website: https://seniorenacademie.hcc.nl vraagbaak: https://vraagbaak.hcc.nl
Syllabus 2022 – 03 Prijs € 2,00
Computeronderhoud Windows 10
--- Introductie
Een goed onderhouden computer is veiliger, presteert beter, heeft minder problemen, is overzichtelijk en werkt daardoor prettiger.
In deze presentatie doorlopen we eerst een aantal van de standaard hulpmiddelen die op elke Windows PC aanwezig zijn, besteden we ook aandacht aan het bekende
hulpprogramma CCleaner en benoemen we een aantal programma’s die kunnen helpen bij het computeronderhoud.
Deze inhoud is gebaseerd op Windows 10, Windows 11 is soms net wat anders…
NB. Deze presentatie gaat niet over Virus en Malware beveiliging, dit is recent aan de orde geweest in de presentatie APK voor Windows 10 van oktober 2020
Wat verstaan we zoal onder computeronderhoud
• Regelmatig Windows updates uitvoeren * (wekelijks)
• Controleren en leegmaken prullenbak (maandelijks)
• Map Downloads opschonen en archiveren wat bewaard moet blijven (maandelijks)
• Overtollige en tijdelijke bestanden opruimen (maandelijks)
• Controleren en eventueel uitschakelen opstart programma’s * (maandelijks)
• Overbodige programma’s (Apps) verwijderen * (kwartaal)
• Bureaublad opruimen (maandelijks)
• Bestanden een goed herkenbare naam geven en bewaren in georganiseerde mappen in de juiste categorie (Documenten, Afbeeldingen, Muziek etc.)
• Cookies en Internetgeschiedenis opruimen (maandelijks)
• Controleren op programma updates (kwartaal)
• Dubbele bestanden opsporen en opruimen
De handelingen gemerkt met * hebben positieve invloed op de prestaties van het systeem.
NB. De hierboven genoemde tijdsintervallen (m.u.v. wekelijkse Windows updates) zijn indicatief en ook afhankelijk van het gebruik. Als je het regelmatig doet, is het minder werk en krijg je hier ervaring in.
hcc!seniorenacademie – Hans van der Krieke Pagina 2 Windows updates
In principe wordt Windows automatisch bijgewerkt, toch kan het geen kwaad e.e.a. af en toe te controleren. Ook komt het voor dat de computer een update ten dele heeft uitgevoerd en wacht op een herstart zonder dit te melden. Als de computer zich “vreemd” gedraagt is het opnieuw opstarten een goede remedie. (“vreemd” is bijv. dat een programma plotseling niet wil starten of de verkenner plotseling niet wil openen)
Soms worden halfjaarlijkse onderdelen updates niet vanzelf aangeboden. Om de actuele versie te achterhalen typ je in het zoekvenster op de taakbalk: winver
De versie wordt hier vermeld als 21H1 en een Build nummer. Hier staat 21 voor het jaar 2021 en H1 voor de eerste helft van het jaar.
Van belang is dat de jaarindicatie minimaal van het actuele jaar is of van de 2e helft van het vorig jaar.
Indien nodig kun je de laatste Windows 10 versie ophalen op:
https://www.microsoft.com/nl-nl/software- download/windows10
Voor het aanpassen van de update instellingen klik je op de Starttoets > Instellingen >
Bijwerken en beveiliging (Win 10) of Windows Update (Win 11)
In dit scherm kun je:
• Updates tijdelijk onderbreken (niet aanbevolen)
• Gebruikstijden instellen wanneer de computer niet automatisch wordt opgestart
• De geschiedenis van de updates weergeven
• Geavanceerde opties instellen o.a.
o Updates voor andere Microsoft producten ontvangen (aanbevolen)
o Melding weergeven wanneer de PC opnieuw opgestart moet worden (aanbevolen) Prullenbak leegmaken
Het icoon van de prullenbak staat in principe altijd op het bureaublad, je kunt zelfs aan het icoon zien of er iets in zit of deze leeg is…
De inhoud van de prullenbak, de gewiste bestanden, zijn niet meer zichtbaar in de mappen waar ze stonden maar zijn nog wel aanwezig op de computer en kosten dus opslagruimte!
Door dubbel te klikken op het icoon opent deze in de verkenner en zie je de inhoud.
Maak de prullenbak regelmatig leeg en kijk voordat je op de knop drukt
“prullenbak leegmaken” of er iets in zit wat je niet kwijt wil.
Eventueel kun je bestanden die je wilt behouden toch nog terugzetten in de mappen waarin ze oorspronkelijk waren opgeslagen (Alle - of De geselecteerde items terugzetten)
Onder de knop “Eigenschappen van de Prullenbak” zitten nog 2 instellingen:
• Bestanden niet naar de Prullenbak verplaatsen, maar direct verwijderen (NIET aanbevolen)
• Vragen om bevestigen bij verwijderen (WEL aanbevolen) De map Downloads opruimen
In deze map komen alle bestanden die je gedownload hebt met je internetbrowser. Dit zijn bijv. (grote) programma’s die je geïnstalleerd hebt, brochures of handleidingen, rekeningen en belastingaangiftes. Vaak zie je dat dezelfde bestanden meerdere keren zijn gedownload.
Bestanden die je niet meer nodig hebt kun je wissen (bijv. installatie programma’s).
Bestanden die je wel wit behouden kun je beter verplaatsen naar mappen met duidelijke namen zodat je ze ook terug kunt vinden. Gekochte programma’s eventueel bewaren in een aparte map om ze later opnieuw te kunnen installeren.
Ook de map “Downloads” wordt vaak vergeten in de back-up procedure.
Het Bureaublad opruimen
Soms zie op het bureaublad zoveel iconen staan dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Het komt ook voor dat hier sub-mappen vol met bestanden staan die eigenlijk thuis horen bij Documenten, Afbeeldingen etc. Ook het Bureaublad wordt vaak vergeten in de back-up procedure en bij ernstige problemen ben je ze kwijt.
Bewaar de ruimte op het bureaublad voor zaken die je onder de aandacht wil houden of heel vaak nodig hebt.
Veel gebruikte programma’s kun je vastmaken aan de taakbalk en minder gebruikte programma’s kun je goed organiseren in het startscherm.
Als je bestanden op je bureaublad wilt zetten, plaats deze dan in de juiste map en maak een snelkoppeling op je bureaublad.
Overtollige programma’s (Apps) verwijderen
Programma’s worden soms geïnstalleerd om uit te testen en worden daarna vergeten, of worden vervangen door een ander programma.
Overbodige programma’s verbruiken opslagruimte en kunnen ook bijdragen aan systeemvertraging doordat ze op de achtergrond taken uitvoeren.
hcc!seniorenacademie – Hans van der Krieke Pagina 4 Bij “Apps en onderdelen” wordt een lijst getoond met de geïnstalleerde programma’s Kijk de lijst kritisch door en zoek naar programma’s die je niet meer gebruikt.
De Apps van Microsoft kun je beter laten staan en als je niet weet wat de functie was van een App laat deze dan staan. Door te klikken op een App krijg je de mogelijkheid om deze te verwijderen. (Sommige met de computer meegeleverde Apps kun je niet verwijderen) Programma’s (Apps) reduceren die automatisch opstarten
Veel apps willen graag automatisch opstarten als je de computer aanzet, vaak is dit
helemaal niet nodig en veroorzaken ze een langere opstarttijd en ook systeemvertragingen na het opstarten van de computer.
De apps die automatisch opstarten vind je onder Taakbeheer.
Klik met de rechtermuisknop op de starttoets en kies Taakbeheer OF Druk de toetsen ctrl + shift + esc gelijktijdig in en kies daarna het tabblad Opstarten.
Als je een app aanklikt kun je rechtsonder kiezen of je deze aan of uit wilt schakelen.
Voor meer informatie over de app kun je hier rechts op klikken en kiezen voor eigenschappen.
Als regel geldt dat je de meeste apps wel kunt uitschakelen.
Apps die gekoppeld zijn aan bijv.
cloud opslag, specifieke hardware (printers, webcam) kun je beter wel automatisch laten opstarten.
Mocht een uitgeschakelde app achteraf toch noodzakelijk zijn, dan kun je dat eenvoudig herstellen door deze weer in te schakelen.
Het komt regelmatig voor dat eerder uitgeschakelde apps weer geactiveerd worden na een update, dus hier af en toe naar kijken kan geen kwaad.
Schijfopruiming
In Windows zit de mogelijkheid om veilig de (systeem)schijf op de ruimen.
Open de verkenner (toets combinatie Win + E) en klik met de RECHTER muisknop op de betreffende schijf (meestal C:) kies daarna Eigenschappen.
Onder het tabblad Algemeen vind je de knop Schijfopruiming
Je kunt alle vakjes aanvinken, de Downloads kun je beter handmatig opruimen.
Klik op OK en bevestig nogmaals de actie Als extra kun je ook klikken op de knop
“Systeembestanden opschonen”
Hiermee worden de oudere Windows bestanden verwijderd. Je kunt dan niet meer terug naar een vorige Windows versie!
Als Windows goed functioneert kun je deze wel verwijderen, oude versies nemen soms gigabytes aan schijfruimte in beslag op de C: schijf.
Op het venster Systeembestanden opschonen, staat ook nog een tabblad “Meer opties”
Hier kun je eventueel overbodige Programma’s verwijderen en Systeemherstelpunten verwijderen. Als je voldoende ruimte hebt kun je die herstelpunten beter laten staan, want die zijn erg behulpzaam bij het herstellen van je systeem als dat nodig is.
Windows automatisch opschonen
Windows heeft de mogelijkheden om automatisch Tijdelijke bestanden, de Prullenbak en de map Downloads te verwijderen.
Je kunt dit instellen bij: Instellingen (Win + I), kies Systeem en vervolgens Opslag.
Kies daarna: “Slim opslaan configureren of nu uitvoeren” en maak de gewenste instellingen.
Dit klinkt aantrekkelijk, maar het is aan te raden om enige controle te houden over de Prullenbak en de map Downloads.
Er zijn ook programma’s die deze acties voor je kunnen uitvoeren, die komen later aan de orde.
Handige toets combinaties (gelijktijdig indrukken)
Instellingen: Klik links op Starttoets en daarna op of toets combinatie: Win + I Beheer menu: Klik rechts op Starttoets of toets combinatie: Win + X
Taakbeheer: shift + ctrl + esc
hcc!seniorenacademie – Hans van der Krieke Pagina 6 Cookies en Internetgeschiedenis wissen
De functie, de voordelen en de nadelen van cookies is uitgebreid toegelicht in de presentatie “Wel of geen cookie” op juli 2021.
Hier zijn ook aanbevelingen gegeven om het aantal cookies te reduceren.
Toch is het verstandig om periodiek (bijv. maandelijks) cookies, browse geschiedenis en download geschiedenis te wissen. Cookies volgen o.a. je surfgedrag en dragen (mede) bij aan allerlei pop-up schermen en vertragingen bij het browsen
Hieronder staan de handelingen om Cookies en Geschiedenis te wissen in de 3 meest gebruikte Browsers.
Chrome
Klik rechtsboven in het venster op de 3 verticale puntjes Kies: Instellingen
Kies vervolgens in de linker kolom: Privacy & Beveiliging Bij Browsegegevens wissen kun je aangeven wat je wilt wissen Edge
Klik rechtsboven in het venster op de 3 horizontale puntjes Kies: Instellingen
Kies vervolgens in de linker kolom: Privacy, zoeken en services Bij Browsegegevens wissen kun je aangeven wat je wilt wissen
Firefox
Klik rechtsboven in het venster op de 3 horizontale streepjes, Kies: Instellingen
Kies vervolgens in de linker kolom: Privacy & Beveiliging
Je kunt hier eventueel ook instellen om Cookies en Geschiedenis altijd te wissen bij het sluiten van Firefox
Werken met CCleaner Free
De mening over dit soort programma’s is nogal verdeeld. Met name de mogelijkheid om het register te schonen wordt sterk afgeraden. Dit lost weinig op, maar kan wel andere ernstige problemen veroorzaken. Doe dit dus niet!
CCleaner kent daarnaast vele opties en mogelijkheden. Hieronder een korte uitleg en een paar goed bruikbare toepassingen.
Download op: https://www.ccleaner.com/nl-nl/ccleaner/download/standard Het programma is Nederlandstalig en ook beschikbaar in de Microsoft Store
Let op: CCleaner promoot sterk de betaalde Pro versie en wil soms extra’s installeren.
De standaard instellingen na installatie zijn in principe goed bruikbaar. In de linker kolom staan een aantal rubrieken:
Statuscontrole: Geeft een algemene indruk van de computer en promoot een paar betaalde opties. Sla maar even over, het is nooit helemaal goed…
Aangepast opschonen: Dit is een goed bruikbare optie! De standaard aangevinkte opties kun je handhaven, wel kun je ervoor kiezen om bij “Systeem” de optie “Prullenbak leegmaken” uit te vinken als je deze zelf wilt controleren.
CCleaner wist automatisch de cookies, cache en geschiedenis van alle browsers. Ook van een aantal toepassingen worden overbodige bestanden verwijderd.
Om het opschonen uit te voeren klik eerst op Analyseren en klik daarna op CCleaner uitvoeren en bevestig dat je bestanden wilt verwijderen.
hcc!seniorenacademie – Hans van der Krieke Pagina 8 Driver Updater: Alleen betaalde versie! Hier kunnen automatisch stuurprogramma’s (drivers) bijgewerkt worden.
NB. In principe werkt Windows de belangrijkste drivers zelf bij in het reguliere updateproces en zou dit niet nodig hoeven zijn.
Register: Het wordt afgeraden deze optie te gebruiken!
Extra: De-installeren: een andere manier om geïnstalleerde apps te verwijderen Software bijwerken: Alleen voor betaalde versie
Opstarten: Een controle om alles te zien wat automatisch opgestart wordt Browserplug-ins: Van alle geïnstalleerde browsers kun je zien welke plug-ins actief zijn. Je kunt ze hier ook in- of uit schakelen.
Schijf analyseren: Geeft informatie over hoe de schijfruimte gebruikt wordt.
Duplicaten opsporen: Een goed hulpmiddel om dubbele bestanden op te sporen, Deze optie wordt hier later besproken.
Systeemherstel: Een overzicht van herstelpunten die op het systeem staan, laat deze staan als je ruimte niet nodig hebt.
Station wissen: Hier kun de vrije ruimte echt schoonmaken, bijv. bij verkoop van je computer. NB. Bestanden die je verwijderd, worden verwijderd uit de index maar blijven aanwezig zo lang ze niet overschreven worden
Opties: Hier kun je een programma naar je hand zetten. Interessant is vooral de
mogelijkheid om bij “Cookies” aan te geven van welke sites je de cookies wilt behouden.
Bijv. om te voorkomen dat je je steeds opnieuw moet aanmelden bij veelgebruikte sites.
Dubbele bestanden opzoeken met CCleaner
Veel dubbele bestanden zijn fotobestanden, dit wordt vaak veroorzaakt door
hulpprogramma’s die je “helpen” om foto’s van je camera op de computer te zetten.
Als je er handig in bent, kun je dit overzetten beter zelf uitvoeren met de verkenner.
Windows heeft zelf geen programma om dubbele bestanden op te sporen.
In het eerdergenoemde programma CCleaner zit een goed bruikbare optie voor het opsporen van dubbele bestanden.
Je kunt dit vinden onder Extra en daarna Duplicaten opsporen.
Aanbevolen instellingen:
Vergelijken op: Naam + Grootte + Wijzigingsdatum
Negeren: Bestanden van nul bytes + Systeembestanden + Alleen Lezen + Verborgen
Met de knop “Toevoegen” kun je het programma gericht laten zoeken in een bepaalde map en onderliggende sub-mappen, bijv. de map Afbeeldingen. Dat zoekt sneller
Na het geven van de zoekopdracht krijg je een lijst te zien met de dubbele bestanden, je zult per bestand aan moeten geven welke je wilt verwijderen.
Soms worden er complete sub-mappen gevonden met dezelfde inhoud en kun je één van deze mappen sneller verwijderen in de verkenner.
Het is een flinke klus, maar vaak zul je verbaasd zijn over de hoeveelheid dubbele bestanden die gevonden worden.
Andere externe hulpprogramma’s
Naast CCleaner is er een scala aan programma’s beschikbaar die behulpzaam kunnen zijn bij het onderhouden van de computer. Hieronder staan een paar suggesties
Privazer
Gaat iets grondiger te werk dan CCleaner, maar is wat complexer Download op: https://privazer.com/nl/download.php
Voor een korte instructie zie: https://www.youtube.com/watch?v=8I5Y7F9Su1Y Ook Privazer heeft de mogelijkheid om het register op te schonen.
DOE DIT NIET Het geeft geen verbetering maar veroorzaakt soms ernstige problemen.
TreeSize
Een programma dat je helpt grote bestanden op te sporen Download op: https://www.jam-software.com/treesize_freerev Ook beschikbaar in de Microsoft Store
Revo Uninstaller Free
Helpt bij het grondig verwijderen van geïnstalleerde programma’s (apps)
hcc!seniorenacademie – Hans van der Krieke Pagina 10 SUMo Software Update Monitor
Een programma wat advies geeft over beschikbare updates van alle apps die op jouw computer geïnstalleerd zijn.
Download op: https://www.kcsoftwares.com/?sumo Malwarebytes
Als je vermoedt dat er Malware op je computer aanwezig is, dan is Malwarebytes een goed hulpmiddel om dit te detecteren en te verwijderen. Verwijder Malwarebytes na het gebruik om verdere promotie te voorkomen. Download op: https://nl.malwarebytes.com/
De apparatuur reinigen Laptop
Deze moet je niet open te maken. Je kunt deze met een licht vochtige doek schoonmaken, heel handig hiervoor zijn papieren vochtige brillendoekjes. Maak ook de uitstroom
opening van de ventilator schoon.
Het toetsenbord kun je voorzichtig schoonmaken met de stofzuiger, maar ook schoonblazen met een spuitbus lucht (Anti dust spray bij de Action)
Desktop
Een computer die onvoldoende koelt kan te warm worden, daardoor instabiel en zelfs defect raken. Het is beter om deze niet op de vloer te plaatsen vanwege het stof.
De desktop heeft ingebouwde ventilatoren die lucht aanzuigen en uitblazen. Uitwendig kun je de kast schoonmaken, let hierbij vooral op de in- en uitstroomopeningen.
Als je handig bent en wat kennis van zaken hebt, kun je kast open maken, verwijder eerst de netstekker, ontlaad jezelf door bijv. met je hand een CV kraan aan te raken en raak zo weinig mogelijk elektronica aan. Verwijder stof voorzichtig met een stofzuiger met een kunststof zuigmondje.
Ventilatoren en koellichamen kun je schoonblazen met lucht, houd de spuitbus niet te dichtbij (± 25 cm) en houd de ventilator tegen met een stokje zodat deze niet veel te snel rond gaat draaien en beschadigd raakt.
Een uitgebreide en goede schoonmaakinstructie is te vinden op:
https://www.personalcomputercare.nl/computervragen/onderhoud/computer- schoonmaken.htm#
Tenslotte
Toch nog een opmerking over een Antivirus programma. Als er geen additioneel beveiligingsprogramma geïnstalleerd is, dan wordt Microsoft Defender automatisch geactiveerd. In het verleden werd dit als onvoldoende beschouwd, maar inmiddels wordt MS Defender redelijk goed gewaardeerd en doet het stil op de achtergrond zijn werk.
Een zeer belangrijk onderdeel van het onderhouden van je computer is uiteraard ook het regelmatig maken van back-ups. Dit onderwerp is uitgebreid behandeld in de presentatie van vorige maand (februari 2022)
