Vervoer over de weg
Kilometers gemaakt op Nederlands grondgebied
19 december 2002
Colofon
Uitgegeven door
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat
Adviesdienst Verkeer en Vervoer Postbus 1031
3000 BA Rotterdam
Informatie Servicedesk AVV
Telefoon : 045 56 05 200
Fax : 045 56 05 209
E-mail : servicedesk@avv.rws.minvenw.nl Internet : www.rws.aw.nl
Projectteam opdrachtgever(s) De heer M. de W i t
De heer D. Mans
In samenwerking met Ecorys
Projectomschrijving
Berekening afgelegde kilometers op Nederlands grondgebied voor Neder- landse vervoerders met betrekking tot internationaal wegvervoer
Trefwoorden
Voertuigkilometers, tonkilometers, laadvermogentonkilometers, TEUkilometers
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave 3 Samenvatting 5 Inleiding 7
1 Methode 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Methode 9 1.3 VEV-bestanden 9 1.4 Publicatie bestanden 77
2 Berekening voertuigkilometers 13 2.1 Inleiding 13
2.2 Berekening 13 2.3 VEV bestanden 14
2.4 Publicatie bestanden 74
2.5 Resultaten 142.6 Vergelijking met andere bronnen 75
3 Berekening tonkilometers 17 3.1 Inleiding 77
3.2 Berekening 77 3.3 VEV-bestanden 77 3.4 Publicatiebestanden 18 3.5 Resultaten 18
3.6 Vergelijking met andere bronnen 79
4 Berekening laadvermogentonkilometers 21 4.1 Inleiding 27
4.2 Berekening 27
4.3 Resultaten 22
4.4 Vergelijking met andere bronnen 24
5 Berekening TEUkilometers 25 5.1 Inleiding 25
5.2 Berekening 25 5.3 Resultaten 25
5.4 Vergelijking met andere bronnen 26
6 Emissieberekeningen 29 6.1 Inleiding 29
6.2 Toepassen bij emissieberekening 29 6.3 Vergelijking JO
6.4 Vervolgacties 30 7 Conclusies 31
Bijlagen
Bijlage 1: Lijst van begrippen 33 Bijlage 2: Lijst van afkortingen 34
Bijlage 3: Paragraaf over emissie berekeningen AVV 35 Bijlage 4: Literatuurverwijzingen 37
Bijlage 5: SPSS Syntax bestanden voertuigkilometers, deel 1 38 Bijlage 6: SPSS Syntax bestanden voertuigkilometers, deel 2 40 Bijlage 7: SPSS Syntax bestanden tonkilometers, deel 1 45 Bijlage 8: SPSS Syntax bestanden tonkilometers, deel 2 47 Bijlage 9: SPSS Syntax bestanden laadvermogentonkilometers 57 Bijlage 10: SPSS Syntax bestanden TEUkilometers 52
Samenvatting
Inleiding
Sinds 1998 zijn er geen gegevens meer beschikbaar over de afgelegde voertuigkilometers en tonkilometers van internationaal wegvervoer op Nederlands grondgebied. Dit betreft zowel Nederlandse vervoerders als buitenlandse vervoerders. Er zijn alleen nog gegevens beschikbaar over de totale voertuigkilometers en tonkilometers. Hetzelfde geldt ook voor
laadvermogentonkilometers en TEUkilometers (Twenty Feet Equivalent Unit). In dit rapport zijn voor deze vier variabelen de prestaties op Nederlands
grondgebied berekend.
Gebruik
Prestaties op Nederlands grondgebied zijn met name van belang als indicatoren op het gebied van goederenvervoer. Deze indicatoren kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden als onderdeel van een systeem om
beleidseffecten op het gebied van goederenvervoer te monitoren. Een andere toepassing is het gebruiken van voertuigkilometers op Nederlands grondgebied als onderdeel van emissieberekeningen voor goederenvervoer over de weg binnen Nederland.
Methode
De gebruikte methode voor het berekenen van prestaties op Nederlands grondgebied is als volgt. Eerst zijn gemiddelde afstanden afgelegd op
Nederlands grondgebied per rit berekend. Vervolgens zijn deze gemiddelde afstanden gebruikt om uit goederenvervoerbestanden met gerealiseerde cijfers voertuigkilometers en tonkilometers op Nederlands grondgebied te berekenen.
De berekende voertuigkilometers op Nederlands grondgebied zijn vervolgens weer gebruikt om laadvermogentonkilometers en TEUkilometers op Nederlands grondgebied te bepalen.
Resultaten
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de berekende afgelegde kilometers op Nederlands grondgebied voor de eerder genoemde vier variabelen.
Tabel S.1
Afgelegde kilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied (bron: CBS, bewerking AVV)
Soort
Voertuigkilometers TEUkilometers
Laadvermogentonkilometers Tonkilometers
1998 635 99 14195 7242
1999 638 109 15120 7675
2000 597 91 13977 7105
2001 594 116 14209 7205
De TEUkilometers betreffen de beladen voertuigkilometers afgelegd op Nederlands grondgebied door het containervervoer over de weg.
TEUkilometers op Nederlands grondgebied vormen voor de jaren 1998-2001 tussen de 15 en 20 procent van het totale aantal voertuigkilometers afgelegd op Nederlands grondgebied. De tonkilometers zijn de gerealiseerde
vervoersprestatie, terwijl de laadvermogentonkilometers de maximaal mogelijke
vervoersprestatie aangeven. Tonkilometers op Nederlands grondgebied zijn voor de jaren 1998-2001 circa 50 procent van de laadvermogentonkilometers afgelegd op Nederlands grondgebied.
Aanbevelingen
Op grond van de resultaten van dit rapport worden de volgende aanbevelingen gedaan:
• AVV stelt voor om de in dit rapport aangegeven berekeningen jaarlijks uit te voeren om zodoende ieder jaar te beschikken over gegevens over afgelegde afstanden op Nederlands grondgebied door internationaal wegvervoer. Samen met het binnenlands vervoer geeft dit een totaal overzicht van de prestaties van het goederenvervoer over de weg op Nederlands grondgebied door Nederlandse vervoerders.
• Voor een totaal overzicht van de prestaties van het goederenvervoer over de weg op Nederlands grondgebied zouden ook de prestaties door buitenlandse vervoerders op Nederlands grondgebied bepaald dienen te worden. In de Vrachtautomatrix (VAM) zijn deze prestaties bepaald voor de jaren 1992 en 1998. De volgende update staat gepland voor 2004.
Getracht zou moeten worden om een methode te ontwikkelen om ook deze prestaties op Nederlands grondgebied jaarlijks te bepalen.
• AVV wil graag met de belangrijkste partijen betrokken bij het uitvoeren van emissieberekeningen voor goederenvervoer over de weg in Nederland overleggen over de berekeningen uitgevoerd in het kader van dit rapport en komen tot een consistente berekening van emissies voor
goederenvervoer over de weg binnen Nederland. Op dit moment wordt nog steeds gerekend met een door het CBS bepaalde afgelegde afstand van 105 kilometer op Nederlands grondgebied per internationale rit. Wij komen op een lagere gemiddelde afstand van tussen de 92 en 95 kilometer voor de jaren 1998-2001. Toepassing van de in dit rapport beschreven
methode is een verfijning door het berekenen van een afgelegde afstand op Nederlands grondgebied per herkomst/bestemming relatie in plaats van het gebruiken van een vaste afstand per internationale rit.
Inleiding
Aanleiding
Voor het project "TiB monitor derde meeting: 1994-2000" uitgevoerd in 2001 door Ecorys Transport in opdracht van AVV was het noodzakelijk om voor een aantal variabelen de prestatie op Nederlands grondgebied door internationaal wegvervoer te bepalen. Voor het binnenlandse wegvervoer zijn deze gegevens gelijk aan de totale prestatie, voor het internationale
wegvervoer zijn deze gegevens een deel van de totale prestatie. Voor het internationale wegvervoer was alleen de totaal afgelegde afstand van herkomst naar bestemming bekend en niet welk deel hiervan op Nederlands grond gebied was afgelegd.
Voor het project "TiB monitor derde meeting: 1994-2000" is de prestatie op Nederlands grondgebied berekend voor twee variabelen, te weten
voertuigkilometers en tonkilometers. Naast vervoerd tonnage zijn dit twee van de meest gebruikte variabelen om goederenvervoerprestaties weer te geven.
Deze twee prestaties op Nederlands grondgebied waren nodig als indicatoren voor de TiB meeting. Daarnaast zijn de voertuigkilometers afgelegd op Nederlands grondgebied ook gebruikt om emissies te berekenen voor het wegvervoer.
In 2002 was het in het kader van het project "Verklarende analyse
goederenvervoermonitor 2 0 0 1 " wederom nodig om voor een aantal variabelen de afgelegde afstand op Nederlands grondgebied te bepalen. Naast
voertuigkilometers en tonkilometers was het nu ook nodig om
laadvermogentonkilometers en TEUkilometers op Nederlands grondgebied te berekenen. Als resultaat van het voornemen van AVV om deze berekeningen jaarlijks uit te voeren is dit rapport tot stand gekomen.
Een andere belangrijke reden voor de totstandkoming van dit rapport is de wens van AVV om samen met o.a. CBS, RIVM en andere belanghebbenden te komen tot een eenduidige berekening van emissiecijfers voor goederenvervoer over de weg binnen Nederland. Zoals in dit rapport verder zal worden
toegelicht vormt het berekenen van de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied voor het wegvervoer hier een belangrijk onderdeel van.
Doelstelling
De afdeling Verkeer en Maatschappelijke ontwikkelingen (VM) van de Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) heeft gevraagd aan de afdeling Basisgegevens (BG) van AVV om een aantal berekeningen uit te voeren met betrekking tot afgelegde afstanden door het wegvervoer op Nederlands grondgebied. Het betreft de volgende vier variabelen:
• Tonkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• Voertuigkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• Laadvermogentonkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• TEUkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied.
In het vervolg van het rapport worden bovenstaande vier variabelen verder toegelicht. De uitkomsten van deze berekening zullen door de afdeling V M in eerste instantie gebruikt worden in het kader van het project "Verklarende
analyse goederenvervoermonitor 2 0 0 1 " . Daarnaast zullen de uitkomsten ook gebruikt worden als basis voor emissieberekeningen voor wegvervoer binnen Nederland door AVV.
Leeswijzer
De opbouw van het rapport is als volgt: hoofdstuk 1 gaat in op de gebruikte methode. In hoofdstuk 2 staat de berekening van de
voertuigkilometers. De berekening van de tonkilometers staat in hoofdstuk 3.
De berekening van de laadvermogentonkilometers staat in hoofdstuk 4. De berekening van de TEUkilometers staat in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 komen de emissieberekeningen aan de orde. Het rapport sluit af met een aantal conclusies in hoofdstuk 7.
1 Methode
1.1 Inleiding
De basis voor de berekeningen vormen de VEV-bestanden (Vervoer-
Economische Verkenningen) 1994-1997 van AVV en de publicatiebestanden 2001 wegvervoer (zowel eigen vervoer (EV) als beroepsvervoer (BV)) van het CBS.
Van 1994 tot en met 1997 zijn o.a. de voertuigkilometers en tonkilometers op Nederlands grondgebied beschikbaar via de VEV-bestanden. Vanaf 1998 worden de voertuigkilometers en tonkilometers op Nederlands grondgebied niet meer berekend in het kader van de Vervoer-Economische Verkenningen.
F o t o l
Vervoer over de weg
1.2 Methode
De VEV-bestanden zijn gebruikt om de gemiddelde afgelegde afstand op Nederlands grondgebied per herkomst/bestemmingsrelatie (HB-relatie) te berekenen. Op basis van deze gemiddelde afstand en de publicatiebestanden wegvervoer met gerealiseerde cijfers voor het wegvervoer zijn vervolgens de vier verschillende variabelen voor 2001 berekend. Met het computerpakket SPSS zijn de uiteindelijke berekeningen uitgevoerd.
1.3 VEV-bestanden
De originele VEV-bestanden bevatten het resultaat van de Vervoer-
Economische Verkenningen, uitgevoerd door NEA in opdracht van AVV. De Vervoer-Economische Verkenningen waren een van de belangrijkste
rapportages met betrekking tot de verwachtingen van het rijk ten aanzien van de ontwikkelingen in het goederenvervoer. De laatste Vervoer-Economische Verkenningen zijn uitgevoerd voor de periode 1998-2003 (voor een verdere toelichting van de Vervoer-Economische Verkenningen zie "Vervoer- Economische Verkenningen 1998-2003"). In het kader van het samenstellen van basisbestanden goederenvervoer voor de periode 1994-1997 zijn de VEV- bestanden voor deze periode aangepast door NEA op basis van gerealiseerde cijfers. Ook zijn de VEV-bestanden voor deze periode gecontroleerd aan de hand van de CBS publicatiebestanden. Vervolgens zijn de uitgebreide VEV- bestanden samengesteld door het toevoegen van een aantal extra variabelen.
De extra variabelen die in het kader van dit rapport van belang zijn, zijn de prestaties op Nederlands grondgebied voor ladingtonkilometers, afgelegde voertuigkilometers en laadvermogentonkilometers. Deze zijn bepaald door gebruik te maken van een afstandentabel (aangemaakt in het in 1992/1993 uitgevoerde project "Trendbreukscenario goederenvervoer"). Met behulp van deze afstandentabel zijn op grond van de herkomst/bestemming relatie de beladen kilometers op Nederlands grondgebied bepaald. Vervolgens zijn de ladingtonkilometers, lege kilometers, beladen en lege
laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied bepaald.
Deze uitgebreide VEV-bestanden vormen de basis voor de berekening van de gemiddelde afgelegde afstand op Nederlands grondgebied per HB-relatie. De aanname die hierbij is gedaan, is dat de afstandentabel uit 1992/1993 per HB relatie nog steeds gebruikt kan worden. Het VEV-bestand dat gebruikt is, is het uitgebreide VEV-bestand van de internationale aan- en afvoer. Alle
voertuigkilometers van binnenlands vervoer betreffen immers al Nederlands grondgebied. Alleen voor de afgelegde kilometers aan- en afvoer dient bepaald te worden welk deel is afgelegd op Nederlands grondgebied.
In het uitgebreide internationale aan- en afvoer VEV-bestand zijn de volgende velden van belang:
• techniek: gebruikte modaliteit, bijv. wegvervoer;
• Nederlandse verkeersgebied: Nederland is opgedeeld in 54 verkeersgebieden;
• buitenland: het buitenland is opgedeeld in 20 landengroepen;
• vervoersstroom: aanvoer naar en afvoer uit Nederland;
• beladen kilometers op Nederlands grondgebied;
• lege kilometers op Nederlands grondgebied;
• beladen ritten;
• ladingtonkilometers op Nederlands grondgebied;
• vervoerd gewicht;
• jaar.
De 20 landengroepen zijn:
• Frankrijk;
• België/Luxemburg;
• Duitsland;
• Italië;
• Verenigd Koninkrijk;
• Ierland;
• Denemarken;
• Griekenland;
• Zwitserland;
• Oostenrijk;
• Sovjet Unie (met ingang van '92 samenstelling van voormalige USSR- republieken);
• DDR (met ingang van 1991 vervallen);
• Polen;
• Tjechië en Slowakije;
• overig Europa;
• overige Landen.
In de volgende hoofdstukken is per variabele aangegeven hoe de gegevens uit de VEV-bestanden verder zijn gebruikt voor de berekeningen.
1.4 Publicatiebestanden
De belangrijkste bestanden op het gebied van goederenvervoer voor de weg zijn de publicatiebestanden die jaarlijks door het CBS worden samengesteld.
Deze publicatiebestanden bevatten een aantal relevante gegevens op het gebied van wegvervoer, zoals vervoerd tonnage, afgelegde afstand e.d. Helaas bevatten deze bestanden alleen de totale afstand van de rit en de totale tonkilometers van een rit en helaas betreft het alleen Nederlandse vervoerders.
Voor sommige analyses is het juist van belang om de afgelegde afstand of de tonkilometers op Nederlands grondgebied te weten en niet alleen de totale afgelegde afstand en totale tonkilometers.
De gebruikte publicatiebestanden voor wegvervoer zijn het bestand voor eigen vervoer en het bestand voor beroepsvervoer. De belangrijkste velden in beide publicatiebestanden wegvervoer zijn:
richting: "waar is het vervoer tussen?";
s_Rec: soort record, zending of rit;
laland: land van vertrek (herkomst);
lagebied: verkeersgebied van Vertrek (herkomst);
loland: land van aankomst (bestemming);
logebied: verkeersgebied van Aankomst (bestemming);
bel_km: beladen kilometers van de rit;
lege_km: Lege kilometers van de rit;
posten: aantal ritten of zendingen;
lv_c: laadvermogen combinatie;
cont_k: container klasse;
cont_l_b: container leeg of beladen, of n.v.t..;
gewicht: vervoerd tonnage;
beljeeg: beladen en lege kilometers van de rit (optelling van bel_km en lege_km).
Voor zowel beroepsvervoer als voor eigen vervoer zijn berekeningen uitgevoerd. In dit rapport worden de berekeningen voor beroepsvervoer besproken. De berekeningen voor eigen vervoer zijn hiermee vergelijkbaar.
In de voigende hoofdstukken is per variabele aangegeven hoe de gegevens uit de Publicatiebestanden verder zijn gebruikt voor de berekeningen.
2 Berekening voertuigkilometers
2.1 Inleiding
De verkeersprestatie van het wegvervoer wordt gemeten in voertuigkilometers.
Eén voertuigkilometer komt overeen met een door het betreffende voertuig afgelegde afstand van één kilometer. In dit hoofdstuk worden de
voertuigkilometers op Nederlands grondgebied bepaald.
Foto 2
Voertuigkilometers
2.2 Berekening
Eerst wordt de gemiddelde afstand afgelegd op Nederlands grondgebied per herkomst/bestemming relatie berekend op basis van de VEV-bestanden. Hierbij is de eerder genoemde aanname gemaakt dat de gemiddelde afstand op Nederlands grondgebied per HB-relatie sinds 1992/1993 niet ingrijpend gewijzigd is. Vervolgens worden de Publicatiebestanden voor wegvervoer gebruikt om de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied voor 1998- 2001 te berekenen uit de totaal afgelegde kilometers.
De VEV-bestanden en de publicatiebestanden zijn uitgebreid beschreven in
hoofdstuk 1. In dit hoofdstuk worden slechts de berekeningen toegelicht die
zijn uitgevoerd voor het bepalen van de voertuigkilometers op Nederlands
grondgebied.
2.3 VEV bestanden
Als eerste is per herkomst/bestemming relatie de gemiddelde afstand op Nederlands grondgebied per beladen rit berekend voor wegvervoer. Deze gemiddelde afstand is berekend voor zowel de internationale aanvoer als de afvoer. Ook is de verhouding beladen afstand vergeleken met totale afstand (beladen en leeg samen) bepaald om in de publicatiebestanden de beladen afstand per rit om te zetten naar de totale afstand per rit. Vervolgens zijn deze twee bestanden met gemiddelde afstanden voor internationale aanvoer en afvoer gekoppeld aan de publicatiebestanden van het CBS voor wegvervoer.
2.4 Publicatie bestanden
In de publicatiebestanden is eerst het internationaal wegvervoer geselecteerd.
Daarna zijn de herkomst/bestemming relaties van de VEV-bestanden
gekoppeld aan de herkomst/bestemming relaties van de publicatie bestanden.
De Nederlandse regio's zijn zowel in de VEV-bestanden als in de
publicatiebestanden verdeeld naar de 54 Nederlandse verkeersgebieden. De 20 landengroepen uit de VEV-bestanden zijn gekoppeld aan de landcodes uit de publicatiebestanden.
Vervolgens is de gemiddelde beladen afstand op Nederlands grondgebied opgehoogd naar de totale afstand (beladen en leeg) op Nederlands
grondgebied. Daarna zijn de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied bepaald door het aantal ritten te vermenigvuldigen met de gemiddelde afstand per herkomst/bestemming relatie. Vervolgens zijn de beladen
voertuigkilometers en lege voertuigkilometers op Nederlands grondgebied bepaald op basis van de verhouding beladen en lege voertuigkilometers uit de publicatiebestanden.
2.5 Resultaten
Onderstaande tabel geeft de berekende voertuigkilometers op Nederlands grondgebied weer.
Tabel 2.1
Voertuigkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied (bron: CBS, bewerking AVV)
Richting Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 274 78 232 51
1999 286 65 247 39
2000 268 71 223 35
2001 270 54 233 38
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de voertuigkilometers van het beroepsvervoer in 2001 weer ongeveer op het niveau van 1998 staan. De voertuigkilometers van het eigen vervoer zijn enigszins gedaald ten opzichte van 1998.
In de volgende tabel zijn de totale voertuigkilometers van het goederen vervoer over de weg weergegeven.
Tabel 2.2
Totale voertuigkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer (bron:
CBS, bewerking A W )
Richting^
Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer
Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 1533 284 1088 163
1999 1591 286 1135 128
2000 1548 306 1058 116
2001 1537 232 1068 147
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de ontwikkeling van de totale voertuigkilometers vergelijkbaar is met de ontwikkeling van de
voertuigkilometers op Nederlands grondgebied, zowel voor het eigen vervoer als het beroepsvervoer.
Onderstaande figuur geeft de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied weer in verhouding tot het totaal aantal kilometers.
Figuur 2.1
Voertuigkilometers op Nederlands grondgebied in verhouding tot totaal (bron:
CBS, bewerking AVV)
0,35 0,30 0,25 - 0,20 0,15 0,10 - 0,05 0,00
Eigen vervoer
Beroepsvervoer
1998 1999 2000 2001
Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verhouding voertuigkilometers op Nederlands grondgebied en totale voertuigkilometers voor beroepsvervoer redelijk constant is, terwijl deze verhouding voor eigen vervoer afneemt sinds 1998.
2.6 Vergelijking met andere bronnen
Het CBS publiceert alleen totale voertuigkilometers voor bilateraal
internationaal vervoer. Voor het berekenen van emissies voor vrachtvervoer gebruiken het CBS en RIVM echter wel voertuigkilometers op Nederlands grondgebied. Het CBS hanteert hiervoor een vaste afstand van 105 kilometer afgelegd op Nederlands grond gebied per internationale rit voor wegvervoer, ongeacht de herkomst of bestemming. Volgens AVV is de in dit rapport gehanteerde methode om een gemiddelde afstand per HB-relatie te gebruiken nauwkeuriger en een verfijning van de door het CBS gehanteerde methode.
AVV wil graag overleggen met CBS, RIVM, TNO, NEA en andere
belanghebbenden over de in dit rapport gebruikte rekenmethoden om te
komen tot een eenduidige en jaarlijkse berekening van de voertuigkilometers
op Nederlands grondgebied.
3 Berekening tonkilometers
3.1 Inleiding
De vervoersprestatie van het wegvervoer wordt gemeten in tonkilometers. Eén tonkilometer komt overeen met de verplaatsing van één ton lading over een afstand van één kilometer. In dit hoofdstuk worden de tonkilometers op Nederlands grondgebied bepaald.
Foto Tonkilometers
3.2 Berekening
Eerst wordt de gemiddelde afstand, afgelegd op Nederlands grondgebied per herkomst/bestemming relatie per ton vervoerd gewicht, bepaald uit de VEV- bestanden. Vervolgens zijn de Publicatiebestanden voor wegvervoer gebruikt om de tonkilometers op Nederlands grondgebied te berekenen m.b.v. het totaal vervoerd tonnage.
De VEV-bestanden en de publicatiebestanden zijn uitgebreid beschreven in hoofdstuk 1. In dit hoofdstuk worden slechts de berekeningen toegelicht die zijn uitgevoerd voor het bepalen van de tonkilometers op Nederlands grondgebied.
3.3 VEV-bestanden
Als eerste is in het VEV-bestand de modaliteit " w e g " geselecteerd. Vervolgens zijn de tonkilometers op Nederlands grondgebied en vervoerde tonnen per herkomst/bestemming relatie gesommeerd. De Nederlandse regio's zijn
verdeeld naar verkeersgebied en de landen buiten Nederland zijn verdeeld naar 20 landengebieden (zie hoofdstuk 1). Vervolgens is de gemiddelde
vervoersafstand op Nederlands grondgebied per herkomst/bestemming relatie per ton bepaald door tonkilometers op Nederlands grondgebied te delen door tonnen.
3.4 Publicatiebestanden
Voor de gegevens van 1998-2001 is gebruik gemaakt van de publicatiebestanden van het CBS voor wegvervoer, bestaande uit beroepsvervoer en eigen vervoer. Eerst is alleen internationale aanvoer en afvoer geselecteerd. Daarna is de gemiddelde vervoersafstand op Nederlands grondgebied op herkomst/bestemming relatie uit de VEV-bestanden gekoppeld met de publicatie bestanden op herkomst/bestemming relatie (zie hoofdstuk 1).
Vervolgens zijn de tonkilometers op Nederlands grondgebied bepaald door de gemiddelde vervoersafstand per herkomst/bestemming relatie te
vermenigvuldigen met de vervoerde tonnen.
3.5 Resultaten
Onderstaande tabel geeft de berekende tonkilometers op Nederlands grondgebied weer.
Tabel 3.1
Tonkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied (bron: CBS, bewerking A W )
Richting Soort vervoer 1998 Afvoer Beroepsvervoer 3708 Eigen vervoer 240 Aanvoer Beroepsvervoer 3156 Eigen vervoer_ 137_
1999 3858 293 3352
171
2000 3581 304 3045 176
20' 35!
31 31'
r
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de tonkilometers van het beroepsvervoer in 2001 licht gedaald zijn t.o.v. 1998. De tonkilometers van het eigen vervoer in 2001 zijn juist gestegen ten opzichte van 1998, hoewel de tonkilometers t.o.v.
2000 licht gedaald zijn.
In onderstaande tabel zijn de totale tonkilometers van het goederen vervoer over de weg weergegeven.
Tabel 3.2
Totale tonkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer (bron: CBS, bewerking AVV)
Richting Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 21744 1037 16316 539
1999 22216 1463 16638 711
2000 20719 1434 15003 718
2001 20431 1350 14946 746
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de ontwikkeling van de totale tonkilometers
vergelijkbaar is met de ontwikkeling van de tonkilometers op Nederlands
grondgebied, zowel voor het eigen vervoer als het beroepsvervoer.
Figuur 3.1
Tonkilometers op Nederlands grondgebied in verhouding tot totaal (bron: CBS, bewerking AW)
1998 1999 2000 2001
Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verhouding tonkilometers op Nederlands grondgebied en totale voertuigkilometers voor beroepsvervoer redelijk constant is, terwijl deze verhouding voor eigen vervoer, na een afname in 1999, licht toeneemt sinds 1999.
3.6 Vergelijking met andere bronnen
De volgende tabel bevat de door het CBS (op internet via Statline) gepubliceerde cijfers met tonkilometers op Nederlands grondgebied voor internationaal bilateraal wegvervoer.
Tabel 3.3
3 Tonkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied CBS (bron: CBS)
Soort vervoer 1998 _|£??_.
Beroepsvervoer 9480 10117 jEigenvervoer 689_ 837
J2000___
9396 848
2001 9517 872
De volgende tabel geeft de verschillen weer tussen de in dit rapport berekende tonkilometers op Nederlands grondgebied en de door CBS berekende
tonkilometers op Nederlands grondgebied.
Tabel 3.4
Verschillen tabel 3.2 en tabel 3.3 (in procenten)
Soort_yervo«tf Beroepsvervoer Eigenyervoer _
_1998_
28 45
199?
29 44
2000 29 43
2001 29 46
Bovenstaande tabel laat zien dat de door het CBS berekende tonkilometers op Nederlands grondgebied hoger liggen dan de in dit rapport berekende cijfers.
Het CBS geeft aan dat voor de gemiddelde afgelegde afstand op Nederlands grondgebied per internationale rit al jaren een afstand van 105 kilometer gebruikt wordt.
Naar aanleiding van dit rapport wil AVV graag overleggen met het CBS en
andere in hoofdstuk 2 genoemde belanghebbende partijen om te komen tot
een eenduidige berekening van tonkilometers op Nederlands grondgebied.
4 Berekening laadvermogentonkilometers
4.1 Inleiding
Laadvermogentonkilometer geeft een indicatie van de maximaal mogelijke vervoersprestatie. Eén laadvermogentonkilometer komt overeen met de verplaatsing van één ton laadvermogen over een afstand van één kilometer. In dit hoofdstuk worden zowel lege als beladen laadvermogentonkilometers bepaald. De afgelegde afstand bestaat uit beladen en lege kilometers bij elkaar opgeteld. Beladen kilometers zijn de afgelegde afstanden door het voertuig terwijl het lading vervoert. Lege kilometers zijn de afgelegde afstanden door het voertuig terwijl het geen lading vervoert. Beladen
laadvermogentonkilometers worden bepaald door het gebruiken van de beladen afstand tijdens de berekening, terwijl lege laadvermogentonkilometers worden bepaald door het gebruiken van lege kilometers tijdens de berekening.
Foto
Laadvermogentonkilometers
4.2 Berekening
Voor het berekenen van de laadvermogentonkilometers op Nederlands
grondgebied wordt gebruik gemaakt van de al eerder in hoofdstuk 2 berekende beladen en lege kilometers op Nederlands grondgebied. De beladen kilometers op Nederlands grondgebied worden vermenigvuldigd met het laadvermogen en gedeeld door het aantal ritten. Dit geeft beladen
laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied.
Het uitvoeren van een soortgelijke berekening met in plaats van de beladen kilometers op Nederlands grondgebied, de lege kilometers op Nederlands grondgebied, geeft de lege laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied. De beladen en lege laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied bij elkaar opgeteld, geeft de totale laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied.
4.3 Resultaten
In deze paragraaf worden de berekende totale en beladen
laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied gepresenteerd. Eerst worden de totale laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied weergeven. Vervolgens worden de beladen laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied weergeven.
Totale laadvermogentonkilometers
Onderstaande tabel geeft de berekende laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied weer.
Tabel 4.1
Laadvermogentonkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied (bron: CBS, bewerking A W )
Richting _ Soort vervoer _ _ _ 1998 _ _ _19?9_
Afvoer Beroepsvervoer 7094 7439 Eigen vervoer 565 654 Aanvoer Beroepsvervoer 6152 6576 Eig?1] vervoer _ _ _ 385 451_
2000 6903 698 5895 480
2001 6938 634 6165 472
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de laadvermogentonkilometers van het beroepsvervoer in 2001 licht gedaald zijn t.o.v. 1998. De
laadvermogentonkilometers van het eigen vervoer in 2001 zijn juist gestegen ten opzichte van 1998.
In onderstaande tabel zijn de totale laadvermogentonkilometers van het goederenvervoer over de weg weergegeven.
Tabel 4.2
Totale laadvermogentonkilometers (x miljoen) internationaal bilateraal wegvervoer (bron:
CBS, bewerking A W )
Richting_
Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 40013 2588 29087 1484
1999 41618 3148 30514 1728
2000 40173 3217 28229 1784
2001 39733 2886 28449 1935
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de totale laadvermogentonkilometers voor beroepsvervoer na een stijging in 1999 in 2001 gedaald zijn t.o.v. het niveau van 1998. Bij het eigen vervoer is er een stijging van de aanvoer sinds 1998, terwijl de afvoer stijgt vanaf 1998, maar in 2001 juist daalt.
Onderstaande figuur geeft de laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied weer in verhouding tot het totaal aantal
Figuur 4.1
Laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied in verhouding tot totaal (bron:
CBS, bewerking AVV)
! 0,25 i 0,20
! 0,15 - 0,10 0,05 - i n nn
m
1998
: gj—
- <ff
1999
tigen vervoer
.~n
• • • • • • •
Beroepsvervoer
2000
... _
•
^
2001
Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verhouding laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied en totale laadvermogentonkilometers zowel voor beroepsvervoer als eigen vervoer redelijk constant is.
Beladen laadvermogentonkilometers
Onderstaande tabel geeft de berekende beladen
laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied weer.
Tabel 4.3
Beladen laadvermogentonkilometers (x miljoen) internationaal bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied (bron: CBS, bewerking A W
Richting Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 5870 445 5233 329
1999 6137 549 5533 397
2000 5665 595 4833 428
2001 5842 540 5118 410
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de beladen laadvermogentonkilometers van het beroepsvervoer in 2001 licht gedaald zijn t.o.v. 1998. De beladen laadvermogentonkilometers van het eigen vervoer in 2001 zijn juist gestegen ten opzichte van 1998.
In onderstaande tabel zijn de totale beladen laadvermogentonkilometers van het goederenvervoer over de weg weergegeven.
Tabel 4.4
Totale beladen laadvermogentonkilometers (x miljoen) internationaal bilateraal wegvervoer (bron: CBS, bewerking AVV)
Richting Afvoer
Aanvoer
Soort vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer Beroepsvervoer Eigen vervoer
1998 32575 1971 24922 1167
1999 33966 2578 25898 1421
2000 33117 2677 23631 1524
2001 33211 2425 23989 1593
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de totale beladen laadvermogentonkilometers voor beroepsvervoer na een stijging in 1999 in 2001 gedaald zijn t.o.v. het niveau van 1999. Bij het eigen vervoer is er een ruime stijging in 2001 t.o.v. het niveau van 1998.
Onderstaande figuur geeft de beladen laadvermogentonkilometers
tonkilometers op Nederlands grondgebied weer in verhouding tot het totaal aantal beladen laadvermogentonkilometers.
Figuur 4.2
Beladen laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied in verhouding tot totaal beladen(bron: CBS, bewerking A W )
0,25 0,20 0,15 - 0,10 - 0,05 - 0,00
"Eigen verve
Beroepsvervoer
1998 1999 2000 2001
Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verhouding beladen
laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied en totale beladen laadvermogentonkilometers zowel voor beroepsvervoer als eigen vervoer redelijk constant is.
4.4 Vergelijking met andere bronnen
Helaas worden er door andere partijen geen cijfers gepubliceerd over laadvermogentonkilometers op Nederlands grondgebied. Uit de in paragraaf 4.2 beschreven berekeningen blijkt echter dat de laadvermogentonkilometers afhangen van de voertuigkilometers. Om deze reden wil AVV ook over deze berekening overleggen met in hoofdstuk 2 genoemde partijen als het CBS om te komen tot een jaarlijkse eenduidige berekening.
5 Berekening TEUkilometers
5.1 Inleiding
TEUkilometers (Twenty feet Equivalent Unit) geeft een indicatie voor het containervervoer over de weg. Eén TEUkilometer komt overeen met het verplaatsen van één TEU over een afstand van één kilometer. Voor het omzetten naar TEUkilometers worden alle containers omgerekend naar het standaard type van een 20 voet container.
Foto TEUkilometers
5.2 Berekening
Voor het berekenen van de TEUkilometers op Nederlands grondgebied wordt gebruik gemaakt van de al eerder in hoofdstuk 2 berekende beladen voertuig kilometers op Nederlands grondgebied. Voor internationaal vervoer zijn de beladen voertuigkilometers op Nederlands grond gebied uitgesplitst naar containertype. Voor de publicatiebestanden wegvervoer zijn de containers uitgesplitst naar 20 voet containers en 40 voet containers. Voor het berekenen van TEUkilometers telt een 20 voet container voor 1 TEU en een 40 voet container voor 2 TEU. Door met deze waarden te vermenigvuldigen kunnen de TEUkilometers op Nederlands grondgebied worden bepaald.
5.3 Resultaten
Onderstaande tabel geeft de berekende TEUkilometers op Nederlands grondgebied weer.
Tabel 5.1
TEUkilometers (x miljoen) international bilateraal wegvervoer op Nederlands grondgebied1 (bron: CBS, bewerking AVV)
Richting 1998 1999 2000 2001 Afvoer 50,9 55,8 48,2 58,8 Aanvoer 48,1 53,6 42,6 __57,3
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de TEUkilometers op Nederlands grondgebied op een daling in 2000 na gestegen zijn vanaf 1998.
In onderstaande tabel zijn de totale TEUkilometers van het goederen vervoer over de weg weergegeven.
Tabel 5.2
Totale TEUkilometers (x miljoen) internationaal bilateraal wegvervoer (bron:
CBS, bewerking AVV)
Richting Afvoer Aanvoer
1998 144,6 128,3
1999 152,3 139,3
2000 146,5 117,8
2001 152,1 141,9
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de ontwikkeling van de totale tonkilometers vergelijkbaar is met de ontwikkeling van de TEUkilometers op Nederlands grondgebied.
Onderstaande figuur geeft het de TEUkilometers op Nederlands grondgebied weer in verhouding tot het totaal aantal kilometers.
Figuur 5.1
TEUkilometers op Nederlands grondgebied in verhouding tot totaal (bron: CBS, bewerking AW)
1998 1999 2000 2001
Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verhouding TEUkilometers op Nederlands grondgebied en totale TEUkilometers redelijk constant is.
5.4 Vergelijking met andere bronnen
Door het CBS zijn in het kader van het "Transitie-project" zeer recentelijk
(november 2002) ook totale TEUkilometers berekend. In onderstaande tabel
zijn de door het CBS berekende totale TEUkilometers weergeven.
Tabel 5.3
Totale TEUkilometers (x miljoen) internationaal bilateraal wegvervoer CBS (bron: CBS)
Richtinj»
Afvoer Aanvoer
1998 149,5 132,6
1999 157,4 143,8
2000 152,8 122,7
2001 157,8 146,8
In onderstaande tabel zijn de verschillen tussen de tabel 5.2 en tabel 5.3 weergeven.
Tabel 5.4
Verschillen tabel 5.2 en tabel 5.3 (absoluut)
Richting Afvoer Aanvoer
1998 4,8 4,3
1999 5,1 4,5
2000 6,3 4,9
2001 5,7 4,9
De verschillen in bovenstaande tabel geven aan dat de door het CBS berekende totale TEUkilometers iets hoger zijn dan de in dit rapport berekende totale TEUkilometers. Uit overleg tussen CBS en AVV zal moeten blijken waar deze (minimale) verschillen door veroorzaakt zijn.
Helaas heeft het CBS geen TEUkilometers op Nederlands grondgebied voor internationaal wegvervoer berekend. Ook worden er door andere partijen geen cijfers gepubliceerd over TEUkilometers op Nederlands grondgebied.
6 Emissieberekeningen
6.1 Inleiding
Een belangrijke toepassing van de in dit rapport bepaalde voertuigkilometers op Nederlands grondgebied is het gebruiken als onderdeel van de
emissieberekening voor het goederenvervoer over de weg.
Foto Emissie
6.2 Toepassen bij emissieberekening
AVV hanteert de volgende methode voor bepalen van emissies voor het goederenvervoer over de weg:
1. bepaal de verkeersprestatie (= afgelegde voertuigafstand op Nederlands grondgebied);
2. bepaal het brandstofverbruik per voertuig;
3. vermenigvuldig dit met de uitstoot per kilogram brandstofverbruik.
De gegevens voor stap twee en drie zijn beschikbaar via o.a. CBS en RIVM. De gegevens voor de eerste stap moeten berekend worden en zijn nu beschikbaar via dit rapport, (zie bijlage drie voor de relevante paragrafen uit het rapport
"TIB monitor: derde meeting 1994-2000", met een verdere toelichting over emissieberekeningen AVV voor het goederenvervoer over de weg binnen Nederland).
6.3 Vergelijking
Vergelijking van de door het CBS en RIVM gepubliceerde cijfers voor uitstoot CO
2en NOx (zie o.a. CBS Statline op internet) met door AVV gepubliceerde cijfers (zie "Tib monitor: derde meeting 1994 - 2000") geeft aan dat bij de AVV-cijfers de uitstoot CO
2circa 50 procent en de uitstoot van NOx circa 64 procent is van de door het CBS en RIVM gepubliceerde cijfers (zie
"goederenvervoermonitor ", 2001).
Aangezien AVV door het CBS en RIVM geleverde cijfers heeft gebruikt voor het bepalen van brandstofverbruik en uitstoot per kilo brandstof is het
bovengenoemde verschil volledig toe te wijzen aan de gebruikte
voertuigkilometers op Nederlands grondgebied. Dit betekent dat de door het CBS/RIVM gehanteerde voertuigkilometers op Nederlands grondgebied fors hoger liggen dan de door AVV berekende voertuigkilometers op Nederlands grondgebied (zie ook bijlage drie).
6.4 Vervolgacties
AVV wil graag met de belangrijkste partijen, betrokken bij het uitvoeren van
emissieberekeningen voor goederenvervoer over de weg, overleggen over de
berekeningen uitgevoerd in het kader van dit rapport en komen tot een
consistente berekening van emissies voor goederenvervoer over de weg binnen
Nederland.
7 Conclusies
ln dit rapport zijn de berekeningen beschreven voor het bepalen van de volgende vier variabelen:
• Tonkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• Voertuigkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• Laadvermogentonkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied;
• TEUkilometers wegvervoer op Nederlands grondgebied.
De afgelegde kilometers op Nederlands grondgebied worden niet apart geregistreerd en zijn daarom niet beschikbaar via goederenvervoerbestanden zoals de publicatiebestanden van het CBS voor wegvervoer. Om deze reden zijn de kilometers op Nederlands grondgebied berekend voor bovengenoemde vier variabelen, gebruikmakend van bestanden met gerealiseerde cijfers voor het wegvervoer.
De berekende kilometers op Nederlands grondgebied kunnen gebruikt worden als indicatoren voor de prestaties van het Nederlands goederenvervoer over de weg in Nederland.
Een belangrijke toepassing van de in dit rapport bepaalde voertuigkilometers op Nederlands grondgebied is het gebruiken hiervan als onderdeel van de
emissieberekening voor het goederenvervoer over de weg.
De door het CBS en RIVM gehanteerde kilometers op Nederlands grondgebied zijn hoger dan de in dit rapport berekende kilometers op Nederlands
grondgebied. Als gevolg hiervan zijn de emissies voor goederenvervoer over de weg, berekend door het CBS en RIVM, ook hoger.
AVV wil graag overleggen met diverse partijen die betrokken zijn bij
berekeningen van kilometers op Nederlands grond gebied als o.a. het CBS,
RIVM, TNO en NEA om te komen tot eenduidige en jaarlijks uit te voeren
berekeningen.
Bijlage 1: Lijst van begrippen
Aanvoer
Goederenvervoer over de weg, waarbij de herkomst in het buitenland ligt en de bestemming in Nederland.
Afvoer
Goederenvervoer over de weg, waarbij de herkomst in Nederland ligt en de bestemming in het buitenland ligt.
Beladen voertuigkilometers
Afgelegde afstand door het voertuig terwijl het lading vervoerd.
Bilateraal internationaal wegvervoer
Goederenvervoer over de weg tussen Nederland en het buitenland, waarbij óf de plaats van lading óf de plaats van lossing buiten Nederland ligt.
Binnenlands wegvervoer
Goederenvervoer over de weg, waarbij zowel de herkomst als de bestemming in Nederland liggen.
Internationaal wegvervoer
Goederenvervoer over de weg, waarbij of de herkomst of de bestemming in Nederland liggen.
Laadvermogenton ki lometers
Eén laadvermogentonkilometer komt overeen met de verplaatsing van één ton laadvermogen over een afstand van één kilometer.
Ladingtonkilometers
Eén tonkilometer komt overeen met de verplaatsing van één ton lading over een afstand van één kilometer.
Lege voertuigkilometers
Afgelegde afstand door het voertuig terwijl het geen lading vervoerd.
TEUkilometers
Eén TEUkilometer (Twenty feet Equivalent Unit) komt overeen met het verplaatsen van één TEU over een afstand van één kilometer.
Tonkilometers
Zie ladingtonkilometers.
Voertuigkilometers
Eén voertuigkilometer komt overeen met een door het betreffende
voertuig afgelegde afstand van één kilometer.
Bijlage 2: Lijst van afkortingen
AVV Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat, Adviesdienst Verkeer en Vervoer
BG Hoofdafdeling Basisgegevens van AVV CBS Centraal Bureau voor de Statistiek HB herkomst/bestemming
NEA Bureau voor transportonderzoek- en opleiding RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu TEU Twenty feet Equivalent Unit
V A M Vrachtauto-matrix
VEV Vervoer-Economische Verkenningen
V M Hoofdafdeling Vervoer en Maatschappelijke ontwikkelingen van AVV
Bijlage 3: Paragraaf over emissie berekeningen AVV
In deze bijlage staan de paragrafen 3.1.4 en 3.1.5 uit het rapport "TiB Monitor Derde Meting: 1994-2000", waarin de berekeningen en resultaten betreffende emissies nader worden toegelicht.
3.1.4 Stikstofoxiden (NO,,)
De cijfers omtrent de uitstoot van stikstofoxiden (NO
X) door het goederenvervoer zijn bepaald door cijfers omtrent de verkeersprestatie (wegvervoer) en de vervoersprestatie (overige modaliteiten) te
vermenigvuldigen met emissiefactoren, die ontleend zijn aan het RIVM-rapport
Verkeer en vervoer in de milieubalans 2000. Hierin zijn in vergelijking meteerdere milieubalansen van het RIVM de emissiefactoren van alle vervoerwijzen herzien. Voor een overzicht van alle veranderingen zij verwezen naar het genoemde RIVM-rapport. De cijfers in de volgende tabel komen bovendien niet overeen met de absolute cijfers van RIVM, dat zich behoudens het
spoorvervoer op hogere verkeers- en vervoersprestaties baseert dan in deze TiB monitor.
Tabel 3.4
NO„ emissies door het goederenvervoer (x
min. kg) op Nederlands grondgebied 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 (a)
Wegvervoer (b)
54,8 53,1 56,8 56,5
Binnenvaart (c) 28,2 27,7 29,3 33,6 29,4 29,7 28,9
Spoorvervoer (d) 1,0 1,0 1,0 1,1 1,1 1,1 1,2
Shortsea (e) 9,6 10,1 10,7 11,4 11,8 11,8 12,7 (a) Emissiefactoren voor 2000 gelijk verondersteld aan 1999.
(b) Inclusief bestelauto's.
(c) Exclusief doorvoer zonder overlading (conform andere vervoerwijzen). Emissiefactoren voor 1999 gelijk verondersteld aan 1998.
(d) Emissiefactoren bepaald door RIVM-cijfers te splitsen in personen- en goederenvervoer op basis van CBS-emissiecijfers.
(e) Betreft emissies Nederlandse havens tot aan de havenmond alsmede op de Westerschelde; geraamd op basis van vervoersaandeel shortsea in totale zeevaart.
Bron: CBS, Statistiek Goederenvervoer, CBS, Kwartaalbericht Milieustatistieken; RIVM, Verkeer en vervoer in de milieubalans 2000; bewerking ECORYS/NEI.
In 2000 vond een groter deel van de verkeersprestatie van het wegvervoer met bestelauto's plaats, waardoor de uitstoot van NO
Xdit jaar licht is afgenomen bij een stijgend voertuigkilometrage. Overigens heeft slechts 7% van de totale NO
Xuitstoot in het wegvervoer betrekking op bestelauto's.
In de binnenvaart is de uitstoot van stikstofoxiden in 1998 vooral gedaald door
een aanzienlijk kleinere emissiefactor. Sindsdien is deze emissiefactor door het
RIVM niet meer herzien, waardoor ten gevolge van kleine veranderingen van
de vervoersprestatie de NO
Xuitstoot van de binnenvaart in Nederland blijft
schommelen rond 29 miljoen kg. De stijging van de NO
Xuitstoot door de
shortsea in Nederland is vooral te wijten aan het gestegen vervoersvolume.
Het spoorvervoer stoot in vergelijking tot de andere vervoerwijzen slechts een fractie aan NOX uit, wat in de eerste plaats het gevolg is van de kleinere vervoersomvang en daarnaast (ten opzichte van het wegvervoer) een grotere vervoersomvang per verreden kilometer. De in paragraaf 3.1.2 gemaakte kanttekening over de berekeningswijze van de tonkilometers van het spoorvervoer (op basis van tariefsafstanden in plaats van werkelijke
vervoersafstanden) houdt voor de NOX uitstoot van het spoorvervoer in, dat waarschijnlijk sprake is van een onderschatting in tabel 3.4.
3.1.5 Kooldioxide (CO2)
Het bronnenmateriaal voor de uitstoot van kooldioxide (CO2) komt overeen met de indicator voor de NO,-emissie.
Tabel 3.5
CO2 emissies door het goederenvervoer (x min. kg) op Nederlands grondgebied
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 (a)
Wegvervoer (b)
4.866 5.095 5.496 5.483
Binnenvaart (c) 1.499 1.449 1.579 1.805 1.580 1.600 1.554
Spoorvervoer (d) 44 45 47 50 48 50 57
Shortsea (e) 505 536 521 577 576 596 643 (a) Emissiefactoren voor 2000 gelijk verondersteld aan 1999.
(b) Inclusief bestelauto's.
(c) Exclusief doorvoer zonder overlading (conform andere vervoerwijzen). Emissiefactoren voor 1999 gelijk verondersteld aan 1998.
(d) Emissiefactoren bepaald door RIVM-cijfers te splitsen in personen- en goederenvervoer op basis van CBS-emissiecijfers.
(e) Betreft emissies Nederlandse havens tot aan de havenmond alsmede op de Westerschelde; geraamd op basis van vervoersaandeel shortsea in totale zeevaart.
Bron: CBS, Statistiek Goederenvervoer; CBS, Kwartaalbericht Milieustatistieken; RIVM, Verkeer en vervoer in de milieubalans 2000; bewerking ECORYS/NEI.
Daar waar bij NOX de emissiefactor tussen 1994 en 2000 in het wegvervoer aanzienlijk is gedaald, is daar bij de uitstoot van CO2 nauwelijks sprake van.
Voor bestelauto's is de uitstoot van CO2 per voertuigkilometer zelfs licht gestegen tussen 1994 en 2000. Hierdoor volgt de ontwikkeling van de CO2
uitstoot in het wegvervoer tot 2000 nauwgezet het voertuigkilometrage. In 2000 is sprake van een lichte daling van de CO2 uitstoot bij een licht stijgend voertuigkilometrage, wat het gevolg is van een kleine verschuiving in voertuigkilometers van vrachtauto's naar bestelauto's (zie paragraaf 3.1.3).
De CO2 emissie van het spoorvervoer en de shortsea is in 2000 gestegen als gevolg van een toegenomen vervoersprestatie, terwijl de binnenvaart in 2000 iets minder CO2 heeft uitgestoten als gevolg van een lagere vervoersprestatie.
De CO2 uitstoot van het spoorvervoer is in tabel 3.5 mogelijk onderschat vanwege de gemaakte kanttekening over de berekeningswijze van de
tonkilometers van het spoorvervoer (op basis van tariefsafstanden in plaats van werkelijke vervoersafstanden; zie paragraaf 3.1.2).
Bijlage 4: Literatuurverwijzingen
"TiB Monitor Derde Meting", AVV, 2001
"Goederenvervoer monitor", AVV, 2001
"Vervoer-Economische Verkenningen 1998-2003", AVV, 1998
Bijlage 5: SPSS Syntax bestanden voertuigkilometers, deel 1
In deze bijlage staat deel 1 van de gebruikte SPSS syntax bestanden voor het berekenen van de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied. In dit deel worden de gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied berekend.
* Title "maken VEV vtgkm.sps".
* Berekenen gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied uit VEV tbv voertuigkilometers.
* Invoer: uitgebreid internationaal VEV bestand.
* Uitvoer: afvoervtgkm en aanvoervtgkm.
GET FILE = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001\aggr\ituv9497.sav'.
* selecteren techniek/mobiliteit = weg (4)* en jaar = 1997.
FILTER OFF.
USE ALL.
SELECT IF((techniek = 4) and (jaar=97)).
EXECUTE.
SAVE OUTFILE = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001\aggr\VEV-weg97.sav'.
getfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001\aggr\VEV-weg97.sav'.
* aggregeer beladen kilometers, lege kilometers en beladen ritten.
AGGREGATE
/OUTFILE='C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001\aggr\Aggrvtgkm.sav'
/BREAK=nlvkg land
/ b k m n l j = SUM(bkmnl) /IkmnM = SUM(lkmnl) /belriM = SUM(belrit).
getfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994-
2001\aggr\aggrvtgkm.sav'.
COMPUTE afstbelr = b k m n l j / b e l r i t j . EXECUTE.
COMPUTE fcbeltot = ( b k m n l j + lkmnl_1)/bkmnl_1 . EXECUTE.
COMPUTE fctotbel = b k m n l j / (IkmniJ + b k m n l j ) . EXECUTE.
rename variables nlvkg = logebied land = la_kort.
SAVE OUTFILE = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001 \agg r\aa nvoervtg km. sav'.
* maak bestand aanvoer.
get file = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994- 2001\aggr\aanvoervtgkm.sav.
rename variables logebied = lagebied la_kort = lo_kort.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroepsvervoer 1994-
2001 \agg r\atvoervtg km. sav.
Bijlage 6: SPSS Syntax bestanden voertuigkilometers, deel 2
ln deze bijlage staat het gebruikte SPSS syntax bestand voor het berekenen van de voertuigkilometers op Nederlands grondgebied op basis van de eerder in deel 1 berekende gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied.
* Title "setup maken vtgkmnl.sps".
* Bereken voertuigkilometers op Nederlands grondgebied.
* Invoer: Publicatiebestand weg beroepsvervoer, afvoervtgkm en aanvoervtgkm.
*Uitvoer: weg beroeps vtgkmnl.
getfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg beroeps 1994-2001.sav'.
* maken nieuwe variabelen la_kort en lo_kort.
* uit respectievelijk land van vertrek en land van lossen.
* om VEV-bestanden en publicatiebestanden te koppelen op H-B relatie.
compute la_kort = compute lo_kort = recode la kort, lo (
( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (
1 17 4 = 5
6
j —
8
9 — 10 11 18 24 28 30 32 37 38 39 41 43 44
laland.
loland.
kort 1 2 4 5 6 7 8 9 10 11 2 19 12 12 12 19 14 13 8 19 19
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (
52 53 54 55 60 61 63 64 66 68 70 72 73 74 75 76 77 78 79 80 89 91 92 93 94 96 204 208 212 216 220 224 299 624 659 999 execute.
19 15 15 15 17 18 18 19 19 19 19 15 15 19 15 15 15 15 15 15 15 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )
save outfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994-2001\
voertuigkm\weg-beroeps-a.sav'.
FREQUENCIES
VARIABLES=la_kort lo_kort /ORDER= ANALYSIS .
get file = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994-2001\
voertuig km\weg-beroeps-a.sav
1.
* verwijderen binnenlands transport (richting = 1).
* om internationaal vervoer (aan- en afvoer) over te houden.
FILTER OFF.
USE ALL.
SELECT IF(richting>1).
EXECUTE.
save outfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg-beroeps-b.sav'.
get file = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg-beroeps-b.sav'.
* koppel aanvoer publicatiebestand weg beroeps met gemiddelde afstand op Ned. grondgebied uit VEV.
* toevoegen variabelen b e l r i t j b k m n l j IkmnIJ afstbelr fcbeltot fctotbel.
* rename de variable in b_rit2 bkm_rit2 Ikm_rit2 afstlonl fclo_bt fclojb.
get file = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 \voertu ig km\weg-beroeps-b. sav'.
sort cases by
logebied, la_kort.
execute.
match files /file=*
/ Table = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertu ig km\aa n voervtg km .sa v'
/by logebied la_kort.
rename variables belritj = b_rit2 b k m n l j = bkm_rit2 IkmnIJ = Ikm_rit2 afstbelr =aflonl2 fcbeltot =fclobt fctotbel =fclotb.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg-beroeps-c.sav'.
* koppel afvoer publicatiebestand weg beroeps met gemiddelde afstand op Ned. grondgebied uit VEV.
* toevoegen variabelen b e l r i t j b k m n l j IkmnlJ afstbelr fcbeltot fctotbel.
* rename de variable in b_rit3 bkm_rit3 Ikm_rit3 afstlal fcla_bt
fclajb.
sort cases by
lagebied, lo_kort.
execute.
match files /file=*
/ Table = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 \voertuigkm\afvoervtgkm .sav'
/by lagebied lo_kort.
rename variables belritj = b_rit3 bkmnlj=bkm_rit3 lkmnl_1 = Ikm_rit3 afstbelr = aflanl3 fcbeltot =fclabt fctotbel =fclatb.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertu ig km\weg-be roeps-d. sa v'.
* eerst aflonl2 * fclobt = afstlofc en aflanl3 * fclabt = afstlafc ivm ophogen lege ritten daarna.
* één variabele (afst_nl) afstand over nederlands grondgebied maken uit de twee variabelen.
get file = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg-beroeps-d.sav'.
compute afstlofc = aflonl2*fclobt.
compute afstlafc = aflanl3*fclabt.
compute afst_nl = 0.
if (afstlofc > 0) afst_nl = afstlofc.
if (afstlafc > 0) afst_nl = afstlafc.
execute.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertu igkm\weg-beroeps-e.sav'.
* bepalen afstand beladen rit door
* maken variabele (vtkmni) voertuig-kilometers-nederland.
* door het aantal postenen (ritten) te vermenigvuldigen met.
* de afstand over nederlands grondgebied (afst_nl).
* selecteer wel eerst type record = rit in publicatie bestand.
get file = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001\voertuigkm\weg-beroeps-e.sav'.
IF (s_rec=1) vtkmni = posten * afst_nl.
execute.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001Woertuigkm\weg-beroeps-f.sav'.
* bereken beladen en lege kilometers op Nederlands grondgebied.
getfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertu igkrrAweg-beroeps-f.sav'.
IF ((s_rec=1) and (beljeeg > 0)) bkmnl = ((bel_km / beljeeg) * vtkmni).
IF ((s_rec=1) and (beljeeg > 0)) Ikmnl = ((lege_km / beljeeg) * vtkmni).
execute.
save outfile = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertuigkm\weg-beroeps-vtgkmnl.sav'.
* berekenen totaal aantal voertuig_kilometers over nederlands grondgebied ter controle.
get file = 'C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001Woertuigkm\weg-beroeps-f.sav'.
AGGREGATE
/OUTFILE='C:\bbgv\cbs\km nl gebied\weg beroeps vervoer 1994- 2001 Woertu igkm\controle_vtgkm nl .sav'
/BREAK=jaar richting / v t k m n l j = SUM(vtkmnl).
execute.
Bijlage 7: SPSS Syntax bestanden tonkilometers, deel 1
In deze bijlage staan de gebruikte SPSS syntax bestanden voor het berekenen van de tonkilometers op Nederlands grondgebied. In dit deel worden de gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied per ton berekend.
* Title "setup maken VEV tonkm.sps".
* Bereken gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied uit de VEV- bestand.
* Invoer: uitgebreid internationaal VEV-bestand.
* Uitvoer: bestanden aanvoer en afvoer (met gemiddelde afstand op Ned.
grondgebied).
get file = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\hulpbestanden\ituv9497.sav'.
*selecteren techniek(mobiliteit) = weg (4).
FILTER OFF.
USE ALL.
SELECT IF(techniek = 4).
EXECUTE.
* aggregeren over de verkeersgebieden en landen.
AGGREGATE
/OUTFILE='L:\bbgv\CBS\km nl gebied\hulpbestanden\aggrtonkm.sav' /BREAK=nlvkg land
/ t o n n e n j = SUM(tonnen) / t o n k m n j = SUM(tonkmnl).
execute.
* bereken gemiddelde afstand op Nederlands grondgebied per HB relatie in VEV bestand.
* maak bestand afvoer.
getfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\hulpbestanden\aggrtonkm.sav'.
compute nieuw = (1000 * t o n k m n j ) / t o n n e n j . rename variables
nlvkg = logebied land = la_kort.
save outfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\hulpbestanden\afvoertonkm.sav'.
* maak bestand aanvoer.
getfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebied\hulpbestanden\afvoertonkm.sav'.
rename variables logebied = lagebied la_kort = lo_kort.
save outfile = 'L:\bbgv\CBS\km nl
gebied\hulpbestanden\aanvoertonkm.sav'.
Bijlage 8: SPSS Syntax bestanden tonkilometers, deel 2
ln deze bijlage staat het gebruikte SPSS syntax bestand voor het berekenen van de tonkilometers op Nederlands grondgebied op basis van de eerder in deel 1 berekende gemiddelde kilometers op Nederlands grondgebied per ton.
* Title "setup maken beroeps tonkmnl.sps".
* Berekenen tonkilometers op Nederlands grondgebied voor beroeps vervoer.
* Invoer bestanden: uitgebreid internationaal VEV bestand en publicatie bestand beroeps vervoer.
* Uitvoer bestanden: wegberoeps-tonkmnl.
get file = 'L:\bbgv\CBS\km nl gebiedWveg beroeps vervoer 1994- 2001\tonkm\weg beroeps 1994-2001 .sav'.
* maken nieuwe variabelen la_kort en lo_kort.
* uit respectievelijk land van vertrek en land van lossen.
* om VEV-bestanden en publicatiebestanden te koppelen op H-B relatie.
compute la_kort = compute lo_kort = recode la kort, lo (
( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (
1 17 4 5 6
7 = 8
9 10 11 18 24 28 30 32 37 38 39 41 43 44 45 46 47
laland.
loland.
kort 1 2 4 5 6 7 8 9 10 11 2
19 12 12 12 19 14 13 8 19 19 19 19 19
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (
