• No results found

Though the term 'subject matter analysis ' is not unknown to educationalists, widely divergent views are held as to its contents.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Though the term 'subject matter analysis ' is not unknown to educationalists, widely divergent views are held as to its contents."

Copied!
13
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

T i j d s c h r i f t D i d a c t i e k 6 - w e t e n s c h a p p e n 1 (1985) n r . 1

57

Leerstof en leerstofanalyse

W . J o c h e m s e n J . V a s t e n h o u t * S e c t i e D i d a c t i e k

T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l D e l f t

S u m m a r y

Though the term 'subject matter analysis ' is not unknown to educationalists, widely divergent views are held as to its contents.

t

In addition carefully elaborated procedures for carrying out such an analysis are lacking as yet.

This state of affairs is due to - among other things - differences of opinion conaerning the meaning to be attached to the term 'subject matter'. Two such conceptions are briefly discussed.

Next in this paper the argument is put forward that from an educational point of view a subject matter analysis has to satisfy certain requirements in order to be of actual importance to educational prqctiae.

1. I n l e i d i n g

"Se" b e p a l I n g v a n w a t t o t d e l e e r s t o f v o o r e e n z e k e r v a k z a l g e l d e n , d e s t r u c t u r e r i n g v a n d i e l e e r s t o f e n ' d e o r d e n i n g e r v a n v o o r h e t o n d e r w i j s v o r m t e e n v a n d e g e w i c h t i g s t e o n d e r w e r p e n i n d e d i d a c t i e k . H e t i s e e n b e l a n g r i j k o n d e r w e r p o m d a t z o w e l i e d e r e l e r a a r b i j h e t v o o r b e r e i d e n v a n z i j n l e s s e n a l s i e d e r e a u t e u r v a n e e n l e e r b o e k e r m e e g e c o n f r o n - t e e r d w o r d t . H e t v o r m t n a a r o n z e m e n i n g t e v e n s e e n n o g s t e e d s n i e t n a a r b e v r e d i g i n g o p g e l o s t p r o b l e e m i n z o w e l p r a c t i s c h a l s t h e o r e t i s c h o p z i c h t . P r a k t i s c h : w a t k a n m e n d e l e r a a r , d e l e e r b o e k s c h r i j v e r a a n g e f u n d e e r d e e n b e p r o e f d e p r o c e d u r e s b i e d e n ? T h e o r e t i s c h : h o e z a l m e n d i e p r o c e d u r e s f u n d e r e n , w e l k e t h e o r e t i s c h e u i t g a n g s p u n t e n z a l m e n d a a r v o o r g e b r u i k e n ? I n b e i d e o p z i c h t e n w o r d t v o o r u i t g a n g g e b o e k t , m a a r n o g n i e t i n d i e m a t e d a t h e t o n d e r w i j s e n i n h e t b i j z o n d e r d e l e r a a r s o p l e i d i n g e r a l v e e l b a a t b i j h e e f t ( z i e b i j v o o r b e e l d J o c h e m s , 1 9 8 0 , p . 6 3 - 6 6 ) .

I n h e t n a v o l g e n d e z a l i n g e g a a n w o r d e n o p d e b e g r i . p p e n l e e r s t o f e n l e e r s t o f a n a l y s e e n w e l k e i n v u l l i n g d i e n a a r o n z e m e n i n g d i e n e n t e

(2)

h e b b e n . D a a r t o e z u l l e n e e r s t i n p a r a g r a a f 2 e n k e l e t e r m e n w o r d e n t o e g e l i c h t a a n d e h a n d v a n e e n e e n v o u d i g v o o r b e e l d .

V e r v o l g e n s k o m e n i n p a r a g r a a f 3 z e e r s u m m i e r t w e e o p v a t t i n g e n o v e r l e e r s t o f a n a l y s e a a n d e o r d e , a l s m e d e d e b i j b e h o r e n d e m e t h o d e s . G e l e t o p d e a a r d v a n h e t r e s u l t a a t v a n b e i d e m e t h o d e s w o r d t i n p a r a g r a a f 4

i n g e g a a n o p d e v r a a g a a n w e l k e e i s e n e e n l e e r s t o f a n a l y s e v a n u i t d i d a c - t i s c h o o g p u n t z o u m o e t e n v o l d o e n . M e n d i e n t o v e r i g e n s t e b e d e n k e n , d a t w e o n s i n h e t n a v o l g e n d e z u j l e n b e p e r k e n t o t l e e r s t o f v a n n a t u u r w e t e n - s c h a p p e l i j k e a a r d . T e n s l o t t e w o r d e n i n p a r a g r a a f 5 e n k e l e k a n t t e k e n i n - g e n g e p l a a t s t m e t b e t r e k k i n g t o t d e u i t v o e r i n g v a n e e n l e e r s t o f a n a -

l y s e .

2 . L e e r s t o f

De t e r m l e e r s t o f v e r w i j s t n a a r d a t g e n e w a t d e d o c e n t g e a c h t w o r d t t e o n d e r w i j z e n e n d e l e e r l i n g d i e n t t e l e r e n . D a t w i l - z e g g e n : b e g r i p p e n ,

r e g e l s , h a n d e l i n g s v o o r s c h r i f t e n , w e t m a t i g h e d e n , t h e o r i e ë n , m o d e l l e n , w a a r n e m i n g s - , r e g i s t r a t i e - e n m e e t p r o c e d u r e s , c o n v e n t i e s , n o t a t i e s , a p p a r a t e n e n o p s t e l l i n g e n , b i j b e h o r e n d e g e b r u i k s v o o r s c h r i f t e n , w e r k - w i j z e n , b e v i n d i n g e n , i n t e r p r e t a t i e s , o p i n i e s , o p v a t t i n g e n e n z o v o o r t s m e t b e t r e k k i n g t o t o n d e r w e r p e n u i t h e t v a k g e b i e d . A l d e r g e l i j k e ' w e -

t e n s w a a r d i g h e d e n ' v a t t e n w i j s a m e n o n d e r h e t h o o f d k e n n i s . Om p r e c i e s t e z i j n : k e n n i s h e e f t h i e r d e b e t e k e n i s v a n w a t P o p p e r n o e m t ' k n o w l e d g e w i t h o u t a k n o w i n g s u b j e c t ' ( P o p p e r , 1 9 7 2 , p . 1 0 9 ) . H e t i s w e l l i c h t n u t t i g h i e r a l v a s t e e n t w e e t a l o p m e r k i n g e n m e t b e t r e k k i n g t o t h e t b o v e n s t a a n d e t e p l a a t s e n . De e e r s t e i s d a t d e z e k e n n i s e n h e t l e e r r e s u l t a a t b i j d e l e e r l i n g a l s g e v o l g v a n o p d e k e n n i s ( d e l e e r - s t o f ) g e b a s e e r d o n d e r w i j s n i e t i d e n t i e k z i j n . H e t l e e r r e s u l t a a t k a n a l l e r l e i v o r m e n a a n n e m e n , v a n u i t h e t h o o f d g e l e e r d e f e i t e n t o t g o e d i n g e o e f e n d e h a n d e l i n g s p a t r o n e n ( v a a r d i g h e d e n ) e n o p w a a r d e - o o r d e l e n b e r u s t e n d e h o u d i n g e n ( a t t i t u d e n ) . De t w e e d e i s d a t l e e r s t o f n i e t i d e n t i e k i s m e t e e n o b j e c t i e v e b e s c h r i j v i n g v a n h e t b e t r e f f e n d e v a k g e - b i e d ( z o d a t a l m o g e l i j k z o u z i j n ) , m a a r e e n o p l e e r d o e l e n g e r i c h t e s e l e c t i e i m p l i c e e r t . De t e r m ' l e e r ' i n h e t w o o r d l e e r s t o f z e g t d i t a l . H e t s p r e e k t v o o r z i c h , d a t i n d e k l a s s l e c h t s e e n k l e i n g e d e e l t e , z o w e l n a a r o m v a n g a l s n a a r d i e p g a n g , o m t r e n t e e n o n d e r w e r p a a n d e o r d e z a l k o m e n . De a f w e g i n g d i e a a n d e k e u z e t e n g r o n d s l a g l i g t , i s n u n i e t a a n d e o r d e . E s s e n t i e e l i s h i e r , d a t v a n u i t d i t o o g p u n t b e z i e n d e l e e r s t o f v o o r e e n o n d e r w e r p w o r d t b e s c h o u w d a l s e e n h o e v e e l h e i d k e n n i s v a n u i t e e n l o p e n d e a a r d , w e l k e k e n n i s e e n m i n o f m e e r a f g e r o n d e n s a m e n h a n g e n d g e h e e l v o r m t .

(3)

J o c h e m s 6 V a s t e n h o u w 5 _ D o e l v a n o n d e r w i j s i s , d a t l e e r l i n g e n k e n n i s o m t r e n t e e n o f a n d e r

o n d e r w e r p u i t h e t v a k g e b i e d o p z e k e r e w i j z e k u n n e n t o e p a s s e n , g e b r u i - k e n , h a n t e r e n e n d e r g e l i j k e . N a h e t o n d e r w i j s o v e r e e n o n d e r w e r p w o r d e n d e l e e r l i n g e n b i j v o o r b e e l d g e a c h t i n s t a a t t e z i j n :

. e e n p r o b l e e m o p t e l o s s e n v o l g e n s z e k e r e r e g e l s ; . e e n o p s t e l l i n g t e c o n s t r u e r e n ;

. e e n t h e o r i e o f o p v a t t i n g t e b e a r g u m e n t e r e n o f t e v e r k l a r e n ; . e e n b e g r i p t e o m s c h r i j v e n o f t o e t e l i c h t e n ;

. e e n p r o c e d u r e o f m e t h o d e u i t t e v o e r e n ; . e e n s i t u a t i e o f s y s t e e m t e t e k e n e n ; . e e n a p p a r a a t t e h a n t e r e n e n z .

H e t b e o o g d e r e s u l t a a t v a n o n d e r w i j s i s d u s , d a t l e e r l i n g e n t o t z e k e r g e d r a g i n s t a a t z i j n , w a a r t o e z i j v o o r d a t o n d e r w i j s n i e t o f s l e c h t s t e n d e l e i n s t a a t w a r e n . Z o a l s d e v o o r b e e l d e n l a t e n z i e n k a n d a t g e d r a g u i t e e n l o p e n d e v e r s c h i j n i n g s v o r m e n h e b b e n . H e t i s d u s n i e t b e p e r k t . t o t a c t i v i t e i t e n i n d e z i n v a n h a n d e l i n g e n o f m a n i p u l a t i e s 1 ) . N o e m e n w e e e n v r a a g , e e n o p d r a c h t , e e n p r o b l e e m , e e n v r a a g s t u k , e e n o p g a v e o f e e n s o m w e l k e a a n d e l e e r l i n g w o r d t v o o r g e l e g d , e e n t a a k , d a n i s g e d r a g t e o m s c h r i j v e n a l s h e t v o l t r e k k e n v a n e e n t a a k . A l s n u n a e e n l e e r p r o c e s b l i j k t , d a t d e l e e r l i n g t a k e n o p d e d o o r d e l e r a a r g e w e n s t e w i j z e u i t v o e r t ( h e t g e e n v o o r h e e n n i e t h e t g e v a l w a s ) , d a n h e e f t d i e l e e r l i n g n i e u w g e d r a g o n t w i k k e l d e n d e l e e r s t o f i n k w e s t i e g e l e e r d . I n d e w o o r d e n v a n V a n P a r r e r e n ( 1 9 7 1 , p . 1 5 ) : ' L e r e n i s i e t s w a a r t o e m e n c o n c l u d e e r t , o p g r o n d v a n g e d r a g i n g e n , d i e m e n c o n s t a -

t e e r t ' . De n a d r u k d i e w i j o p h e t g e d r a g s a s p e c t l e g g e n , h e e f t n i e t s t e m a k e n m e t e e n t e r u g k e e r n a a r e e n b e h a v i o r i s t i s c h e m e n s o p v a t t i n g , m a a r k o m t v o o r t u i t h e t i n z i c h t d a t d e k e n n i s w a a r o v e r e e n i n d i v i d u b e - s c h i k t ( h e t t e g e n d e e l d u s v a n ' k n o w l e d g e w i t h o u t a k n o w i n g s u b j e c t ' ) a l l e e n f u n c t i o n e r e n d e k e n n i s k a n z i j n ; e e n m e n s i s g e e n g r a m m o f o o n - p l a a t o f e e n v i d e o b a n d . H i e r u i t v o l g t d a t a a n z u l k e ' s u b j e c t i e v e ' k e n n i s o n v e r b r e k e l i j k e e n g e d r a g s a s p e c t v e r b o n d e n i s . B o v e n s t a a n d e o p v a t t i n g i s a l d u s s a m e n t e v a t t e n . De t e r m l e e r s t o f v e r w i j s t n a a r z e k e r e k e n n i s d i e a a n d e l e e r l i n g w o r d t a a n g e b o d e n ; h e t r e s u l t a a t v a n

l e r e n i s , d a t h i j o f z i j b e p a a l d g e d r a g h e e f t o n t w i k k e l d . M e t a n d e r e w o o r d e n : a a n g e b o d e n k e n n i s w o r d t t i j d e n s h e t l e e r p r o c e s ' v e r w e r k t ' t o t g e d r a g . E e n v o l s t r e k t e e n d u i d i g e r e l a t i e t u s s e n a a n g e b o d e n k e n n i s e n o n t w i k k e l d e g e d r a g i s e r e c h t e r n i e t z o a l s i n h e t v o l g e n d e v o o r b e e l d w o r d t t o e g e l i c h t .

S t e l d a t a l s e e n v a n d e o n d e r d e l e n u i t h e t o n d e r w e r p ' r e a c t i e s ' ( d e r d e k l a s , c h e m i e ) d e w e t v a n L a v o i s i e r w o r d t o n d e r k e n d . De b e t r e f - f e n d e k e n n i s i s b i j v o o r b e e l d a l s v o l g t w e e r t e g e v e n : - ' m a s s a k a n n o o i t

(4)

6 0

v e r l o r e n g a a n e n n i e t u i t h e t n i e t s t e v o o r s c h i j n k o m e n ' . H o e w e l h i e r - m e e e e n w e e r g a v e v a n d e w e t i s v e r k r e g e n , b l i j f t o n d u i d e l i j k w a t t e n a a n z i e n h i e r v a n p r e c i e s v a n d e l e e r l i n g w o r d t v e r l a n g d . I s h e t d e b e d o e l i n g d a t h i j d e w e t u i t h e t h o o f d l e e r t , o p d a t h i j d e z e t e z i j n e r

t i j d k a n r e p r o d u c e r e n o f g a a t h e t e r o m d a t h i j d e z e o p z e k e r e w i j z e k a n t o e p a s s e n ? B i j v o o r b e e l d : h e t k u n n e n b e r e k e n e n v a n d e m a s s a v a n Y v o o r e e n r e a c t i e v a n h e t t y p e X . + Y •*• Z , g e g e v e n d e m a s s a ' s v a n X e n Z v o o r e n n a d e r e a c t i e . M é t a n d e r e w o o r d e n : u i t e e n - d e r g e l i j k e w e e r g a v e v a n k e n n i s i s n i e t z o n d e r m e e r d u i d e l i j k o p w e l k e w i j z e d e l e e r l i n g g e a c h t w o r d t d i e k e n n i s t e h a n t e r e n . H e t g a a t e r i m m e r s n i e t o m , d a t k e n n i s l o u t e r ' i n d e l e e r l i n g w o r d t o p g e s l a g e n ' , m a a r d a t z i j t o t z e k e r g e d r a g l e i d t 2 ) .

G e s t e l d n u , d a t l e e r l i n g e n g e a c h t w o r d e n d e w e t v a n L a v o i s i e r t e k u n n e n t o e p a s s e n b i j t a k e n v a n h e t e e r d e r g e n o e m d e t y p e .

B i j v o o r b e e l d

I n e e n w a t e r i g e o p l o s s i n g r e a g e r e n s t o f X e n s t o f Y m e t e l k a a r , w a a r b i j a l s e n i g e r e a c t i e p r o d u c t s t o f Z o n t s t a a t . U i t m e t i n g e n b l i j k t , d a t v o o r d e r e a c t i e 1 O O g X e n O g Z a a n w e z i g w a s e n n a d e

r e a c t i e 2 0 g X e n 1 2 0 g Z . H o e v e e l g r a m v a n s t o f Y w a s e r v o o r d e r e a c t i e a a n w e z i g ? G e e f a a n h o e j e t o t j e a n t w o o r d k o m t .

H e t u i t v o e r e n v a n e e n d e r g e l i j k e t a a k v e r e i s t o n g e v e e r h e t v o l g e n d e : - h e t r e a c t i e s c h e m a v a s t s t e l l e n : X + Y - » - Z ;

- d e m a s s a ' s v a n d e s t o f f e n v o o r e n n a d e r e a c t i e v a s t s t e l l e n : e r v o o r 1 0 0 g X e n y g Y e n e r n a 2 9 g X , 0 g Y e n 1 2 0 g Z ; - d e s o m v a n d e m a s s a ' s v a n d e s t o f f e n v o o r d e r e a c t i e

g e l i j k s t e l l e n a a n d e s o m v a n d e m a s s a ' s v a n d e s t o f f e n n a d e r e a c t i e : 1 0 0 g + y g = 1 2 0 g + 2 0 g ;

- d e v e r g e l i j k i n g o p l o s s e n : y = 1 2 0 + 2 0 - 1 0 0 = 4 0 g .

D e z e u i t w e r k i n g d e m o n s t r e e r t , d a t h e t u i t v o e r e n v a n d e t a a k n i e t a l l e e n k e n n i s m e t b e t r e k k i n g t o t d e w e t v a n L a v o i s i e r v o o r o n d e r s t e l t , m a a r o o k a n d e r e k e n n i s , o n d e r a n d e r e t e n a a n z i e n v a n k e n m e r k e n v a n r e a c t i e s . B i j v o o r b e e l d : d e r e a c t i e s t o p t a l s e e n d e r r e a c t a n t e n o p i s . M e t a n d e r e w o o r d e n : d i v e r s e o n d e r d e l e n u i t d e l e e r s t o f d i e n e n b i j h e t u i t v o e r e n v a n e e n d e r g e l i j k e t a a k d o o r d e l e e r l i n g o p z e k e r e w i j z e ' g e c o m b i n e e r d ' t e w o r d e n . H e t z a l d u i d e l i j k z i j n , d a t h e t . g e w e n s t e g e d r a g ( d e u i t v o e r i n g v a n d e t a a k o p d e h i e r b o v e n b e s c h r e v e n w i j z e ) n i e t r e c h t s t r e e k s v o l g t u i t d e a a n g e b o d e n k e n n i s ( d e w e t v a n L a v o i s i e r z o a l s e e r d e r g e f o r m u l e e r d ) .

(5)

J o c h e m s 6 V a s t e n h o u w 61 3 . T w e e u i t g a n g s p u n t e n v o o r l e e r s t o f a n a l y s e

A l s l e e r s t o f a n a l y s e w o r d t o p g e v a t a l s h e t o p s p o r e n , v a s t l e g g e n e n o r d e n e n v a n d a t g e n e w a t g e l e e r d d i e n t t e w o r d e n , d a n z i j n e r , g e z i e n h e t i n d e v o r i g e p a r a g r a a f g e s t e l d e , i n b e g i n s e l t w e e u i t g a n g s p u n t e n m o g e l i j k : o f w e l h e t t e o n t w i k k e l e n g e d r a g o f w e l d e a a n t e b i e d e n k e n n i s . I n h e t n a v o l g e n d e z a l w o r d e n n a g e g a a n w e l k e c o n s e q u e n t i e s b e i d e u i t g a n g s p u n t e n h e b b e n v o o r e e n l e e r s t o f a n a l y s e . We b e p e r k e n o n s t o t d e h o o f d l i j n e n .

a . G e d r a g a l s u i t g a n g s p u n t

M e n k a n a l s u i t g a n g s p u n t v o o r d e a n a l y s e h e t g e d r a g n e m e n , d a t m e n i n h e t o n d e r w i j s b i j d e l e e r l i n g t o t o n t w i k k e l i n g w e n s t t e b r e n g e n , g e g e v e n e e n o f a n d e r d e e l v a n d e l e e r s t o f . De a n a l y s e i s e r d a n o p g e r i c h t , i n e e n o f a n d e r e v o r m , e e n b e s c h r i j v i n g v a n d a t g e d r a g o p t e s t e l l e n z o a l s b i j v o o r b e e l d i n d e v o r i g e p a r a g r a a f i s g e d a a n . U i t e r a a r d k a n d a t g e d r a g u i t e e n l o p e n d e v e r s c h i j n i n g s v o r m e n a a n n e - m e n , w a a r d o o r h e t o p s t e l l e n v a n e e n b e s c h r i j v i n g m e e r o f m i n d e r g e c o m p l i c e e r d k a n z i j n .

De t e v o l g e n w e r k w i j z e b i j e e n d e r g e l i j k e a n a l y s e i s , s u m m i e r b e s c h r e v e n , a l d u s . E e r s t w o r d e n e n k e l e t y p e n v a n t a k e n g e f o r m u l e e r d d i e d e l e e r l i n g e n n a h e t o n d e r w i j s o v e r d e b e t r e f f e n d e l e e r s t o f z o u d e n m o e t e n k u n n e n u i t v o e r e n .

V e r v o l g e n s w o r d t v o o r e l k t y p e t a a k n a g e g a a n o p w e l k e w i j z e d i e d o o r d e l e e r l i n g e n d i e n t t e w o r d e n u i t g e v o e r d . D a t w i l z e g g e n : v a s t g e l e g d w o r d e n d e h a n d e l i n g e n o f o p e r a t i e s d i e d e l e e r l i n g e n m o e t e n k u n n e n v o l t r e k k e n . H i e r m e e l i g t i n b e g i n s e l v a s t d a t g e n e w a t g e l e e r d d i e n t t e w o r d e n .

D e z e w e r k w i j z e i s t e k a r a k t e r i s e r e n m e t d e t e r m taakanalyse ( o o k w e l p e r f o r m a n c e a n a l y s i s g e n o e m d ; S c a n d u r a , 1977, p . 5 ^ 7 ) . E e n l e e r s t o f a n a l y s e i n d e z e v o r m i s t e o m s c h r i j v e n a l s h e t o p s p o r e n e n v a s t l e g g e n v a n o p e r a t i e s d i e v o o r h e t u i t v o e r e n v a n d e t a a k n o d i g z i j n . H e t r e s u l t a a t i s e e n w e e r g a v e , i n e e n o f a n d e r e , v o r m e n i n e e n o f a n d e r e t a a l , v a n d e t e l e r e n o p e r a t i e s . M e t a n d e r e w o o r d e n : d e l e e r s t o f w o r d t g e a n a l y s e e r d i n t e r m e n v a n a c t i v i t e i t e n d i e d e

l e e r l i n g e n m o e t e n k u n n e n u i t v o e r e n . U i t e r a a r d d i e n t z o ' n a n a l y s e r e k e n i n g t e h o u d e n m e t d e b e g i n s i t u a t i e e n h e t n i v e a u v a n d e l e e r - 1i n g e n .

De h i e r g e s c h e t s t e o p v a t t i n g i s i n N e d e r l a n d o n d e r m e e r d o o r h e t w e r k v a n L a n d a , G a l ' p e r i n c . s . e n v a n S c a n d u r a b e k e n d . H o e w e l z i j h e t z e l f d e u i t g a n g s p u n t n e m e n , l a a t d e w i j z e w a a r o p - z i j d a t f o r m u l e -

(6)

62 L e e r s t o f e n l e e r s t o f a n a l y s e r e n e n u i t w e r k e n v e r s c h i l l e n z i e n . L a n d a b i j v o o r b e e l d s p r e e k t i n d i t v e r b a n d o v e r h e t b e p a l e n v a n d e o p e r a t i e s d i e b i j h e t g e d r a g b e t r o k k e n z i j n ( L a n d a , 1976, p . 7 6 ) . B i j G a l ' p e r i n c . s . i s s p r a k e v a n h e t i d e n t i f i c e r e n v a n o p e r a t i e s ( T a l y z i n a , 1970, p . 1 5 6 ) . S c a n d u r a t e n s l o t t e h e e f t h e t o v e r h e t o p s t e l l e n v a n r e g e l s d i e e l k e e n o p e r a t i e b e s c h r i j v e n ( S c a n d u r a , 1977, p . ^ 3 e . v . ) . V a n h e n i s S c a n d u r a o v e r i g e n s d e e n i g e d i e e e n m e t h o d e v o o r h e t o p s p o r e n e n w e e r g e v e n v a n o p e r a t i e s b e s c h r i j f t , d e z o g e n a a m d e s t r u c t u r e l e a n a -

l y s e ( i b i d . , p.62-68).

b . K e n n i s a l s u i t g a n g s p u n t

De T e e r s t o 7 ~ v o o r e e n o f a n d e r l e e r s t o f g e b i e d i n d e n a t u u r w e t e n - s c h a p p e n k a n w o r d e n o p g e v a t a l s e e n ' b o d y o f k n o w l e d g e ' . D a t w i l z e g g e n e e n h o e v e e l h e i d k e n n i s i n d e v o r m v a n b e g r i p p e n , w e t m a t i g h e - d e n , t h e o r i e ë n , c o n v e n t i e s , b e v i n d i n g e n e n d e r g e l i j k e , d i e e e n m i n o f m e e r a f g e r o n d e n c o n s i s t e n t g e h e e l v o r m e n . K o r t o m , e e n s a m e n h a n - g e n d g e h e e l v a n w e t e n s w a a r d i g h e d e n . W o r d t n u d e z e k e n n i s a l s u i t - g a n g s p u n t v o o r d e a n a l y s e g e n o m e n , d a n g a a t h e t e r o m t e b e p a l e n w e l k e w e t e n s w a a r d i g h e d e n h e t l e e r s t o f g e b i e d i n k w e s t i e p r e c i e s o m v a t e n h o e d e z e o n d e r l i n g s a m e n h a n g e n .

De w e r k w i j z e d i e b i j e e n d e r g e l i j k e a n a l y s e w o r d t g e h a n t e e r d , i s g l o b a a l w e e r g e g e v e n d e v o l g e n d e . E e r s t w o r d t v a s t g e s t e l d w e l k e w e t e n s w a a r d i g h e d e n t o t d e t e l e r e n s t o f z u l l e n w o r d e n g e r e k e n d . V e r v o l g e n s w o r d t d e i n h o u d v a n e l k v a n d i e w e t e n s w a a r d i g h e d e n n a u w k e u r i g b e s c h r e v e n , a l s m e d e d é w i j z e w a a r o p z i j o n d e r l i n g s a m e n - h a n g e n . B i j h e t o p s t e l l e n v a n e e n d e r g e l i j k e b e s c h r i j v i n g d i e n t m e n u i t e r a a r d r e k e n i n g t e h o u d e n m e t d e v o o r k e n n i s e n h e t n i v e a u v a n d é l e e r l i n g e n .

D e z e w e r k w i j z e k a n w o r d e n a a n g e d u i d m e t d e t e r m inhoudsanalyse ( o o k w e l c o n t e n t a n a l y s i s g e n o e m d ; S c a n d u r a , 1977, p . 5 ^ 7 ) . I n d e z e v o r m k a n e e n l e e r s t o f a n a l y s e w o r d e n o m s c h r e v e n a l s h e t o p s p o r e n e n v a s t l e g g e n v a n w e t e n s w a a r d i g h e d e n d i e t o t d e t e l e r e n k e n n i s w o r d e n g e r e k e n d , a l s m e d e e e n o n d e r l i n g e s a m e n h a n g e r t u s s e n . H e t r e s u l t a a t v a n e e n d e r g e l i j k e a n a l y s e i s e e n o p e e n o f a n d e r e w i j z e g e o r d e n d e v e r z a m e l i n g v a n w e t e n s w a a r d i g h e d e n , d i e e l k i n h o u d e l i j k n a u w k e u r i g b e s c h r e v e n z i j n . I n z o ' n b e s c h r i j v i n g i s d e k e n n i s v a s t g e l e g d d i e t e n a a n z i e n v a n d i e w e t e n s w a a r d i g h e d e n o n d e r w e z e n z a l w o r d e n . V o o r e e n s u m m i e r v o o r b e e l d v a n d e z e w e r k w i j z e , d i e o v e r i g e n s v e e l m i n d e r b e k e n d i s , v e r w i j z e n w i j n a a r J o c h e m s (1981, p.171).

(7)

Jochems S Vastenhouw

6 3

Hoewel beide benaderingswijzen een verschillend uitgangspunt heb- ben, kunnen er enkele overeenkomsten gesignaleerd worden. Zowel bij taakanalyse als bij inhoudsanalyse wordt een complex geheel, gedrag c . q . kennis, uiteengelegd in een aantal delen, operaties c.q. wetens- waardigheden. Bovendien wordt bij het onderkennen van delen in beide gevallen rekening gehouden met datgene wat de leerlingen al eerder geleerd hebben. De formulering van een operatie c . q . wetenswaardigheid kan immers worden aangepast aan de beginsituatie van de leerlingen in kwes t i e.

Een belangrijk verschil tussen beide benaderingswijzen i s , dat z i j , indien toegepast op hetzelfde onderwerp uit de leerstof, tot beschrij- vingen daarvan leiden, die niet alleen formeel van elkaar afwijken, maar ook inhoudelijk. Op dit laatste punt zullen we in navolgende

ingaan, omdat het voor de praktijk van het onderwijs van belang i s . Kenmerkend voor een taakanalyse i s , dat de leerstof in termen van opératies wordt vastgelegd, dus in termen van (deel-)hande1ingen die de leerlingen moeten kunnen uitvoeren ten aanzien van die leerstof.

Het l i g t derhalve voor de hand, dat bij deze benaderingswijze het aspect van de toepassing van de leerstof voorop staat. Op zich hoeft dat nog niet als een bezwaar te worden gevoeld. Van p r i n c i p i ë l e aard

is het probleem, dat niet a l t i j d alle onderdelen van de leerstof kunnen worden uitgedrukt in termen van operaties. Dat geldt zeker wanneer het om begrippen gaat die op meerdere, onderling verschillende manieren gerelateerd z i j n aan andere begrippen. Een dergelijke samen- hang in de leerstof is in termen van operaties niet goed vast te

leggen. Het gevolg i s , dat een taakanalyse veelal tot een fragmentari- sche beschrijving van de leerstof l e i d t , omdat de relaties tussen verschillende leerstofonderdelen niet of niet goed kunnen worden vast- gelegd. Met andere woorden: de begripsmatige samenhang tussen leer- stofonderdelen raakt volledig op de achtergrond en kan zelfs ontbre- ken.

Kenmerkend voor een inhoudsanalyse i s , dat de leerstof in termen

van wetenswaardigheden wordt beschreven, dus in termen van begrippen

en dergelijke die men tot de te leren kennis rekent. Bij deze benade-

ringswijze staat j u i s t voorop, dat de belangrijke begrippen uit de

leerstof en hun onderlinge relaties worden vastgelegd. Dit leidt

veelal tot definities en omschrijvingen van begrippen in relatie tot

andere, waarbij de vraag welk gedrag de leerlingen ten aanzien van die

leerstof dienen te ontwikkelen, onbeantwoord b 1 i j f t . Vastgelegd wordt,

(8)

d o o r g a a n s i n n o g a l a b s t r a c t e b e w o o r d i n g e n , w a t e r b i n n e n e e n l e e r s t o f - g e b i e d b e k e n d i s , t e r w i j l d e w i j z e . w a a r o p d e l e e r l i n g g e a c h t w o r d t d i e k e n n i s t e h a n t e r e n , n i e t o f n a u w e l i j k s a a n d e o r d e k o m t . M e t a n d e r e w o o r d e n : h e t o p e r a t i o n a l e a s p e c t v a n d e l e e r s t o f r a a k t o p d e a c h t e r - g r o n d e n k a n z e l f s v o l l e d i g o n t b r e k e n .

k. I n h o u d s - e n t a a k a n a l y s e g e c o m b i n é e r d

G e l e t o p h e t v o o r g a a n d e i s d u i d e l i j k , d a t d e t e r m l e e r s t o f o p t w e e m a n i e r e n k a n w o r d e n o p g e v a t . I n o p e r a t i o n e l e z i n v e r w i j s t z i j n a a r e e n v e r z a m e l i n g v a n o p e r a t i e s d i e g e l e e r d d i e n e n t e w o r d e n . D e t e l e r e n o p e r a t i e s w o r d e n d o o r m i d d e l v a n e e n t a a k a n a l y s e a f g e l e i d u i t d e t a k e n d i e d e l e e r l i n g e n n a h e t o n d e r w i j s m o e t e n k u n n e n v o l t r e k k e n . I n i n h o u - d e l i j k e z i n v e r w i j s t d e . t e r m l e e r s t o f n a a r e e n v e r z a m e l i n g v a n w e t e n s - w a a r d i g h e d e n d i e g e l e e r d d i e n e n t e w o r d e n . D o o r m i d d e l v a n e e n i n - h o u d s a n a l y s e w o r d e n d e v o o r d e z e l e e r l i n g e n b e l a n g r i j k g e a c h t e w e t e n s - "

w a a r d i g h e d e n u i t h e t b e t r e f f e n d e d e e l v a n h e t v a k g e b i e d o p g e s p o o r d e n v a s t g e l e g d . G e z i e n d e i n d e v o r i g e p a r a g r a a f g e n o e m d e b e z w a r e n z a l e e n l e e r s t o f a n a l y s e z o w e l d e i n h o u d e l i j k e a l s d e o p e r a t i o n e l e a s p e c t e n v a n d e l e e r s t o f m o e t e n b e t r e f f e n .

E e n c o m b i n a t i e v a n i n h o u d s - e n t a a k a n a l y s e i s o n t w i k k e l d d o o r P a s k i n h e t k a d e r v a n d e z o g e n a a m d e c o n v e r s a t i e - t h e o r i e ( z i e b i j v o o r b e e l d P a s k , 1976). A l s o n d e r d e e l v a n d e z e t h e o r i e v e r s c h a f t h i j e e n m e t h o d e v o o r h e t a n a l y s e r e n v a n l e e r s t o f w a a r m e e z o w e l h e t i n h o u d e l i j k e a l s h e t o p e r a t i o n e l e a s p e c t v a n l e e r s t o f g o e d k a n w o r d e n b e s c h r e v e n . Z o ' n b e s c h r i j v i n g v a n d e l e e r s t o f , e e n d o m e i n v a n c o n v e r s a t i e g e n o e m d , i s

i n z i j n t h e o r i e g e e n d o e l o p z i c h , d o c h s l e c h t s e e n m i d d e l o m o n d e r - z o e k n a a r l e e r p r o c e s s e n t e k u n n e n v e r r i c h t e n . O p g r o n d v a n m e t h o d o l o - g i s c h e e i s e n m e t b e t r e k k i n g t o t d a t o n d e r z o e k i s z i j n a n a l y s e m e t h o d e e c h t e r d e r m a t e g e c o m p l i c e e r d , d a t z i j v o o r d e p r a k t i j k v a n h e t o n d e r - w i j s v r i j w e l n i e t h a n t e e r b a a r i s ( V a s t e n h o u w , 1979, p . 2 5 1 ) .

D a t n e e m t n i e t w e g , d a t d e g r o n d s l a g v a n d i e m e t h o d e v a n u i t h e t o o g - p u n t v a n l e e r s t o f a n a l y s e b i j z o n d e r i n t e r e s s a n t i s z o a l s e l d e r s a a n g e - g e v e n ( J o c h e m s , 1982, p . 7-8 ) .

Op b a s i s v a n u i t g a n g s p u n t e n z o a l s d o o r P a s k g e h a n t e e r d i s d o o r o n s e e n m e t h o d e v a n l e e r s t o f a n a l y s e o n t w i k k e l d d i e m e e r a a n p a s t a a n d e p r a k t i j k v a n h e t o n d e r w i j s . I n h e t n a v o l g e n d e z u l l e n w e d e a c h t e r g r o n d e r v a n n a d e r t o e l i c h t e n . M e t n a m e z a l w o r d e n i n g e g a a n o p d e v r a a g h o e

i n h o u d e l i j k e e n o p e r a t i o n e l e a s p e c t e n v a n l e e r s t o f i n c o m b i n a t i e g e - a n a l y s e e r d k u n n e n w o r d e n , z o n d e r o v e r i g e n s v e e l a a n d a c h t t e b e s t e d e n

(9)

J o c h e m s & V a s t e n h o u w

a a n d e p r a k t i s c h e u i t w e r k i n g . Z i e d a a r v o o r J o c h e m s ( 1 9 8 3 ) . W i j b e p e r - k e n o n s t o t e e n b e s c h o u w i n g v a n u i t d i d a c t i s c h o o g p u n t e n g a a n v o o r b i j a a n o v e r w e g i n g e n v a n ( l e e r - ) p s y c h o l o g i s c h e a a r d .

A l v o r e n s d a a r t o e o v e r t e g a a n i s h e t n o d i g e n k e l e t e r m e n n a d e r t e b e p a l e n . O n d e r leerstof z u l l e n w e v e r s t a a n b e g r i p p e n , r e g e l s e n h a n d e -

l i n g s v o o r s c h r i f t e n , w e t m a t i g h e d e n , t h e o r i e ë n , m o d e l l e n , w a a r n e m i n g s - , r e g i s t r a t i e - e n m e e t p r o c e d u r e s , c o n v e n t i e s , n o t a t i e s , a p p a r a t e n e n o p s t e l l i n g e n , b i j b e h o r e n d e g e b r u i k s v o o r s c h r i f t e n , w e r k w i j z e n , b e v i n -

d i n g e n , i n t e r p r e t a t i e s , o p i n i e s , o p v a t t i n g e n e n z . d i e i n e e n o f a n d e r e z i n g e l e e r d d i e n e n t e w o r d e n . E e n h o e v e e l h e i d h i e r v a n d i e a i s e e n s a m e n h a n g e n d , m i n o f m e e r a f g e b a k e n d g e h e e l k a n w o r d e n b e s c h o u w d , z u l l e n w e a a n d u i d e n m e t d e t e r m

leerstofgebied.

E e n v o o r b e e l d h i e r v a n i s h e t e e r d e r g e n o e m d e o n d e r w e r p ' r e a c t i e s ' u i t d e s c h e i k u n d e v o o r d e d e r d e k l a s V W O . M e t

leerstofanalyse

t e n s l o t t e w o r d t b e d o e l d , d a t v o o r e e n l e e r s t o f g e b i e d d e b e g r i p p e n , r e g e l s , h a n d e l i n g s v o o r s c h r i f t e n e n z . d i e d a a r t o e b e h o r e n , o p b e p a a l d e w i j z e w o r d e n b e s c h r e v e n . Op d i e w i j z e v a n b e s c h r i j v e n k o m e n w e d a d e l i j k t e r u g . E s s e n t i e e l i s t e o n d e r k e n n e n , d a t e e n l e e r s t o f a n a l y s e v o l g e n s o n z e o p v a t t i n g l o u t e r b e t r e k k i n g h e e f t o p d e v r a a g wat e r p r e c i e s o n d e r w e z e n , c . q . g e l e e r d z a l w o r d e n e n n i e t o p d e v r a a g hoe d a t z a l g e b e u r e n . M e t a n d e r e w o o r d e n : d e v o r m w a a r i n h e t o n d e r w i j s l e e r p r o c e s g e g o t e n z a l w o r d e n , b l i j f t d e r h a l v e b u i t e n b e s c h o u w i n g .

H e t r e s u l t a a t v a n e e n l e e r s t o f a n a l y s e d i e n t o p g r o n d v a n d i d a c t i - s c h e o v e r w e g i n g e n a a n e e n a a n t a l e i s e n v a n f o r m e l e a a r d t e v o l d o e n , d i e w e k o r t z u l l e n w e e r g e v e n .

. H e t g e e f t e e n b e s c h r i j v i n g v a n h e t l e e r s t o f g e b i e d p e r l e e r s t o f o n d e r - d e e l . L e e r s t o f o n d e r d e l e n z i j n t e o n d e r s c h e i d e n o n d e r w e r p e n b i n n e n e e n l e e r s t o f g e b i e d w e l k e e l k v e r w i j z e n n a a r e e n b e p e r k t e h o e v e e l h e i d k e n n i s d i e a l s e e n z i n v o l g e h e e l k a n w o r d e n a a n g e m e r k t . Oe a c h t e r - g r o n d h i e r v a n i s , d a t e e n l e e r s t o f g e b i e d e e n h o e v e e l h e i d k e n n i s , o m v a t d i e o n m o g e l i j k i n e e n k e e r i n h a a r g e h e e l i s t e v e r w e r k e n . D i e h o e v e e l h e i d z a l d e r h a l v e i n e e n a a n t a l ' p o r t i e s ' m o e t e n w o r d e n g e s n e d e n d i e d e l e e r l i n g e n e e n v o o r e e n k u n n e n ' v e r o r b e r e n ' . M e t a n d e r e w o o r d e n : h e t l e e r s t o f g e b i e d w o r d t g e a n a l y s e e r d ( u i t e e n g e l e g d )

i n e e n a a n t a l o n d e r d e l e n d i e e l k a f z o n d e r l i j k b e s c h r e v e n w o r d e n . Om o p h e t e e r d e r g e g e v e n v o o r b e e l d t e r u g t e k o m e n : b i n n e n h e t l e e r s t o f - g e b i e d ' r e a c t i e s ' i s e e n v a n d e o n d e r d e l e n ' d e w e t v a n L a v o i s i e r ' . . H e t g e e f t o p e e n o f a n d e r e w i j z e w e e r h o e d e o n d e r s c h e i d e n o n d e r d e -

l e n o n d e r l i n g s a m e n h a n g e n . E e n w e e r g a v e v a n d i e s a m e n h a n g w o r d t e e n

• l e é r s t o f s t r u c t u u r g e n o e m d . De a c h t e r g r o n d i s d e z e . 'De l e e r s t o f o n d e r -

(10)

6 6

d e l e n z u l l e n é é n v o o r é é n , i n e e n o f a n d e r e v o l g o r d e , v e r o r b e r d w o r d e n . B i j h e t b e p a l e n v a n d i e v o l g o r d e s p e e l t d e i n h o u d e l i j k e

s a m e n h a n g t u s s e n l e e r s t o f o n d e r d e l e n e e n r o l . M e t n a m e i s h e t v a n b e l a n g t e w e t e n o f e e n o n d e r d e e l a n d e r e o n d e r d e l e n v o o r o n d e r s t e l t i n d i e z i n d a t d a a r o p w o r d t v o o r t g e b o u w d . D i t v e r e i s t d a t e r i n d e v e r z a m e l i n g v a n l e e r s t o f o n d e r d e l e n t e n m i n s t e e e n o r d e n i n g w o r d t a a n g e b r a c h t .

. H e t g e e f t e e n b e s c h r i j v i n g v a n o n d e r d e l e n u i t e e r d e r b e h a n d e l d e l e e r s t o f g e b i e d e n v o o r z o v e r o p d i e o n d e r d e l e n w o r d t v o o r t g e b o u w d i n h e t g e a n a l y s e e r d e l e e r s t o f g e b i e d . Z i j v o r m e n d e v o o r k e n n i s d i e d i t

l e e r s t o f g e b i e d v o o r o n d e r s t e l t . I m m e r s : h e t l e e r s t o f g e b i e d i s g e e n g e ï s o l e e r d g e h e e l , m a a r h e e f t r e l a t i e s m e t o n d e r d e l e n u i t a n d e r e g e b i e d e n . D a a r b i j g a a t h e t u i t e r a a r d s l e c h t s o m d a t d e e l v a n d e e e r d e r g e l e e r d e k e n n i s , d a t v a n d i r e c t e b e t e k e n i s i s v o o r h e t l e e r - s t o f g e b i e d i n k w e s t i e .

. H e t g e e f t e e n b e s c h r i j v i n g v a n z o w e l d e i n h o u d e l f j k e a l s d e o p e r a - t i o n e l e a s p e c t e n v a n d e l e e r s t o f . D a t w i l z e g g e n d a t é n d e b e t r e f - f e n d e k e n n i s é n h e t t e n a a n z i e n v a n d i e k e n n i s g e w e n s t e g e d r a g w o r d e n a a n g e g e v e n . D e z e e i s s p r e e k t v o o r z i c h g e l e t o p w a t i n d e

v o r i g e p a r a g r a a f i s g e s t e l d . Z i e o o k h e t v o o r b e e l d i n p a r a g r a a f 2 .

H e t z a l d u i d e l i j k z i j n , d a t d e k e r n v a n d e a n a l y s e b e s t a a t u i t h e t u i t e e n l e g g e n v a n e e n l e e r s t o f g e b i e d i n o n d e r d e l e n v a n b e p e r k t e o m v a n g d i e e l k a l s e e n z i n v o l g e h e e l z i j n a a n t e m e r k e n . Z o n d e r o p d e d e t a i l s v a n d e a n a l y s e p r o c e d u r e i n t e g a a n z u l l e n w e é é n f a c e t e r v a n n a d e r t o e l i c h t e n , n a m e l i j k d e w i j z e w a a r o p d e i n h o u d e l i j k e e n o p e r a t i o n e l e a s p e c t e n v a n d e l e e r s t o f g e c o m b i n e e r d w o r d e n .

S t e l , d a t i n h e t e e r d e r g e n o e m d e l e e r s t o f g e b i e d ' r e a c t i e s ' a l s é é n v a n d e o n d e r d e l e n ' d e w e t v a n L a v o i s i e r ' w o r d t a a n g e m e r k t . E r w o r d t d a n v a n d i t o n d e r d e e l e e n b e s c h r i j v i n g o p g e s t e l d d i e n a u w k e u r i g d e k e n n i s r e p r e s e n t e e r t d i e m e n v o o r d e l e e r l i n g o m t r e n t d i e w e t n o o d z a - k e l i j k a c h t . M e t a n d e r e w o o r d e n : e r w o r d t , i n e e n o f a n d e r e v o r m , e e n b e s c h r i j v i n g v a n d e i n h o u d v a n d i e w e t g e g e v e n . H e t s p r e e k t v o o r z i c h , d a t z o ' n b e s c h r i j v i n g , o n d a n k s e v e n t u e l e v e r e e n v o u d i g i n g e n e n i n p e r - k i n g e n , v a n u i t v a k i n h o u d e l i j k o o g p u n t b e z i e n a c c e p t a b e l m o e t z i j n . D a a r n a a s t m o e t z i j e e n d u i d i g z i j n e n c o n s i s t e n t m e t b e s c h r i j v i n g e n v a n a n d e r e l e e r s t o f o n d e r d e l e n . I s z o ' n b e s c h r i j v i n g v e r k r e g e n , d a n l i g t d a a r m e e h e t i n h o u d e l i j k e a s p e c t v a n d a t o n d e r d e e l v a s t .

H e t o p e r a t i o n e l e a s p e c t w o r d t a a n g e d u i d d o o r v o o r d a t l e e r s t o f o n - d e r d e e l e e n o f e n k e l e t y p e n v a n t a k e n t e f o r m u l e r e n d i e d e l e e r l i n g e n t e n a a n z i e n v a n d a t o n d e r d e e l z o u d e n m o e t e n k u n n e n v o l t r e k k e n n a h e t

(11)

J o c h e m s 6 V a s t e n h o u w 6 7 o n d e r w i j s . E e n t a a k k a n z i j n e e n v r a a g , e e n o p d r a c h t , e e n p r o b l e e m , e e n v r a a g s t u k , e e n o p g a v e , e e n s o m e n z . e n h e e f t u i t e r a a r d b e t r e k k i n g o p d e i n h o u d v a n h e t b e t r e f f e n d e o n d e r d e e l . U i t d e f o r m u l e r i n g e r v a n d i e n t d u i d e l i j k t e z i j n w a t d e a a r d v a n d e a c t i v i t e i t e n i s d i e v a n d e l e e r l i n g e n w o r d t v e r l a n g d , a l s m e d e w e l k e c o n d i t i e s e n c r i t e r i a - d a a r b i j g e l d e n .

M e t h e t f o r m u l e r e n v a n t a k e n i s h o o g s t e n s e e n a a n d u i d i n g v a n h e t o p e r a t i o n e l e a s p e c t g e g e v e n , m a a r n o g g e e n b e s c h r i j v i n g . I n e e n a a n t a l g e v a l l e n k a n z o ' n b e s c h r i j v i n g n o o d z a k e l i j k b l i j k e n , o m d a t e e n t a a k o p é é n b e p a a l d e w i j z e d o o r d e l e e r l i n g e n u i t g e v o e r d d i e n t t e w o r d e n . H i e r b i j z a l h e t m e t n a m e g a a n o m t a k e n w a a r v o o r e e n s t a n d a a r d p r o c e d u r e o f r o u t i n e b e s t a a t . I n d e r g e l i j k e g e v a l l e n i s e e n n a d e r e b e s c h r i j v i n g v e r e i s t v a n d e w i j z e w a a r o p d e b e t r e f f e n d e t a a k u i t g e v o e r d d i e n t t e w o r d e n . D a t w i l z e g g e n : v a s t g e l e g d w o r d e n d e o p e r a t i e s d i e d e l e e r l i n - g e n a c h t e r e e n v o l g e n s m o e t e n v o l t r e k k e n .

S a m e n v a t t e n d : h e t r e s u l t a a t v a n d e a n a l y s e i s , d a t e e n l e e r s t o f g e - b i e d i s o p g e d e e l d i n e e n a a n t a l o n d e r d e l e n , w a a r b i j p e r l e e r s t o f o n d e r - d e e l i s v a s t g e l e g d :

- m e t b e t r e k k i n g t o t h e t i n h o u d e l i j k e a s p e c t v a n d e l e e r s t o f w e l k e k e n n i s d a t o n d e r d e e l o m v a t , a l s m e d e m e t w e l k e a n d e r e o n d e r d e l e n u i t h e t l e e r s t o f g e b i e d e n u i t d e v o o r k e n n i s d a t s a m e n h a n g t ;

- m e t b e t r e k k i n g t o t h e t o p e r a t i o n e l e a s p e c t v a n d e l e e r s t o f w e l k e t a k e n t e n a a n z i e n v a n d i e k e n n i s u i t g e v o e r d m o e t e n k u n n e n w o r d e n , a l s m e d e , i n b e p a a l d e g e v a l l e n , w e l k e o p e r a t i e s d a a r b i j n o d i g z i j n . Z i e v o o r e e n u i t v o e r i g e r b e s c h o u w i n g v a n e e n e n a n d e r J o c h e m s (1983).

5 . K a n t t e k e n ! n g e n

H e t r e s u l t a a t v a n e e n l e e r s t o f a n a l y s e i s e e n w e e r g a v e v a n d e l e e r s t o f d i e , z o a l s i n d e v o r i g e p a r a g r a a f i s a a n g e g e v e n , b e p a a l d e k e n m e r k e n v a n f o r m e l e a a r d v e r t o o n t . E e n v a n d e k e n m e r k e n i s , d a t o p z e k e r e w i j z e d e v o o r k e n n i s v a n d e l e e r l i n g i s v e r d i s c o n t e e r d . D i t b e t e k e n t d a t h e t r e s u l t a a t v a n d e a n a l y s e i s t o e g e s n e d e n o p e e n b e p a a l d e d o e l - g r o e p v a n l e e r l i n g e n . H e t v e r e i s t d e r h a l v e e e n ' a n a l i s t ' d i e u i t e r a a r d d e s k u n d i g i s o p h e t b e t r e f f e n d e v a k g e b i e d , m a a r d a a r n a a s t o o k g o e d b e k e n d i s m e t d e d o e l g r o e p v a n l e e r l i n g e n , m e t n a m e h u n v o o r k e n n i s , m o g e l i j k h e d e n e n z . K o r t o m : e e n e r v a r e n d o c e n t . H e t i s e c h t e r b e s l i s t o n j u i s t t e v e r o n d e r s t e l l e n , d a t v e r s c h i l l e n d e d e s k u n d i g e n d i e o n a f h a n - k e l i j k v a n e l k a a r h e t z e l f d e l e e r s t o f g e b i e d a n a l y s e r e n , n o o d z a k e l i j k t o t e e n e n h e t z e l f d e r e s u l t a a t d i e n e n t e k o m e n . T u s s e n d e s k u n d i g e n

(12)

b e s t a a n v e r s c h i l l e n w a t b e t r e f t h e t l e g g e n v a n a c c e n t e n i n d e l e e r s t o f e n d e r g e l i j k e . D e z e v e r s c h i l l e n z u l l e n o o k t o t u i t i n g - k o m e n i n h e t

r e s u l t a a t v a n d e a n a l y s e . T e v e n s d i e n t m e n t e b e d e n k e n , d a t d a a r m e d e s l e c h t s i s v a s t g e l e g d wat e r g e l e e r d d i e n t t e w o r d e n . De w i j z e w a a r o p e n d e v o r m w a a r i n d e l e e r s t o f z a l w o r d e n o n d e r w e z e n , c . q . g e l e e r d , i s n o g o n b e p a a l d . H e t r e s u l t a a t v a n d e a n a l y s e d i e n t d u s n o g t e w o r d e n , o m g e w e r k t t o t e e n l e e r t e k s t .

H e t u i t v o e r e n v a n e e n l e e r s t o f a n a l y s e i s n a a r o n z e m e n i n g i n e e r s t e i n s t a n t i e e e n b e z i g h e i d v o o r l e e r b o e k a u t e u r s . H e t v e r s c h a f t h e n i m m e r s d e m o g e l i j k h e i d o m t e k s t e n t e o n t w i k k e l e n w a a r i n d e l e e r s t o f o p e e n s a m e n h a n g e n d e e n g e o r d e n d e w i j z e w o r d t g e p r e s e n t e e r d , z o n d e r g a t e n e n

i n c o n s i s t e n t i e s . Om d i e r e d e n i s e e n l e e r s t o f a n a l y s e v o o r a l v a n b e l a n g v o o r d i e d e l e n v a n d e l e e r s t o f d i e m o e i l i j k e n o m v a n g r i j k z i j n . W a n - n e e r e c h t e r i n e e n l e e r b o e k e e n o n d e r w e r p o p g e b r e k k i g e w i j z e w o r d t w e e r g e g e v e n , z a l d e l e r a a r z e l f e e n ' e n a n d e r m o e t e n r e p a r e r e n . I n d e p r a k t i j k i s g e b l e k e n , d a t . o o k b i j h e t v e r b e t e r e n v a n b e s t a a n d l e e r m a - t e r i a a l e e n l e e r s t o f a n a l y s e e e n b e l a n g r i j k o n d e r d e e l i s .

N o t e n

1) Z i e v o o r e e n u i t v o e r i g e b e s c h o u w i n g v a n d e z e o p v a t t i n g V a n P a r r e r e n ( 1 9 7 1 , p . 1 5 e . v . )

2 ) Z e l f s a l g i n g h e t e r a l l e e n o m d a t k e n n i s i n d e l e e r l i n g w o r d t o p g e s l a g e n , d a n k a n z u l k s s l e c h t s u i t h e t g e d r a g v a n d e l e e r l i n g g e c o n s t a t e e r d w o r d e n , z o d a t d e v r a a g b l i j f t : w e l g e d r a g ?

L i t e r a t u u r

J o c h e m s , W . L e e r s t o f a n a l y s e , D e l f t : D e l f t s e U n i v e r s i t a i r e P e r s , 1 9 8 0 . J o c h e m s , W . G a t e n i n d e l e e r s t o f , F a r a d a y , j r g . 5 0 , p . 1 6 9 - 1 7 3 , 1 9 8 1 . J o c h e m s , W . P a s k ' s c o n v e r s a t i e t h e o r i e e n h a a r b e t e k e n i s v o o r

o n d e r w i j s r e s e a r c h , T i j d s c h r i f t v o o r O n d e r w i j s r e s e a r c h , j r g . 7 , p . 1 "

1 0 , 1 9 8 2 .

J o c h e m s , W . A c h t e r g r o n d e n m e t h o d e v a n l e e r s t ó f a n a l y s e , D e l f t : R a p p o r t T H D , 1 9 8 3 .

L a n d a , L . N . I n s t r u c t i o n a l r e g u l a t i o n a n d c O n t r o l , E n g l e w o o d G l i f f s N . J . : E d u c a t i o n a l T e c h n o l o g y P u b l i c a t i o n s " 1 9 7 6 .

P a r r e r e n , C F . v a n . P s y c h o l o g i e v a n h e t l e r e n I, D e v e n t e r : V a n L o g h u m S l a t e r u s , 1 9 7 1 .

(13)

J o c h e m s 6 V a s t e n h o u w 6 9 P a s k , G . C o n v e r s a t i o n t h e o r y . a p p l i c a t i o n s i n e d u c a t i o n a n d

e p i s t e m o l o g y , A " m s t e r d a m : E l s e v i e r , 1 9 7 6 . - P o p p e r , K . R . O b j e c t i v e k n o w l e d g e ^ a n e v o l u t i o n a r y a p p r o a c h , L o n d o n :

O x f o r d U n i v e r s i t y P r e s s , 1 9 7 2 .

S c a n d u r a , J . M . P r o b l e m s o I v i n g ; a s t r u c t u r a l / p r o c e s s a p p r o a c h w i t h i n s t r u c t i o n a l i m p l i c a t i o n s f New Y Ö Y k : A c a d e m i e P r e s s , 1 9 7 7 .

T a l y z i n a , N . T h e s t a g e t h e o r y o f t h e f o r m a t i o n o f m e n t a l o p e r a t i o n s , I n : E . S t o n e s ( e d . ) , R e a d i n g s i n e d u c a t i o n a l p s y c h o l o g yf L o n d o n : M e t h u e n , 1970.

V a s t e n h o u w , J . B l o k k e n o p w a k k e n , I n : R e d e a l s r i c h t s n o e r , b i j d r a g e n o v e r m e t h o d e n v a n d e n k e n e n w e r k e n i n d e g e d r a g s w e t e n s c h a p p e n a a n g e b o d e n a a n P r o f . D r . A . O . d e G r o o t b i j z i j n a f s c h e i d v a n d e U n i v e r s i t e i t v a n A m s t e r d a m , 1s - G r a v e n h a g e : M o u t o n , 1979, p . 2 3 9 - 2 5 1 .

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

de gegevens van de vorige melding worden stopgezet op de vooravond van de geldigheidsdatum van de nieuwe melding er wordt geen rekening gehouden met de gegevens die reeds in

- Niet-traditionele PDV-branches met sterke vraag naar vestiging van grootschalige winkels op perifere locaties: sport & spel, bruin & witgoed, rijwielen &

Huurder draagt ten volle de wettelijke aansprakelijkheid voor alle schade voor welke vorm van schade of letsel dan ook ontstaan gedurende de huurperiode welke door of vanwege

Bovendien bevat het woordenboek niet alleen Duitse historische juridische termen, maar ook juridische termen uit alle andere West-Germaanse talen.. Het omvat de

• Houd de kettlebell met beide handen vast en laat hem met gestrekt armen recht naar beneden

Welk omgevingsplan geldt voor de locatie en wat staat daar in voor dit

Although the following opportunities actually stem from the Indian macroenvironment, they will be seen as originating from its microenvironment since they influence the potential

Naar aanleiding van de gewijzigde wetgeving heeft het DB WPDA besloten om per 1 januari 2021 de inkomstenvrijlating en de vrijlating van vrijwilligersvergoedingen toe te passen