieuw
Scala 67 1,97% 46 7 9 5 0
20 verl. 26 nieuw
SOOLVA 9 3,30% 3 1 4 1 0
1 verl. 2 nieuw
De
Leijestroom
7 5,93% 4 0 3 0 0
1 verl. 3 nieuw
De Stroming 8 4,17% 5 1 1 1 0
4 verl. 1 nieuw
De Brug 3 3,06% 1 0 2 0 0
0 verl. 1 nieuw
De Rank 10 3,50% 4 2 2 2 0
1 verl. 3 nieuw
De Hoeksteen 3 0,71% 1 0 2 0 0
1 verl. 0 nieuw
Biezonderwijs 16 0 13 3 0 0
10 verl.
3 nieuw
HUB 13 0 13 0 0 0
8 verl. 5 nieuw
OC Leijpark 12 0 12 0 0 0
9 verl.
3 nieuw
Mytylschool Gabriël
5 0 4 1 0 0
3 verl.
1 nieuw
Saltho Onderwijs
9 0 9 0 0 0
5 verl.
4 nieuw
Voorschoolse instellingen
6 0 2 0 4 0
Scholen buiten SWV
10 0 2 7 0 1
0 verl. 2 nieuw
1 verl. 6 nieuw
*) percentage aanvragen ten opzichte van leerlingaantal bestuur.
**) Inclusief alle aanvragen SBO/ exclusief aanvragen TLV SBO van Het Zilverlicht/ De Leilinde
21 In onderstaande figuren is het verloop van het percentage aanvragen in de afgelopen 4 jaar te zien.
Daarbij is een splitsing gemaakt in de grote schoolbesturen en de kleine schoolbesturen.
Figuur 2.8 Percentage aanvragen van de grote besturen in de afgelopen 4 schooljaren
Bij de grotere schoolbesturen is te zien dat het percentage aanvragen weer oploopt nadat dit bij vorig jaar bij twee schoolbesturen daalde. Ook is te zien dat er meer fluctuaties zijn bij Bravoo en Willem van Oranje, maar dat het percentage aanvragen bij Leerrijk en Scala meer stabiel blijft. Wel is het de vraag hoe dat bij Leerrijk gaat ontwikkelen, omdat zij harder lijken te stijgen in het aantal aanvragen dan Scala.
In figuur 2.9 zijn de percentages aanvragen van de kleinere schoolbesturen opgenomen. Hierin is te zien dat het percentage aanvragen van De Leijestroom fors daalt en dat dit bij SOOLvA en De Hoeksteen ook daalt. De Rank, De Brug en De Stroming laten een stijging in het percentage aanvragen zien. Voor De Rank en De Stroming is deze stijgende trend al drie jaar te zien, voor De Brug gaat het percentage aanvragen afwisselend omhoog of omlaag. De Leijestroom ligt met het percentage aanvragen nog altijd een stuk hoger dan de andere besturen, maar komt nu enigzins in de buurt van de rest. Als deze dalende trend zich voortzet, zitten zij volgend schooljaar op hetzelfde niveau als de andere kleine schoolbesturen.
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
Aantal aanvragen grote(re) besturen
Leerrijk Bravoo Willem van Oranje Scala
22 Figuur 2.9 Percentage aanvragen van de kleinere schoolbesturen in de afgelopen 4 schooljaren
2.6 Analyse op onderwijsbehoeften
Tabel 2.9 bevat een overzicht op basis van onderwijsbehoeften. Hiervoor is er per afgegeven
beschikking gekeken op basis van welke ondersteuningsvraagstukken dat gedaan is. Het kan dus zijn dat er een beschikking afgegeven is voor meerdere onderwijsbehoeften.
0 2 4 6 8 10 12 14
2016-2017 2017-2018 2018-2019 2019-2020
Aantal aanvragen kleine besturen
SOOLvA De Leijestroom De Stroming De Hoeksteen De Brug De Rank
23 Tabel 2.9: Aantal afgegeven beschikkingen op onderwijsbehoefte
Onderwijsbehoeften op basis van…
Totaal Percentage TLV so
TLV sbo
Arr. Advies Negatief Internaliserend gedrag/ sociaal-
emotioneel
174 24% 44 66 51 11 2
Intelligentie 158 22% 41 71 36 10 0
Executieve functies 96 13% 16 19 53 6 2
Externaliserend gedrag 60 9% 32 7 9 11 1
Taalontwikkeling 57 8% 8 36 5 7 1
Didactische ontwikkeling 55 8% 8 19 23 5 0
Structuur 44 6% 20 12 5 6 1
Algehele ontwikkeling 23 3% 10 3 6 4 0
Motoriek 22 3% 11 6 3 2 0
Syndroom 13 2% 5 0 8 0 0
Medisch 11 2% 6 0 3 2 0
Totaal 713 100% - - - - -
In deze tabel is te zien dat de meeste aanvragen in 2019-2020 gedaan zijn op basis van
internaliserende of sociaal-emotionele problematiek. Dit wordt gevolgd door ondersteuningsvragen op het gebied van de intelligentie (heel hoog, heel laag of juist disharmonisch) en de executieve functies. Net als voorgaande jaren is het aantal aanvragen op basis van externaliserend gedrag minder aan het worden, maar gedrag in zijn algemeen blijft nog een grote ondersteuningsbehoefte binnen het swv. De minste aanvragen worden gedaan voor leerlingen met een specifiek syndroom, medische of motorische problematiek. Dat is al een aantal jaren zo.
Wanneer we kijken naar de verschillende afgegeven beschikkingen (so, sbo, advies, arrangement of negatief besluit), dan zien we dat de meeste aanvragen voor het so op basis van (internaliserend en externaliserend) gedrag en intelligentie gedaan worden. Ook zijn er relatief veel leerlingen die behoefte hebben aan structuur. Binnen het sbo worden er veel aanvragen gedaan op basis van intelligentie en internaliserend gedrag of sociaal-emotionele problematiek. Ook valt hier het aantal aanvragen op waarbij sprake is van problemen in de taalontwikkeling. Bij het sbo komen veel aanvragen voorbij voor leerlingen die niet in aanmerking komen voor intensieve ondersteuning vanuit cluster 2, maar die wel een forse problematiek hebben. Deze leerlingen worden doorgaans op het sbo aangemeld, omdat dan gesteld wordt dat er sprake is van een bredere problematiek, waarbij taal niet voorliggend is. Arrangementen worden voornamelijk op basis van problemen rond de executieve functies afgegeven of vanwege internaliserende of sociaal-emotionele problematiek.
Vaak is dit in combinatie met een lagere of hogere intelligentie of stagneert de didactische ontwikkeling. Adviezen worden voornamelijk gevraagd op basis van internaliserend of
externaliserend gedrag en problemen met de intelligentie. De negatieve besluiten worden met name
24 voor leerlingen met internaliserende/ sociaal-emotionele problematiek en problemen met de
executieve functies afgegeven. Dat wil niet zeggen dat er voor deze leerlingen geen ondersteuning nodig is, maar het kan zijn dat die ondersteuning juist zwaarder of minder zwaar moet zijn dan dat werd aangevraagd.
In figuur 2.10 zijn de verschillen in onderwijsbehoeften op basis waarvan aanvragen gedaan worden tussen jongens en meisjes in kaart gebracht. In deze figuur is te zien dat de meeste aanvragen voor meisjes gedaan worden op basis van internaliserende/ sociaal- emotionele problematiek,
intelligentie en executieve functies. Voor jongens worden de meeste aanvragen ook op deze gebieden gedaan. Wat wel opvalt is dat het percentage voor de meisjes op deze drie onderwerpen wel hoger ligt. Voor jongens worden ook nog flink wat aanvragen gedaan op basis van
externaliserend gedrag en in iets mindere mate op basis van structuur, waar dat voor meisjes minder vaak gedaan wordt. Voor meisjes ligt het aantal aanvragen op grond van onderwijsbehoeften op het gebied van de taalontwikkeling en de didactische ontwikkeling dan weer een stuk hoger dan bij jongens. Aanvragen op basis van medische ondersteuningsbehoeften, een syndroom of de motoriek zijn voor zowel jongens als meisjes (nagenoeg) gelijk.
Figuur 2.10 Percentage aanvragen op basis van onderwijsbehoeften
0 5 10 15 20 25 30
Externaliserend gedrag Intelligentie Executieve functies Internaliserend/ soc. Emo Taalontwikkeling Medisch Algehele ontwikkeling Syndroom Structuur Didactische ontwikkeling Motoriek
Percentage aanvragen op basis van onderwijsbehoeften
Meisjes Jongens
25
2.7 Thuiszitters
2Elke drie maanden worden de thuiszitters geregistreerd, zoals afgesproken in het protocol
thuiszitters. Hiervoor worden de aantallen bij de leerplichtambtenaar opgevraagd en bij de scholen.
Het gaat om vrijgestelde leerlingen en absoluut en relatief verzuim.
In de periode van 1 augustus 2019 tot 1 augustus 2020 kende het swv 2 absoluut verzuimers, 27 vrijstellingen onder 5a, 2 langdurig relatief verzuimers op het SO en 27 langdurig relatief verzuimers op het regulier onderwijs. Deze getallen zullen hieronder verder toegelicht worden.
Absoluut verzuimers
Het gaat hier om leerlingen die wel in de gemeente wonen en die leerplichtig zijn, maar die niet ingeschreven staan bij een school. Voor 1 leerling is er een onderzoek gedaan naar de woonplaats.
Deze leerling lijkt wel ingeschreven te staan in de gemeente, maar elders woonachtig te zijn. Daarom is deze leerling uiteindelijk uitgeschreven bij de gemeente en is er dus geen sprake van verzuim. Voor de andere leerling is er geen passende onderwijsplaats, maar willen ouders geen ontheffing van de leerplicht aanvragen.
Vrijstellingen onder 5a
Leerlingen die hieronder vallen hebben een vrijstelling omdat zij lichamelijk en of psychisch niet in staat zijn om onderwijs te volgen. Het kunnen leerlingen zijn met een dusdanig ernstige handicap dat er alleen zorg geboden kan worden in plaats van onderwijs. Het zijn kinderen die naar dagbesteding gaan. Ook betreft het hier leerlingen die (tijdelijk) geen deel kunnen nemen aan onderwijs omdat zij niet in een groep kunnen functioneren. Vanuit overbelasting volgen zij tijdelijk geen onderwijs meer, met als doel wel zo snel mogelijk weer terug te keren naar onderwijs. Jaarlijks wordt in overleg met het swv gekeken in hoeverre onderwijs weer mogelijk is.
Ten opzichte van vorig schooljaar zijn er nu acht vrijstellingen meer afgegeven. Daarmee lijkt het aantal vrijstellingen toe te nemen, maar er zijn ook vijf leerlingen die na de zomervakantie starten binnen onderwijs. Leerlingen die een vrijstelling hebben gekregen vallen overigens niet onder de thuiszitters.
Langdurig relatief verzuim
Op regulier en speciaal onderwijs samen spreken we in schooljaar 2019-2020 over 29 thuiszitters.
Voor 19 leerlingen is uiteindelijk wel een passende plaats gevonden, maar dit heeft langer dan 4 weken geduurd. In de tussentijd was de leerling niet meer welkom op de school waar hij of zij ingeschreven stond. Voor 10 leerlingen staat het verzuim nog open. Hiervoor zijn verschillende redenen. Vier leerlingen volgen momenteel behandeling, zodat ze vervolgens weer in onderwijs
2Er worden 3 typen thuiszitters geregistreerd door het samenwerkingsverband. Absoluut verzuimers zijn leerlingen die wel ingeschreven staan bij een gemeente, leerplichtig zijn, maar niet ingeschreven zijn bij een school. Langdurig relatief verzuimers zijn leerplichtige leerlingen die wel ingeschreven staan bij een school maar die langer dan 4 weken ongeoorloofd verzuimen. Tot slot zijn er leerlingen waar vrijstelling voor verleend is vanwege ernstige lichamelijke of psychische problemen.
26 kunnen beginnen. Eén leerling zit op de dagbesteding om tot rust te komen om vanuit rust weer toe te werken naar terugkeer in onderwijs. Twee leerlingen zijn vanwege overbelasting vier dagen aanwezig op school en hebben één dag in de week een rustdag. Een andere leerling weigerde om naar school te gaan vanwege een uithuisplaatsing. Uiteindelijk is hij aangemeld voor een woongroep van Sterk Huis en gaat hij weer starten op zijn oude school. Twee andere leerlingen kunnen uit het systeem, omdat zij al langere tijd weer gestart zijn in onderwijs of gezien de leeftijd onder swv VO De Langstraat vallen.
Het aantal schorsingen lijkt wat af te nemen ten opzichte van voorgaande jaren. Wel zitten er veel leerlingen thuis die behandeling nodig hebben om vervolgens weer deel te kunnen nemen aan onderwijs. Een goede samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp is dus van groot belang om tijdig de juiste zorg in te kunnen zetten en daarmee thuiszitten te voorkomen. Wel is het bemoedigend om te zien dat veel leerlingen uiteindelijk wel hun plek binnen onderwijs weer weten te vinden.
Afgelopen schooljaar is er per kwartaal een analyse gemaakt van het aantal thuiszitters en de besturen/ gemeenten waar zij van afkomstig waren. Opvallend waren het hoge aantal thuiszitters vanuit Athena, waarop deze school in samenwerking met het bestuur is gaan kijken hoe het onderwijsaanbod daar verder aangepast kan worden. Omdat het laatste kwartaal vanwege de Coronacrisis en de daarop volgende schoolsluiting niet gemaakt kon worden, kan er geen goed beeld van het hele jaar geschetst worden. Voor het overzicht per kwartaal wordt verwezen naar de
kwartaalanalyses van de thuiszitters.
27
3. De kwalitatieve gegevens over de uitvoering van de werkzaamheden van de TAC
Dit jaar is ervoor gekozen om weer een tevredenheidsmeting onder de IB’ers te houden. Hiervoor is aan het eind van het schooljaar een vragenlijst naar de IB’ers van de reguliere scholen toegestuurd met het verzoek deze in te vullen. Vervolgens is daar een analyse3 van gemaakt. Voor de volledige analyse verwijzen we naar dit rapport. Verder is er gebruik gemaakt van informatie verkregen uit gesprekken met DBG’ers.
3.1 Samenstelling
De TAC bestaat momenteel uit een orthopedagoog-generalist, een schoolpsycholoog, een maatschappelijk werker en een onderwijskundige die tevens het ambtelijk secretariaat en het voorzitterschap op zich neemt. Hiermee voldoet de TAC aan de wettelijke eisen.
Deze werkwijze is met de TAC-leden besproken en zijn hier allen positief over. Ook de inspectie is akkoord met deze samenstelling, zodat voldaan kan worden aan het deskundigenadvies van de eerste en tweede beoordelaar. Het swv continueert volgend schooljaar de samenstelling van de TAC.
Wel wordt er gezocht naar mogelijkheden om de schoolmaatschappelijk werker af en toe ook deel te laten nemen aan de vergadering in plaats van enkel een bijdrage op afstand.
3.2 Aanlevering dossier
In schooljaar 2017-2018 zijn nieuwe documenten opgesteld voor het aanvragen van TLV’s,
arrangementen en advies bij de TAC. Er is getracht zo weinig mogelijk administratieve last te hebben voor IB’ers, maar wel zodat het swv over de benodigde informatie kan beschikken.
Uit de vragenlijst blijkt dat IB’ers de documenten wel prettig vinden werken, maar dat er nog gefinetuned kan worden. Zo willen zij liever de delen voor het aanvragen en uitvoeren van een arrangement apart gebruiken en ervaren zij nog wat administratieve last bij het aanvragen van verlengingen.
3.3 Procedure tijdens vergadering
Tijdens de vergadering heeft de TAC in principe alleen overleg met de betreffende DBG’er. In een aantal gevallen zijn er ook ouders of een IB’er bij de bespreking aanwezig geweest. Er was een duidelijke reden waarom deze mensen naast de DBG’er aan moesten sluiten. Alleen bij een verschil van mening tussen de school en ouders, zijn ouders ook gehoord. Daarnaast zijn in het afgelopen jaar een aantal IB’ers aangesloten omdat de DBG’er ziek was.
De IB’ers geven aan dat zij doorgaans voldoende vertrouwen hebben in hun DBG’er om de aanvraag toe te lichten bij de TAC. In sommige gevallen zouden zij toch zelf ook nog aanwezig willen zijn. Er
3Analyse tevredenheidsmeting IB’ers 2020
28 wordt niet beschreven in welke gevallen dat is. Ook ervaren zij de DBG’er voornamelijk als
toegevoegde waarde, hoewel er ook benoemd wordt dat het soms een extra drempel kan zijn. De IB’ers ervaren de doorlooptijd bij de TAC als voldoende snel en de adviezen zijn duidelijk en inhoudelijk passend bij de ondersteuningsbehoeften van de leerling. Al met al zijn de IB’ers dus tevreden met de huidige procedure.
3.4 Middelen en beleid
Het inzicht in de middelen is matig bij de IB’ers en vraagt aandacht. Ze weten dat er middelen beschikbaar zijn, maar vaak niet precies hoeveel of waar het aan uitgegeven wordt door het bestuur.
Het zicht op de middelen op school is beter. Wel wordt er elk jaar geëvalueerd hoe de middelen worden ingezet op school en worden nieuwe keuzes gemaakt op basis van behoeftes. Dit is nog vooral gekoppeld aan behoeftes van de leerlingen en nog in mindere mate aan de behoeftes van de leerkrachten.
3.5 Bijeenkomsten met DBG’ers
Dit schooljaar zijn er acht bijeenkomsten met DBG’ers georganiseerd, waarbij vanaf maart de bijeenkomsten digitaal verlopen zijn. Ook hebben DBG’ers via werkgroepen weer bijgedragen aan het ontwikkelen van beleid van het swv. Volgend jaar zal er in ieder geval een bijeenkomst
georganiseerd worden, waarbij de schoolmaatschappelijk werker van de TAC aan kan sluiten en met DBG’ers kan spreken over het belang van zicht op de thuissituatie en hoe dat bespreekbaar te maken met ouders, maar ook met IB’ers en leerkrachten.
3.6 Oudertevredenheid
Het swv heeft vanaf 2019 ouders, indien zij daar toestemming voor hadden gegeven, een vragenlijst gestuurd om hun tevredenheid ten aanzien van het proces naar de TAC te meten. De vragen hebben betrekking op de helderheid van de procedure, de werkzaamheden van de TAC, het vervolgtraject en de samenwerking met de school. Tot op heden hebben hier slechts enkele ouders op gereageerd. De resultaten van deze vragenlijst zijn daarom onvoldoende betrouwbaar. Wel komt het beeld naar voren dat zij in principe positief zijn, alleen dat er onduidelijkheid heerst welke informatie van school of het swv moet komen.
Er is getracht om ouders ook telefonisch te benaderen om te zien of er dan een hogere respons was.
Dat levert voor de vragenlijst geen meerwaarde op en het blijkt toch lastig om de ouders telefonisch te kunnen bereiken. Vandaar dat er toch gekozen wordt voor een digitale vragenlijst. We blijven deze werkwijze continueren om uiteindelijk een betrouwbaar beeld te kunnen schetsen.
29
4. Aanbevelingen
In dit rapport zijn veel gegevens de revue gepasseerd. Hieruit kunnen aanbevelingen gehaald worden, waar in het volgende schooljaar aan gewerkt kan worden. In de komende paragrafen lopen we de aanbevelingen door. Allereerst starten we met punten die goed lopen.
4.1 Ontwikkelingen in schooljaar 2019-2020
In hoofdstuk 1 zijn enkele doelstellingen beschreven die in het Ondersteuningsplan zijn geformuleerd:
• Het percentage leerlingen op scholen voor speciaal onderwijs is maximaal 1,32%.
• Het percentage leerlingen op scholen voor speciaal basisonderwijs is maximaal 2,72%.
• Alle leerlingen gaan naar school. Het swv kent geen thuiszitters.
In oktober 2019 lag het deelnamepercentage op het SO met 1,67% een stuk hoger dan de
doelstelling uit het ondersteuningsplan. Dit jaar zijn er veel TLV’s voor het SO verstrekt, dus het is de verwachting dat het deelnamepercentage op gaat lopen. Ondanks dat dit ook een landelijk beeld is en dit swv nog altijd onder het landelijk deelnamepercentage blijft, moet deze ontwikkeling gekeerd worden gezien de druk die hiermee op de begroting uitgeoefend wordt.
Het deelnamepercentage op het sbo blijft met 2,54% in 2019 nog onder de doelstelling, maar ook hier is de verwachting dat dit op 1 oktober 2020 verder oploopt.
De stijging in het aantal arrangementen is licht afgenomen, maar er zijn minder
overbruggingsarrangementen afgegeven dan in het voorgaande jaar en ook zijn er slechts twee leerlingen die gebruik gemaakt hebben van de doeklas. Wel zien we het gemiddelde bedrag per arrangement steeds verder oplopen en is er dit schooljaar weer meer geld uitgegeven. Wanneer de beschikkingen verwerkt zijn, moet goed bekeken worden of de bedragen ook de begroting
overschrijden, omdat er nu ook arrangementen voor twee jaar afgegeven zijn. Het is daarmee lastig in te schatten hoeveel er per kalenderjaar wordt uitgegeven.
Met een stijging in het aantal TLV’s voor het so, een stijging in het aantal TLV’s voor het sbo en een hoger gemiddelde per afgegeven arrangement, lijkt het er sterk op dat leerlingen eerder verwezen worden of dat scholen meer budget nodig hebben om leerlingen te kunnen begeleiden. De verklaring die scholen geven dat leerlingen steeds complexer worden en daardoor grotere
ondersteuningsbehoeften hebben en daarmee de druk op het onderwijs toeneemt, lijkt hier niet van toepassing te zijn, omdat deze complexe leerlingen in ons swv verwezen worden. Een andere
mogelijkheid is dat de werkdruk en een ontoereikende basisbekostiging zorgen voor druk op het onderwijssysteem en dat scholen dit via het swv (verwijzingen en hogere arrangementen) proberen recht te trekken. Dat is een onwenselijke ontwikkeling, aangezien het budget van het swv daar ook niet toereikend voor is.
30 Het aantal thuiszitters blijft aandacht vragen. Ze zijn allen in beeld, maar het duurt nog te lang
voordat er een oplossing binnen onderwijs of behandeling gevonden is voor deze leerlingen.
Mogelijk helpt het nieuwe protocol daarbij, vanwege de deadlines die daarin afgesproken worden en iedereen dus scherp blijft op voortgang in het proces. Het voordeel van de Coronacrisis en de
schoolsluiting is wel geweest dat deze leerlingen vaak wel deel konden nemen aan het
thuisonderwijs. Zo kon wel een grote achterstand voorkomen worden, ondanks dat ze fysiek niet aanwezig waren op school. Omdat de andere leerlingen ook niet naar school konden, waren deze leerlingen niet zozeer een uitzondering. Het heeft scholen ook de tools gegeven om dit in de toekomst voor ‘nieuwe’ thuiszitters te organiseren.
4.2 Aanbevelingen
Uiteraard zijn er ook punten waarop verbetering nog mogelijk is.
Deze zijn ingedeeld naar algemene aanbevelingen, aanbevelingen ten aanzien van de kwantitatieve gegevens en aanbevelingen ten aanzien van de werkwijze van de TAC.
4.2.1 Algemene aanbevelingen
1. Richt een klankbordgroep van IB’ers in, waarmee uitkomsten van kleine onderzoekjes of procedures en documenten doorlopen kunnen worden. Zo kan meer inhoud gegeven worden aan de uitkomsten van een onderzoek en kan ook met hun input bekeken worden waar nog verder optimalisatie nodig is. Nu wordt dit via de DBG’ers gedaan en worden de IB’ers daarna gevraagd om mee te denken, maar als zij op voorhand ook betrokken worden en kritisch kunnen zijn naar het swv, kan die input meteen in de ontwikkelingen
meegenomen worden. Ook kan in deze klankbordgroep besproken worden wat directeuren en IB’ers nodig hebben om passend onderwijs verder in hun school te implementeren, zodat daar de juiste scholingstrajecten op ingezet kunnen worden. Op de school moet het immers gebeuren en daar lijkt dan ook de meeste winst te behalen.
4.2.2 Aanbevelingen met betrekking tot de getalsmatige ontwikkelingen
1. Bespreek het verwijzingsgedrag van de scholen met de schoolbesturen in relatie tot de afgesproken koers van het swv (ieder kind passend (basis) onderwijs, zo thuis nabij mogelijk).
Maak concrete afspraken met elkaar hoe de komende jaren toegewerkt wordt naar een verlaging van het verwijzings- en deelnamepercentage. Hiervoor kan de strategische dag van 16 september 2020 gebruikt worden.
2. Zet meer in op preventie. Dat houdt in dat de basisondersteuning op de scholen op orde moet zijn en dat er vroegtijdige, korte interventies ingezet worden voor leerlingen. Wanneer te lang gewacht wordt met de juiste interventies (zowel in onderwijs als vanuit jeugdhulp), nemen de problemen alleen maar toe en is uiteindelijk een verwijzing de enige optie. Betrek hier de GGD en de gemeenten bij voor de invulling van preventieve programma’s. Ook zij
31 hebben baat bij vroegtijdige en laagdrempelige interventies om duurdere ondersteuning te voorkomen.
3. Zet vol in op terugplaatsing. Zeker nu de leerlingen steeds vroeger verwezen lijken te
worden, is er ook ruimte om uiteindelijk naar een lichtere onderwijssetting teruggeplaatst te worden. Het terugplaatsingsbeleid is klaar en treedt per 1 augustus 2020 in werking. De TAC moet hier alert op zijn bij de afgifte van TLV’s of het toekennen van een verlenging.
4. Onderzoek vanuit de analyses van de besturen in welke groepen zij voornamelijk
bestuursarrangementen inzetten om te zien of dat voorafgaand aan de aanvraag van een arrangement bij het swv gebeurt. Is dat niet het geval, is dat een signaal om meer preventief in te gaan zetten vanuit de besturen.
5. Monitor of de doorlooptijd van de thuiszitters daadwerkelijk korter wordt met de
inwerkingtreding van het nieuwe thuiszittersprotocol. In theorie zou dat wel zo moeten zijn, maar het is de vraag of dat in praktijk ook zo uitpakt.
4.2.3 Aanbevelingen rondom werkwijze TAC
Betrek de schoolmaatschappelijk werker die verbonden is aan de TAC bij de gesprekken waarbij ouders aangeven graag aanwezig te willen zijn, omdat zij het niet eens zijn met de aanvraag. Hier zit een stuk weerstand bij ouders, waar de smw’er wellicht anders mee omgaat dan de TAC-leden en mogelijk een klacht of bezwaar voorkomen kan worden. Deze expertise is al op afstand aanwezig, maar daar kan meer gebruik van worden gemaakt.
meisjes jongens meisjes jongen jongens meisjes jongens meisjes jongens meisjes jongens meisjes jongen meisjes jongens
Groep 2 8 1 11 5 5 4 9 9
2 meisjes
6 jongens
1 meisje
0 jongens
6 meisjes
5 jongens
2 meisjes
3 jongens
3 meisjes
2 jongens
0 meisjes
4 jongens
3 meisjes
6 jongens
1 meisje
8 jongens
Groep 3 10 2 9 8 13 7 13 7
5 meisjes
5 jongens
0 meisjes
2 jongens
4 meisjes
5 jongens
2 meisjes
6 jongens
3 meisjes
10 jongens
2 meisjes
5 jongens
2 meisjes
11 jongens
3 meisjes
4 jongens
Groep 4 10 2 6 10 15 3 11 8
2 meisjes
8 jongens
0 meisjes
2 jongens
3 meisjes
3 jongens
2 meisjes
8 jongens
8 meisjes
7 jongens
0 meisjes
3 jongens
4 meisjes
7 jongens
0 meisjes
8 jongens
Groep 5 9 4 13 5 11 3 7 8
3 meisjes
6 jongens
2 meisjes
2 jongens
5 meisjes
8 jongens
1 meisje 4 jongens
4 meisjes
7 jongens
2 meisjes
1 jongen 1 meisje
6 jongens
4 meisjes
4 jongens
Groep 6 8 4 7 3 4 3 6 5
3 meisjes
5 jongens
2 meisjes
2 jongens
1 meisje 6 jongens
1 meisje 2 jongens
2 meisjes
2 jongens
2 meisjes
1 jongen 4 meisjes
2 jongens
2 meisjes
3 jongens
Groep 7 3 2 5 1 3 4 4 2
2 meisjes
1 jongen
1 meisje
1 jongen
2 meisjes
3 jongens
0 meisjes
1 jongen 2 meisjes
1 jongen 0 meisjes
4 jongens
0 meisjes
4 jongens
0 meisjes
2 jongens
Groep 8 0 0 0 0 0 0 0 3
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
0 jongens
0 meisjes
3 jongens Onbekend
**
3 3 2 9 1 8 1 9
1 meisje
2 jongens
1 meisje
2 jongens
0 meisjes
2 jongens
2 meisjes
7 jongens
1 meisje 0 jongens
1 meisje 7 jongens
0 meisjes
1 jongen
1 meisje
8 jongens Totaal 19
meisjes 45 jongens
9 meisjes
19 jongens
24 meisjes
40 jongens
14 meisjes
38 jongens
26 meisjes
32 jongens
14 meisjes
35 jongens
20 meisjes
42 jongens
17 meisjes
53 jongens
* Het gaat hier om leerlingen die van een voorschoolse voorziening komen.
** Het gaat hier om leerlingen die op het S(B)O geplaatst zijn, maar waarvoor geen reguliere groepsaanduiding gebruikt wordt.
