De politiek en het maatschappelijk draagvlak Voor alle zekerheid voVD

v o

V D

E

DOCUMENTATIECENTRUM

NEDERLANDSE POLITIEKE

PARTIJEN

Voor alle zekerheid

Er komt een parlementaire enquete die zich richt op onderzoek naar de uitvoeringswijze van ons stelsel van sociale zekerheid. Dat houdt de gemoederen bezig. Het is immers een belangrijk onder­ deel van het beleid en het gaat om veel geld. Toch zijn er mensen die schrokken van het voorstel. De VVD is een groot voorstander van het instellen van een parlementaire enquete naar de uitvoe­ ringsorganen van het sociale zekerheidsstelsel. Een dergelijke enquete is namelijk een goed middel om de waarheid boven tafel te halen. Het is niet iets wat alleen wordt gebruikt als er 'koppen moeten rollen'. We moeten daarom wat minder zwaar aankijken tegen dit instrument en het misschien zelfs vaker gebruiken in de toekomst. Zeker omdat het parlement vaak instanties moet beoordelen met behulp van gegevens die door de betreffende organisaties zelf worden verstrekt. Een ander tegenargument dat deze week naar voren is gebracht, is dat de kamer geen rechter in eigen zaak moet spelen. Dat is vrij ver gezocht; de Kamer is bijna per definitie rechter in eigen zaak. En bij iedere verkiezing wordt de balans opgemaakt in hoeverre de partijen die taak naar welbevinden hebben volbracht. Bovendien wordt alles tijdens het onderzoek in de volle open­ baarheid naar boven gehaald. Iedereen kan in de gaten houden wat er gebeurt.

Natuurlijk moeten de fracties wel opletten wie ze aanwijzen als vertegenwoordigers in de enquete-commissie. Van voorzitter tot leden moeten het de juiste mensen zijn. De VVD brengt daarom Henk van Hoof en Margreet Kamp naar voren. Beiden zijn thuis in de materie, zonder

belast te zijn met individuele verantwoordelijkheid op het terrein. Frits Bolkestein

De politiek en het maatschappelijk draagvlak

Sociaal en Cultureel Planbureau verschenen. Dit Sociaal en Cultureel Rapport bevat een weelde aan informatie over het reilen en zeilen van de Nederlandse maatschappij. In meer dan 500 pagina's worden de sociale zekerheid, de arbeidsmarkt, de woningmarkt en vele andere onderwerpen grondig doorgelicht. W at dit kloeke werk zeker to t voer voor sociologen en politicologen maakt, is het feit dat ruim aandacht w ordt besteed aan de publieke opinie. Zo lezen wij dat de criminaliteit nu eindelijk ook door linkse intellectuelen als een groeiend probleem w ordt ervaren. Klaarblijkelijk is ook hun autoruit één keer te veel ingetikt.

O p in ie p e ilin g e n

De opiniepeilingen die in d it rapport staan vermeld roepen vragen op over h e t" maatschap­ pelijke draagvlak", waar politici het zo vaak over hebben als er moeilijke besluiten moeten worden genomen. Hoe komt dat "maatschappelijk draagvlak" to t stand? Het SCP heeft een stelling aan de Nederlandse bevolking voorgelegd die enig inzicht geeft in deze vraag. De stelling luidt als volgt: 'gegeven de huidige economische situ­ atie zouden de uitkeringen moeten stijgen' In 1980 antwoordde slechts 21 % van de onder­ vraagden instemmend. In 1989 schoot de instemming omhoog to t 57%. In 1991, nog

geen twee jaar later, stemden slechts 35% van de ondervraagden met de stelling in. Hoe kunnen wij deze wilde fluctuaties verklaren?

P u b lie k e o p in ie

Een deel van het antwoord ligt in de economi­ sche situatie. In 1980 stond Nederland aan de afgrond; in 1989 ging het na zeven jaar herstel­ beleid weer goed. Maar de scherpe daling in 1991 laat zich moeilijker verklaren door de economische situatie. Die was weliswaar verslechterd, maar toch niet dramatisch. Moeten we niet kijken naar de rol van de politiek in de vorming van de publieke opinie?

Begin jaren tachtig was de boodschap van poli­ tiek Den Haag dat het geld op was en werd consequent de boodschap 'matiging' uitgedra­ gen. In 1989 trad het kabinet Lubbers/Kok aan en werd verkondigd dat de uitkeringen weer omhoog konden. Koud twee jaar later bleken de bomen toch niet to t aan de hemel te groeien en besloot het kabinet to t verlaging van de WAO- uitkeringen. De maatschappelijke reaktie was heftig, maar toch lijkt de publieke opinie te zijn bijgedraaid. Onze conclusie mag zijn dat de poli­ tiek dus zelf grote invloed heeft op 'het maat­ schappelijk draagvlak'. De politiek moet zich dus ook niet verschuilen.

De Redactie

l

V - Medezeggenschap in het onderwijs Vrijwilligersvrijstelling

Bouw- o f koopsparen?

Een jaar nationaal minderhedendebat

66

Vrijwilligers-vrijstelling

Medezeggen­

schap onderwijs

Sinds 1981 bestaat in het onderwijs een wet op medezeggenschap. Hiermee wordt geregeld dat een medezeggen­ schapsraad invloed kan uitoefenen op het beleid van de school. Het gaat om instemmings- en adviesrecht bij afzon­ derlijke beslissingen. De beantwoording van de vraag welk soort recht aan de raad moet worden gegeven, wordt over­ gelaten aan bestuurders op schoolni­ veau.

De werking van die wet is geëvalueerd. Op grond van de resultaten hiervan staat vast, dat een grote behoefte bestaat aan het sterker in de wet vast­ leggen op welke punten instemmings- dan wel adviesrecht moet bestaan. De regering heeft dit advies overgeno­ men, met dien verstande dat de mede­ zeggenschap 2/3 mag afwijken van de wettelijk vastgelegde verdeling van rech­ ten. Namens de VVD stemde woord^ voerder Jan Franssen in beginsel in met dit voorstel. Wel merkte hij op dat de verdeling van instemmings- en advies­ rechten niet op elk onderdeel even gelukkig zijn. De VVD-fractie wil dat, indien een bevoegd gezag de grondslag van een school wil veranderen, die wijzi­ ging niet kan plaatsvinden zonder instemming van de medezeggenschaps­ raad. Ook is de fractie van mening dat de in de wet vastgelegde rechten als een minimumvoorziening moeten worden gezien. Het moet daarom niet mogelijk zijn ze in een adviesrecht om te zetten. De regering wees deze ideeën af. De woordvoerder vroeg bovendien speciale aandacht voor de positie van de schoolleiding. Die w ordt gezien de toenemende verzelfstandiging van scho­ len steeds belangrijker. In het wetsvoor­ stel komt die wijziging van omstandig­ heden onvoldoende to t uitdrukking. De VVD woordvoerder diende enige wijzi­ gingsvoorstellen in die de positie van de directies op scholen moeten verstevigen. De Staatssecretaris van Onderwijs, Wallage (PvdA), gaat in navolging daar­ van werken aan de verplichting van een directie-statuut. Hierin moet de positie van de schoolleiding ten opzichte van het bestuur en het personeel van de school steviger worden geregeld. Inlichtingen: Jan Franssen, 070-3182886

De Vaste Commissie voor Welzijn en Cultuur had woensdag een mondeling overleg over de fiscale vrijstelling van vrijwilligerswerk. Dit onderwerp heeft een belangrijke plaats in het VVD beleid. Niet in de laatste plaats omdat het veel mensen en instanties betreft die hier bij betrokken zijn, zoals de gezondheids­ zorg en de sportwereld. In het laatste geval gaat het om zo'n 600.000 mensen die bijvoorbeeld werken als elftalbegelei- der of trainer. De VVD wil het vrijw illi­ gerswerk stimuleren. Het past in ons idee van een 'inspanningsmaatschappij'.

N o ta

De regering kwam een geruime tijd gele­ den met een nota over het vrijwilligers­ werk. Die vond de VVD aan de magere kant wat betreft de voorstellen die het bevatte. We pleiten al jarenlang voor het ophogen van de vergoeding. Nu kan er maximaal achthonderd gulden per jaar worden gegeven, zonder dat daar belas­ ting en premies bovenop komen. Het

kabinet overweegt dat naar duizend gulden per jaar te brengen. De Kamer vindt dat te weinig. Dick Dees nam daarom vorig jaar al initiatief om dat bedrag omhoog te brengen. Een motie daarvoor is destijds ingetrokken, omdat er niet genoeg steun voor was. Maar de sympathie voor het idee is nu gegroeid. Er komt nu een motie ondertekend door de gehele Commissie voor Welzijn en Cultuur die verder gaat. Plan is de vrij­ stellingsgrens, zonodig gefaseerd, te brengen to t tweeduizend gulden.

Voordelen

De regering voelt daar weinig voor, maar er is goede kans dat de Kamer voet bij stuk houdt. Wanneer de motie in stemming w ordt gebracht, dan gebeurt dat op zeer korte termijn. Er zijn drie voordelen verbonden aan het verhogen van de vrijgestelde vergoeding. Ten eerste vorm t het natuurlijk een stimu­ lans. Vervolgens vermindert het de druk op de uitgaven bij de hiervan afhanke­ lijke instellingen. Ze zijn minder kwijt aan belasting en premies. En tenslotte voorkom t het een onnodig ingewikkelde administratie.

Inlichtingen: Dick Dees, 070-3182917

Wat vindt de partijvoorzitter van de VVD van de voorstellen van de CDA en PvdA voorzitters om de duur van het Kamerlidmaatschap te beperken?

D ia n v a n L e e u w e n - S c h u t :

"Naar ik heb begrepen vindt de heer Van Velzen (CDA) 12 jaar een mooie periode voor het Kamerlidmaatschap, terwijl de PvdA voorzitter,

Rottenberg, 8 jaar al voldoende vindt. Ik vind de lengte van het kamerlid­ maatschap niet zo relevant. Het gaat om de kwaliteiten die een partij in z'n Tweede Kamerfractie bij elkaar brengt. De beste mensen moeten op de juiste plaats zitten.

Ik vind het wel belangrijk dat Kamerleden regelmatig van porte­ feuille wisselen, bijvoorbeeld om de vier jaar. Om zich daarna aan andere onderwerpen te wijden. Dat past bij

V V D EN H ET N IE U W S

*

Dijkverzwaring

Het stereotiepe beeld dat een Amerikaan van de Hollander heeft, w ordt verbeeld in de persoon van Hansje Brinker. Tegen een mogelijke overstroming is slechts een vinger in de dijk voldoende. In werkelijkheid is dat vanzelfsprekend anders.

Vrijdag 28 augustus bracht de bijna voltallige VVD-Tweede Kamerfractie een bezoek aan een aantal omstreden dijk- verzwaringstrajecten. Eerst werd een bezoek gebracht aan landgoed De Poll bij Gietelo op de Oost-Veluwe. Daar ligt een oude bomendijk die wordt bedreigd door de dijkverzwaringsplannen. Vervolgens bezocht de fractie de Betuwe waar vanaf Nijmegen in westelijke rich­ ting een rit werd gemaakt over een lang traject langs de Waal. In beide gevallen sprak de fractie met vertegenwoordigers van actiegroepen en waterschappen.

Beroering

Sinds maart dit jaar is veel maatschappe­ lijke beroering ontstaan rond de plannen van Rijkswaterstaat. Deze komen voort uit het Deltaplan en dienen in de eerste plaats de veiligheid. Daarom moeten de rivierdijken verhoogd en verbreed worden en in een aantal gevallen ook in kwaliteit worden verbeterd. Die uitgangspunten hebben consequenties voor milieu en landschap. Juist daar is protest tegen ontstaan. Uit gesprekken met de actiegroepen bleek dat ook zij geen aantasting van de veiligheid willen. Men vraagt zich alleen af of met de huidige technologische ontwikkelingen geen andere oplossingen mogelijk zijn. de VVD kan zich daar in vinden, maar veiligheid blijft altijd het eerste uitgangs­ punt.

MER

De VVD steunt vervolgens het idee van een Milieu Effect Rapportage (MER). Hiermee w ordt onderzocht wat de gevolgen van alternatieve tracé's zijn voor natuur en landschap in de desbe­ treffende gebieden. De omstandigheden bij de IJssel op de Veluwe zijn namelijk anders dan in de Betuwe. Projecten die al uitgevoerd en aanbesteed zijn, vallen echter niet onder de regeling. Andere trajecten moeten opnieuw worden beke­ ken. Er moet een evenwichtige afweging worden gemaakt tussen veiligheid en milieu. W at niet vergeten mag worden is

dat die veiligheid niet alleen het gebied zelf geldt, maar zeker ook de rest van Nederland.

Inlichtingen: Piet Blauw, 070-3182881.

Bouw- of koop-

sparen?

Als reactie op een aantal plannen heeft Staatssecretaris van Volkshuisvesting Heerma (CDA) een brief geschreven aan de Vaste Commissie voor Volks­ huisvesting en Ruimtelijke Ordening. Hierin wijst hij de gedane suggesties voor bouw- o f koopsparen af. De VVD is het met de Staatssecretaris eens. Bouwsparen is een Duits begrip. Het idee is om elke maand een bedrag in te leggen, waarvoor een lage rente w ordt geboden. Na een aantal jaren kan een hypotheek worden afgesloten, ook tegen lage rente. In het voorstel zijn deze plannen verbreed, koopsparen heet het dan. Omdat ook bestaande huizen zo-aangeschaft kunnen worden. - De VVD woordvoerder op dit terrein Herman Lauxstermann wees dergelijke plannen af. Ten eerste omdat het huidige Nederlandse systeem goed werkt. Meer dan 45% van de woningen is momenteel in particulier bezit. En dat aantal groeit. Ons stelsel met de aftrek­ baarheid van hypotheekrente en de gemeentegarantie bij hypothecaire leningen draagt daar aan bij. Ons fiscaal stelsel is dus fundamenteel anders dan in Duitsland, zodat overneming van het systeem niet zou werken.

Volkshuisvesting vormt geen aanleiding to t wijziging van het fiscale stelsel. Bovendien ligt bij het systeem van bouw­ sparen het risico van inflatie bij de spaar­

der. In het huidig stelsel is dat niet zo. De VVD woordvoerder greep de gele­ genheid aan nogmaals te pleiten voor de verkoop van goedkopere woningen, de woningwetwoningen, aan de huurders. Dat is de beste manier om het juist voor de laagst betaalde mogelijk te maken in het bezit te komen van een eigen huis. (Zie ook VVD-Expresse nr. 64) Inlichtingen: Herman Lauxstermann, 070-3182892.

Opruiend

pamflet

Afgelopen week dook in verschillende delen van het land een pamflet op, geschreven in cyrillisch schrift, afkomstig van het 'Servisch Bevrijdingsleger in het Buitenland'. Hierin wordt een oproep gedaan wraak te nemen op de vijanden van Servië, met behulp van dynamiet en kamikaze-acties. Dat vormde reden voor Jan Kees Wiebenga en Hans Dijkstal vragen-te stellen aan de minister-van -- Binnenlandse Zaken, Dales (PvdA). Ze vragen of bij de regering bekend is welke personen achter deze actie zitten. Daarnaast informeren ze naar de bereid­ heid van de regering om alles in het werk te stellen ter voorkoming van uitvoering van de aangekondigde bedreigingen. Opruiing is een argument dat hier geldig is. En omdat het eventu­ eel kan gaan om een internationale actie, vragen ze naar de bereidheid van de regering samen te werken met de autoriteiten in andere landen.

Inlichtingen: Jan Kees Wiebenga, 070- 3182904.

Colofon

O P IN IE

Een jaar natio­

naal minder-

heden-debat

Wat waren er de hoogtepunten van? Een samenvatting van een artikel van Frits Bolkestein u it De V olkskrant:

Een van de elementen van mijn betoog was dat onze multiculturele samenleving grenzen kent, namelijk waar de funda­ mentele normen ervan in het geding komen. Een tweede hoofdelement van mijn betoog ging over de verzuiling. W at bevordert de integratie het meest: eman­ cipatie door verzuiling, d.w.z. gescheiden ontwikkeling, of emancipatie door geza­ menlijke ontwikkeling?

Voorstanders verwezen naar het Nederlandse verleden en ervaringen van landen met grote etnische tegenstellin­ gen. Krachtiger zijn de argumenten van de tegenstanders. Verzuiling versterkt het separatisme aan de basis en is dus een omweg voor de integratie. Door de soci- aal-economische achterstand zou een islamitische zuil een "probleem-cumula- tiegebied” worden.

Op de Amsterdamse basisscholen behoort 50% van de leerlingen to t een etnische minderheid. Zeventig procent van de ouders is analfabeet. Veel kinderen hebben daardoor al een achterstand voor­ dat ze naar school gaan. Natuurlijk heeft de kwaliteit van het onderwijs daaronder te lijden. Ouders willen het best mogelijke onderwijs voor hun kinderen. Dus wijken autochtonen ouders uit naar witte scholen en neemt de onderwijssegregatie toe. Die segregatie hangt samen met ons recht van vrije schoolkeuze. Iedereen is het er over eens dat het verschijnsel "zwarte/witte

scholen" maatschappelijk ongewenst is.

Maar toen mijn collega Jan Franssen het waagde vraagtekens te zetten bij de opkomst van islamitische scholen, viel iedereen over hem heen - staatssecretaris Wallage voorop. Dat is merkwaardig want islamitische scholen kunnen toch worden gezien als een bijzondere vorm van de algemene soort "zwarte scholen". Waarom is het "dubieus" vraagtekens te zetten bij islamitische scholen en behoort het to t de 'okay-zone' dat te doen bij zwarte scholen?

"Gescheiden scholen zijn vaak voorbodes van een gescheiden samenleving", schreef ik een jaar geleden. Segregatie in

het onderwijs mag. Het recht daartoe ligt ondubbelzinnig vast in artikel 23 van de Grondwet. Maar het is slecht voor de integratie.

Integratie is de mogelijkheid op gelijke voet deel te nemen in de samenleving. De beste middelen om dat te bereiken zijn scholing en werk. Scholing betekent in de eerste plaats: Nederlands leren. Mijn collega Hans Dijkstal heeft al in februari 1984 een motie ingediend die vroeg om "extra faciliteiten (...) voor het onderwijs in de Nederlandse taal". Die motie is toen door CDA en PvdA verwor­ pen maar nu is het dan zover.

Drie factoren zijn van belang voor allocht­ onen en autochtonen. Ten eerste moet de economische groei zo hoog mogelijk zijn. Ten tweede hapert het aan de opleidingen voor werk waaraan behoefte is: LBO, bedrijfsscholen en leerlingstelsel. Ten derde is het verschil in beloning tussen werken en niet-werken te klein. Arbeidsmarktbeleid moet zich meer dan nu richten op de werkgever. Om die reden hebben Hans Dijkstal en zijn colle­ ga's van D'66 en Groen Links een "Wet

Bevordering Arbeidskansen" voorgesteld.

Een wetsontwerp van de oppositie: dat kon het kabinet natuurlijk niet over zijn kant laten gaan. Dus is het met een eigen ontwerp gekomen dat als twee druppels water op het onze lijkt. Kinderachtig, maar zo gaat dat vaak in de politiek. Het is en blijft de eerste verantwoordelijk­ heid van de allochtoon zelf een baan te vinden. Hij moet zich gereedmaken voor de arbeidsmarkt. Daarbij verdient hij ondersteuning maar hij moet zelf het initiatief nemen. Doet hij dat niet dan verdient hij ook geen uitkering. Maar dat geldt voor autochtonen net zo.

Het rapport van het NGC zegt terecht dat de fictie moet worden doorgeprikt dat allochtone criminaliteit geen apart probleem is. Volgens de Haagse politie heeft 75% van de 17-jarige Marokkaanse jongens geregistreerde politiecontacten gehad. De Nederlandse gevangenispopu­ latie is voor de helft allochtoon (waarvan weer de helft buitenlands, de helft Nederlands). Het percentage minderjarige allochtonen in gesloten opvanginstellin­ gen is 54%, waarvan 22% Marokkanen.

Die cijfers spreken duidelijke taal. Het NGC-rapport bepleit in ernstige gevallen terugzending naar het land van herkomst. De conferentie was hierover verdeeld maar constateerde wel dat vooral bij Marokkaanse jongeren de vrees Nederland te worden uitgezet “ vaak de enige prikkel is die nog w erkt". De wet maakt uitzetting mogelijk. Maar volgens de Amsterdamse politie w ordt zij te weinig toegepast.

Ook de veiligheid van allochtonen zelf moet natuurlijk met kracht worden gewaarborgd. Vooral in Den Haag en Amersfoort hebben zich verontrustende voorvallen voorgedaan. Dergelijke bedrei­ gingen, evenals die door afpersers, moeten zeer energiek worden bestreden. Het vermogen buitenlanders te ontvan­ gen en op te nemen is altijd een wezenlijk aspect van de Nederlandse samenleving geweest. Maar iedere capaciteit kent zijn grenzen. Volgens het CBS w ordt nu een aanzienlijk groter aantal migranten verwacht dan to t voor kort aangenomen. Ook het beste migrantenbeleid dreigt te falen wanneer de toestroom naar ons land onverminderd doorgaat. Het kabinet laat onderzoeken o f een inkomenseis kan worden gesteld aan Nederlanders en vreemdelingen die hun partner hier naar toe willen halen. Inderdaad is het niet redelijk te verwachten dat een staat mensen voor vestiging toelaat die een beroep moeten doen op de overheidskas. Denemarken, toch geen achterlijk land, wil ook een inkomenseis stellen. Daarnaast is geopperd een verblijf van minimaal vijf jaar te eisen alvorens vreemdelingen het recht toe te kennen een partner naar Nederland te halen. Het debat over deze zaken blijft moei­ zaam. De angst voor racist te worden uitgemaakt heeft de discussie lang gefrustreerd. Maar wie verontrusting negeert, voedt het ressentiment dat hij wil bestrijden. Velen hebben mij bekriti­ seerd om wat ik niet heb gezegd. Mij dunkt dat de discussie het afgelopen jaar nuchterder is geworden. Dat is winst maar het is niet meer dan een begin. Als wij dit probleem niet goed aanpakken, zal het nageslacht ons er om vervloeken.