MERLE –
MEER DAN EEN KLEURTJE
© M A R J O L E I N E R O O S E N D A A L
KLEUREN
•De kleuren van onze honden worden bepaald door genen.
•We kennen:
•bruin en zwart
•eenkleurig en bont
•zonder of met sable of tanpoint
•Al die mogelijkheden komen voor met of zonder merle.
OUDERDIEREN
De ouderdieren geven elk de helft van hun genetisch materiaal door
En dus weten we van te voren wat we kunnen verwachten.
Maar is het wel altijd zo simpel?
M-LOCUS
•Merle is een mutatie die ligt op M-locus
•Het verdunt pigmenten en doet dat met name met de eumelanine.
Op phaeomelanine is merle vaak niet of slecht zichtbaar.
•Eumelanine zijn donkere pigmenten.
Phaeomelanine zijn lichte pigmenten.
•In de meeste rassen wordt merle alleen gefokt op donkere vachten.
M-LOCUS
•Merle kent veel variatie in de verschijningsvormen.
•Lange tijd is gedacht dat er “gewoon veel variatie” was en dat de reden daarvoor in de omliggende genen te vinden was.
•Maar de afgelopen jaren is gebleken dat het niet zo simpel lag.
ONDERZOEK
SINE
•Er werd ontdekt dat de merle-mutatie een SINE was: een “toegevoegd”
stuk DNA dat bestaat uit een kop, een lichaam en een staart.
•De oorspronkelijke merle-test identificeerde alleen het lichaam van de merle-mutatie.
Men nam aan dat elke redelijke staartlengte een merlepatroon zou produceren; hoe langer de staart, hoe meer merle.
SINE
•Short interspersed nuclear elements (SINE) zijn non-coding elementen die een zgn “Poly-A tail” hebben die tussen 50 en 500 base paren lang kan zijn.
•Een SINE is feitelijk een “vreemd” stuk DNA dat zich aan het gen hecht en zo de werking kan veranderen.
Meestal komt zo’n SINE ergens voor waar hij niet wordt opgemerkt. Maar soms kan hij de werking van een cel wijzigen.
ONVOLKOMEN DOMINANT
•De merle-mutatie bleek ook onvolkomen dominant te zijn: het ene allel is niet volledig dominant over het andere en zo kunnen mengvormen ontstaan.
•Dat was voor ons in Nederland nieuw: hier is het niet toegestaan merle x merle te fokken.
•Maar de Catahoula-fokkers deden dit al jaren – de Verenigde Staten kennen zo’n verbod niet.
TESTEN
•Toen er meer mogelijkheden beschikbaar kwamen lieten steeds meer mensen hun honden testen.
•En zij kregen met regelmaat een M/M resultaat bij een eenkleurige hond…
•Dat gaf niet veel vertrouwen in de test.
•Want hoe kon zo’n hond nou M/M zijn??
LENGTE VAN DE POLY-A STAART
•De laboratoria waarmee gewerkt werd begonnen zich na steeds meer overleg te realiseren dat de lengte van de Poly-A staart misschien wel belangrijk was.
•In 2014 werd voor het eerst een lengte vastgelegd als Mc
•In 2015 werd voor het eerste een lengte vastgelegd als MA
•Zo waren er nu 4 opties: m, Mc, MA, M.
NOG MEER LENGTES
•Meer laboratoria begonnen zich bezig te houden met de verschillende mogelijkheden en een Engels lab voegde een
VEMODIA LABORATORIUM
•De samenwerking met Vemodia (tegenwoordig Tilia) in Tsjechië heeft gezorgd dat er nog meer in beeld kon worden gebracht.
•Uiteindelijk is men uitgekomen op 7 verschillende mogelijkheden in de lengte van de Poly-A staart.
EEN POLY-A STAART IS 50- 500 BP LANG
m = < 200 bp non-merle
Mc = 200-230 bp cryptic
merle
Mc+ = 231-246 bp cryptic + merle
Ma = 247-254 bp atypical
merle
Ma+ = 255-264 bp atypical + merle
M = 265-268 bp merle
Mh = 269-280 bp harlequin
IN THEORIE KAN DAT 28 VERSCHILLENDE COMBINATIES GEVEN…
•m/m, m/Mc, Mc/Mc, Mc/Mc+, m/Mc+, Mc+/Mc+, m/Ma, Mc/Ma, Mc+/Ma, Ma/Ma, m/Ma+,Mc/Ma+, Mc+/Ma+, Ma/Ma+, Ma+/Ma+, m/M, Mc/M, Mc+/M, Ma/M, Ma+/M, M/M, m/Mh, Mc/Mh, Mc+/Mh, Ma/Mh, Ma+/Mh, M/Mh, Mh/Mh
DUBBEL MERLE?
•Tweemaal een merle-gen betekent dus niet per definitie een probleem.
•Maar hoe breng je dat in kaart?
•Om die reden is besloten de lengtes te benoemen in
6 varianten.
Zodat duidelijk wordt wat een risico is en wat niet.
•Welke allel-combinaties kunnen een merle-patroon geven?
•Hoe helder en duidelijk zal dat patroon zijn?
•Welke allel-combinaties kunnen het pigment zo sterk verdunnen dat die delen binnen het patroon wit zijn?
M/M
GEEN VERANDERINGEN
GEEN VERANDERINGEN M/MC
MC/MC GEEN VERANDERINGEN
M/MC+
GEEN VERANDERINGEN
MC/MC+
GEEN VERANDERINGEN
MC+/MC+
LICHTE KLEURVERVAGING MOGELIJK
MA/M
LICHTE VERDUNNING MOGELIJK, BV IN
ONDERVACHT
MC/MA
LICHTE VERDUNNING MOGELIJK, BV IN ONDERVACHT
MC+/MA
VAAK VERDUNNING, SOMS BLAUWE OGEN
MA/MA
VAAK VERDUNNING, SOMS BLAUWE OGEN
M/MA
GEEN HELDERE MERLE, VAAK VERDUNNING, SOMS BLAUWE OGEN
MC/MA+
GEEN HELDERE MERLE, VAAK VERDUNNING, SOMS BLAUWE OGEN
MC+/MA+
VERDUND, GEEN HELDERE MERLE, HOE HOGER AANTAL BP, HOE MEER PLATEN/TWEED.
VAAK BLAUWE OGEN. SOMS WIT.
MA/MA+
VERDUND, GEEN HELDERE MERLE, HOE HOGER BP, HOE MEER PLATEN/TWEED.
VAAK BLAUWE OGEN. SOMS WIT.
MA+/MA+
VERDUND, GEEN HELDERE MERLE, HOE HOGER BP, HOE MEER PLATEN/TWEED. VAAK BLAUWE OGEN.
VAAK WIT
M/M
KLASSIEKE MERLE. GEEN VERVAGING OF
VERDUNNING. SOMS BLAUWE OGEN.
KLASSIEK PATROON. TWEED-DELEN MOGELIJK. MC/M
BLAUWE OGEN MOGELIJK
MC+/M
KLASSIEK PATROON. TWEED-DELEN MOGELIJK.
BLAUWE OGEN MOGELIJK. WIT MOGELIJK.
MA/M
OOK PATCHWORK GENOEMD, DONKERE EN LICHTE PLATEN OP VERDUNDE ONDERGROND. SOMS WIT, BLAUWE OGEN
MOGELIJK.
MA+/M
MEESTAL VERDUND. UITGEBREIDE WITTE AFTEKENING, SOMS BLAUWE OGEN, VAAK
VERVAGING TOT WIT.
WILLEKEURIGE DELEN VERDUND, VERVAGING NAAR M/M
WIT, VAAK BLAUWE OGEN
MH
•Mh- harlequin (ook herding genoemd) merle heeft een grote variatie aan fenotypische variatie.
•Drie hoofdgroepen:
•Minimal merle -> weinig merle zichtbaar Klassieke merle -> klassieke verschijningsvorm Harlequin merle -> merle met delen wit
•Uiteraard zijn er ook hier weer de combinaties.
•Mc/Mh, Mc+/Mh, Ma/Mh, M/Mh en Mh/M zijn niet van elkaar te onderscheiden in fenotype.
•Let op: M/Mh en Mh/Mh kunnen een groot percentage wit op het lichaam veroorzaken!
M/MH
MC/MH
MC+/MH
MA/MH
M/MH
MH/MH
TWEED
•Tweed wordt beschreven als een merlepatroon met willekeurige nuances in kleur of effen gekleurde platen, meestal met 2 of 3 verschillende tinten.
•Er werd lang gedacht dat tweed veroorzaakt werd door een ander gen, maar dat blijkt niet te kloppen.
•Tweed wordt veroorzaakt door:
•Mh- alleen of in combinatie met welk ander allel ook,
•Verschillende combinatie’s van merle-allelen - Mc+/Ma+, Ma+/Ma+, Mc/M, Mc+/M, Ma/M, Ma+/M,
•Mozaïcisme.
VOORBEELDEN VAN TWEED
MOZAÏCISME
•Mozaïcisme of “Somatische Mutatie” – is de aanwezigheid van twee of meer cellen met verschillende genotypes in het lichaam van één
M/MC+/M
M/MA+/M
MINIMAL MERLE
•Een variant waarbij maar op kleine delen van het lichaam merle zichtbaar is.
•Het wordt veroorzaakt door Mh en/of door mozacïsme.
•
HARLEKIJN
•Harlekijn is niet hetzelfde als harlequin.
•Harlekijn is H-locus, een apart gen dat merle wijzigt is een vlekkenpatroon. We zien het alleen bij de Duitse Dog.
•Ook daar komen soms afwijkende kleuren voor die veroorzaakt worden door afwijkende merle-mutaties.
•Ook daar kan testen dus van groot belang zijn.
M/MC+/MH EN M/MA BEIDE HONDEN HEBBEN OOK H/H
WELKE MERLE-COMBINATIES ZIJN GEVAARLIJK?
•Dat blijken er minder te zijn dan werd gedacht.
MC+/MA+ MA+/MA+ MC+/M
MA/M MA+/M M/M
M/MH MC/MH MC+/MH
MA/MH M/MH MH/MH
•Als je bv Ma met Mh combineert kan dit het gevolg zijn.
•En als je Mc met M combineert kan dit het gevolg zijn.
LETAAL
AANPASSEN FOKREGELS?
•Zou een rasvereniging de regels voor fokken met merle aan moeten passen?
Ja!
•Want we weten nu dat merle in een deel van de gevallen schadelijk kan zijn. Maar ook in een groot deel van de gevallen niet!
•De regels aanpassen en testen verplichten zou een grotere kans op gezonde honden geven.
Omdat bovendien merle x merle in een deel van de gevallen zou mogen, vergroot het ook de genenpool!
TESTEN
•Testen vergroot dus de mogelijkheden.
•Testen maakt dat ook een sable hond kan worden gebruikt bij een merle.
•Testen maakt dat ook merle x merle mogelijk is, mits in de juiste combinatie.
•Testen maakt dat de kans op niet erkende (en daardoor fokuitsluitende) kleurslagen vermindert.
•Het enige Europese laboratorium dat merle volledig test is Tilia.
