• No results found

Vestiging neerhof als boerderij, opperhof als verdedigingsconstructie

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Vestiging neerhof als boerderij, opperhof als verdedigingsconstructie"

Copied!
21
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Bijlage 4.2 Historiek van de site -omschrijving van het parkgedeelte Periode ontstaan 1275 motte

Vestiging neerhof als boerderij, opperhof als verdedigingsconstructie 1330

Geleidelijk wordt het moerasgebied in de omgeving van de (Oude) Devebeek drooggelegd waarbij afwateringsgrachten omgeleid en gegraven worden, zo ontstaan de Bochtmeersen.

Periode 1641 Sanderus

Tuinaanleg in Renaissancestijl, naar de geometrische stijl van deze tijd. Beboomde dreven vormen een symbool voor macht en status en werden ook aangeplant omwille van hun economisch nut. De band tussen het kasteel en kerk wordt belangrijker en werd met dreven benadrukt.

(afbeelding Sanderus zie historische nota 4.1 pg 9) Periode 1654-1656 Landboek van Nicolas de Beer

Aanwezigheid van beboomde toegangsdreef die uitgeeft op de brug met de 2 torentjes.

De mottegracht van het neerhof loopt onder de torentjes door en is verbonden met de mottegracht.

Om het opperhof te bereiken moet men eerst via het neerhof. Het omwalde neerhof bestaat uit enkele losstaande gebouwen en een centraal geplaatste duiventoren.

Visueel duidt de schets geen relatie aan tussen de Devebeek die het domein aan noord-en oostzijde begrenst. Langs de toegangsweg is geen gracht aanwezig.

Een bomenrij verbindt het domein met het centrum (kerk) van Meulebeke. In deze tijdsperiode moet reeds een brug aanwezig geweest zijn over de Devebeek ter hoogte van de toegang van het domein.

Bomenrijen (Eiken en Essen) waren aangeplant rond de mottegrachten, een boomgaard ten westen en ten oosten lag vermoedelijk de moestuin en in zuidelijke richting de meersen.

Figuur 1 Landboek van Meulebeke 1654 in opdracht van Nicolas de Beer

(2)

Periode 1770-1778 Ferrariskaart

Figuur 2 Ferrariskaart 1770-1778 (bron geopunt)

De beboomde dreef langs de huidige Baronielaan is duidelijk aanwezig en loopt verder langs de westzijde van het domein. Er is een dubbele omwalling aanwezig, aan de buitenzijde van het domein waaronder aan oostzijde de Deve, de mottegrachten en uitlopers van ontwateringsgrachten naar het zuiden toe.

De verbinding van de mottegrachten met de Devebeek worden op deze kaart duidelijk aangegeven.

Aan weerzijden van de toegangsdreef vinden de mottegrachten verbinding met de Devebeek.

De organisatie van alle functies binnen het domein worden duidelijk, ten oosten is de moestuin aanwezig. In de noordwestelijke hoek en ter hoogte van oostelijke zichtas zijn boomgaarden

aanwezig. Aan zuid en zuidwestzijde van het domein bevindt zich de ‘warande’ of jachtparkje voor de konijnenjacht.

De zuidelijk gelegen dreef sluit aan op jachtdreven in stervorm om het wild uit de omliggende akkers aan te schieten. De dreven worden plaatselijk ontwaterd in het meersgebied door middel van grachten, plaatselijk zijn enkele visvijvers gemaakt voor de viskweek.

Zuidelijke zichtas -Kapel Onze-Lieve-Vrouw van Altijddurende Bijstand -gebouwd in 1715 in opdracht van baron Nicolas de Beer- zie bijlage 1.2 Figuur 1

Noordelijke zichtas -molen

Reeds in 1433 vermelding van ‘Meulene ter Borch’, wat verwijst naar de aanwezigheid van een molen, onder andere te zien op de Ferrariskaart. Deze wordt afgebroken eind jaren 1930 na beschadiging door zware storm.

(3)

Figuur 2 Zicht op de Borchtmolen vanuit toegangsdreef (bron archieven C.V)

De molen stond in het verlengde van de zichtas vanuit de toegangsdreef die onderling verbonden waren met een voetweg.

(4)

1813 Serafijn Vermote

De oevers van de motte zijn fraai begroeid met deels overkijkbare beplanting met enkele solitaire bomen. Op de achtergrond aan noordzijde van het kasteel zijn we enkele grote bomen, waaronder ook het silhouet van een zuilvormig exemplaar, wat wijst op de aanplant van uitheemse

collectiebomen. Vemoedelijk is dit de Populus nigra ‘Italica’ die zeer populair was bij dergelijke kasteeldomeinen.

Figuur 3 Tekening door Serafijn Vermote (archief instituut de Pélichy, Izegem) gedateerd 1813

1845 Atlas der Buurtwegen, Popp kaart en Vandermaelen

Het grachtenstelsel is ontdubbeld, enkel de mottegrachten zijn nog aanwezig van het opperhof en neerhof. De zuidgerichte ontwateringsgrachten zijn nog aanwezig met 2 visvijvers. De Devebeek bevindt zicht aan oostelijke zijde van het domein.

Mottegrachten opper- en neerhof zijn aanwezig, Devebeek ten oosten en zuidgerichte dreef in verlengde van toegangsdreef.

Er is nog een zuidelijke as aanwezig, maar geen aanduiding meer van een bomenrij

(5)

Figuur 4 Atlas der buurtwegen 1843-1845 (bron geopunt)

Figuur 5 1842-1879 Popp kaart (bron geopunt) -links

Figuur 6 Kaart Vandermaelen 1846-1854 (bron geopunt) -rechts

(6)

Eind 1800: Landschapsstijlperiode

1881 grenswijziging aan de noordelijke percelen van het domein ten gevolge van rechttrekking Ingelmunstersesteenweg, daarna wordt het park in de Engelse landschapsstijl aangelegd.

Op onderstaande topo kaart 1910 is een wijziging van de Devebeek en aansluiting mottegrachten te zien. Door heraanleg van de weg wordt de Devebeek volledig aan de parkzijde aangelegd, waarbij de gracht van het neerhof aangesloten wordt op de Beek.

De voormalige zuidelijke bomendreef is vermoedelijk vervangen door een vorm van trage weg met zicht op het zuidelijk gelegen bos. Zie bijlage 4.3 figuur 2

De noordelijke zichtas is duidelijk aanwezig in het ontwerp met aanduiding van grasland en aan weerszijden parkbos. De zichtas wordt gericht naar de molen ook in het verlengde van de zichtas toegangsdreef.

Markant is een gebogen dreef in het oostelijk bosgedeelte met aftakkingen. De beboomde

toegangsdreef naar het kasteel is duidelijk zichtbaar. Het opperhof is rijkelijk beplant aan noord- en zuidzijde met een onderbreking op de oostelijke zichtas richting kerk.

Figuur 7 Stafkaart 1910 (bron NGI)

(7)

De toegangsdreef was geflankeerd door lage beplanting en sierheesters in de bosrand, bij de aanleg van de landschapsstijl is het niet meer echt duidelijk of de bomendreef langs de toegangsweg nog aanwezig was en mogelijks vervangen was door een meer natuurlijke inplanting van bomen. Dit zou kunnen verklaren waarom er zich een gemengd bestand bevindt langs de toegangsdreef. Zie bijlage 1.2 figuur 3

Het gazon op de noordelijke zichtas was licht komvormig aangelegd, waardoor het kasteel en omgeving nog meer allure en status kreeg. Zie bijlage 1.2 figuur 4

De parkbosranden zijn zorgvuldig beplant met heesterbeplanting, waaronder vooral hulsten en aan de parkbosranden werden collectiebomen aangeplant. Meestal waren dit exoten die meenam van verre reizen of liet aanplanten.

Aan de noordzijde van het kasteel op de motte werd een victoriaans perk aangelegd, dit was een ellipsvormige verhoogde aanplant van hoofdzakelijk éénjarige kleurrijke lage beplanting. Deze perken droegen mee tot de “verfraaiing’ van het kasteel samen met de plaatsing van potten met exotische (niet winterharde) planten die dan ’s winters werden binnengezet in de orangerie. Zie bijlage 1.2 figuur 5

Omstreeks 1907 registreert het kadasterplan de omvorming van het boerenhuis en de bijgebouwen van neerhof tot ‘landgebouw’, waarbij in deze periode ook de duiventoren verdwijnt.

WO1: 1914-1917

Oevers motte zijn beplant en overgroeid met lage beplanting. Bomen zorgen voor een groenscherm tussen het eiland en de omliggende mottegrachten.

Figuur 8 Zicht vanuit het zuiden op kasteel en mottegracht tijdens WO 1 (bron collectie C.D)

(8)

Begin 1919 Eigenaar kunstschilder Edgard Van Baeveghem -1952

Het park is rijkelijk begroeid met parkbomen en bosranden bestaande uit heesterbeplanting.

Gedurende de zomerperiode staat het wat mooi hoog zodat het mogelijk de mottegracht met een bootje te bevaren.

Op de Devebeek stond een sas, dat de watertoevoer van de Devebeek kon regelen. Later is dit geleidelijk afgebroken om de doorstroming van de Devebeek te verbeteren en de toenemende bebouwing binnen het centrum van Meulebeke te vrijwaren van overstromingen.

De bosgedeeltes waren meestal beplant met inheemse bomen, waaronder uitheemse bomen en coniferen aan de buitenzijden of op markante punten zodat deze voldoende tot hun recht kwamen en opvallen binnen het parkdomein.

Figuur 9 Postkaarten met Dhr. Van Baeveghem periode 1920-1930 (bron collectie C.D.)

Figuur 10 Fotos vermoedelijk periode 1910-1920. Links afdraaiende toegangsweg tussen torentjes en inkom kasteel, rechts toegangsweg gezien vanop huidige Baronielaan (bron collectie C.D)

(9)

Figuur 11 Fotos vermoedelijk periode 1910-1920 zicht op toegangsbrug gezien vanuit inkom kasteel (bron collectie C.D)

Fig_Postkaart periode 1920 (bron collectie C.D)

Figuur 12 Zicht op inkom met toegangsbrug kasteel postkaart afgestempeld op 1905 (bron collectie C.D)

(10)

1952-1957 Zoë Vanhove

Toegangsweg was geflankeerd door gevarieerde lage heesterbeplanting en draait af zodat de brug inkom kasteel niet zichtbaar is vanaf de toegangsweg. De ingang tot de motte is geflankeerd door aanplantingen van Aucuba aan begin-en einde van de brug.

De toegangsweg moet eerder in een losse verharding zijn uitgevoerd, vanaf de toegangsbrug naar het kasteel en toegang zelf kasteel was dit geplaveid met kasseien.

Figuur 13 Foto fam. Vanhove (bron collectie C.V.) Figuur 14 Foto fam. Goddeeris (bron collectie C.V)

Figuur 15 Zicht op toegangsbrug naar kasteel van noord naar zuid: rechts aanwezigheid van enkele zuilvormige coniferen

(11)

Figuur 16 Postkaart vermoedelijk periode 1920, gezien de molen reeds eind de jaren 1930 verdwenen is

Het kasteel was goed verscholen in het groen, met uitzondering van de duidelijke vista’s richting molen, kerk en kapel. Collectieplanten kwamen aan de randen van het bosgedeelte voor en op markante plaatsen rond het kasteel zelf op de motte. Steeds is een randbeplanting van lage heesters aanwezig als overgang naar het gazon.

(12)

1965 verkoop domein aan gemeentebestuur

In 1966 wordt een schoolgebouw opgetrokken op de plaats van het voormalige neerhof, waar 2 gebouwen worden gesloopt. In 1968 wordt aan de zuidzijde van het kasteel een nieuwe eetzaal gebouwd en in 1969 wordt het resterende gebouw van het neerhof gehalveerd door het nieuw gebouwde jongensinternaat. In 1972 krijgt het internaat een bijgebouw aan de oostzijde, en worden de laatste restanten neerhofgebouwen afgebroken en het westelijke grachtsysteem met verbinding naar Devebeek gedempt.

De gebogen druivenserre op het dak van de stallingen verdween vermoedelijk in 1966 bij de verbouwingswerken voor de realisatie van de conciërgewoning tussen beide stallingen aan de oostzijde.

Na de aanbouw van de refter is het zuidelijk gelegen gedeelte heraangelegd met onder andere sierbeplanting bestaande uit heesters, vaste planten en nieuwe aanplant van enkele bomen.

In de jaren ‘70 wordt op de meersweiden het sport- en recreatiedomein Ter Borcht uitgebouwd. Er wordt een ringkanaal gegraven om de gronden te ontwateren. De zuidelijke delen van de

oorspronkelijke walstructuur worden hierbij vergraven.

Men voorziet een toegangsweg vanaf de Ingelmunstersesteenweg, binnen het domein worden allerlei gebouwen gerealiseerd en tergelijkertijd wordt de brede Ter Borchtlaan aangelegd.

Figuur 17 Topokaart 1967 Figuur 18 Topokaart 1978 aanleg recreatiedomein Ter Borcht

(13)

Waterbeheersingswerken 1995-1997

De aanleiding van de waterbeheersingswerken zijn de zware overstromingen van eind aug 96’, waardoor de Randweg, Fabrieksstraat en Gaversdreef, omdat het water ter hoogte van het kasteeldomein onvoldoende doorstroming kende.

Bij waterbeheersingswerken in 1995-1997 wordt het water van de Devebeek via de verruimde gracht langs de dreef afgeleid naar het walgrachtrestant rond het kasteel om via een overdekt kanaaltje terecht te komen in de omgeleide Devebeek ter hoogte van de Ter Borchtlaan.

Dit heeft een grote invloed gehad op de twee parkbosgedeelten. Heel wat oude bomen zijn geveld en de gracht langs de dreef is gevoelig uitgediept en koste van de oeverbegroeiing. Daarna zijn herstelbeplantingen uitgevoerd door de gemeente onder andere met rode Beuk.

Fotos voor aanvang werken: Bron VMM -Provincie West-Vlaanderen

(14)
(15)
(16)

Fotos tijdens de werken: Bron Dhr. Carlos Devos

Bij omlegging Beek door park is de grond duidelijk opgehoogd aan de noord-zijde van de mottegracht.

Aan de voet van het kasteel was beplanting aanwezig, vermoedelijk Cotoneaster, wat typisch was voor deze periode.

Zie ook geleidelijke overgang gras naar het water en aanlegplaats bootjes aan deze zijde aanwezig, zie volgende afbeelding.

(17)

Afbeelding: restant aanlegplaats bootjes zijde eiland kasteel en duidelijk opgehoogd oevers.

Foto inkom poort met mooi convex gemetselde doorgang beek en verhoogde muur aan de zijde van het park. Let op de detaillistische afwerking van de muur.

Foto van mooi convex gemetselde muur van de Devebeek

(18)

Foto: Gevelde paardekastanje tussen gracht langs toegangsweg en parkbosgedeelte noord-oost, stomp momenteel nog zichtbaar in park

Foto: Overzichtsfoto begroeiing langs beek met varens, wat wijst op aanwezigheid van bomen langs de gracht en ook zichtbaar op de foto.

(19)

Foto: westelijk deel park langs Baronielaan: aanwezigheid van oude Beukenrij, ondertussen

gesneuveld na de werken aan de beek. Herstelaanplant gedaan, maar bomen slaan niet aan omwille van maaischade.

Foto: bodemverdichting met afsterven van Beuken tot gevolg

(20)

Fotos na de werken: Bron VMM West-Vlaanderen

(21)

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

All media (auteursrecht afgekocht voor ieder type gebruik en vertoning, met uitzondering van commercials). All media (auteursrecht afgekocht voor ieder type gebruik en vertoning,

(f) Verbinding/kruisbestuiving: de mate waarin samenwerking over de grenzen van disciplines, sectoren of beleidsdomeinen wordt nagestreefd en op welke manier er

Allergologen hebben een unieke kans om hun tienerpatiënten voor te bereiden die voor het eerst uit huis gaan voor de uitdagingen waarmee ze mogelijk worden geconfronteerd tijdens

We blijven benaderbaar en zullen ingaan op vragen die zijn blijven le- ven, maar voor ondersteuning die losstaat van de reis en de aankomst, verwijzen we naar collega’s of

randvoorwaardelijke en een deel van de basismetadata voor alle instroom gelden (A-D) en een tweede deel van de basismetadata alleen gelden voor materiaal dat behoort tot

Het 60/70 kussen heeft een gewicht van 1200 gram bestaat uit 100% gesiliconiseerde Ecodown polyester vezel met een tijk van 100% perkal katoen.. Dit kussen heeft een zeer

(f) Verbinding/kruisbestuiving: de mate waarin samenwerking over de grenzen van disciplines, sectoren of beleidsdomeinen wordt nagestreefd en op welke manier er

Of had u graag iets uit onze etalage of winkel, geschenkbons, ondergoed, sokken, Jeans,….. 5% korting op alle artikelen, nog te verrekenen op de aangegeven prijzen in