1
Zit jezelf
niet langer in de weg
Aan de slag met jouw kernovertuigingen!
Drs. Emmy de Vrieze MBA
Leiderschapscoach en schrijver van het boek Leiderschap: Ontspannen Presteren
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Zit jezelf niet langer in de weg
Je persoonlijkheid kun je zien als een ijsberg. Vlak onder het wateroppervlak vind je het deel van de ijsberg waar iemands overtuigingen besloten liggen.
McClelland heeft om dit wat duidelijker te maken, onderstaand model ontwikkelt.
Overtuigingen zijn opvattingen over jezelf, situaties en andere mensen. Jouw overtuigingen zijn niet direct zichtbaar, maar met een beetje moeite kun je je wel bewust worden van jouw Kernovertuigingen!
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Kijken door een roze bril?
Je overtuigingen bepalen door welke bril je naar jezelf en de wereld om je heen kijkt. De bril die je op hebt, kleurt de gedachten die een situatie bij jou oproept.
Deze gedachten bepalen vervolgens je reactie op de situatie. Deze reactie is het gedrag dat we in het topje van ijsberg (niveau 1) te zien krijgen.
Jouw overtuigingen hebben een grote invloed op hoe je je gedraagt. Namelijk, jouw overtuigingen geven betekenis aan de wereld om je heen. Je
overtuigingen gaan niet over wat de “waarheid” is, maar gaan over wat jij als de “waarheid” beschouwt. Ze kleuren jouw persoonlijke realiteit.
Overtuigingen zijn heel krachtige mechanismes. Een voorbeeld van de kracht van overtuigingen is het placebo-effect. Wanneer mensen ervan overtuigd zijn dat ze zich van een bepaald medicijn beter gaan voelen, voelen ze zich na het gebruik van dat medicijn ook daadwerkelijk beter. Ook als het medicijn een placebo is en helemaal geen werkzame stoffen bevat.
Persoonlijke realiteit = de situatie + de bril waardoor je naar de situatie kijkt.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Hoe kom je aan je bril?
Je overtuigingen zijn ontstaan uit ervaringen die veel invloed op je hebben gehad. Daarbij kun je denken aan je opvoeding, vroegere trauma’s, rolmodellen en herhaalde ervaringen. Ook je leefomgeving en de cultuur waarin je opgroeit, hebben een grote invloed op je overtuigingen.
Het menselijk brein is zo geprogrammeerd dat het zo min mogelijk energie gebruikt. Het brein wil dus zo efficiënt mogelijk werken. Daardoor wordt informatie in het brein geclusterd en automatisch in hokjes gestopt. Het brein generaliseert de geclusterde informatie zoveel mogelijk, om zo de hokjes efficiënt en eenvoudig te maken. Nieuwe informatie wordt door het brein aan de hand van deze hokjes verwerkt. Zo zorgt het brein ervoor dat het niet elk kruimeltje informatie op zichzelf moet beoordelen en verwerken, maar dat het de “waarheden” van de hokjes hiervoor gebruikt. Je brein zorgt daardoor voor automatische informatieverwerking.
Hokjes in je brein
Ook je vroegere ervaringen zijn hokjes in je brein geworden. Hierdoor projecteer je de “waarheden” van je eerdere ervaringen op je huidige ervaringen. Zo zijn je overtuigingen ontstaan.
Je belangrijkste overtuigingen zijn ontstaan in je kindertijd. Toen je een jong kind was, kon je nog niet beschouwend kijken naar je ervaringen, om daar vervolgens je mening over te vormen. Je geloofde dus vaak wat anderen over jou of over de wereld zeiden.
Wanneer mensen iets geloven, dan is één van de hokjes in het brein aan het werk. De informatie die bij het hokje hoort, wordt automatisch aan de hand
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
van de “waarden” van het hokje verwerkt. Je zet dus als vanzelf je gekleurde bril op.
Situaties worden vervolgens met de gekleurde bril op geïnterpreteerd. Dat is jouw persoonlijke realiteit. Jouw gedrag in de situatie is een reactie op jouw persoonlijke realiteit. Vervolgens leidt jouw gedrag vaak tot resultaten of acties die bevestigen dat jouw bril juist was. En wordt jouw overtuiging een self-
fulfilling prophecy, een zelf vervullende voorspelling.
Een voorbeeld: “Ik ben zo blij met mij”
Als klein meisje keek ik graag naar
Sesamstraat. Mijn favoriete Sesamstraat- figuur was Super Grover. De reden daarvoor was dat hij een speciaal liedje zong. “Ik ben zo blij met mij. Zo verschrikkelijk blij met mij... Enzovoort”.
Volgens mijn ouders ging ik als dat liedje voorbij kwam, voor de televisie staan en heel hard meezingen. Vol overtuiging. “Ik ben zo blij met mij!”
De helpende overtuiging “ik ben blij met wie ik ben” zat er bij mij dus al vroeg in.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
De overtuigingen met de meeste invloed:
je Kernovertuigingen
De overtuigingen die het meeste impact op jouw leven en werk hebben, zijn jouw Kernovertuigingen. Dit zijn meestal drie tot vijf overtuigingen. Samen bepalen zij het grootste deel van de kleur van de bril waardoor jij naar de wereld en jezelf kijkt.
Hoe helpen je Kernovertuigingen jou?
Je overtuigingen kunnen heel krachtige mechanismes zijn die je zowel privé als op je werk verder helpen. Voorbeelden van helpende overtuigingen zijn:
✓ “Als ik anderen help, dan zullen zij mij ook helpen.”
✓ “Mensen zijn van nature goed.”
✓ “Ik ben waardevol.”
✓ “Wanneer je je best doet, kun je veel bereiken.”
Wanneer dit jouw Kernovertuigingen zijn en de bril bepalen waardoor je naar jezelf en de wereld kijkt, zal je bij veel situaties positieve gedachten hebben.
Bijvoorbeeld, wanneer een collega je een gunst verleent, zal de overtuiging
“mensen zijn van nature goed” er voor zorgen dat je blij de gunst in ontvangst neemt. Zonder deze overtuiging maar mét de overtuiging “voor wat hoort wat” zou je ook kunnen denken “deze collega wil hier vast iets voor terug.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Ik vraag me af…
Wat zijn jouw helpende overtuigingen?
Hoe zijn jouw helpende overtuigingen ontstaan?
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Je hersenen laten je mislukken
Overtuigingen zijn vaak geformuleerd als: “als ik … doe, dan gebeurt er…”. Zo lokken overtuigingen een denkpatroon uit. Een denkpatroon kan bijvoorbeeld zijn: “ik kan goed presteren onder druk” of “ik kan niet tegen stress”. Het brein vertaalt dit naar zinnen als: “ik mag uitdagingen aangaan”, “ik behoor overzicht te houden”, “ik moet altijd voldoende uren slapen”. Zoals je ziet, zijn dit
behoorlijk sturende zinnen.
De overtuiging “wanneer je je best doet, kun je veel bereiken”, kan
bijvoorbeeld het denkpatroon “ik kan nieuwe dingen leren” uitlokken. Dit is een positieve overtuiging met een positief denkpatroon dat je helpt om doelen te bereiken.
Echter, belemmerende overtuigingen houden je van je doel af. Dit zijn de
overtuigingen die te maken hebben met angst, onmogelijkheden of problemen.
Bijvoorbeeld:
✓ “Als ik me kwetsbaar opstel, zullen anderen daar misbruik van maken”.
✓ “Mensen zijn alleen uit op eigen gewin.”
✓ “Ik ben niets waard.”
✓ “Als ik hard mijn best doe, dan zullen anderen mij een uitslover vinden”.
Zoals eerder besproken, zijn overtuigingen self-fulfilling prophecies. Dus ook jouw belemmerende overtuigingen bepalen jouw persoonlijke realiteit.
Daarmee sturen ze je gedrag. Dit leidt tot resultaten of acties die bevestigen dat jouw overtuiging juist is. Als het ware programmeer je je hersenen om voor een automatische mislukking te zorgen. Zo kunnen belemmerende overtuigingen ervoor zorgen dat jij je talenten niet kunt ontdekken of ontplooien.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Vervang wat je beperkt
Overtuigingen heb je je in de loop van je leven aangeleerd. Ze zijn dus niet aangeboren. En dat is goed nieuws! Want dat betekent dat je belemmerende overtuigingen ook kunt wijzigen.
Op het moment dat je zeer veel negatieve emoties ervaart door je belemmerende overtuigingen en denkpatronen, kun je daar cognitieve gedragstherapie voor volgen. Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie die je zicht geeft op je denkpatronen. Deze therapie onderzoekt de samenhang tussen je gedachten, je gevoelens en gedrag.
Vervolgens leer je hoe je gedachten om kunt buigen naar gedachten die
gewenste gevoelens met zich meebrengen. Cognitieve gedragstherapie is zeer succesvol voor mensen die bijvoorbeeld leiden aan depressiviteit of
angststoornissen.
Veel mensen hebben belemmerende overtuigingen die hen beperken.
Deze zijn meestal niet dermate ernstig dat daar therapie voor nodig is.
Toch helpt de filosofie van de cognitieve gedragstherapie hen ook.
Belemmerende overtuigingen kunnen namelijk vervangen worden door overtuigingen die je niet langer beperken.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Ik vraag me af…
Wat zijn jouw belemmerende overtuigingen?
Hoe zijn jouw belemmerende overtuigingen ontstaan?
Hoeveel last heb jij van je belemmerende
overtuigingen?
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Op zoek naar jouw overtuigingen
Door middel van reflectie of coaching kun je achter jouw vaste
denkpatronen komen. Wanneer je daar zicht op hebt, kun je op zoek gaan naar de overtuiging die daar achter zit.
De overtuigingen die jou helpen je doelen te bereiken, zijn fantastisch en die moet je zeker behouden. Het zijn positieve self-fulfilling prophecies.
Als je overtuiging “wanneer je je best doet, kun je veel bereiken” is, zul je waarschijnlijk vaak hard werken en op die manier je doelen realiseren.
De overtuigingen die in de weg staan bij het bereiken van je doelen, daar moet je mee aan de slag. Omdat overtuigingen generaliseringen
zijn uit je vroege jeugd, zijn ze voor jouw leven als volwassene meestal helemaal niet passend. Probeer eens te bepalen in hoeverre jouw
belemmerende overtuigingen écht waar zijn. Herformuleer je overtuiging vervolgens naar een zin die wel kloppend is en die je niet langer beperkt.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Ik vraag me af…
In hoeverre loop jij tegen belemmerende overtuigingen aan in jouw huidige volwassen leven?
Hoe zou je jouw belemmerende overtuigingen kunnen
herformuleren, zodat ze je niet langer beperken?
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Een voorbeeld: “Ik moet het goed doen”
In mijn coachpraktijk werk ik veel met ambitieuze en resultaatgerichte leiders. Zij zijn vaak gewend om hard te werken en daar succesvol mee te zijn.
Eén van de leiders die ik coach liep echter tegen een probleem aan. Hij werkte te hard en hij raakte langzaamaan oververmoeid.
In onze gesprekken bespraken we waarom hij zo hard werkte. Hij kon daar in een gesprek niet een gemakkelijk antwoord op geven, dus ik gaf hem na afloop van het gesprek een huiswerkopdracht mee. Ik vroeg hem om zijn persoonlijke geschiedenis op te schrijven. Over hemzelf als kind, zijn ouders en zijn loopbaan.
Toen we in het volgende gesprek de huisopdracht
bespraken, straalde hij veel opluchting uit. Het was hem duidelijk geworden waarom hij zo hard werkte. Toen hij klein was had zijn moeder ook graag willen werken, maar dat was sociaal niet acceptabel. Daarom zei zij regelmatig tegen haar kinderen: “Jongens, haal eruit wat erin zit”.
Het kleine jongetje had onbewust de overtuiging gecreëerd
“Als ik niet hard werk, stel ik anderen teleur”. Als
volwassen man kon mijn klant hier nogmaals naar kijken.
En concluderen dat zijn overtuiging niet de waarheid was.
Dit hiep hem bij het creëren van een betere werk-privé balans en meer werkplezier.
© Emmy de Vrieze Leiderschapsontwikkeling
Jouw Kernovertuigingen
Na de zoektocht naar jouw persoonlijke overtuigingen helpt het om voor jezelf te bepalen wat jouw Kernovertuigingen zijn. Dit zijn de drie tot vijf
overtuigingen die het meeste impact op jouw leven en leiderschap hebben.
Wanneer je je bewust bent van jouw Kernovertuigingen, ga je merken dat je meer grip krijgt op je denkpatronen. Dat zorgt ervoor dat jij als leider
gemakkelijker gedrag laat zien dat bijdraagt aan het behalen van jouw doelen.
Je zit jezelf niet langer in de weg!
Lees meer over Kernovertuigingen in mijn boek Leiderschap: Ontspannen Presteren te koop bij Bol.com
