Legalisering van

16 april1976

lfl~

Wiegel interpelleert Duisenberg over de slechte

economische situatie pagina4

Mevrouw Veder-Sm it bekritiseert de wet geluidshinder van

ministerVarrink

pagina 6

Gesprek metWiegel over het

abortusoverleg tussen PvdA- en VVD-fractie pagina 8

Oud-redacteur Abspoel over de woelige kinderjaren van de PPR

pagina 10

Gastschrijver Bolkestein laat zijn licht schijnen over de VAD als heilige koe

pagina 13

In het

Kamerjournaal o.a.' Van Aardenne over de Nederhorst-zaak

pagina 16

Onze redacteur buitenland besteedt aandacht aan de ontspanning in de wereld

pagina 18

Mr. H. P. Talsma brengt verslag uit over het

VVD-deelcongres over sociale zaken pagina 20

Stellingen over cultuur (pagina 22) en over middenstand (pagina 24) voor de desbetreffende

VVD-deelcongressen

Besluitenlijstvan de jaarvergadering in Rotterdam

pagina 25

algemeen secretariaat

• Het algemeen secretariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag. Konmgmnegracht 5 7, telefoon 070- 614121.

tweede kamerfractie

• Het secretariaat van de VVD-fractie in de Tweede Kamer is gevestigd in het gebouw van de Kamer, Binnenhof 1 A te Den Haag, telefoon 070-614911.

eerste kamerfractie

• Het secretariaat van de VVD-fractie in de Eerste Kamer is gevestigd in het gebouw van de Kamer,

Binnenhof 21 23 te Den Haag. telefoon 070 644800.

vrouwen in de VVD

• Secretaresse van de stichting organisatie .. Vrouwen in de WO" is mevrouw mr. E. de Roock-Beddmg, Stadhoudersplantsoen 212 te Den Haag, telefoon 070 - 335370

postrekening van de VVD

• nummer 67880, ten namevan VVD, Den Haag.

Legalisering van

.. Ik durf tegenover al mijn kiezers en al onze leden mijn hand er voor in het vuur te ste- ken, dat de oplossing waar wij nu met de PvdA aan werken niet afwijkt van ons ver- kiezingsprogram en evenmin onze liberale beginselen verloochent."

Dit zegt Hans Wiegel in een vraaggesprek met onze parlementaire redacteur over de abortuskwestie, dat wij in dit blad publi- ceren. Wiegel hoopt zeer dat het tere vraag- stuk uit de partijpolitieke sfeer gehaald kan worden. Ruim een maand geleden heeft hij tijdens de algemene vergadering van de VVD in Rotterdam opgemerkt dat de abor- tus alsjeblieft geen inzet van de verkiezin- gen moet worden.

Het is duidelijk dat een deel van onze be- volking het moeilijk heeft met de !egali- sering van abortus. Principiële tegenstan- ders daarvan vindt men ongetwijfeld in alle partijen. Wellicht in wat grotere mate bij de confessionele groeperingen, maar zeker niet daar alléén. Ook onder liberalen zijn er, wier geweten zich verzet tegen de aan- tasting van het ongeboren leven. De heer Van Riel bijvoorbeeld heeft gezegd, dat hij zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer neerlegt omdat hij geen parlementaire ver- antwoordelijkheid wenst te dragen voor het wetsontwerp dat de WO in de Tweede Kamer heeft ingediend. Dat wetsontwerp wil. onder strikte voorwaarden en met een aantal waarborgen, abortus niet langer strafbaar stellen.

Van R iel heeft er overigens aan toegevoegd, dat het VVD-initiatief in de Tweede Kamer voor hem zeker geen reden is de partij te verlaten. Ook wil hij bepaald geen kristal- lisatiepunt binnen de VVD met betrekking tot deze zaak worden.

Men mag aannemen dat de heer Van Riel niet alleen staat. Het is zijn goed recht- en dat van elk VVD-lid - er zo over te denken.

Dat heeft niets te maken met .. goed libe- raal" zijn of niet. Het zou wat al te gemak- kelijk zijn te redeneren dat ieder volkomen vrij behoort te zijn met zijn of haar lichaam te (laten) doen wat men maar wenst en dat het dus niet liberaal is om tegen abortus te zijn.

Toch zijn er een paar zwaarwegende argu- menten, die de tegenstanders van abortus behoren te overdenken. In de eerste plaats

abortus

betekent !egalisering van abortus niet dat dit dan voor iedere vrouw hèt middel moet worden om geen ongewenste kinderen te krijgen. Legalisering stelt slechts die mogelijkheid open- nogmaals: onder voor- waarden - voor degeen die er gebruik van wil maken en die dat dus zelf met haar ge- weten in overeenstemming kan brengen.

In de tweede plaats is men er niet met de gemeenplaats dat er middelen genoeg zijn om zwangerschap te voorkomen en dat iemand die zo dom is om toch ongewenst zwanger te worden daarvan dan maar de consequenties moet aanvaarden. Het is de vraag wat moreel en ethisch kwalijker is:

een ongewenst kind ter wereld laten ko- men. met alle mogelijke narigheden voor dat kind van dien, of een zwangerschap afbreken.

In de derde plaats heeft de overheid het feit onder ogen te zien, dat nu eenmaal een groot aantal mensen geen gewetensbe- zwaren tegen abortus heeft. Als de wet zich daar dan toch tegen blijft verzetten ontstaat de situatie dat zij niet meer aan- sluit bij wat in de bevolking leeft. Dat is op den duur onhoudbaar. Een wet, welke ook, functioneert in een democratie slechts -dàn als het overgrote deel van de samenleving bereid is haar na te leven, omdat men de juistheid, de billijkheid of desnoods de on- ontkoombaarheid ervan inziet.

Niet een principieel, maar wel een zwaar- wegend praktisch argument is dat abortus, hoewel strafbaar, op grote schaal wordt toegepast. Allerlei duistere en ongecontro- leerde praktijken zijn daarvan het gevolg.

Verandert men de wet niet, dan draagt men d~ verantwoording voor het voortduren van die praktijken. Want het is natuurlijk wat kortzichtig te veronderstellen dat die zou- den verdwijnen als men zich maar tegen

!egalisering verzet.

•

Ph. C.la Chapelle, hoofdredacteur

U herinnert het zich vast nog wel: in oktober vorig jaar diende KVP-Ieider Andriessen in de Tweede Kamer een motie in over de bezuini- gingen. Meest opmerkelijke kant van die motie was dat het kabinet-Den Uyl de pin op de neus kreeg. Al in 1976 moest een begin worden ge- maakt met bezuinigingen op de overheidsuitgaven, aldus die motie. De dreiging school hem vooral in de termijn die daarvoor werd gesteld. Uiter- lijk in februari van dit jaar moest minister Duisenberg een nota bij de kamer indie- nen waarin concreet bezuini- gingen moesten worden voor- gesteld.

De KVP-motie kreeg veel aan- dacht. Het was een schot voor de boeg dat regelrecht uit de Biesheuvelschool kon stam- men.

De bezuinigingsmotie van Andriessen werd krachtig be- streden door het kabinet,

maar werd ondanks dit verzet aangenomen. Zonder de steun van de VVD-fractie zou die motie het niet hebben ge- haald. Het was wat je noemt een front van de .. oude vijf', de partijen die ook het kabi- net-Biesheuvel hadden ge- vormd.

Illusie

Intussen is het april. De bezui- nigingsnota is er nog altijd niet, en zal er volgens Duisen- berg ook niet voor {nedio mei zijn. Hoe we dat zo zeker we- ten? De minister heeft dat zelf gezegd, in antwoord op vra-

Bezuinigingsdebat:

Kabin.et en.KVP

vallen.

door

de :rn.an.d

Door onze parlementaire redacteur

Wiegel tijdens zijn interpellatie

gen van VVD-fractievoorzitter Wiegel. En Duisenberg zei er meteen maar bij dat het een illusie is om te verwachten dat er dit jaar van wezenlijke bezuinigingen in de vorm van verlaging van overheidsuitga- ven nog iets terecht komt. Het was overigens wel een won- derlijke zaak dat niet Andries- sen maar Wiegel bij de minis- ter aan de bel moest gaan hangen om te vernemen hoe het eigenlijk met de uitvoering van de motie Andriessen stond.

Andriessen had als hij zijn eigen moties ernstig neemt ook zelf kamervragen kunnen stellen om de minister er aan te herinneren dat februari al weer enige maanden is ge- passeerd. Maar de KVP-Ieider deed er opzettelijk het zwijgen toe. Hij moet hebben geweten dat het kabinet zijn motie ove dit jaar op de boekenp heeft gelegd om daar verd niet meer naar te kijken.

Duisenberg tijdens zijn antwoord Het antwoord van Duisenberg op de vragen van Wiegel was voor de KVP-Ieider wel reden om in samenwerking met AR- leider Aantjes een verklaring uit te geven. Hij noemde het daarin ,.bijzonder jammer dat de regering zo veel tijd nodig heeft om met een nota te komen". Op die manier zou er volgens Andriessen te weinig tijd overblijven voor inspraak.

Wel zei hij bereid te zijn nu maar tot 1 5 mei op de nota te wachten. Ook Aantjes sprak er zijn teleurstelling over uit.

Slap

Wiegel vond deze gang 'van zaken te slap en te gortig. Hij vroeg een spoeddebat aan, dat met tegenzin van KVP en ARP tot stand kwam.

In dat debat noemde Wiegel het ,.onverantwoord en on- draaglijk" dat de traagheid in de uitvoering van de KVP- motie vooral veroorzaakt werd

door de gewenningskuur die de PvdA-achterban moet doormaken voor het idee van bezuinigingen.

Hij deed een scherpe aanval op de KVP en de ARP-fracties in de Tweede Kamer ... Maan- denlang hebben ze geroepen hoe flink ze zijn. Ze hadden hun woorden moeten waar- maken, in plaats van anderen de kastanjes uit het vuur te laten halen", zei Wiegel Aantjes deed aan het spoed- debat niet mee. Andriessen wel. De motie wordt naar zijn inhoud uitgevoerd, zo wilde de KVP-Ieider zichzelf en de kamer doen geloven. Want er komt een nota. Hij komt wel te laat, zei Andriessen, die dit met leedwezen konstateerde en daar nadrukkelijk zijn te- leurstelling over uit sprak. Hij verweet Wiegel dat die poli- tieke munt uit deze affaire probeerde te slaan.

Het was natuurlijk waarachti- ger geweest als hij zich zelf had verweten dat hij de zaak op zijn beloop had gelaten, om welke reden dan ook. Wat was het resultaat van het spoeddebat? Wiegel diende twee moties in. In de ene vroeg hij uitstel van de BTW- verhoging van 1 oktober. In de andere sprak hij er zijn te- leurstelling over uit dat er nog geen nota was, en de bezuini- gingen over dit jaar in elk geval zouden moeten worden doorgevoerd.

Kien

Het was een uiterst uitge- kiende motie. Wiegel had zich bediend van de formuleringen die Andriessen in zijn verkla- ring enkele dagen voor het kamerdebat had gebruikt.

Beide moties werden verwor- pen. En zo deed zich het zelf- zame politieke schouwspel

voor dat de KVP tegen een motie stemde die ze zelf ge- schreven kon hebben. Wiegel had tijdens het debat gezegd:

.. Het kabinet loopt achteruit met blinddoek voor ogen en kijkt zo de toekomst tege- moet". Voor de KVP is het maar het beste om niet naar het jongste verleden te kijken.

Want dat is in deze bezuini- gingszaak om het schaam- rood op de kaken te krijgen.

Half mei krijgt Andriessen de kans om het goed te maken.

Maar bijna iedereen is het er op het Binnenhof over eens dat het dan eigenlijk al te laat is om met een redelijke kans op succes dit jaar nog wat van de bezuinigingen te realiseren.

De vraag wiens schuld dat is moet u zelf maar beantwóor- den.

•

Hebt ¹¹ wel eeJtS vierweken

NRC Handelsblad (geleze1t?

Op een proefbezorging van vier weken mogen wij u 50% korting geven.

Als u de bon invult en opstuurt, krijgt u vierentwintig maal NRC Handelsblad inclusief viermaal CS, het Cultureel ' Supplement op vrijdag en viermaal Z het zaterdags bijvoegsel. ' En nu spreken wij alleen over de kwantiteit.

NRC ~ HANilELSBIAI)

r=---

1 Ja, noteer miJ - ,

1 voor een VriJbliJVend proefabonnement

I op NRC Handelsblad van vier weken voor de halve

I ^{PriJS f} 8.10 m plaats van f 16,20.

: Naam

I

1 Adres

I

I ^Plaats - - - - 1 Met betaling wacht 1k tot ik bericht van u heb

I ontvangen Bon in open envelop zonder postzegel 1 naar NRC Handelsblad, , '

I Antwoordnr 534, Rotterdam ~~"-~11>...-S~ _

Ofbell010)147211 ·· .. .t~':'.;:-==-' I (020) 239811 .f;;.-.r;.-~~-·~;.,

fi

:;"'A' ~K ^... ~~

r · I ; , , \ • ...._.::/ ~ .,. ,.~--: .. .!:

__________ ^_:]S_~

PS. Het stokpaard wordt niet bijgeleverd.

•

De~e-tgel

Dezer dagen hebben de Tweede-Kamerfracties hun eerste schriftelijk commentaar op het wetsontwerp van mi- nister Varrink over de geluids- hinder moeten inleveren. Dat was een heel karwei, want dit wetsontwerp is zeer perfec- tionistisch opgezet: het telt

1 83 artikelen en beslaat met toelichting, adviezen en com- mentaren 331 bladzijden ge- drukte tekst.

Het wetsontwerp is niet alleen perfectionistisch van opzet, het heeft ook een sterk cen- tralistisch karakter. Dat ka- rakter komt tot uiting in de grote bevoegdheden, die de centrale overheid voor zich opeist, en in de vergaande mate waarin op het terrein van de lagere overheid wordt ingegrepen. Een bekend des- kundige op het gebied van het bestuursrecht, dr. S. 0. van Poelje, schreef daarover in het Ned. Juristenblad: .,deze wet- gever is onvoorstelbaar ijverig bij de detaillering".

Ik heb me afgevraagd, waar- om dit wetsontwerp zo moei- lijk is gemaakt en waarom mi- nister Varrink niet met een meer globale regeling heeft willen volstaan. De materie is nu vrij ondoorzichtig gewor- den en voor leken nauwe- lijks te overzien. Het wetsont- werp bevat alleen al 35 defi- nities, waarvan er sommige zeer ingewikkeld van aard zijn: ik noem de begrippen .,equi- valent geluidsniveau" en .,etmaalwaarde van het equi- valent geluidsniveau". Pas na enige studie en met behulp van deskundigen heb ik me deze begrippen eigen kunnen maken, en ik betwijfel of ze wel ooit voor het publiek zul- len gaan leven.

Dneme1:hod~

De ingewikkeldheid van het wetsontwerp vloeit waar- schijnlijk daaruit voort, dat de wetgever een heleboel tegelijk heeft willen regelen.

Er zijn n.l. drie methoden om de overlast van geluid te be- perken of te voorkomen. De eerste is bestrijding aan de bron, d.w.z. zorgen dat er zo weinig .mogelijk geluid gepro- duceerd wordt, door motoren zo geluidarm mogelijk te maken enz. De tweede is be- perking van de geluidsover- dracht door het nemen van maatregelen zoals het maken van bufferzones, aanbrengen van beplanting en aarden wal- len enz. De derde methode is de afscherming van degenen die het geluid opvangen, door isolatie van gebouwen en woningen. Al deze drie me- thoden worden in het wets- ontwerp vrijwel uitputtend geregeld, en daarbij is vooral de tweede methode (de toe- passing van het zone-sy- steem) heel ingewikkeld uit- gevallen.

Een tweede bezwaar dat ik tegen het wetsontwerp moet aanvoeren, is dat totaal onbe- kend blijft wat het gaat kos- ten. Wanneer het wetsont- werp onverkort wordt uitge- voerd, zal het grote investe- ringen vergen voor het ver- keer, voor de industrie, voor de reservering van grond, voor de isolatie van gebouwen en voor het creëren van ambte- lijke apparaten. Wat dat laat- ste betreft: alle provincies worden verplicht provinciale geluidhinderdiensten in het leven te roepen, die met ge- luidmeting, onderzoek en klachtenopvang worden be- last. De kosten voor de in- dustrie zullen formidabel zijn.

De gezamenlijke industrie in het Rijnmondgebied heeft uit- gerekend, dat de uitvoering van de in de wet geëiste maatregelen in dit gebied in tien jaar rond twee miljard gulden zullen vergen.

Als dit wetsontwerp ooit ongewijzigd aangenomen mocht worden, zal de uitvoe-

door mevrouw mr. E. Veder-Smit, Tweede Kamerhd voord VVD

shinder

ring in elk geval zeer behoed- zaam en in gedeelten moeten geschieden. Voorrang zal naar mijn mening dan moeten wor- den gegeven aan de bestrij- ding van de geluidshinder bij de bron, d.w.z. bij het verkeer, bij allerlei soorten motoren en in de industrie.

Eén van de eenzijdigheden in het wetsontwerp is, dat er

naélr verhouding zoveel aan- dacht wordt gegeven aan de geluidsproductie door de in- dustrie, en dat er aan de in- dustrie in verschillende op- zichten zwaardere eisen wor- den gesteld dan aan het ver- keer. Het is de vraag of dit billijk is, als men in de me- morie van toelichting leest, dat enquêtes uitwijzen, dat 35% van de Nederlandse bevolking regelmatig geluids- hinder ondervindt van het

kunst ru autirk

Unieke zilverkoliekties en gedegen Restauratie

Schoonhavens Silverhuys B.V.

Haven 1-5-SCHOONHOVEN tel01823-2651

Grote kollektie zilveren miniaturen (Vraagt folder) Zeldzam!' Relatiegeschonken in zilver

verkeer, 25% in de woonge- ving van de buren, 1 0% van vliegtuiglawaai en 10% van de industrie. Kennelijk kan de industrie weer voor de moei- lijkheden aansprakelijk wor- den gesteld, terwijl de hoofd- oorzaak elders ligt.

Het merkwaardige is daarbij.

dat in dit zeer gedetailleerde wetsontwerp het railverkeer vrijwel helemaal buiten schot blijft. In het hoofdstuk over spoorwegen en tramwegen, dat slechts drie artikelen beslaat, wordt volstaan met het verwijzen naar toekom- stige maatregelen, die in over- eenstemming met de minister van Verkeer en Waterstaat zullen worden genomen.

Heeft minister Wasterterp hier zijn waarschuwende vinger opgeheven?

Verbrokkeld

•

Ik wil het voorlopig bij deze kritiek op het wetsontwerp laten, en daarbij detailkritiek achterwege laten, hoewel het verleidelijk zou zijn om te wijzen op de vele druk- en taalfouten die er in voorko- men, en het ontbreken van belangrijke adviezen, die pas maanden later werden toege- zonden oi' zelfs nu nog ont- breken. Wel wil ik nog enkele beschouwingen wijden aan de wetgevende arbeid van minis- ter Vcrrink in het algemeen.

We kennen op milieugebied nu drie belangrijke wetten: de wet op de verontreiniging van het oppervlaktewater, de Wet inzake de luchtverontreiniging en de Hinderwet. Mi nister Vcrrink heeft daaraan toege- voegd de Wet chemisch afval, de Wet afvalstoffen en de Wet geluidhinder.

Het milieubeleid begint op deze wijze sterk verbrokkeld te raken. Voor al deze wetten zijn ambtelijke apparaten no- dig. Bijna alle wetten kennen een systeem van heffingen, dat gebruikt wordt om aan de

nodige geldmiddelen te ko- men.

H Affingenbeleid

We kennen in het milieube- leid nu al vijf soorten heffin- gen, als we dit wetsontwerp meetellen. Niemand weet pre- cies wat deze heffingen met elkaar opbrengen, waar de opbrengst aan wordt besteed en volgens welke maatstaven.

Na lang touwtrekken hebben we daarover van minister Westerterp, onder wiens ver- antwoordelijkheid de water- zuivering valt, enige gegevens gekregen. Een totaaloverzicht ontbreekt echter 9eheel.

Onduidelijk is ook, voor welke soort bestemmingen de hef- fingen worden gebruikt.

De provincies wachten nog steeds op definitieve vaststel- ling van de bedragen, welke zij sinds enkele jaren bij voor- schot hebben gekregen. Als ik mag overdrijven, zou ik willen zeggen dat er een aparte geld- stroom begint te ontstaan, buiten de belastingmiddelen en de fondsen voor de sociale verzekering om. Een program- mering van wat het milieube- leid in de komende jaren van de Nederlandse samenleving gaat vergen, is dan ook drin- gend noodzakelijk.

Sam nhang

Mi nister Vcrrink zal daarom meer eenheid en meer samen- hang in haar milieubeleid moeten brengen. De huidige situatie is zeer onoverzichte- lijk en uitermate gecompli- ceerd geworden.

Dat doet niets af aan de waar- dering voor het vernuft, waar- mee dit wetsontwerp in elkaar is gezet. Het streven om de geluidshinder, die ons leven kan vergallen, terug te drin- gen verdient onze steun, maar waarom moet het zo ingewik- keld?

•

e

H. J. aan de Steg ge bv

i1

Langestraat 24- Delden- Tel. 05407-2355

M

Makelaar in onr. goederen-taxateur • • • Lid N BM en Tw. Beurs in ~mr. goederen. lidNBM InformatieS over bestaande woningen-nieuwbouw woningen

premie woningen en bungalows.

ZWITSERLAN 0-WALLIS

Appartementen te koop in LA TZOU MAZ op ·1 00 meter van skilift naar VERSIER. Sneeuwzeker gebied tot eind april! Goede verhuurmogelijkheden. direct te betrekken. Inwonend con- ciërge voor toezicht. Hyp. beschikbaar. Verg. voor buitenlanders.

Tevens CHALETS t.k. inclusief600m² grond. Inl. DE MEYERE BROS. Postbus 57, Heemstede. tel. 023-282134.

BECK

Bemiddeling aan- en verkoop hypotheken-taxaties v. Zuylen v. N ijeveltstraat 11 0 Wassenaar- 017 51 - 19205

Bemiddeling bij AANKOOP en VERKOOP van

WOONHUIZEN -VILLA's- LANDHUIZEN- GRONDEN- EN TAXATIES OP

SCHOUWEN-DUIVELAND

•

ONZE WONINGGIDS

is op aanvraag verkrijgbaar

De Koepel Haamstede b.v .. Kloosterweg 9B. Tel. 01 115-1224 Lid N B.M./M.C.C

Zoekt u een permanente of een rekreatiewoning?

Vraag dan onsWONINGBULLETIN I Wij informeren u dan van week tot week over koopwoningen in die plaats of streek in FRIESLAND waar u wilt wonen of rekreëren.

Makelaardij L. 0. FABER.

Sneek. tel. 05150 B2B2.

Leeuwarden. tel. 05100-51555.

Wijzijnlid N B.M./M.C.C.

TE KOOP AANGEBODEN

Beleggingsboerderijen en kavels los land met prima rendement.

Boerderijen voordirakte aanvaarding.

Verhuurde en onverhuurde winkels en woonhuizen.

P.A.ZANDT Makelaar in onr. goed, lid N.B.M.

Haren(Gr.) Tei.050-347137of349150

MakelaarskantoorG. H. Kingma,

Midstraat 105, Jou re

Tel. 05138-3566, b.g.g. 05668-341

Bemiddeling bil koop en verkoop van woningen en boerderijen voor permanent en recr. gebruik.

.. De abortusproblematiek was niet nodig geweest als de re- geringspartijen dit bij de kabi- netsformatie goed hadden geregeld. Toen had deze kwestie moeten worden op- gelost. Dat dit bij de vorming van het kabinet-Den Uyl is nagelaten is de grondoorzaak van de impasse waarin we nu met dit vraagstuk terecht zijn gekomen. De regeringspar- tijen zijn niet bereid geweest om het over de abortus met elkaar eens te worden. Had- den ze dat wel gedaan, dan had het parlement met deze bijzonder tere problematiek, waarin het persoonlijk gewe- ten in het geding is, nu niet zo in de partijpolitieke sferen hoeven te worstelen".

Dit zegt VVD-fractievoorzitter Hans Wiegel in een gesprek met Vrijheid en Democratie.

Wiegel zegt teleurgesteld, verontwaardigd en bedroefd te zijn.

.,Ik ben teleurgesteld dat het abortusvraagstuk nog altijd niet uit de partijpolitieke sfeer is gehaald. Verontwaardigd ben ik over de buitengewoon onheuse manier waarop PvdA-fractievoorzitter Van Thijn over onze houding in de abortuszaak heeft geschreven in zijn partijblad. De aanval van Van Thijn op ons abortus- beleid was werkelijk beneden de maat. De discussie tussen de PvdA en de VVD om dit probleem op te lossen is daar- door van zijn kant zeer ver- troebeld. Bedroefd ben ik dat de abortuskwestie nog altijd niet is opgelost en dat het voor de mensen steeds moei- lijker wordt om nog te begrij- pen wat daarvan de oorzaak is".

Nu het, als gevolg van het in gebreke blijven van het kabi- net-Den Uyl. nog altijd niet gelukt is om de abortus op een verantwoorde manier

Links de indieners van het PvdA- ontwerp, staand Roethof. zittend Lamberts.

wettelijk te regelen, wil de VVD-leider één punt zeer benijdrukken: ,.Wij zijn van het begin af bereid geweest zowel met de socialisten als met de confessionelen over- leg te voeren over welke op- lossing de beste zou zijn. Als ik terugkijk op wat die bereid- heid tot nu toe heeft opge- leverd, ben ik bitter gestemd over de uitlatingen van andere politieke partijen. Ik doel daar- mee niet alleen op het artikel van Van Thijn in het partijblad van de PvdA. Ook de KVP-er Van Schaik heeft dingen gezegd die mij heel erg heb- ben verbaasd.

Van Schaik heeft onze hou- ding onwaarachtig genoemd.

Het is het goed recht van de

Wiegel:

,,Ahor-tusiiD.passe

schuld

van.

regeringspartijen.''

Rechts de indieners van het WO- ontwerp, Geurtsen en mevrouw Veder-Sm it.

KVP om de oplossing waar- over de indieners van het VVD-ontwerp en het PvdA- ontwerp in hoofdlijnen inhou- delijk overeenstemming heb- ben bereikt afte wijzen.

Maar hij moet er dan wel voor uit durven komen dat de in- dieners van het VVD-wetsont- werp, Geurtse·n en mevrouw Veder-Smit, tot drie keer toe hebben geprobeerd om de KVP bij een gezamenlijke op- lossing te betrekken. Dat was kort voor de indiening van het KV P-AR P-voorstel. vlak daar- na en nadat Van Schaik en Van Leeuwen hun memorie van antwoord hadden uitge- bracht.als reactie op de com- mentaren van de kamerfrac- ties. Wij zijn van het begin af

Hans Wiegel: teleurgesteld, verontwaardigd en bedroefd.

bereid geweest om te praten met zowel de PvdA als de confessionele partijen. Dat de KVP hier niet toe bereid is geweest vind ik buitenge- woon jammer. Maar dan past het niet dat Van Schaik nu voorstelling van zaken geeft alsof de VVD al haar uitgangs- punten over abortus prijs heeft gegeven. Niets is min- derwaar.

angpositie

Alle partijen verkeren over deze kwestie in een dwangpo- sitie omdat het kabinet en de regeringspartijen niet bereid zijn geweest het met elkaar eens te worden.

Ik durf tegenover al mijn kie-

zers en al onze leden mijn hand er voor in het vuur te steken dat de oplossing waar wij nu met de PvdA aan wer- ken niet afwijkt van ons ver- kiezingsprogram en evenmin onze liberale beginselen ver- loochent.

Wij staan op een verant- woorde procedure in abortus- kwesties. Wij staan op zorg- vuldigheid, op een goede begeleiding, en op een uitste- kende nazorg. Wij zijn er tegen dat er roekeloos of luk- raak kan worden geaborteerd, en wij stellen de hoogst mo- gelijke eisen aan de inrichtin- gen. en de artsen. Wij zullen ook nooit akkoord gaan met een onderscheid in de behan-

Door onze parlementaire

redacteur

deling van vrouwen die korter dan drie maanden zwanger zijn, zoals de PvdA van ons had gevraagd.

Waar het ons om gaat is dat er een goede wettelijke rege- ling komt, die voor brede la- gen van ons volk aanvaard- baar is. Bij de abortusproble- matiek moet je niet alleen kijken naar wat je zelf wilt, of naar wat een meerderheid wil.

Een brede laag van de samen- leving moet met de wette- lijke regeling vrede kunnen hebben.

I a

Op dit moment zitten we met een volstrekt verouderde wet- geving die niet wordt nage- leefd en waarmee we onmo- gelijk verder kunnen. Dat is ook de reden waarom de VVD wel met een wetsvoorster moest komen toen dit bij de kabinetsformatie niet werd geregeld. Als wij geen eigen voorstel hadden ingediend zouden de gevolgen niet te overzien zijn geweest. Er was immers een levensgrote kans dat zowel het PvdA-voorstel als het voorstel van de KVP/

ARP verworpen zouden wor- den. Wij konden en mochten ons daarom niet aan onze verantwoordelijkheid onttrek- ken, hoewel het voor ons het gemakkelijkst zou zijn ge- weest als wij helemaal niks hadden gedaan.

Zonder ons voorstel zou een oplossing onmogelijk zijn ge- weest. En daarom past het Van Th!jn niet om nu terug te deinsen voor de kritiek in zijn partij. en daarom behoort ook de KVP ons nu geen verwijten te maken. Het zou dieptriest zijn als een verantwoorde abortuswetgeving, die hoog- nodig is gezien de bestaande praktijk en het onbreken van wetgeving, in dit stadium nog zou stranden als gevolg van partijpolitieke prestiges," al- dus Hans Wiegel in een ge- sprek met ons partijblad.

•

D uroeli g

Op de partijraadsvergadering van de Partij van de Arbeid, zaterdag 27 maart j.l. in Amsterdam gehouden, legde partijvoorzitster mevrouw Jen van den Heuvel een opval- lende verklaring af. Als de Partij van de Arbeid straks zou moeten kiezen tussen het CDA (waarin ook de CH U is opgenomen) en de PPR, dan kiest zij voor laatstgenoemde .,loyale regeringspartner".

Mevrouw Van den Heuvel reageerde daarmee op een uitlating, enige tijd geleden, van KVP-voorzitter Vergeer, dat de PvdA voor een moge- lijke toekomstige regerings- samenwerking met het CDA de PPR als partner diende te laten vallen. De socialistische reactie hierop was ongetwij- feld mede bedoeld als een pleister op de wonde van de PPR, die zich door de houding van het socialistische partijbe- stuur in de Amsterdamse wet- houderskwestie (welke ... het gedwongen aftreden van wet- houder Roei van Duijn ten gevolge had) zwaar beledigd voelde. Zo zwaar zelfs, dat dit faillissement van het progres- sieve akkoord in de hoofdstad voor de PPR aanleiding was om de werkzaamheden aan het progressief program met de PvdA stop te zetten.

Wie en wat is dat merkwaar- dige conglomeraat van zwe- vende idealisten, stugge radi- cale doordrammers en zuivere· opportunisten, dat samen de Politieke Partij Radicalen vormt? Het prille begin is te vinden in de rumoerige jaren omstreeks 1965, bij de op- komst van provo, het z.g.

studentenverzet en het ont- staan van christen-radicale oppositiegroepjes, zowel in rooms-katholieke als in pro- testantse gelederen. De in de

KVP, mede als gevolg van de

val van het Kabinet-Cals, ontstane spanningen leidden tenslotte tot het uittreden, eind februari 1968, van vier .,radicale" leden uit de KVP Tweede Kamerfractie en uit de partij. Het waren drs. J. M.

Aarden, oud directeur-secre- taris van het Centrum voor Staatkundige Vorming van de KVP, drs. P. J. Janssen, die later naar de PvdA is overge- gaan en thans deel uitmaakt van de socialistische Kamer- fractie, de oud-voorzitter van de KVP mr. H. W. van Doorn, toen nog voorzitter van de KRO en thans minister van CRM voor de PPR, zo mede mej. A. A. M. Kessel, die later uit de politiek is verdwenen.

d~r

Mr. van Doorn nam tevens ontslag als lid van de Tweede Kamer. De drie andere leden vormden - ten koste van de KVP - een afzonderlijke radi- cale fractie, in de Kamer voor- lopig aangeduid als .,de groep-Aarden".

Met hen traden dezelfde dag ook anderen uit de KVP, onder wie de oud-minister drs.

P. C. W. M. Bogaers. Reeds enkele dagen later ( 1 maart) werd op een vergadering in Utrecht besloten tot oprich- ting van een nieuwe politieke partij van .,christenen, die in de politiek een progressief beleid willen verwezenlijken".

De nieuwe partij diende zich voorlopig aan als .,Radicalen"

en koos de heer Bogaers als voorzitter. Onder hen, die die eerste dagen uit de KVP traden behoorde ook mr.

E.C. M. Jurgens, later Kamer- lid van de PPR, die enkele maanden geleden op zo ge- ruchtmakende en omstreden wijze door de hem geestver- wante minister Van Doorn tot voorzitter van de NOS werd benoemd. Verder behoorden tot de toegatredenen o.a. der-

door A.W. Abspoel.

oud-redacteur van onsblad

tig van de veertig kernleden van de groep christen-radi- calen uit de KVP, verschillen- de bestuursleden van het NKV en ongeveer een derde ge- deelte van de KVP-jongeren- organisatie, Zeventien voor- aanstaande ;,radicale" leden van de KVP, onder wie oud- premier mr. Cals en de Twee- de Kamerleden Mommer- steeg, Van Schaik en Was- terterp (de tegenwoordige KVP-minister in het Kabi- net-Den Uyl) publiceerden de- zelfde dag een verklaring, vol- gens welke zij zich verplicht voelden binnen de eigen partij hun doelstellingen te blijven nastreven. zolang zij .,de mogelijkheid daartoe aan- wezig achtten".

i 1 ng o g

Op 27 april ( 1968) tenslotte werd in Dronten, in Oostelijk Flevoland, het oprichtingscan- gres van de zich nadien noe- mende .. Politieke Partij Radi- calen" gehouden, waarin het voorlopige oprichtingsbesluit

van 1 maart werd bekrach- tigd. Uit de redevoeringen van de voorzitter van het voorlo- pig bestuur drs. Bogaers en van fractievoorzitter Aarden bleek de nieuwe partij te wil- len samenwerken met de PvdA, de ARP (in welke kring de radicalen toen dus al kan- sen zagen liggen), D'66 en de

PSP. Op dat ogenblik telde de

PPR een tweeduizend leden, waarvan inmiddels naar schat- ting ongeveer een vijfde deel uit het protestants-christelijke kamp was gekomen.

Het voorzitterschap van de heer Bogaers is niet van lange duur geweest. Op medisch advies moest hij de functie neerleggen en begin oktober werd in een werkcongres te Arnhem mr. E. C. M. Jurgens, die o.a. enige tijd voorzitter van de Amsterdamse afdeling van de KVP was gdweest tot voorzitter van de PPR geko- zen.

Zoals op grond van vooraf- gegane uitlatingen van PPR- voerlieden te verwachten viel.

vormde de NAVO van den be·

ginne af een van de doel- witten van de PPR-acties. Op een .,programcongres" van de PPR, medio april 1969 in Tilburg gehouden, werd zo lang over de DDR en over de NAVO gediscussieerd, dat het uit honderd punten bestaan- de ontwerp programma na twee dagen nog bij lange na niet was afgehandeld. Het congres sprak zich tenslotte uit voor vervanging van de NAVO en het Warschaupact door een .,Europees veilig- heidssysteem", gesteund door de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie. Er zou dus met de communisten moeten wor- den gepraat en dat - zo werd vastgesteld-impliceerde voor- lopig nog een voortzetting van

het .,door ons op zichzelf

verfoeide lidmaatschap van de NAVO". Dat voorlopig to- lereren van de NAVO zou echter slechts één regerings- periode van de door de PPR beoogde .,progressieve con- centratie" mogen duren. Ook in dit opzicht heeft de reali- teit en de steeds sterkere drei- ging, welke van het Sowjet- blok voor de vrije wereld uit- gaat, de PPR-aanhang nog niets geleerd. Tot op de dag van vandaag is de NAVO voor de PPR nog altijd de kop van Jut, waarop alle frustra- ties en irritaties in deze kring worden afgereageerd.

De PPR zal, naar de overtui- ging van haar fractievoorzitter in de Tweede Kamer, dr. Bas de Gaay Fortman, wel nooit een echte· massapartij wor- den. Maar enig succes kan deze merkwaardige partij. die graag paradeert als het gewe- ten der natie en zich tooit met aanduidingen als voorhoede- partij. solidariteitspartij of mentaliteitspartiL niet worden ontzegd. Bij de Kamerverkie- zing val"\ april 1971 behaalde zij nog maar twee zetels (één minder dus dan de drie van de .. groep-Aarden"), maar bij de nieuwe Kamerverkiezing van ruim anderhalf jaar later (29 november 1972) sprong zij op zeven zetels. Dat was even- veel als de CHU en de CPN en één meer dus dan de zes ze- tels, die D'66 en DS'70 nog in 1972 behaalden. Een suc- ces voor de PPR, dat stellig mede kan worden toege- schreven aan de persoonlijke populariteit in bepaalde kring van dr. Bas de Gaay Fortman, die in 1 971 (samen met drs.

Aarden) voor het eerst voor de PPR in de Tweede Kamer werd gekozen.

In 1972 werd hij lijstaanvoer- der en bezorgde zijn partij het genoemde succes.

Bas de Gaay Fortman, oud Arjospromotor en zoon van de tegenwoordige minister van Binnenlandse Zaken, die tot de ARP behoort, is o.a. als lector aan de Universiteit te

Bas de Gaay Fortman

Drs. J. M. Aarden

Lusaka geruime tijd in Zambia werkzaam geweest en is thans buitengewoon hoogle- raar in de ontwikkelingseca- nomie aan het lnstitute of Social Studies in Den Haag.

Hij is ontegenzeggelijk een intelligent man. Vooral in zijn optreden buiten de Kamer vertoont hij echter nogal eens een zekere piasserij. die vooral bepaalde jeugdigen wel trekt.

Hij verschijnt graag met vreer.ldsoortige hoofddeksels of in een soort Maopak. In de verkiezingsweken kon men hem met met een ,.milieu- spel" in stationswachtkamers aantreffen. Ondertussen heeft hij heel serieus aangekondigd, zich bij de volgende Kamer- verkiezing niet meer kandi- daat te zullen stellen, omdat hij zich weer meer .. aan de wetenschap" wil wijden. Mis- schien zien we hem dan nog wel eens in de Eerste Kamer op het Binnenhof terug. In het verleden heeft hij ~eh eens laten on'tvallen, t.z.t. best eens minister van ontwikkelingssa- menwerking te willen worden.

Blijft hij bij zijn plan tot heengaan uit de Kamer, dan zal het de PPR niet gemakke- lijk vallen, een even populaire opvolger als lijsttrekker en fractievoorzitter te vinden.

In de persoonlijke sfeer heeft de PPR het, gezien de bonte samenstelling, van den be- ginne af moeilijk gehad. Het begon al in 1969/70, toen verscheidene mede-oprichters van de nieuwe partij. die van mening bleken dat te veel werd afgeweken van de uit- gangspunten van de pa_rtij.

terugkeer naar .,de lijn van Dronten" bepleitten. Er was zelfs onzekerheid ontstaan over het voortbestaan van de partij. Maar aan die onzeker- heid werd medio oktober 1 97.0 op een congres in Berg

en Dal door aanvaarding van een motie een einde gemaakt.

In plaats van .,terug naar Dronten" werd het met frisse moed de ,,.start van Nijme- gen". Wel bedankten enige .,mannen van het eerste uur", onder wie oud-minister Bo- gaers, voor hun lidmaatschap.

In zijn .,zonder bitterheid"

geschreven brief, gaf deze als zijn mening te kennen, dat de PPR steeds verder van haar uitgangspunten was afgedwaald en dat zij met name veel te onvoorzichtig omsprong met haar buiten- parlementaire acties. De heer J. J. G. Tonnaer, burgemees- ter van Schinveld, die enige jaren lid van de Eerste Kamer voor de PPR was geweest, volgde mr. Jurgens op als partijvoorzitter.

In de maanden vóór de Ka- merverkiezing van 1971 werd een .,kernprogramma" van de PPR vastgesteld en werd het gezamenlijke: .. Hoofdlijnen voor een regeringsprogram- ma" van PvdA. D'66 en PPR goedgekeurd. De teleurstel- lende verkiezingsuitslag van april 1971 vond zijn weerslag op het in oktober 1971 ge- houden congres, waardoor de afdeling Zeist zelfs een motie werd ingediend om de partij maar op te heffen en de leden te adviseren zich aan te slui- ten bij de PvdA. Die motie werd met ruime meerderheid van stemmen verworpen. Wel echter werd besloten de samenwerking met PvdA en D'66 uit te bouwen en te blij- ven streven naar één grote .,progressieve volkspartij". De heer Dolf Coppes, voorman van de actiegroep ,.Sjaloom", werd als opvolger van de heer Tonnaer tot voorzitter geko- zen. Enkele dagen later maak- ten de vroegere, uit de KVP afkomstige Tweede Kamerle- ~

De ""'oel:i.ge k:i.n.derjaren.

va .. de PPR

den drs. P.J. Jenssen .en mej.

A. Kessel bekend, uit de PPR te zijn getreden. De heer Jenssen 'had zich bij de PvdA aangesloten en kwam voor deze partij eind 1972 in de Tweede Kamer. Mej. Kessel bleef voorlopig partijloos.

PPR in Kabmet

De voor de PPR met de jonge De Gaay Fortman als lijst- aanvoerder zo gunstige ver- kiezingsuitslag van november 1972 werd voor deze partij bekroond met twee minister- zetels en één staatssecreta- riaat in het Kabinet-Den Uyl.

Mr. H. W. van Doorn werd (de veel besproken en bekriti- seerde) minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, mr. F. H. P. Trip werd (de tot nu tóe weinig naar bui- ten gekomen) minister zonder portefeuille, belast met het wetenschapsbeleid en dr.

M. H. M. van Hutten, sociaal geograaf en korte tijd succes- sievelijk lid van de Tweede en van De Eerste Kamer, werd staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. Zonder alles

op te halen wat zich nog zo recent rond de figuren Van Doorn en Van Hulten heeft afgespeeld, mag worden geconstateerd dat beiden zich hebben ontpopt als ,.radicale regenten", die menigmaal met de Kamers èn met be- paalde bevolkingsgroepen in botsing zijn gekomen.

Dwarsligger

Een roerig gezelschap is de

PPR, welker aanhang volgens

recente peilingen nu voor 45 pct bestaat uit rooms-katho- lieken, voor 25 pct. uit protes- tanten en voor 30 pct uit humanisten of niet-christelijk georiënteerden, nog steeds.

De ontevredenheid over de huns inziens te weinig radi- caal-progressieve resultaten van de politiek van het Kabi- net-Den Uyl, breekt bij iedere gelegenheid los. Een flinke bijdrage daartoe werd tot voor kort geleverd door de dwars- ligger van professie dr. P. H.

van Gorkum.

Deze Zeistenaar, afkomstig uit het CNV (leidinggevend

U WILT GELD LENEN?

nu sterk verlaagd tarief!

Venlo, Koninginnesingel 70, Tel. 077- 19775. Hoensbroek (Heerlen), Aker- straat 210a.Tel. 045-218218. Venray, Pr. Bernhardstraat 25, Tel. 04780-5870.

handen 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000 10.000 12:000 15.000 20.000 25.000

24

personeel)., econoom en so- cioloog, die o.a. ·docent is geweest aan de Sociale Akademie ,.De Horst" te Drie- bergen, 1deed in december 1972 zijn intrede in de Tweede Kamer.· Hij kwam echter in conflict met zijn

fracti~ en in het bijzonder met fractieleider De Gaay Fortman toen hij op de even unieke als zonderlinge gedachte kwam, te gaan functioneren als ,.buitenparlementair" Ka- merlid.

Teleurgesteld dat zijn voor- stel op het congres van 31 mei vorig jaar om met het· kabinet te breken werd ver- worpen (192 tegen 573 stemmen en 23 blanco), had hij aangekondigd om niet meer te zullen deelnemen aan de wetgevende Kamerar- beid. Hij wilde zijn activiteit dan gaan richten op ,.werkbe- zoeken" aan bedrijver), om daar zijn radicale ideeën te spuien over vergaande ,.be- drijfsdemocratisering". Toen hij daarvoor geen steun kreeg, trad hij ingaande september als Kamerlid af.

Informatiegroep

Zijn oppositie in de PPR heeft de heer Van Gorkum echter niet stopgezet. Het nieuwste conflict is ontstaan door zijn initiatief tot vorming van een

,.informatiegroep" binnen de

partij. welke een landelijke boycot van de ondernemings- raden beoogt zolang de wet op de ondernemingsraden niet radicaal is gewijzigd en een ,.arbeidersbestuur" is ingevoerd.

Hem is nu verboden, de naam van zijn partij naar buiten voor deze actie te gebruiken. Het is niet uitgesloten, dat de heer Van Gorkum de partij thans zal verlaten of wellicht inmid- dels reeds verlaten heeft.

Woelige kinderjaren, inder- daad! Het is de vraag of de nieuwe partijvoorzitster Ria Beekers en de nog onbekende toekomstige fractievoorzitter van de PPR erin zullen slagen, de partij alsnog uit de sfeer van de kinderjaren te halen en tot een volwassen partij te doen worden. ·

•

36 48 60 Deze aantrekkelijke tarieven zijn inkl.

kwijtschelding bij overlijden tot mnd mnd mnd mnd f 15.000,- netto verstrekt krediet.

96 Verder géén kosten. Woningverbete-

144 101 ringskredieten nu ook zonder eigen 192 135 huis, looptijden 72, 84 en 96 maanden. 240 169 134 Vraag vrijblijv~Ad onze folder. Ver- 288 202 161 vroegde aflossing mogelijk. Overname 336 236 188 158 bestaande leningen, mits zonder 384 270 215 181 achterstand, meestal geen bezwaar.

480 337 268 225 Tarief 2e hypotheek, looptijd 120 of

576 404 322 270 180 maanden: \

720 505 402 338 15.000 is 120 x 224,47 of 180 x 194,75 20.000 is 120 x 294,66 of 180 x 259,66 469 25.000 is 120 x J64,e6 of 180 x 324,58 586 30.000 is 120 x 435,05 of 180 x 389,49