Slotcouplet
9/11/2017
Zutphen
Sander de Hosson WZA
• https://www.youtube.com/watch?v=cDDWvj_
q-o8&t=74s
Palliatieve Zorg bij COPD Koepelkerk Amsterdam
Werkgroep Palliatieve Zorg NVALT
S.M. De Hosson
Longarts Wilhelmina Ziekenhuis Assen
Middeleeuwen
Consoler Toujours
’La médecine, c'est guérir parfois,
soulager souvent, consoler toujours.’
(Ambroise Pare 1510-1590)
(Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten,
maar altijd troosten)
• 1967 – 1985 Christopher’s Hospice
Dame Cicely Saunders
Palliatieve Zorg
Definitie en Epidemiologie
Definitie palliatieve zorg (WHO)
• Palliatieve zorg is actieve zorg voor patiënten bij wie de ziekte niet meer reageert op een (curatieve)
behandeling.
• Pijnbestrijding, behandeling en begeleiding van andere symptomen en problemen van psychologische, sociale en spirituele aard zijn van groot belang.
• Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven voor de patiënt en diens omgeving
Palliatieve Zorg
Compassie
Definitie compassie
• Verdrietig gevoel als iemand anders iets naars meemaakt
– Voorbeelden: `compassie tonen`, `compassie met iemand hebben
Compassie is heel belangrijk
• MAAR: PAS OP!
Mariska Koster, Medisch Contact 2013
• “Mijn aandachtsgebied is longkanker. Ik zie bange
mensen, verdrietige mensen, wanhopige mensen. En ik moet ze vertellen dat ze doodgaan.”
• “Ik ben goed geworden in deze gesprekken. Maar aan het eind van de dag zit ik met een emmer vol met
tranen. Niet perse mijn eigen tranen. Wel tranen. Ik, specialist achter een bureau, professioneel, warm, empathisch, rustig. Een baken van rust in een zee vol ellende. Maar ergens achter in de spreekkamer sta ik zelf geluidloos te gillen.”
Mariska Koster, MC 2013
• Roept op tot intervisie:
• “Een chirurg staat een hele nacht te opereren om een patiënt te redden. Maar het lukt niet, en de patiënt
sterft. Een brandweerman gaat een brandend huis in om een man te redden. Maar het lukt niet, en de man
sterft.
• De brandweerman krijgt professionele opvang. De
chirurg krijgt koffie. En gaat visite lopen, of begint met zijn spreekuur.”
Zorg
• 1. Zorg voor jezelf (intervisie/thuis)
• 2. Zorg voor elkaar (intervisie/ vragen)
• 3. Pas dan: Zorg voor de patient.
Palliatieve Zorg
Behoeften en Knelpunten in de Palliatieve Fase
Waar kunnen mensen beste sterven?
• Op de plaats waar ze zich veilig voelen
• B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014
Voorkeursplaats overlijden
• B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014
Daadwerkelijke plaats overlijden
• CBS, 2014
Per provincie
• B. Koekoek. Regie over plaats van sterven, 2014
Palliatieve Zorg
Stervensfase
Belangrijkste symptomen in de stervensfase
Kanker Hartfalen COPD
Vermoeidheid 88% 78% 80%
Anorexie 56% 64%
Dyspneu 39% 62% 90%
Pijn 45% 42% 49%
Klachten van de mond 34% 48%
Verwardheid 24% 17% 22%
Somberheid 19% 55%
Angst 30%
Slaapproblemen 14% 51%
Obstipatie 29% 25%
Misselijkheid 17% 20%
De dood (wat zien we aan de patient?)
• Final common pathway
– Slagkracht hart neemt af onder invloed uitstoot eiwitten en afbraakproducten
– Slechtere doorbloeding: huidafwijkingen, spitsere neus, bleker gelaat
– Zuurstoftekort in hersenen:
• Cheynes Stokes ademhaling
• Reutelen
Belang onderkennen stervensfase
• Patient en naasten goed voorbereiden
• Waken
• Belangrijkste taak: presentie, uitleg en informatie
• Zo nodig medicijnen als klachten toenemen
Medische interventies in de stervensfase
• Er zijn!
• Symptoombestrijding: later meer
• Palliatieve sedatie
• Acute Palliatieve sedatie
• Euthanasie
Dyspneureductie: Morfine Dyspneureductie: Morfine
• Krachtig analgeticum
• Groep der opioïden
• 1806 Friedrich Sertuener (apotheker, Paderborn)
• Werkzame bestandsdeel van opium
• Geextraheerd uit de papaverplant
• Inmiddels synthetische productie
Morpheus Morpheus
• Griekse God van dromen
• Zoon van Hypnos (God van de Slaap)
• Kon de vorm aannemen van elk mens
• Verscheen in dromen als geliefde
Palliatieve zorg:
• Nog veel uitdagingen
• Maatschappelijke relevantie
• Ethiek
• Empathie/ compassie
• Positie zorgverlener
• Zorg voor de zorgverlener
