Liturgie voor de middagdienst van 2 december 2012, viering Heilig Avondmaal Votum en zegengroet
Zingen: Liedboek 434: 1 en 2 Gebed
Lezen: Zacharia 1: 1-6 Zingen: Psalm 79: 1, 3 en 5
Preek over Zacharia 7 Thema: De oude boodschap voor een nieuwe generatie Amenlied: Psalm 103: 3 en 4
Dankzegging en voorbede Inzameling gaven
Zingen: Gezang 125: 1 - 3
Viering van het avondmaal (Formulier V) Geloofsbelijdenis: Gezang 123: 1 en 5 Voorbereiding tafel: Gezang 125: 4 - 6 Aan tafel lezen:
Aan tafel zingen: Gezang 105: 1-3 Dankzegging en dankgebed Slotzang: Gezang 160: 1 en 2 Zegen
Thema: De oude boodschap voor een nieuwe generatie
Zwijndrecht, 2 december 2012
Is het niet een keer voorbij?Heeft het zin elk jaar weer te herdenken? Elk jaar weer Bevrijdingsdag en Dodenherdenking. Zou dat voor een nieuwe generatie ook niet een keer voorbij zijn? Misschien heb jij dat gevoel ook wel bij Kerst, Hemelvaart of zelfs het heilig Avondmaal. Waarom zou je er mee doorgaan elke keer te herdenken?
Wat heeft dat voor zin?
Het volk Israel is terug uit ballingschap.
Zacharia is in Babel geboren, maar ook hij is samen met zijn familie in 538 v Chr.
teruggekomen. Achttien jaar later vormt hij samen met Haggai een team profeten.
Moet je nagaan hoe lang geleden Juda een prooi was voor de legers van Babel.
Zeventig jaar geleden werd Jeruzalem ingenomen.
Betel-Sareser en Regem-Melech sturen een afvaardiging naar de priesters en de profeten. Je merkt dat zij in ballingschap zijn geweest. Babel heeft z’n stempel gezet op hun namen. Ze leggen een belangrijke vraag voor aan de geestelijke leiders van Israel: is het echt nodig dat we in de vijfde maand blijven treuren om de ondergang van Jeruzalem?
Ik vind dat geen gekke vraag. Jeruzalem is inmiddels weer opgebouwd. Het volk is terug in Kanaan. Is het niet een keer voorbij met vasten en treuren over de val van de stad en de tempel? Mag een nieuwe generatie ook een nieuwe start maken?
Waarom zou je er mee doorgaan? Een mens wordt daar alleen maar neerslachtig van.
Ik vind het ook wel een interessante vraag omdat wij vandaag ook feesten vieren en gedenken. We herdenken hen die gestorven zijn voor de bevrijding van Nederland. Dat doen we elk jaar. En als gemeente vieren we ook onze feesten en gedenken we. Waarom zou elke nieuwe generatie dat weer moeten doen? Kan ik op dat gebied ook iets leren van het antwoord van Zacharia?
Voor wie doe je het eigenlijk? Ik schrik wel een beetje van dat antwoord van de Heer. Zacharia geeft aan dat er op meer momenten wordt gevast. Na de ondergang van Jeruzalem stelde de koning van Babel een gouverneur aan, Gedalja. Hij wordt na twee maanden vermoord. Ook die moord is de aanleiding voor een gedenkdag. De vraag van Betel-Sareser en Regem-Melech heeft dus grotere gevolgen. Maar ik schrik van de vraag die Zacharia bij mij teruglegt.
Als je die dagen van rouw en vasten nu al zeventig jaar onderhoudt, doe je dat dan werkelijk voor Mij? God plaatst mij voor de spiegel: voor wie doe je het eigenlijk?
Wat was jouw motief om die dagen te houden? Voor wie vast je om Jeruzalem:
voor jezelf? Voor de stad? Vanwege je ouders die dat zo gewend waren? Uit gewoonte en traditie?
En als ik Kerst ga vieren of het Heilig Avondmaal zoals vandaag: voor wie doe ik het dan? Doe ik het uit gewoonte en traditie? Doe ik het omdat ik het zo geleerd heb van mijn ouders? Of doe ik het voor God? En wat betekent dat bij Kerst? Heeft dat gevolgen voor de manier waarop ik Kerst vier? En als u oud bent geworden en u hebt al heel vaak Kerst gevierd, welke betekenis heeft dit feest dan in uw leven?
Is er iets door veranderd?
De profeet stelt nog een vraag. Van vasten naar eten en drinken is ook geen grote
overgang. Jullie eten en drinken toch ook omdat je dat zelf wilt! Daar hoef ik niet eens over na te denken. Ik eet en drink wanneer ik dat nodig heb. En toch is het net alsof de profeet mij vanuit die bijzondere dagen even stil zet bij elke dag.
Je eet en drinkt. Je denkt er verder niet over na. Maar zou dat eten en drinken ook iets met God te maken hebben? Hoe zit het met je dagelijks leven?
Je viert Advent en Kerst. Je viert het heilig Avondmaal en je bezoekt op zondag de erediensten. En verder? Hoe zit het met de rest van je leven? Je hebt je speciale momenten met God: misschien heb je vaste momenten voor gebed. Je gebruikt de zondag in elk geval voor een deel om samen met anderen te bidden en te zingen en naar Gods Woorden te luisteren.
Voordat je het weet zijn dat de tekenen van een christelijk leven. Maar mijn consumptiepatroon, hoe en wat ik eet en drink, mijn gedrag naar anderen, mijn houding op mijn werk, mijn vrije tijd en mijn hobby’s – dat bepaal ik zelf. Dat staat daar verder los van. Ik hoef daar niet eens over na te denken. Totdat de profeet mij de vraag stelt naar mijn eten en drinken. En hij zou me vandaag vast ook de vraag stellen naar mijn vrije tijd. En naar mijn geld. Voor wie doe je het eigenlijk?
Je kent de oude boodschap. Je vraagt je af of het nog nodig is die vastendag te
houden. De val van Jeruzalem is lang geleden. Samen met de nieuwe generatie heb je de stad weer opgebouwd. Je bent al een eind gevorderd met de tempel. Als mensen van een nieuwe generatie heb je behoefte aan een nieuwe start. Die vastendag is niet meer nodig. Daar wordt iedereen alleen maar verdrietig van.
Maar wacht, waarom is die dag eigenlijk ingesteld? Welke betekenis had dat eigenlijk? Denk terug, zegt Zacharia, aan de boodschap van de Heer. Vroeger heeft Hij het al gezegd door de profeten die er toen waren. Lang geleden toen Israel en Juda welvaart beleefden. Jeruzalem en de steden er om heen waren nog bewoond. De Negev en het heuvelland waren een gebied dat belangrijk was voor de economie en de veiligheid.
God herhaalt die oude boodschap nu via Zacharia: Spreek eerlijk recht, wees goed en zorgzaam voor elkaar, onderdruk geen weduwen en wezen en ook geen vreemdelingen en armen. Wees er niet op uit om een ander kwaad te doen.
Diezelfde boodschap van de Heer klonk al toen het nog fantastisch ging met het rijk van Juda en Jeruzalem. Het was de boodschap van God voor zijn volk dat Hij had uitgekozen. Zijn Woord dat er onder hen geen tweedeling mag ontstaan: arm tegenover rijk, wij tegenover hen. En het ging fout omdat ze niet naar die boodschap van God luisterden.
Dat kon je al horen bij Jeremia, een profeet uit de periode voor de ballingschap. ‘Beter je leven, dan mogen jullie in dit land blijven wonen. Vertrouw niet op die bedrieglijke leus: Dit is de tempel van de Heer!’ (Jeremia 7) Het leek alsof ze met die tempel onaantastbaar waren. God zou nooit toestaan dat Jeruzalem werd veroverd door de vijand. Maar God zei: als jullie elkaar rechtvaardig behandelen, vreemdelingen, wezen en weduwen niet onderdrukken, geen onschuldig bloed vergieten en niet achter andere goden aanlopen, mogen jullie hier blijven wonen.
Geweldig! Je stelt een vraag over de vastendagen rond de val van Jeruzalem en je krijgt een antwoord van God dat over heel je leven gaat. Geen dag uitgezonderd.
Een antwoord met zijn basisonderwijs over wat leven is. Een antwoord dat veel verder gaat dan een paar dagen van vasten en rouwen.
Gods boodschap is dat je niet voor jezelf leeft. Ik ontvang die boodschap elke keer opnieuw. Elke zondag, elke viering van het Heilig Avondmaal en inderdaad ook met Kerst. Waarom doe je dit? Waarom ga je samen bidden en zingen? Denk je dat je er wel bent met naar de kerk te gaan? En een aantal momenten voor God te hebben? Of gaat het erom dat je in heel je leven naar God luistert?
Luister je wel? Dat is het probleem. Jullie voorouders luisterden niet. Ze deden alle moeite Gods stem niet meer te horen. Je kunt je zelfs afsluiten voor God:
doelbewust of langzaam maar zeker. Dan komt de boodschap niet meer binnen. Gods Woorden veranderen niet meer je leven, want je doet je hoofd naar beneden en je sluit je oren toe.
Luister je wel naar God? Je kunt je afsluiten door de Bijbel dicht te laten en steeds minder te bidden. Maar het kan ook anders: misschien denk je dat Gods Woorden geen effect hebben in je dagelijks leven. Gods Woorden gaan niet over jouw leven. Je komt op zondag nog naar de kerk.
Je zingt nog mee. Je bidt zelfs wanneer iedereen de ogen sluit. Maar de Woorden van God laat je niet meer toe in je hart. Ze raken je niet meer in de dagelijkse praktijk.
Je kunt je ook afsluiten doordat je zonde in je leven toelaat. Je kent je zwakke plekken maar je doet er niets meer aan. Je zoekt niet vertrouwde christenen op om voor jou en met jou te bidden en je hart te openen.
Er zijn zoveel manieren om je voor God af te sluiten. Je kunt inderdaad afgoden gaan dienen. Je geeft zoveel tijd aan een hobby of aan je werk dat er voor God niets overblijft. Maar je kunt je voor God ook afsluiten door haat en bitterheid toe te laten. Door niet te willen weten van vergeving. Misschien heb je meer dan genoeg redenen voor die haat en bitterheid,
maar het gaat wel je weg naar God toe blokkeren. Je bent niet meer in staat zijn Woorden van trouw en liefde te horen. Je kunt er niets meer mee.
Zacharia is wel heel indringend. Hij laat aan de geschiedenis van Israel zien wat er gebeurt wanneer je je van God afkeert.
Hoe ernstig het is wanneer je je oren dichtstopt voor Gods Woorden. Het kan zover komen dat God niet meer naar jou luistert wanneer jij tot Hem roept. Ze hebben het ervaren toen ze in ballingschap gingen. Ze waren reddeloos verloren. De God die zijn volk had bevrijd uit Egypte keek niet meer naar hen om. Ze werden verjaagd en Kanaän ging lijken op de woestijn waar ze eens door getrokken waren op weg naar het beloofde land.
Omdat ze niet luisterden. Hoe zit dat bij jullie?
En toch krijg jij die nieuwe start. Wordt het geen tijd om met die vastendagen rond de ondergang van Jeruzalem te stoppen.
Op die vraag komt pas een definitief antwoord aan het slot van hoofdstuk 8. De profeet geeft eerst een antwoord in de vorm van indringende vragen: ben je je bewust van de diepe ernst van die dagen?
Jeruzalem werd veroverd omdat jullie voorouders niet luisterden naar God.
Steeds weer niet luisterden. Hoe leef jij met God? Ben jij de boodschap ook vergeten? Is de ellende van de
ongehoorzaamheid niet veel erger dan een paar vastendagen over Jeruzalem?
Je zou denken: ze kunnen in Jeruzalem die nieuwe start wel vergeten. Er is een nieuwe generatie opgegroeid die dat allemaal niet heeft meegemaakt. Straks is er zelfs al een generatie die weer in Jeruzalem is geboren.
En nog steeds zitten ze dan vast aan die oude vastendagen over ellende van vroeger. Maar God geeft dit indringende antwoord in Jeruzalem. De tempel is een heel eind op weg. Het volk Israel is inderdaad terug uit ballingschap en woont weer in Jeruzalem en Juda. Het lijkt niet op de glorie van vroeger maar er is toekomst.
De ballingschap zet niet een streep door het verleden. De ballingschap die nu achter hen ligt betekent niet dat ze Gods Woorden van vroeger ook wel achter zich kunnen laten. De oude boodschap van God is belangrijk. Net zo belangrijk als vroeger.
En de ellende is ontstaan omdat hun voorouders niet wilden luisteren. Dat blijft een indringende boodschap voor een nieuwe generatie. Maar God is wel op weg naar een andere tijd. Mensen gaan weer luisteren naar Hem. Zelfs volken zullen naar Jeruzalem komen en God vereren.
Zacharia tekent in het vervolg een prachtige toekomst.
Maar ook dat ze weer in Jeruzalem wonen, tekent al de nieuwe start die God geeft. Hij heeft ze weer terug doen komen. Hij ontfermt zich over deze nieuwe generatie.
Dat is het wonderlijke bij God. De ballingschap zet niet een streep door het verleden. Ze mogen de boodschap van God niet vergeten. Maar God gaat door die ballingschap wel een streep zetten. Hij maakt er een einde aan en Hij geeft zijn volk toch een nieuw leven, een nieuwe start.
Kerst is niet zo maar een feest. Avondmaal is ook geen ritueel dat in de kerk elke keer maar weer herhaald wordt. De geboorte van Jezus is bij uitstek het teken dat God een nieuwe start geeft aan zijn volk. Hij zet een streep door de zonde en de ongehoorzaamheid. Hij verzoent zondige en vastgelopen mensen met zichzelf. Hij geeft zijn evangelie zoveel power dat het door dichtgestopte oren heen dringt. Dat het harde harten openbreekt door de kracht van zijn Geest.
Je viert het heilig Avondmaal: Gods bevestiging van zijn nieuwe start met ons, ook met jou persoonlijk. Je viert het heilig Avondmaal. Je gedenkt. En je kijkt vooruit. Je verwacht Hem terug, jouw Heer Jezus Christus. Je hebt Hem goed leren kennen in je leven. Je hebt al vaak Kerst gevierd. Je bent oud geworden. En met een hart vol verwachting kijk je uit naar Jezus, de Zoon van God. Een hart vol hoop, geloof en liefde.
Zo leef je vandaag. Elke dag op weg naar Hem.
Amen
