EEn rijkE
WaddEnzEE voor
natuur En mEns!
werken aan
een rijke waddenzee
De Waddenzee is een uniek natuurgebied dat niet voor niets tot
werelderfgoed is uitgeroepen. Toch is er al veel van de rijkdom verloren gegaan. Overheden, natuurorganisaties en gebruikers van het gebied slaan daarom de handen ineen om de Waddenzee als natuurgebied sterker en veerkrachtiger te maken. Door de natuur te herstellen en nog meer in te zetten op duurzaam gebruik van het gebied.
De Waddenzee, met zijn wonderlijk gevarieerde natuur op de grens van land en water, is van levensbelang voor zeldzame planten en dieren. En voor de 12 miljoen trekvogels die het gebied elk jaar op hun tussenstop aandoen. Maar de waarde van het gebied voor natuur en gebruikers staat onder druk. Van binnen uit, door visserij, morfologische veranderingen door onder meer baggerwerkzaamheden die er plaatsvinden, recreatie en de bedijkingen en inpolderingen in het verleden. Maar ook van buitenaf zoals door de klimaatverandering en het binnendringen van exoten. Met alle gevolgen voor onder andere de kwaliteit en helderheid van het water, de opbouw van de voedselketen, het aantal
schelpdierbanken en zeegrasvelden, de visstand en de klimaatbestendigheid van het gebied. Overheden, natuurorganisaties en andere gebruikers in het gebied willen het tij keren door samen te werken aan een duurzame toekomst voor de Waddenzee waarbij natuur en economie hand in hand gaan. In het programmaplan ‘Naar een rijke Waddenzee’, dat in opdracht van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het Regionaal College Waddenzee is gemaakt, staan daarvoor verschillende initiatieven genoemd. Bestaande initiatieven, maar ook nieuwe oplossingen die goed zijn voor de natuur en die ook kansen bieden aan mensen die in het Waddengebied wonen, werken en recreëren.
Welke maatregelen zijn wanneer nodig om de Waddennatuur te herstellen? Het programma
‘Naar een rijke Waddenzee’ biedt geen pasklaar antwoord op die vraag.
In een complex systeem als de Waddenzee zijn de ecologische effecten van initiatieven en maatregelen altijd onzeker. Partijen proberen samen en stap voor stap verandering op gang te brengen waarbij de ervaringen van vandaag bepalen welke stappen morgen worden
genomen. Die aanpak heet ‘leren door doen’.
Startpunt van het programma is het gezamenlijke streefbeeld voor de Waddenzee in 2030. Niet als vaststaand einddoel, maar wel als richting voor de samenwerking.
Een gezamenlijke ambitie om natuur te herstellen en tegelijkertijd nieuwe kansen te creëren voor een duurzaam gebruik van het gebied.
Partijen brengen stap voor stap dit streefbeeld dichterbij.
Partijen zetten stappen die, met de kennis van nu, nodig zijn.
De effecten daarvan voor ecologie en economie bepalen welke nieuwe stappen vervolgens nodig zijn. Afhankelijk van hoe complex de stap is en welke kennis beschikbaar is, zal soms het ‘leren’ centraal staan en soms het ‘doen’. De precieze route zal werkende weg en in onderling overleg moeten worden gevonden.
Gebruikers, natuurorganisaties en overheden vinden elkaar in kansrijke coalities om zo in gezamenlijkheid natuurherstel dichterbij te brengen. Niet apart, maar samen op. Partijen komen en blijven met elkaar in gesprek, gaan de dialoog aan over bestaande initiatieven, nieuw te zetten stappen, bereikte resultaten en het ontwikkelen van nieuwe projecten.
Wat le ver t h et pr og ra mm a o p?
Maa r w at lev ere n d e m aat reg ele n s tra ks con cre et op?
Bi jvo orb eel d:
T er ug kee r v an m oss elb an
ken
aat e m end erm sch be van en em et n r h Dooreg ele n k unn en mee rja rig e m os-
sel ban ken zi ch blij ven on tw ikk ele n. M et p osit iev e e ffe cte n v oor de na tuu r e n
de Wad den zee al s k ind erk am er v an viss en en and ere flo ra en fau na.
Te gel ijk
lat en de mos sel viss ers ee n s tee ds gro ter de el v an de wad bod em m et r ust .
Mos sel zaa d w ord t m eer en m eer in gev ang en doo r M ZI’s en an der e a lte rna -
tie ven .
H er sTe l v an d e d yn am
iek
p d n o n e ine du de k in mie yna r d Meee k wel der s b ete ken t e en vee l a fw iss ele n-
der la nds cha p e n s top t d e v ero ude rin g v an de kw eld ers . B ove ndi en hou den
de dui nen en kw eld ers m eer za nd vas t, z oda t h et b ijd raa gt a an de vei lig hei d.
Pla nne n v oor ee n b ete r b ehe er w ord en alti jd in dia loo g m et d e e ila nde rs
gem aak t. D e v eili ghe id op de eila nde n b lijf t n atu urli jk gew aar bor gd.
i nTe rn aTi on aa l l er en en u iTw iss ele
n
tije wan ee n tw sse d tu bie ge het is ied geb ngs rgi mbe ko Eenn d at d oor he t
zee gat vo l- e n le egs tro om t. T uss en Den H eld er e n E sbj erg in D ene mar ken
zijn er on gev eer 20 ge bie den . W e k unn en vee l le ren va n d e e rva rin gen in
Dui tsla nd en Den em ark en, w aar he t b ehe er s om s h eel an der s is . W e w ille n
de kar akt eris tie ken en ve rsc hill end e v orm en van be hee r in ka art br eng en.
n ieu we in iTi aTi ev
en
esp ong efo tel en t e lijk s b Somrek m et een an der e p art ij, een on der nem er
of een w ate rsc hap bi jvo orb eel d, i nee ns een go ed en leu k p roj ect op te
lev ere n. D e v raa g is da n: w at bet eke nt dat na tte de el v an de Wad den
voo r u
? W at zou u daa r a an kun nen bi jdr age n d at goe d is vo or de
nat uur en vo or u?
i nn ova Tie in H eT wa Ter Tr an sp or T
en sl im mer b ag ger
en
we ieu t n to idt le ing erk enw Samkan sen . Z o w il W age nbo rg, die de ve erd ien ste n
ond erh oud t n aar A mel and en Sc hie rm onn iko og, na den ken ov er de wijz e
waa rop ve erd ien ste n in de to eko mst pl aat svi nde n. D oor in nov atie ve tec hni eke n
sam en te bre nge n (v orm , li ggi ng, di epg ang , b agg ert ech nie ken ) k an mog elij k
voo r t ran spo rt en nat uur w ins t w ord en beh aal d.
r ijk e d ijk
en
ede br die en Dijkr z ijn en gr oen er, met pl ekk en voo r p lan ten en di ere n, v orm en
een rij ker e le efo mge vin g e n z ijn ze ker zo ve ilig .
H er in ric HTi ng a fsl uiT dij
k
t v ian var en 0 e 201 in st kie et bin ka Hetan een ve rbe ter de Afs lui tdi jk.
In di e
pla nne n w ord t b ijg edr age n a an de ver ste rki ng van de W add enz ee.
v er du ur za min g v an d e v iss er
ij
s z atie nis rga uro atu e n n d n e ore ect ijs ser vis Deijn m et elk aar in ge spr ek om
te kom en tot ee n d uur zam e v iss erij vo or een du urz am e t oek om st.
Va naf
201 0 s tar ten er pr oje cte n. D oel is : m eer na tuu r e n m eer vi s, d aar doo r m eer
vis ser ijm oge lijk hed en en een du urz am e t oek om st voo r d eze be drij ven .
e en in Teg ra le aa npa k v oo r d e e em s-d oll ar
d?
tee sys ex mpl co eer n z ee s is Eem de an m v riu tua es Hetm. D e
slib hui sho udi ng is dan ig in de war , o nde r a nde re doo r h et
vel e b agg ere n. D aar naa st zijn er ve le ont wik kel ing en om de
Eem sha ven te on tw ikk ele n t ot een en erg ieh ave n. L ukt he t
om in ge spr ek met el kaa r d eze zo te ve rbi nde n d at spr ake
is van ee n d uur zaa m h ers tel va n d e E em s-D olla rd en een
duu rza me ont wik kel ing va n d e E em sha ven
?
EEn bijzondErE aanpak:
leren door doen
Meer weten over de rijke Waddenzee?
WWW.rijkeWaddenzee.nl
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ __ __
__ __ __ __ __ __ __
__ __
__ __
__ _ __ __
__ __
_____________
- - - Wie doen mee?
+ ministeries van LnV, VRom, VenW /Rijkswaterstaat + Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen
verenigd in het RCW (Regionaal College Waddenzee) + Coalitie Wadden natuurlijk: de Waddenvereniging,
natuurmonumenten, Vogelbescherming, Stichting WAd, Staatsbosbeheer, Groninger Landschap, it Fryske Gea en het Landschap noord-Holland + een toenemend aantal betrokkenen
Het Pr ogr am ma
‘N aar ee n r ijk e W add enz ee’
is op geh ang en
aan ee n s tre efb eel d. H et is gee n v ast sta and ei ndd oel , m aar ee n
wen ken d p ers pec tie f d at tijd ens he t p roc es kan w ord en bijg est eld
afh ank elij k v an de erv arin gen bi j h ers tel maa tre gel en.
Hoe zi et de Wad den zee er an no 203 0 u it?
De Wad den zee is in 20 30 is nog st eed s e en int ern atio naa l
erk end en ge waa rde erd W ere lde rfg oed . E en rijk e z ee met vo lop
kan sen . N iet al lee n v oor de na tuu r, m aar oo k v oor ee n g ezo nde
en ste rke W add ene con om ie.
In 20 30 bie dt het W ad rui mte aa n
nat uur én m ens di e a lle bei hu n o nm isb are ro l v erv ulle n in de
rijk e W add enz ee.
In zet is ee n r ijk e W add enz ee waa r d e n atu ur
kan flo rer en, m aar w aar he t o ok goe d t oev en is voo r v iss ers ,
wad vaa rde rs, to eris ten en in won ers . D at vra agt om cr eat iev e e n
inn ova tie ve opl oss ing en.
Voo r d e r ijk e W add enz ee in 203 0 z ijn vi jf eco log isc he pik etp ale n
uitg eze t (z ie kad er) . O ok voo r d eze pi ket pal en gel dt dat ze ,
van weg e d e v ele on zek erh ede n, g een va sts taa nd ein ddo el z ijn .
Wel vo rm en ze de
‘ba ken s’ v oor de ge zam enl ijk e a anp ak en
dia loo g v oor he t w erk en aan ee n r ijk e z ee.
5 ecologische piketpalen
+ Voedselweb en evenwicht.
+ Grootschalige aanwezigheid biobouwers. + De Waddenzee als veilige plek. + Optimaal ingebed in de + Schoon en helder (genoeg) water.
internationale keten.
Het streefbeeld
voor 2030
Meer weten over de rijke Waddenzee?
WWW.rijke Waddenzee.nl
UITGAVE VAN HET PROGRAMMA ‘NAAR EEN RIjkE WADDENZEE’. TEkST, VORMGEVING EN PRODUCTIE: GROOT HAAR + ORTH, LEEUWARDEN - MAART 2010
Vijf gr oep en met in hou del ijk e e xpe rts zi jn
aan de sl ag geg aan m et de vijf th em a’s
(ec olo gis che pi ket pal en) ui t h et str eef bee ld.
Daa rbi j is ge kek en naa r h et pro ble em ,
mog elij k o plo ssi nge n e n m aat reg ele n. D it
lev erd e in hou del ijk e b ouw ste nen op vo or het
pro gra mm a.
Op bas is van de bo uw ste nen zi jn tie n o ntw ikk eltr aje cte n
gef orm ule erd di e w eer bi nne n v ier cl ust ers va lle n. E en
ont wik kel tra jec t b est aat ui t e en age nda vo or de kor te en
lan ge ter mijn m et
maa tre gel en die he t
str eef bee ld dic hte rbi j
moe ten br eng en
en in dia loo g
ver der in gev uld
moe ten w ord en.
Een ov erz ich t
van cl ust ers en
ont wik kel tra jec ten
sta at op de
ach ter kan t v an
dez e f old er.
Clu ste
rs en
o ntW
ik kel
tra jeC
ten
-- -- -- -- -
r w Mee ete n?
-- -- -- - --
Kij p w k o rij ww.
kew enz add
nl ee.
voo r
mee nfo r i
ati rm Daa e.
unt r k u h zic
ook nm aa en eld voo e d r d
tal igi e
uws nie bri ef.
AA n d e s lA g!
Voo r d e u itv oer ing va n h et pro gra mm a is ee n
sla gva ard ige or gan isa tie no dig . In de Re gie kam er
zitt en ove rhe den , n atu uro rga nis atie s e n
geb rui ker s s am en om ta fel om te gen ste llin gen
te ove rbr ugg en en duu rza me opl oss ing en voo r
de toe kom st te vin den . V era ntw oor del ijk vo or de
dag elij kse ui tvo erin g v an het pr ogr am ma is het
pro gra mm abu rea u. D e u itv oer ing va n d e a ctiv ite ite n
in het pr ogr am ma geb eur t d oor de be sta and e
org ani sat ies in he t g ebi ed.
Vo or de uitv oer ing va n
her ste lm aat reg ele n w ord t e en ber oep ge daa n o p
ver sch ille nde fo nds en en bud get ten , w aar ond er het
Wad den fon ds.
