Toepasselijkheid van algemene voorwaarden Wechem, T.H.M. van

Toepasselijkheid van algemene voorwaarden

Wechem, T.H.M. van

Citation

Wechem, T. H. M. van. (2007, May 10). Toepasselijkheid van algemene voorwaarden.

Faculty of Law, Leiden University. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/11955

Version: Corrected Publisher’s Version

License: Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the

Institutional Repository of the University of Leiden

Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/11955

Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable).

Inhoudsopgave

LIJST VAN AFKORTINGEN XIII

1 INLEIDING 1

1.1 Aanleiding en doelstelling 1

1.1.1 Algemeen 1

1.1.2 Onderzoeksvraag 1

1.1.3 Vier situaties 2

1.1.4 Situatie 1 2

1.1.5 Situatie 2 4

1.1.6 Situatie 3 6

1.1.7 Situatie 4 6

1.2 Opzet 7

1.2.1 Algemeen 7

1.2.2 Hoofdstuk 2 7

1.2.3 Hoofdstuk 3 7

1.2.4 Hoofdstuk 4 8

1.2.5 Hoofdstuk 5 9

1.2.6 Hoofdstuk 6 9

1.2.7 Samenvatting 9

2 ALGEMENE VOORWAARDEN, GEBONDENHEID EN INFORMATIEPLICHT 11

2.1 Inleiding 11

2.1.1 Algemeen 11

2.1.2 Overzicht 12

2.2 Toepasselijkheid en gebondenheid 13

2.2.1 Algemeen 13

2.2.2 Actieve acceptatie en stilzwijgende acceptatie 14 2.2.3 Stilzwijgende acceptatie bij vertegenwoordiging 16 2.2.4 Een genuanceerde kijk op toepassing van artikel 3:35 BW 17 2.2.5 Onderbouwing van mijn visie op artikel 3:35 BW 18 2.2.6 Is artikel 6:232 BW de lex specialis van artikel 3:35 BW? 22 2.2.7 Uitwerking van mogelijke situaties van gebondenheid 23 2.2.8 Nadere onderbouwing van mijn visie op artikel 6:232 BW 24

2.2.9 Een voorbeeld 28

2.2.10 Focus op correctie via artikel 3:35 BW 29

VIII Inhoudsopgave

2.3 Rechtspraak 31

2.3.1 Door de Hoge Raad aangegeven richtingen 31

2.3.2 Holleman/De Klerk 32

2.3.3 Verwijzing naar meerdere sets algemene voorwaarden 33 2.3.4 Verwijzings- en ontvangstclausules 35 2.4 Drie onvoorzienbare effecten bij toepassing van

artikel 6:232 BW 36

2.4.1 Algemeen 36

2.4.2 Het eerste effect: de doorverwijzing in algemene voorwaarden 37 2.4.3 Het tweede effect: uitleg 39 2.4.4 Het derde effect: richtlijn oneerlijke bedingen 42

2.5 Informatieplicht 46

2.5.1 Algemeen 46

2.5.2 Bewijslast 47

2.5.3 Wetenschap van de wederpartij 48 2.5.4 Twee Hoge Raad-arresten over de informatieplicht 49 2.5.5 Analyse in de rechtsliteratuur 51 2.5.6 Gevolgen voor de toepassing van artikel 6:232 BW? 54

2.5.7 Eigen visie 56

2.6 Conclusies hoofdstuk 2 58

3 TOEPASSELIJKHEID EN INHOUD: VERBORGEN TOEPASSELIJKHEIDSVRAGEN

BIJ INHOUDTOETSING? 61

3.1 Inleiding 61

3.1.1 Overzicht 61

3.1.2 Kernvraag 62

3.2 Parlementaire behandeling 63

3.2.1 Toetsing 63

3.2.2 Verhouding toetsing en toepasselijkheid 64

3.2.3 Abstracte toetsing 66

3.3 Rechtsliteratuur 67

3.3.1 Verschillende visies 67

3.3.2 Analyse rechtsliteratuur 69

3.4 Rechtspraak 70

3.4.1 Rechtspraak exoneraties 70 3.5 Verhouding tussen diverse wetsartikelen 73 3.5.1 Artikelen 3:40, 6:233 onder a en 6:248 lid 2 BW 73 3.5.2 De verhouding tussen artikel 6:233 onder a BW en

artikel 6:248 lid 2 BW 75

3.5.3 De verhouding tussen artikel 6:233 onder a BW en

de artikelen 6:236 en 6:237 BW 80 3.5.4 Enkele zienswijzen in de literatuur 81

3.5.5 Eigen visie 82

Inhoudsopgave IX

3.6 Communautair recht 84

3.6.1 Algemeen 84

3.6.2 Indicatieve lijst van bedingen 84

3.6.3 Ambtshalve toetsing 85

3.6.4 Oneerlijk karakter 86

3.7 Concretisering van toetsing in de rechtspraak 87

3.7.1 Algemeen 87

3.7.2 Abstracte toetsing 87

3.7.3 Conclusies rechtspraak 89 3.8 Toetsing versus toepasselijkheid 92

3.8.1 Algemeen 92

3.8.2 Overige omstandigheden 92

3.8.3 Artikel 4 richtlijn 93

3.8.4 Methodiek van de toetsing 94

3.9 Conclusies hoofdstuk 3 95

4 TOEPASSELIJKHEID VAN ALGEMENE VOORWAARDEN OP INTERNATIONALE KOOPOVEREENKOMSTEN

4.1 Inleiding 99

4.1.1 Algemeen 99

4.1.2 Overzicht 102

4.2 Toepasselijkheid van forumkeuzebedingen 103

4.2.1 Artikel 23 EEX-vo 103

4.2.2 Rechtspraak Hof van Justitie 104 4.2.3 Taal van forumkeuzeclausules 105

4.2.4 Toepasselijkheid algemene voorwaarden en

forumkeuzeclausules 107

4.3 Verwijzing naar algemene voorwaarden in internationale

overeenkomsten 107

4.3.1 Hoge Raad 2 februari 2001 (Petermann/Frans Maas) 107 4.3.2 Analyse en afwijkende visie 109 4.4 Toepasselijkheid onder het Weens Koopverdrag 111

4.4.1 Algemeen 111

4.4.2 Weens Koopverdrag en gap-filling 112 4.4.3 Gap-filling: literatuur 114

4.4.4 Gap-filling en toepasselijkheid algemene voorwaarden 117 4.4.5 Gap-filling en de visie van de Hoge Raad 119

4.4.6 Rechtspraak 120

4.5 Rechtskeuze 124

4.5.1 Toepasselijkheid in de context van het Weens Koopverdrag

en het EVO 124

4.5.2 Rechtskeuzeclausules en het Weens Koopverdrag 126 4.5.3 Rechtskeuzeclausules en het EVO 129

X Inhoudsopgave

4.5.4 Opting-in 131 4.5.5 Opting-out 133 4.5.6 Volgorde 134 4.5.7 Conclusie rechtskeuze 136

4.6 Holleman/De Klerk-regel en internationaal kooprecht 137 4.6.1 Toepassing van de regel 137 4.6.2 Hoge Raad 28 januari 2005 (Vergo/Grootscholten) 138

4.6.3 Artikel 8 EVO 141

4.6.4 Ambtshalve toepassing conflictenrecht 143 4.6.5 De Holleman/De Klerk-regel en het Weens Koopverdrag 146 4.6.6 Artikel 4 en artikel 8 Weens Koopverdrag 147

4.6.7 Verrassende bedingen 149

4.6.8 Eigen visie 150

4.7 Conclusies hoofdstuk 4 151

5 BATTLE OF FORMS 155

5.1 Inleiding 155

5.1.1 Algemeen 155

5.1.2 Vragen 156

5.1.3 Overzicht 157

5.2 Artikel 6.225 lid 3 BW: een eerste beschouwing 159

5.2.1 Onduidelijkheden 159

5.2.2 Juridische fictie 160

5.2.3 Wils-vertrouwens-leer 161

5.3 Parlementaire behandeling van artikel 6:225 lid 3 BW 163 5.3.1 Tegenstrijdige opmerkingen 163

5.3.2 Volgorde 165

5.4 De verhouding tussen artikel 6:225 lid 3 BW en

artikel 6:231 onder c BW 166 5.4.1 Tekstuele onduidelijkheid 166 5.4.2 Stelplicht en bewijslast 167

5.4.3 Bijzondere regel 169

5.4.4 Lex specialis 169

5.5 De verhouding tussen artikel 6:225 lid 3 BW en

de informatieplicht 170

5.5.1 Twee invalshoeken 170

5.5.2 Eens gestreden blijft gestreden 171 5.6 De verhouding tussen artikel 6:225 lid 3 BW en

artikel 6:232 BW 172

5.6.1 Hoge Raad 13 juni 2003 (Jonker/Heipro) 172

5.6.2 Wederom volgorde 173

5.6.3 Complex of individuele bedingen 174

5.6.4 Holleman/De Klerk? 175

Inhoudsopgave XI

5.6.5 Een alternatief? 176

5.7 Battle of forms en het Weens Koopverdrag 178

5.7.1 Inleiding 178

5.7.2 Literatuur 180

5.7.3 Rechtspraak 182

5.7.4 Eigen visie 184

5.8 Forumkeuze 187

5.8.1 Autonome vaststelling 187

5.8.2 Separabiliteit 189

5.8.3 Weer volgorde 190

5.8.4 EVO 192

5.8.5 Conclusie forumkeuze 193

5.9 Rechtskeuze in de algemene voorwaarden 193

5.9.1 Rechtskeuze en ipr 193

5.9.2 Zes voorbeelden 194

5.10 Conclusies hoofdstuk 5 197

6 CONCLUSIES 201

6.1 Inleiding 201

6.1.1 Algemeen 201

6.2 Situatie 1 201

6.2.1 Algemeen 203

6.2.2 Holleman/De Klerk 203

6.3 Situatie 2 203

6.3.1 Algemeen 203

6.3.2 Hoge Raad 2 februari 2001 (Petermann/Frans Maas) 204

6.3.3 Forumkeuzeclausules 205

6.3.4 EVO en Weens Koopverdrag 206

6.3.5 Holleman/De Klerk 208

6.4 Situatie 3 208

6.4.1 Algemeen 208

6.4.2 Eerste versus tweede verwijzing 209

6.5 Situatie 4 210

6.5.1 Algemeen 210

6.5.2 Forumkeuze en wilsovereenstemming 210 6.5.3 Battle of forms en het Weens Koopverdrag 210 6.5.4 Battle of forms en toepasselijk recht 211

6.6 Aanbevelingen 211

6.6.1 Algemeen 211

6.6.2 Intensiever verwijzen 212 6.6.3 Holleman/De Klerk in ere herstellen 213 6.6.4 Partij die wat wil, moet haar best daarvoor doen 213

XII Inhoudsopgave

7 SAMENVATTING 215

SUMMARY 221

LIJST VAN AANGEHAALDE LITERATUUR 227

JURISPRUDENTIEREGISTER 245

TREFWOORDENREGISTER 259

BIJLAGE I Weens koopverdag 263 BIJLAGE II Council Directive 303

CURRICULUM VITAE 313