GEZONDHEIDSZORG IN CHILI

FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE

GEZONDH EIDSZORG

IN CHILI

GEZONDHEIDSZORG IN

CHILI

Juni 2016

FIT SANTIAGO

2

Beknopte samenvatting

Chili wordt algemeen beschouwd als het meest stabiele, meest ‘Europese’ land in Zuid-Amerika. De Chilenen zijn een trots volk, die Europa als de maatstaf beschouwen en streven naar een gelijke levensstandaard als bij ons. Dit vertaalt zich ook in de verwachting van de Chilenen om kwalitatieve gezondheidszorg te genieten. Gepaard met de gestadige economische groei van de laatste 15 jaar, is Chili dan ook een zeer interessante markt voor Vlaamse bedrijven die producten en diensten in de sector Gezondheid en Farma produceren.

In Chili bestaat er een dubbel systeem. Enerzijds is er de publieke sector, met ziekenhuizen en dokterspraktijken die uitgebaat worden door de overheid. Anderzijds is er de private sector, bestaande uit privéziekenhuizen en dokterspraktijken. Deze laatste categorie heeft over het algemeen een betere reputatie dan de publieke sector.

Investeringen in de publieke sector

Onder invloed van de OESO en de Cámara Chilena de Construcción, is de Chileense overheid

begonnen met grootse investeringen in de gezondheidszorg. Op dit moment is er namelijk een groot te kort aan ziekenhuisinfrastructuur in Chili. Er zouden eigenlijk 45.674 ziekenhuisbedden moeten bijkomen om aan de OESO normen te voldoen. Om dit probleem tegemoet te komen, zullen er vóór het einde van 2018 niet minder dan 20 nieuwe publieke ziekenhuizen geopend worden; later zullen er nog eens 40 andere bijkomen.

Parallel met deze plannen voor nieuwe ziekenhuizen loopt er ook een moderniseringsplan voor de bestaande ziekenhuizen. In vergelijking met de privéinstellingen zijn deze ouderwets en soms onvoldoende ontwikkeld.

Investeringen in de private sector

Ook in de privé staat men niet stil. Op dit moment zijn er meer dan 200 privéziekenhuizen in Chili, waarvan de meesten geconcentreerd zijn in en rond de hoofdstad Santiago de Chile. Dit zorgt voor een enorme concurrentie in deze sector. Deze ziekenhuizen zijn kapitaalkrachtig en proberen zich door middel van innovatie zoveel mogelijk te onderscheiden van de anderen. In de privé wordt er dan ook zeer veel geïnvesteerd, met bedragen die kunnen oplopen tot 307,65 miljoen euro op jaarbasis.

Medicijnen

Anderzijds is er ook nog de markt voor medicijnen. Aangezien er in Chili weinig ontwikkeling van medicijnen plaatsvindt, is het land voor een groot deel afhankelijk van de import van deze producten.

In 2015 werd er voor een waarde van 1,08 miljard euro aan farmaceutische producten geïmporteerd;

tijdens de afgelopen drie jaar heeft de import hiervan een stabiele, gestage groei van 17,3%

doorgemaakt.

Het feit dat België bij de top 12 hoort van de grootste importeurs van farma in Chili, houdt in dat de gezondheidssector in Chili onze producten goed kent. Vlaamse farmaceutische bedrijven hebben dan ook goede mogelijkheden om deze markt (verder) aan te boren, mits ze hiervoor de nodige aandacht aan spenderen.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 3

Inhoud

Beknopte samenvatting ... 2

1. Introductie ... 5

2. Organisatie van Gezondheidszorg ... 6

2.1. Toegang tot Gezondheidszorg en Ziekteverzekering ... 6

2.2. Ziekteverzekering ... 6

FONASA ... 7

ISAPRES ... 8

Andere systemen ... 8

GES/AUGE ... 9

2.3. Ziekenhuizen in Chili ... 9

3. Situatie in de Chileense gezondheidssector ... 10

3.1. Ziekenhuizen... 10

3.2. Apotheken ... 10

Verdeling van de markt ... 10

Verdeling in de markt van de geneesmiddelen ... 11

3.3. Laboratoria ... 12

4. Investeringen en Aankopen ... 13

4.1. Evolutie van de uitgaven en investeringen door ziekenhuizen ... 13

4.2. Investeringen in de publieke en private sector ... 14

Privéklinieken ... 14

Publieke ziekenhuizen ... 15

4.3. Laboratoria ... 16

4.4. Apotheken ... 16

5. Import ... 17

5.1. Geneesmiddelen... 17

5.2. Medische toestellen ... 17

5.3. Importwetgeving ... 18

6. Opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven ... 19

6.1. Medisch onderzoek en ontwikkeling van medicijnen ... 19

6.2. Grondstoffen voor farmaceutische producten ... 19

6.3. Vernieuwing van de infrastructuur ... 19

6.4. IT in ziekenhuizen en onderzoekscentra ... 20

6.5. 3D-printing... 20

4

6.6. Wearables ... 21

7. Aandachtspunten voor Vlaamse bedrijven ... 22

7.1. Douaneregeling ... 22

7.2. ISPCH ... 22

Labels voor medicijnen ... 22

8. Handelsbeurzen ... 24

8.1. Expohospital ... 24

8.2. Expomed ... 24

8.3. ExpoDent ... 24

9. Veelgestelde vragen ... 25

9.1. Wat is het verschil tussen FONASA en ISAPRES? ... 25

9.2. Wat is een R.U.T en hoe geraak ik eraan? ... 25

9.3. Hoe registreer ik mijn product bij ISPCH? ... 25

9.4. Wat is de beste manier om zaken te doen in Chili? ... 26

9.5. Hoe vind ik een distributeur in Chili? ... 26

10. Besluit ... 27

11. Mogelijke partners ... 28

11.1. Medische hulpmiddelen en toestellen ... 28

Chili ... 28

Vlaanderen ... 29

11.2. Medicijnen ... 29

11.3. Producten voor diagnosticerende laboratoria ... 30

12. Nuttige contacten ... 31

Bibliografie ... 33

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 5

1. Introductie

Deze studie werd uitgevoerd ten behoeve van Vlaamse fabrikanten van medische hulpmiddelen, medicijnen en diagnosticerende middelen die graag een beter zicht zouden krijgen op de

gezondheidssector in Chili. Het is een interessante markt met goede opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven.

Chili is het meest welvarende en stabiele land van Latijns-Amerika. Chilenen spiegelen zich dan ook graag aan de andere OESO-landen. De situatie in deze landen is de maatstaf, ook voor de

gezondheidszorg.

Samen met Cuba en Costa Rica biedt Chili de beste gezondheidszorg aan van Latijns-Amerika. Onder andere de lage kindersterfte (6,68/1000), het relatief lage sterftecijfer in het kraambed (22/1000) en de hoge levensverwachting (78,6 jaar, vergelijkbaar met die van Europese landen), tonen aan dat de levenskwaliteit en de kwaliteit van de gezondheidszorg heel hoog is.

De kwaliteit van de gezondheidszorg is ook afhankelijk van het soort ziekenhuis waarin men behandeld wordt. In het land is er een belangrijk onderscheidt tussen publieke en private ziekenhuizen.

In deze studie bespreken we eerst hoe de gezondheidszorg georganiseerd wordt in Chili. De wijze waarop het georganiseerd is, verschilt sterk van de Belgische manier. Deze informatie is essentieel om te begrijpen op welke klanten men moet mikken.

Vervolgens geven wij u een idee van hoe de Chileense markt voor gezondheidszorg eruit ziet. Hier komen onder andere het marktaandeel van de laboratoria en de apotheken aan bod. Wat u hier ook terug zal vinden, is wie er in gezondheidszorg investeert en hoeveel deze entiteiten investeren.

Vervolgens kan u de opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven terugvinden en een aantal aandachtspunten waarmee men rekening moet houden.

Tot slot bieden we u een lijst met veel gestelde vragen aan, alsook lijsten van mogelijke partners en nuttige contacten.

6

2. Organisatie van Gezondheidszorg

2.1. T

G

Z

Het is de taak van het Chileense Ministerie van Volksgezondheid om aan alle Chilenen vrije en gelijke toegang te verlenen tot gezondheidszorg. De keuze of men toegang wil hebben tot de publieke of tot de private sector is aan de inwoners zelf.

Het beleid van het Ministerie van Volksgezondheid wordt in uitvoering gebracht door de Regionale Diensten voor Gezondheidszorg. Hun werking wordt op zijn beurt dan weer gecontroleerd door de Regionale Ministeriële Secretaris voor Gezondheid (“Seremi de Salud” in het Spaans). De opdracht van de Seremi de Salud is het waarborgen van het recht op gezondheidszorg en bescherming. Dit doet de Seremi met behulp van regulerende en regelgevende activiteiten. Een van de belangrijkste taken van de Seremi de Salud is erop toe te zien dat de regionale diensten daadwerkelijk het beleid uitvoeren dat het Ministerie van Volksgezondheid voorop stelt.

2.2. Z

Het Chileense ziekteverzekeringssysteem verschilt heel sterk van het Belgische model. Er bestaan vijf soorten verzekeringen, elk met haar eigen mogelijkheden en beperkingen.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 7 FONASA

Ongeveer 80% van de bevolking valt onder de publieke gezondheidsverzekering door middel van het verlenen van een bijdrage aan het Fondo Nacional de Salud, ook wel bekend als het FONASA. Dit gebeurt onder andere door de betaling van belastingen en verplichte bijdragen gelijkaardig aan die van onze Belgische RSZ. De bijdrage bedraagt 7% van het loon; dit wordt aan het “Sistema Nacional de Servicios de Salud” overgedragen en wordt dan verdeeld over alle publieke ziekenhuizen.

Voor elk doktersbezoek moet er een extra bijdrage geleverd worden. Dit kan ofwel door het bedrag voor te schieten, waarna men dan een volledige of gedeeltelijke terugstorting ontvangt, ofwel door het aankopen van “bono’s” bij de verzekeringsmaatschappij, die dan als voucher dienen voor de behandeling.

Binnen dit systeem zijn er vier verzekeringsplannen, en elk is afhankelijk van het loon dat men verdient.

Bron: FONASA

Plan A is voor de allerarmsten: zij kunnen volledig gratis naar een publiek ziekenhuis en dienen ook niet te betalen voor een bezoek aan een huisarts.

Vervolgens is er Plan B, voor iedereen die minder dan 250.000 CLP (≈328€) per maand verdient en voor iedereen die leeft van een pensioen. Zij die binnen deze categorie vallen, kunnen ook gratis naar het publieke ziekenhuis, maar dienen wel “bono’s” aan te kopen.

Plan C is voor personen die tussen 250.001 CLP (≈328€) en 365.000 CLP (≈478€) per maand verdienen. Vanaf deze categorie moet men wel betalen om naar het ziekenhuis te gaan. Het te betalen bedrag bedraagt 10% van de totale kost. Daarbovenop moeten zij ook “bono’s” aankopen om naar de huisarts te gaan.

8

Tot slot is er Plan D. Tot deze groep van verzekerden behoort iedereen die meer dan 365.000 CLP (≈478€) per maand verdient. Voor hen kost een ziekenhuisbezoek 20% van de totale prijs. Net zoals de personen die onder Plan B en C vallen, moeten zij “bono’s” aankopen.

Mensen die tot Plan C en D behoren, dienen ook hun eigen medicijnen betalen.

Vanaf het moment dat mensen met verzekeringsplan C of D meer dan drie keer een behandeling moeten ondergaan voor dezelfde aandoening, wordt het verzekeringsplan veranderd naar datgene dat één niveau onder hun huidige ligt. Men gaat dan bijvoorbeeld van Plan C naar Plan B.

Binnen Plan C en D zijn er op zijn beurt nog twee opties:

Ten eerste is er de beperkte keuze. Men kan kiezen naar welk ziekenhuis uit de publieke sector men gaat, maar de keuze is beperkt. Bij dit systeem moet de verzekerde voor elke behandeling 10% tot 20% van de ziekenhuiskosten zelf dragen.

Ten tweede is er de vrije keuze. Met deze optie is het mogelijk om naar een privékliniek te gaan, maar dit brengt uiteraard bijkomende kosten met zich mee. Buiten een forfaitair bedrag dient de verzekerde ook nog de prijsverschillen tussen de behandelingen in de privékliniek en het publieke ziekenhuis zelf te betalen.

ISAPRES

17,5% van de bevolking wordt van verzekering voorzien door private verzekeringsmaatschappijen. Bij mensen die voor deze optie kiezen komt de bijdrage van 7% in het ISAPRES fonds terecht. Deze bijdrage moet dan wel minimum 70.000 CLP (≈91€) per persoon of 140.000CLP (≈181€) per familie zijn. De mensen die onder deze regeling vallen zijn o.a. diegenen die via het bedrijf of de sector waarin ze werken onder een aparte groepsverzekering vallen, maar ook de rijkere klasse die voordelen wil aankopen die ze bij FONASA niet kunnen krijgen.

In Chili zijn er 13 particuliere verzekeringsmaatschappijen op de markt. Over het algemeen dienen deze verzekeringen voor behandelingen in privéziekenhuizen.

Van zodra men een verzekering afgesloten heeft bij een ISAPRES, dan is deze verzekering voor het leven. Het contract kan enkel ontbonden worden als de verzekeraar de wettelijke basisvoorzieningen niet naleeft.

Andere systemen

Verder is er nog een minderheid van 3% die hun ziekteverzekering ontvangt van defensie. Er is ook een klein aantal mensen dat niet verzekerd is.

Hoewel men in Chili verplicht is om een ziekteverzekering te hebben, worden er geen sancties genomen als men er geen heeft. Maar het betekent wel dat de persoon in kwestie alle

ziekenhuiskosten zelf moet betalen, waardoor men in de schulden terecht kan komen. Deze schulden worden geregistreerd bij DICOM, een kredietrating dienst. Als men bij hen op de lijst komt te staan wordt het veel moeilijker om een appartement te huren of gebruik te maken van andere diensten.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 9 Het is ook onmogelijk om een ziekteverzekering aan te vragen vlak voor men een behandeling moet worden ondergaan; er is immers een wachtperiode waarin men tijdelijk nog niet verzekerd is.

Afhankelijk van het statuut van de verzekerde kan deze periode tot 6 maanden duren.

Ook bestaat er een privésysteem dat parallel loopt met het hierboven vernoemde ISAPRES systeem.

Hier gaat het dan om een klein aantal verzekeringsmaatschappijen die zich bezighouden met het verzekeren van arbeidsongevallen en ziekten. Bedrijfsleiders kunnen opteren om zo’n verzekering af te sluiten, waardoor de werknemers dan automatisch zijn verzekerd tegen werkongevallen.

GES/AUGE

Tot slot bestaat er ook nog het GES/AUGE-systeem, wat het recht op gezondheidszorg garandeert voor mensen met bepaalde aandoeningen die veel kosten met zich meebrengen. Hierdoor moeten ze zich niet in de schulden storten om gezond te blijven. Het systeem bevat een lijst met behandelingen die voor iedereen gratis zijn, ongeacht het inkomen. Het enige nadelige aan dit systeem is dat de wachttijden om het verkrijgen van deze behandelingen heel lang zijn.

2.3. Z

C

Zoals al eerder werd aangehaald is de gezondheidssector in Chili tweeledig. Ten eerste is er de publieke gezondheidszorg en ten tweede de private. Een eerste onderscheid is dat je in een privé ziekenhuis niet terecht kan met een verzekering uit het FONASA fonds, terwijl je in een publiek ziekenhuis zowel met FONASA als ISAPRES terecht kan. De mensen met ISAPRES krijgen hier wel extra voordelen; zo krijgen ze bijvoorbeeld standaard een eenpersoonskamer toegewezen in plaats van een gedeelde kamer.

Buitenlanders kunnen pas genieten van de publieke gezondheidszorg wanneer ze een Chileens identificatienummer (R.U.T.) hebben; anders is de buitenlander verplicht naar een privéziekenhuis te gaan, met dien verstande dat de persoon in kwestie een internationale verzekeringspolis heeft lopen.

Het grootste verschil tussen publieke en privéziekenhuizen is het prijskaartje. Een bezoek aan een privékliniek kost al snel enkele honderden euro meer dan wanneer men naar een publiek hospitaal gaat, tenminste als je bij FONASA verzekerd bent. In ruil voor deze meerkost wordt men behandeld door de beste dokters, met de nieuwste technieken en de beste technologie die aanwezig is in Chili.

Meestal is het ook zo dat de privéklinieken gespecialiseerd zijn in bepaalde aandoeningen. De ene is bijvoorbeeld gespecialiseerd in de behandeling van kanker, de andere privékliniek is op zijn beurt dan weer gespecialiseerd in het behandelen van kwalen aan de ruggenwervel. Het spreekt dan ook voor zich dat de kwaliteit van de behandelingen in deze gespecialiseerde ziekenhuizen beter is dan in de publieke.

Het is ook zo dat niet alle publieke ziekenhuizen alle medische problemen kunnen behandelen. Dit is vooral het geval voor de kleinere ziekenhuizen in ruraal gelegen gebieden. Voor grote en complexe ingrepen moet men naar gespecialiseerde ziekenhuizen in de grootsteden. Een ander groot verschil is dat het bestuur van publieke ziekenhuizen niet kan doen wat het wil; zij moeten verantwoording afleggen aan de regionale diensten voor gezondheidszorg, de gemeentebesturen en de Seremi de Salud. Een privaat ziekenhuis daarentegen is vrij in zijn investeringsbeslissingen.

10

3. Situatie in de Chileense gezondheidssector

3.1. Z

Sinds 1982 heeft er zich een echte revolutie voorgedaan in de wereld van de gezondheidszorg. Door de creatie van ISAPRES heeft de gezondheidssector in Chili een enorme omwenteling doorgemaakt.

Opeens was het mogelijk om zich te verzekeren voor behandelingen bij privéklinieken. Dit heeft ervoor gezorgd dat er sindsdien een sterke groei is geweest in de private medische sector.

Iets meer dan 10 jaar na de invoering van deze wetgeving waren er 300 medische centra opgericht.

Tegen 2007 was dit cijfer zelfs verdubbeld. Het aantal medische laboratoria ligt eveneens boven de 600. Ook het aantal privéklinieken steeg sterk. Dit gebeurde vooral tijdens de afgelopen jaren. Waar er in 2007 nog maar 81 waren, zijn er anno 2015 meer dan 200. Deze ontwikkeling is vooral te wijten aan de verhoging van de levenskwaliteit van de inwoners van de grootsteden, in de eerste plaats in Santiago, wat op zijn beurt weer veroorzaakt werd door de stijging van het BBP.

3.2. A

Verdeling van de markt

Ook het systeem van apotheken verschilt sterk van het Belgische. Waar in België zo goed als alle apotheken uitgebaat worden door particulieren, zijn in Chili de meeste apotheken eigendom van een groep. De markt is voor een groot deel in handen van slechts drie grote spelers: Cruz Verde,

Salcobrand en Farmacías Ahumada.

Bron: ©Fefara.org 2014

Lange tijd ging deze markt gepaard met corruptie. In 2012 werden bovengenoemden schuldig bevonden van het maken van kartelafspraken. De prijzen van 200 medicijnen werden vastgelegd, niet alleen voor pijnstillers of hoestsiroop, maar ook voor medicijnen voor de behandeling van ernstige chronische ziektes, waaronder diabetes.

Cruz Verde, Farmacia Ahumada &

Salcobrand 91%

Onafhankelijke apotheken

9%

Marktaandeel Chileense Apotheken 2014

Cruz Verde, Farmacia Ahumada & Salcobrand Onafhankelijke apotheken

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 11 Een ander probleem was dat er een heel systeem van voordelen en commissies uitgebouwd werd om de verkoop van dure medicijnen te stimuleren.

Om deze en andere wantoestanden tegen te gaan vond er in 2014 een hervorming van de

farmaceutische markt plaats. Een van de regels was dat courant gebruikte medicijnen waarvoor geen voorschrift benodigd is niet meer achter de toonbank mochten staan, wat tot op dat moment nog het geval was.

Verder werden dokters verplicht om generische geneesmiddelen voor te schrijven en zijn apothekers voortaan verplicht om deze geneesmiddelen op voorraad te hebben.

Een andere belangrijke aanpassing in de markt van de farmaceutica is dat apothekers verplicht worden om individuele pillen te verkopen. Als men van te voren weet dat er voor een bepaalde behandeling maar 6 pillen nodig zijn, dan moet men geen verpakking van 20 pillen aankopen.

Deze evolutie deed de prijzen bij de grote apotheken sterk dalen.

Maar dit neemt niet weg dat de prijzen voor medicijnen bij de eerder genoemde spelers hoog blijven, zelfs onbetaalbaar voor de armste lagen van de bevolking. Om deze mensen ook toegang te geven tot medicijnen is er recentelijk een project opgestart om overheidsapotheken te openen. Deze apotheken worden uitgebaat door vrijwilligers en hebben bijna hetzelfde assortiment als de grotere spelers. Het grote verschil is echter dat de prijzen van de medicijnen soms 15 keer lager zijn!

De eerste van deze apotheken opende in november 2015. Nu het succes van deze apotheken bewezen is, tonen er ook minstens 126 andere gemeentes interesse om mee in het project te stappen.

Tot slot is er nog het feit dat er in de rurale gebieden geen apothekers bestaan. Op deze plaatsen wordt het toegestaan aan gewone winkeliers om standaardmedicijnen te verkopen.

Verdeling in de markt van de geneesmiddelen

Zoals u hieronder ziet had de in 2014 ingevoerde wetgeving niet direct effect. Op het einde van 2014 namen de generische geneesmiddelen slechts 6% in van het totale volume van verkochte medicijnen.

Toch merken we een kleine verschuiving in de markt op. De klassieke merkproducten verloren marktaandeel in het voordeel van medicijnen van vergelijkbare merken.

Bron: ©Fefara.org 2014

Merkproducten 41%

Vergelijkbare Merken Generische 53%

Geneesmiddelen 6%

Verdeling Type Geneesmiddelen 2014

Merkproducten Vergelijkbare Merken Generische Geneesmiddelen

12

3.3. L

Ook het aantal farmaceutische laboratoria is heel erg groot. Sommigen kennen al een lange

geschiedenis. De meeste van deze laboratoria zijn altijd op zoek naar nieuwe producten om ofwel te verkopen, ofwel om nieuwe producten te ontwikkelen.

Op dit moment zet de Chileense farmasector sterk in op bioequivalentie van medische producten. Dit gebeurt onder invloed van de nieuwe wetgeving (“Ley de Fármacos”)¹ omtrent de veiligheid van geneesmiddelen.

Hieronder ziet u welke farmaceutische bedrijven op dit moment het grootste marktaandeel hebben.

Twee van de bedrijven in de top 5, Laboratorio Chile en Saval zijn van Chileense bodem.

1 Meer (Spaanstalige) informatie over deze wet: http://www.bcn.cl/leyfacil/recurso/ley-de-farmacos

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 13

4. Investeringen en Aankopen

4.1. E

De uitgaven in de gezondheidszorg in Chili hebben sinds 2009 een stabiel groeipatroon gekend van ongeveer 5% per jaar.

In de tabel hieronder kan u een overzicht terugvinden van de overheidsuitgaven aan gezondheid door de jaren heen (in miljoenen CLP).

Hier zien we dat er sinds 1990 een constante stijging is van de uitgaven en de investeringen. Vooral sinds 2006 zien we een exponentiële groei in de investeringen van de overheid (meest rechtse kolom). Tussen 2005 en 2012 zijn de investeringen bijna verzesvoudigd.

14

In 2015 ging de Chileense overheid nog een paar stappen verder. In dat jaar investeerde de overheid 920 miljoen euro (696.643 miljoen CLP) in gezondheidszorg. Dat is een stijging van 85% in vergelijking met 2014, wanneer de overheid 498 miljoen euro investeerde (376.563 miljoen CLP).

Ook de privéklinieken hebben de afgelopen jaren fors ingezet op investeringen. De bedragen die deze bedrijven hieraan uitgeven kunnen oplopen tot 310 miljoen euro per jaar.

4.2. I

De manier waarop investeringen en aankopen gebeuren verschilt sterk tussen publieke en private sector.

Privéklinieken

De directie van de private ziekenhuizen is vrij om zelf te kiezen waar, wanneer en hoe ze hun producten aankopen. Sommige hospitalen zijn echter lid van een groep, waardoor de investeringsbeslissing door het hoofdkwartier genomen wordt.

Door het grote aantal aan privéklinieken en de sterke onderlinge concurrentie zijn deze genoodzaakt om constant te innoveren. Dit gaat uiteraard gepaard met grote investeringen. De meeste private ziekenhuizen kiezen voor de aankoop van medicijnen en machines via groothandelaars en distributeurs. Statistieken wijzen uit dat het zelden gebeurt dat een ziekenhuis producten rechtstreeks importeert van de fabrikant.

Een voorbeeld van een alternatief aankoopproces is dat van de Chileense tak van de BUPA-groep (www.bupa.cl). Zij hebben een speciale website² voor hun huidige en toekomstige leveranciers waarop ze tenders uitschrijven. Leveranciers tekenen hier dan voor in en daarna kiest BUPA de leveranciers die aan de kwaliteitsnormen voldoen en binnen hun strategie past.

Een lijst met de 43 voornaamste ziekenhuizen en vanuit welke organisatie de spullen aangekocht worden, is in bijlage terug te vinden; meer dan de helft van deze klinieken is gesitueerd in Groot Santiago.

Distributeurs en importeurs

Zowel voor de verkoop van medicijnen als van medische apparaten werkt men vaak via lokale distributeurs. Zij verkopen deze medicijnen dan verder aan publieke en private ziekenhuizen, apothekers, enzovoort. In Chili is er een groot aantal distributeurs van farmaceutische producten en medische apparaten aanwezig. Als u de Chileense markt van de gezondheidszorg wil betreden, is het aan te raden om met één van hen samen te werken.

2 https://procurement.bupa.com/web/shtml/purchasing_process.shtml

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 15 Publieke ziekenhuizen

In de publieke sector liggen de kaarten anders. Het Ministerie van Volksgezondheid geeft budgetten aan de regionale diensten voor gezondheid. Deze regionale diensten hebben elk 1 tot 13

ziekenhuizen onder hun hoede.

De publieke dokterspraktijken zijn op hun beurt dan weer afhankelijk van het gemeentebestuur. Het zijn deze lokale overheden die het budget onder ziekenhuizen en medische centra verdelen, en de finale beslissing hebben over de investeringen die gedaan worden. Dit zowel voor de bouw van nieuwe ziekenhuizen of dokterspraktijken, de aankoop van machines als de aankoop van een nieuw type medicijn. De directie van de hospitalen zelf speelt hier dus eerder een adviserende rol, maar ze zullen nooit nieuwe apparatuur ontvangen zonder dat ze het fiat hebben van de lokale instanties.

Over de aankoop van verbruiksgoederen heeft het ziekenhuis wel de beslissingsmacht.

De manier waarop de investeringen gedaan worden verschilt van product tot product. Als het gaat om machines en diensten, dan kiest men meestal voor het concept van openbare aanbestedingen.

Alle openbare aanbestedingen die uitgeschreven worden door de overheid zijn terug te vinden op de website www.mercadopublico.cl (zie hieronder)

Sommige aankopen, waaronder bijvoorbeeld computerbeeldschermen, worden aan een leverancier toegewezen.

Tot slot is er nog de aankoop van medicijnen: deze wordt over het algemeen gedaan via CENABAST – www.cenabast.cl (zie hieronder).

Mercado Publico

Zoals al eerder aangehaald heeft de Chileense overheid een aparte website voor het adverteren van openbare aanbestedingen: www.mercadopublico.cl. U wordt gevraagd een zoekterm in te voeren, bijvoorbeeld “hospital”. Daarna verschijnen de meest recente openbare aanbestedingen en wordt er uitleg gegeven over wat men zoekt en hoe lang deze openbare aanbesteding nog open blijft.

Als u een openbare aanbesteding hebt gevonden die u interesseert klikt u erop; nadat een nieuw scherm is verschenen, klikt u op “ofertar”. Men zal u dan vragen om een gebruikersnaam en wachtwoord. Dit kan u verkrijgen door u te registreren bij Mercado Publico.

Dit systeem werkt echter alleen voor algemene zaken, waaronder ziekenhuismeubilair, ECG, enz.

Voor medicijnen en implantaten bestaat er een ander systeem, genaamd CENABAST.

CENABAST

CENABAST (www.cenabast.cl) is een website van het Ministerie van Volksgezondheid dat de aankopen van medicijnen beheert. De producten die via dit systeem aangekocht worden, zijn bestemd voor de publieke ziekenhuizen. Dit systeem werkt via een soort van intranet waarop alles gepubliceerd wordt.

Om toegang te verkrijgen tot het systeem moet u een gebruikersnaam en wachtwoord aanvragen. En hier rijst er een groot obstakel voor Vlaamse exporteurs, want om dit aan te kunnen vragen heeft uw bedrijf een Chileens identificatienummer (R.U.T de Empresa) nodig.

16

Dus, als uw bedrijf niet geregistreerd staat in Chili, dan kan u geen toegang verkrijgen tot dit aankoopsysteem. Daarom is het aan te raden om op zoek te gaan naar een Chileense partner. Op het einde van deze studie kan u een lijst terugvinden met mogelijke partners.

Als bijlage kan u daarenboven een lijst terugvinden met alle importeurs en distributeurs die erkend zijn door het Chileense ministerie voor gezondheid.

Indien uw bedrijf wel geregistreerd is in Chili of u van plan bent om dat te doen, dan kan u via de volgende link de handleiding van CENABAST terugvinden:

http://www.cenabast.cl/proveedores/descargar-manuales-de-usuario/.

4.3. L

Het aankoopproces van de laboratoria verloopt anders dan bij de ziekenhuizen. Het zijn de

producenten en importeurs van de medicijnen die verantwoordelijk zijn als het product een gevaar voor de volksgezondheid met zich mee zou brengen.

Voor de laboratoria gelden twee dingen. Het eerste is de prijs van de producten. Medicijnen worden in Chili aan hoge prijzen verkocht, en daarom willen de meeste laboratoria deze producten ook zo goedkoop mogelijk produceren. Het tweede element is de kwaliteit. De grondstoffen en afgewerkte producten moeten van een hoge kwaliteit zijn, en in geen geval gevaarlijk zijn voor de bevolking.

Meestal zoekt men naar bedrijven met ISO certificaten. Daarenboven vraagt men vaak om stalen bij verschillende fabrikanten om te bepalen welke leverancier de beste producten levert aan de beste prijs.

4.4. A

De apotheken in Chili maken gebruik van het directe aankoopsysteem. Ze contacteren de lokale laboratoria rechtstreeks en geven aan wat ze willen aankopen. Zoals u in onderstaande grafiek kan zien, zijn het de apotheken die het grootste aandeel hebben in de aankoop van medicijnen. In 2014 waren zij verantwoordelijk voor 65% van de farmaceutische aankopen in Chili.

Bron: ©Fefara.org 2014

retail 65%

ziekenhuizen 35%

Verdeling verkoop Medicijnen 2014

retail ziekenhuizen

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 17

5. Import

Medicijnen en medische machines behoren tot de belangrijkste importcategorieën binnen de medische sector in Chili.

5.1. G

Op het vlak van geneesmiddelen wordt er in Chili sterk aan ontwikkeling gedaan. Desalniettemin worden er ook veel afgewerkte medicijnen geïmporteerd. In 2015 waren farmaceutische middelen het elfde belangrijkste importproduct van het land (1,6% van de totale import). Dit lijkt op het eerste gezicht niet zo heel veel, maar de import bedraagt wel 1,03 miljard USD. België exporteerde in 2015 ongeveer 37,71 miljoen USD naar Chili (oftewel 3,1% van de totale Chileense import), en is daarmee de twaalfde grootste leverancier. Het grootste gedeelte hiervan zijn medicijnen met een specifieke dosering. Tussen 2010 en 2014 steeg de totale import van Belgische medicijnen gemiddeld met 11%.

Hieronder kan u de Chileense importstatistieken voor medicijnen per land terugvinden.

Bron: © LEGALPUBLISHING 2008

5.2. M

Chili importeerde in 2015 een totaal van 393,27 miljoen USD aan medische toestellen. Hiervan was slechts 741.000 USD van Belgische oorsprong. Hiermee palmt België de 39^ste plaats in op de ranglijst van belangrijkste handelspartners. Als we de import van 2015 vergelijken wordt met die van 2014 zien we dat de importwaarde een daling heeft gekend van 55,4% en dat België 14 plaatsen gezakt is in de ranking van de belangrijkste importeurs van medische apparaten.

0 20 000 000 40 000 000 60 000 000 80 000 000 100 000 000 120 000 000 140 000 000 160 000 000 180 000 000 200 000 000

Import (in USD)

De 15 belangrijkste importeurs van medicijnen in Chili

2013 2014 2015

18

Zoals u in de volgende grafiek kan zien, is de Chileense import van Belgische medische apparaten de laatste jaren niet bepaald stabiel te noemen.

Bron: © LEGALPUBLISHING 2008

5.3. I

In 2002 sloot Chili een associatieakkoord met de Europese unie. Eén onderdeel hiervan was ook een verregaand vrijhandelsakkoord dat in 2003 in voege trad. Hierdoor dient men geen importbelasting te betalen als men producten vanuit België naar Chili exporteert. Hieronder kan u een link

terugvinden naar dit associatieakkoord.

http://www.esf.be/new/wp-content/uploads/2009/09/eu-chile-association-agreement-2002.pdf

0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 1 400 000 1 600 000 1 800 000 2 000 000

2011 2012 2013 2014 2015

CIF Waarde (in USD)

Jaar

Belgische export van medische apparatuur naar Chili

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 19

6. Opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven

6.1. M

Door de jaren heen heeft de wetenschap niet stilgezeten en kwam men steeds tot nieuwe

ontdekkingen over het ontstaan van ziektes en de behandeling ervan. De laatste tijd echter zijn deze onderzoekingen in een sneltreinvaart terecht gekomen.

Een belangrijk deel van de onderzoekingen naar en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen vindt plaats in Vlaanderen. In Chili bestaat er veel ontwikkeling van medicijnen, maar het land is nog steeds gedeeltelijk afhankelijk van import. Er zijn veel Chileense laboratoria die op zoek zijn naar afgewerkte producten. Dit biedt grote kansen voor Vlaamse farmaceutische bedrijven. België is al een bekende speler op de Chileense markt, maar slechts 3,1% van onze farmaceutische export gaat naar Latijns- Amerika. De constante vraag naar nieuwe geneesmiddelen in Chili biedt dus de kans om dit cijfer op te krikken.

6.2. G

In Chili vindt er redelijk veel ontwikkeling van medicijnen plaats, maar voor de grondstoffen is Chili echter grotendeels afhankelijk van import.

De Chileense farmaceutische bedrijven en laboratoria verkiezen grondstoffen van hoge kwaliteit.

Daarom importeren ze meestal uit Europa en de Verenigde Staten. Deze constante zoektocht naar biochemische en farmaceutische grondstoffen brengt grote kansen met zich mee voor Vlaamse bedrijven. Immers ook in Chili staat België bekend als zijnde een van de belangrijkste spelers in de chemische markt en zijn we gekend om de kwaliteit die ons land levert.

6.3. V

Volgens de Cámara Chilena de la Construcción is er nog veel werk aan de winkel als het op de infrastructuur van ziekenhuizen aankomt. In hun rapport over “De kritieke infrastructuur voor de ontwikkeling: 2014-2018”³ staat er beschreven dat er nood is aan 3,31 miljard euro aan

investeringen, wil deze sector competitief blijven.

Een voorbeeld hiervan is dat er op dit moment slechts 2,3 ziekenhuisbedden per 1000 inwoners beschikbaar zijn, terwijl dat er eigenlijk 4,9 zouden moeten zijn als ze in de buurt willen komen van OESO gemiddelde. Hierdoor moeten er op nationaal niveau 45.674 ziekenhuisbedden bijkomen, waarvan de helft in de publieke sector.

Daarbovenop komt dat de ziekenhuisinfrastructuur van de publieke instellingen veelal verouderd is, zowel in de rurale als stedelijke gebieden, en dat de overheid meer kwaliteit en specialisatie wil aanbieden aan de bevolking.

3 http://www.cchc.cl/centro-de-informacion/estudios/estudios-infraestructura/infraestructura-critica-para-el- desarrollo-2014-2018

20

Onder meer om deze redenen introduceerde minister Bachelet eind 2013 het investeringsplan voor de gezondheidszorg 2014-2018. In dit plan worden grootse investeringen aangekondigd. In deze periode wil men onder andere de bouw van 20 hospitalen afronden; wordt er begonnen aan de bouw van 20 nieuwe hospitalen; en zullen er 20 nieuwe hospitalen uitgetekend worden door architecten. Ook wil men in dezelfde tijdsspanne nog 200 extra dokterspraktijken uitbouwen.

Deze uitbreidings- en moderniseringsplannen brengen vele opportuniteiten met zich mee voor Vlaamse bedrijven. Enerzijds bestaat er de kans om mee te bouwen aan één van deze ziekenhuizen.

Anderzijds betekent dit dat er tijdens de komende jaren een stijgende vraag zal zijn naar innovatieve medische hulpmiddelen, ziekenhuismeubilair, medische verbruiksmiddelen, en zo meer.

Meer informatie over de geplande investeringen kan u terugvinden via volgende link:

http://web.minsal.cl/sites/default/files/INVERSIONES.pdf

6.4. IT

Op dit moment kan een ziekenhuis of onderzoekscentrum niet meer zonder computers. Niet alleen om data over de patiënten op te slaan, maar ook om deze te verwerken. De complexere IT-systemen hebben door de jaren heen steeds sneller hun ingang gevonden tot de medische sector, en ook de smartphone kan steeds vaker ingezet worden ter vervanging van een medisch instrument.

In Chili worden deze technologieën op dit moment nog onvoldoende gebruikt. Echter, een groot aantal privéklinieken en onderzoekscentra hebben hiervoor wel het gepaste budget, zoals bijvoorbeeld Universidad Católica, BUPA, Banmedica, en zo meer. Dit gegeven biedt kansen voor Vlaanderen, aangezien de ontwikkeling van software voor medische doeleinden één van de belangrijkere economische activiteiten vormt in onze regio.’

Echter, het blijft moeilijk om distributeurs te vinden in Chili die medische software willen importeren.

Enerzijds omwille van de complexiteit van de producten en anderzijds omdat het niet binnen het huidige gamma van de distributeurs past. Dit blijft dus een uitdaging, maar deze technologische vooruitgang valt ook in Chili niet te stoppen.

6.5. 3D-

3D-printing is een wereldwijde hype, in de eerste plaats in de fabricage-industrie. Maar ook

ziekenhuizen, universiteiten, laboratoria en fabrikanten van medische toestellen zien er steeds meer graten in, omdat het de kosten sterk kan drukken.

Velen denken dan alleen maar aan het printen van protheses, implantaten en operatiematerialen.

Echter, de Universidad Católica van Santiago en het bijhorende ziekenhuis zijn er recentelijk in geslaagd om modellen van patiënten, specifieke tumoren, en zo meer uit te printen. Hierdoor kunnen ze bij complexe medische ingrepen beter plannen hoe ze die bij de patiënt moeten uitvoeren, en zelfs testen of deze wijze van opereren juist is alvorens het op de patiënt zelf toe te passen.

Aangezien 3D-printers steeds goedkoper worden, wordt het voor steeds meer hospitalen haalbaar om deze aan te kopen. In Chili is deze 3D revolutie nog maar een jaar geleden begonnen. Daardoor zijn er op dit moment nog maar weinig ziekenhuizen die over zo’n printer beschikken, en dit biedt perspectieven voor Vlaamse bedrijven.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 21

6.6. W

Ook de draagbare technologie wordt overal ter wereld steeds meer en meer bekend. Het feit dat er in 2015 meer dan 2 miljoen smartwatches ingevoerd werden, bewijst dat men ook in Chili openstaat voor het gebruik van dergelijke toestellen.

Een van de vele trends is het opvolgen van de gezondheid, het diagnosticeren van ziektes en zelfs het uitvoeren van pijnbestrijding met behulp van zulke draagbare technologieën. Ook in Vlaanderen is dit doorgedrongen en daardoor zijn er een aantal technologiebedrijven en onderzoekscentra ontstaan die zich bezighouden met deze materie. Deze technologie kan het ondergaan van onderzoeken in ziekenhuizen veel gemakkelijker, aangenamer en effectiever maken.

De verkoop van deze toestellen kan op verschillende manieren gebeuren: er is de verkoop aan particulieren, maar het zou veel winstgevender en rendabeler zijn moest men voor de verkoop hiervan op de privéziekenhuizen mikken. Zij kunnen deze wearables dan in bruikleen geven aan hun patiënten om hun gezondheid op te volgen. Ook om deze toestellen in Chili te verkopen is het sterk aan te raden om op zoek te gaan naar een lokale partner.

22

7. Aandachtspunten voor Vlaamse bedrijven

7.1. D

Hoewel er een vrijhandelsakkoord is met Chili mogen niet alle producten zomaar het land

geïmporteerd worden. De tarifaire handelsbelemmeringen mogen dan wel afgeschaft zijn, maar de non-tarifaire bestaan nog steeds. Het gaat hier dan in de eerste plaats over producten van

plantaardige en dierlijke oorsprong. Alles wat een effect kan hebben op de biodiversiteit en de volksgezondheid wordt streng gecontroleerd aan de grens, en zonder de juiste certificaten kan men deze producten niet in Chili invoeren.

7.2. ISPCH

Een belangrijk orgaan in de Chileense medische wereld is het Chileense Intituut voor

Volksgezondheid (Instituto de Salud Publica): http://www.ispch.cl/. Alvorens een medisch product in Chili op de markt te brengen, moet een bedrijf dit product bij hen registreren.

ISPCH voert ook tests uit op de medische producten en beslist of ze in Chili in omloop gebracht mogen worden. Dit geldt dan in de eerste plaats voor medicijnen, maar ook voor andere dingen die in het lichaam van de patiënt ingebracht worden.

Om deze producten te laten registreren dient men onder andere de Spaanstalige labels in drievoud in te dienen, alsook een voorbeeld van de verpakking en een kopie van de bijsluiter aanbieden.

Labels voor medicijnen

ISPCH bepaalt ook de regels die in acht genomen moeten worden bij het labelen van het product.

Deze reglementering verschilt lichtjes van de Belgische. De volgende elementen moeten zeker weergegeven worden:

 De naam van het product

 De farmaceutische vorm van het product

 De netto hoeveelheid

 De samenstelling en de ingrediënten

 De naam en het adres van zowel het laboratorium als de importeur

 Het gebruik van het product

 De te nemen voorzorgsmaatregelen

 Of er een voorschrift nodig is voor de verkoop van het product

 De vervaldatum

 Het registratienummer van het ISPCH en het identificatienummer dat het meegekregen heeft

 De bewaarinstructies

 Andere informatie die de ISPCH noodzakelijk acht om te vermelden. Dit wordt u gemeld na de registratie van het product.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 23 Hieronder kan u een voorbeeld van een verpakking terugvinden.

24

8. Handelsbeurzen

Ieder jaar vinden er handelsbeurzen plaats in Chili die gefocust zijn op de gezondheidszorg. Deze beurzen bieden u de unieke kans om uw product ten toon te stellen aan de Chileense overheid, de private ziekenhuizen, de distributeurs en importeurs. De meest belangrijke zijn de volgende drie:

8.1. E

Expohospital is een internationale handelsbeurs voor medische technologie, medische producten en medische diensten voor ziekenhuizen en laboratoria. Het evenement vindt plaats in Santiago en gaat door in september. Expohospital is in 2016 aan zijn zesde editie toe. In 2015 trok de handelsbeurs meer dan 4000 professionele bezoekers en waren er 122 bedrijven vertegenwoordigd. Het is dan ook de grootste beurs van zijn soort die in het land plaatsvindt. Meer informatie over het evenement kan u terugvinden via de volgende link: www.expohospital.cl

8.2. E

Expomed is een evenement dat ieder jaar plaatsvindt in Concepción. Het is de tweede belangrijkste beurs van het land op het vlak van gezondheidszorg. Deze beurs heeft een lichtjes ander doelpubliek dan Expohospital. Expohospital is vooral bedoeld voor professionele organisaties, op Expomed zijn er ook particulieren aanwezig. Meer info over deze handelsbeurs kan u terugvinden via de volgende link: www.expomed.cl

8.3. E

D

De laatste beurs in deze lijst is gespecialiseerd in producten die te gebruiken zijn door tandartsen.

Met zijn 56 exposanten is dit de grootste beurs voor de mondzorg die in Chili plaats heeft. Deze jonge beurs is in 2016 aan zijn derde editie toe. Meer informatie over dit evenement kan u terugvinden op de volgende website: www.expodent.cl

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 25

9. Veelgestelde vragen

9.1. W

FONASA

ISAPRES?

FONASA is het publieke ziekteverzekeringsstelsel; dat geeft enkel toegang tot de publieke

gezondheidszorg. Privéziekenhuizen zijn alleen maar toegankelijk als de patiënt zelf het prijsverschil van de behandeling betaalt. Dit type verzekering kost maandelijks 7% van het totale inkomen.

ISAPRES is het private verzekeringsstelsel, dat de voorkeur geniet van de meer welgestelde Chileen.

Men is volledig vrij in de keuze van behandelend ziekenhuis, men verkrijgt betere diensten in de publieke ziekenhuizen en men kan ook terecht bij de privéziekenhuizen, dit zonder enige meerkost op het moment van behandeling. Ook dit type verzekering kost 7% van het totale inkomen, maar er is een minimumbedrag aan verbonden. Dit bedrag is afhankelijk van verzekeringsmaatschappij tot verzekeringsmaatschappij. Het laagste minimum per familie ligt rond 181€ per maand. Daarbovenop kan men nog modules kopen die de standaard ISAPRES-verzekering uitbreidt.

9.2. W

R.U.T

?

R.U.T. is de Chileense variant van het rijksregisternummer. Ook bedrijven hebben een R.U.T. Dit kan u zien als de Chileense variant van het Belgisch ondernemingsnummer en btw-nummer. Een bedrijf heeft dit onder andere nodig om procedures te doorlopen bij de overheid.

Om een R.U.T voor uw bedrijf te krijgen moet u een bedrijf oprichten in Chili. Meer informatie over het oprichten van een bedrijf in Chili kan u terugvinden via de volgende link:

http://www.sii.cl/contribuyentes/investors/investors.pdf.

9.3. H

ISPCH?

Let op: de registratie van een medicijn bepaalt wie eigenaar is van het product. Als de exporteur zelf eigenaar wil blijven van het product in Chili, en dit dus niet aan de importeur wilt geven, dan dient de exporteur deze procedure zelf door te lopen.

Er zijn twee types van registratieprocedures. Er is een vereenvoudigd systeem (“simplificado”) en er is een meer uitgebreid systeem (“ordenado”).

Het vereenvoudigde systeem is van toepassing als het gaat om een medicijn dat exact hetzelfde actieve bestanddeel bevat in exact dezelfde hoeveelheid als een medicijn dat reeds geregistreerd is;

als het actieve bestanddeel bekend genoeg is om er zeker van te zijn dat het geen gevaar zal vormen voor de gezondheid; als het gaat om een medicijn dat een equivalent is van een reeds geregistreerd medicijn; en als het medicijn in Chili geproduceerd word, met export als enige doel. De

registratiekost voor het vereenvoudigde traject bedraagt 1.478 euro.

Het uitgebreide systeem is van toepassing als het een medicijn is dat nog nooit eerder geregistreerd was in Chili; er wijzigingen uitgevoerd zijn aan een reeds geregistreerd product; en als een product dat al geregistreerd is een nieuwe toepassing krijgt. Dit type registratie is duurder dan het vorige type de kosten kunnen oplopen tot 1.956 euro.

26

De registratieprocedure duurt meestal 6 tot 18 maanden. Een registratie geldt voor 5 jaar, om het te vernieuwen rekent men een bedrag aan van 410 euro.

Er zijn echter wel enkele obstakels die overwonnen moeten worden alvorens u met de registratieprocedure van start kan gaan. Het grootste obstakel is dat een bedrijf een Chileens

identificatienummer (R.U.T.) dient te hebben om een aanvraag te kunnen doen. Als uw bedrijf niet in Chili geregistreerd staat, dan dient u op zoek te gaan naar een lokale vertegenwoordiger die de registratie in uw plaats kan doen. Het product in Chili wordt dan echter wel eigendom van de lokale partner.

Voor verdere informatie over de registratieprocedure, gelieve de volgende website te raadplegen:

http://www.ispch.cl/anamed_/medicamentos_gestion_tramites. Hier vindt u onder andere het aanvraagformulier terug en de instructies voor het aanvragen van de registratie.

9.4. W

C

?

Het antwoord op deze vraag is sterk afhankelijk van het product dat u verkoopt. Zoals u eerder kon lezen, is het verplicht om medicijnen, implantaten, en zo meer te laten registreren bij het Instituut voor Volksgezondheid. Echter is dit onmogelijk als uw bedrijf niet gevestigd is in Chili, aangezien uw bedrijf een R.U.T. nodig heeft.

Hetzelfde geldt voor het aanbieden van producten via CENABAST. Een R.U.T. kan u enkel verkrijgen als u een bedrijf opstart in Chili. Aangezien u hiervoor een hele procedure dient te doorlopen is dit niet aan te raden. In de plaats daarvan raden wij u aan om in zee te gaan met een lokale importeur of distributeur, wat het risico dat u loopt sterk zal verminderen.

Aangezien medische toestellen en medische software niet geregistreerd moeten worden bij het Ministerie van Volksgezondheid, is het mogelijk om aan directe verkoop te doen aan ziekenhuizen, rusthuizen en zo meer. Statistieken wijzen echter uit dat ziekenhuizen zelden producten importeren en eerder beroep doen op een lokale distributeur. Daarom is het ook voor de verkoop van deze producten beter om op zoek te gaan naar een distributeur.

Voor de verkoop van grondstoffen en diagnosticerende hulpmiddelen is er evenmin een registratie vereist, wat directe export naar laboratoria mogelijk maakt. Dit is ook de meest gebruikelijke manier van zakendoen bij laboratoria. Het zijn vaak de aankoopverantwoordelijken van de laboratoria die actief op zoek gaan naar leveranciers van een bepaald product.

9.5. H

C

?

Om een distributeur te vinden in Chili kunt u beroep doen op de diensten van Flanders Investment &

Trade, of kunt u zelf actief op zoek gaan.

Alhoewel België één van de bekendere leveranciers is van medische producten in Chili, weten vele Chileense bedrijven niet zo goed wat er in België leeft op het vlak van gezondheidszorg. Er zijn vele producten waarvan de Chileense importeur het bestaan niet kent, maar wel in geïnteresseerd kan zijn. Daarom is het aan te raden om deel te nemen aan een van de eerder vernoemde

handelsbeurzen opdat uw product aan bekendheid wint.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 27

10. Besluit

Er zijn heel wat mogelijkheden voor Vlaamse bedrijven die de stap willen zetten naar Chili, en wel om de volgende redenen:

1) Het dubbele systeem van de gezondheidszorg: men kan zowel de publieke als de private markt bewerken. Er is dus geen staatsmonopolie.

2) Chili heeft de ambitie om op gelijke hoogte te komen met de andere OESO-landen. Het land verbindt er zich dus toe om sterk te investeren en de achterstand in te halen.

3) De Chileense patiënt stelt alsmaar hogere eisen, en baseert zich op de kwaliteit die Europa kan aanbieden.

4) Innovatie: om een kans te maken in de eeuwige strijd om de klant zijn ziekenhuizen, apotheken en laboratoria genoodzaakt om constant te innoveren. Chileense bedrijven zijn dus bereid om

innovatieve producten aan te kopen en de bevolking staat er ook voor open.

De publieke investeringen zullen echter niet voldoende zijn om de gezondheidszorg voor iedereen te garanderen. Het gevolg hiervan is dat er ook steeds meer private klinieken bij zullen komen, wat de concurrentiestrijd en de nood aan innovatie alleen maar zal doen toenemen.

Deze zucht naar kwaliteit en innovatie biedt mooie kansen aan de vele Vlaamse bedrijven die actief zijn in de medische sector. Men moet weliswaar de nodige moeite aan de dag brengen om een distributeur te vinden, maar eens er een partnerschap tot stand gebracht is, zijn ze loyaal aan hun partners.

28

11. Mogelijke partners

11.1. M

Chili Dipromed

Aankoopverantwoordelijke Dipromed: Pablo Zuñiga E-mail: pzuñiga@dipromed.cl

Website: www.dipromed.cl

Importeur van medische toestellen & verbruiksmiddelen en ziekenhuismeubels die altijd op zoek is naar nieuwe producten om het gamma uit te breiden en te variëren. Dipromed is één van de marktleiders in Chili en is in verschillende grootsteden vertegenwoordigd. Het bedrijf wil een

pioniersrol spelen in Chili en staat daarom altijd open voor innovatieve producten en technologieën.

Equimed

General Manager: Ximena Hernández E-mail: ximena.hernandez@equimed.cl Tel: +56 2 2341 1102

Website: www.equimed.cl

Importeur van medische apparaten die open staat voor innovatieve oplossingen. De belangrijkste klanten van het bedrijf zijn:

 Hospital Clínico Universidad Católica

 Hospital San José

 Hospital San Borja

 Arriaran

 Clínica las Condes Proclinic

Algemeen directeur: Patricio León E-mail: proclinic@vtr.cl

Tel: +56 2 2474 5022 Website: www.proclinic.cl

Importeur van medische apparaten en verbruiksmiddelen. Op dit moment is het bedrijf vooral op zoek naar producten voor cardiologie. De belangrijkste klanten van het bedrijf zijn:

 Asociación Chilena de Seguridad

 Clínica Alemana

 Clínica Santa María

 Hospitales de Todo de Chile

 Hospital de Carabineros

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 29 Vlaanderen

EUmed

Contactpersoon: Bernard Van Nevel E-mail: bernard.vannevel@eumed.be

Adres: Warandedreef 3, 9831 Sint-Martens-Latem

EUmed is een Vlaamse exporteur en dienstverlener gespecialiseerd in het exporteren van medische toestellen en hulpmiddelen naar Latijns-Amerika. EUmed neemt alle taken over die te maken hebben met de commerciële en wettelijke kant van het exporteren naar Latijns-Amerika. Het bedrijf heeft een uitgebreid netwerk verspreid over het volledige continent, dus ook in Chili.

11.2. M

Aankoopverantwoordelijke: Héctor Ponce E-mail: hector.ponce01@laboratoriochile.cl Tel: +56 2 2365 5000

Website: www.laboratoriochile.cl

Fabrikant en importeur van medicijnen die altijd op zoek is naar nieuwe producten, zowel grondstoffen als afgewerkte medicijnen. Dit laboratorium is het grootste van Chili en is ook marktleider in de farmaceutische markt. De belangrijkste klanten van het bedrijf zijn:

 Central de Abastecimiento

 Hospital Clínico Universidad de Chile

 Carpedena

 Asociación Chilena de Seguridad

 Coop de Consumo Carabineros de Chile Mintlab

Aankoopverantwoordelijke: Miguel Larrain E-mail: miguel.larrain@mintlab.cl

Tel: +56 2 2562 4400 Website: www.mintlab.cl

Fabrikant en importeur van medicijnen die altijd op zoek is naar nieuwe producten, zowel grondstoffen als afgewerkte producten, omdat het laboratorium jaarlijks twee tot drie nieuwe producten lanceert. 20% van de verkochte producten is geïmporteerd. De overige 80% wordt geproduceerd in het eigen laboratorium.

Laboratorio Maver

Aankoopverantwoordelijke: Anibal Fritz E-mail: anibal.fritz@maver.cl

Tel: +56 2 2487 4100

Website: www.xmailing.cl/Maver/web/

30

Laboratorio Maver is een fabrikant en importeur van medicijnen. Ook dit laboratorium is altijd op zoek naar nieuwe producten. In de eerste plaats gaat het dan om grondstoffen voor de productie van medicijnen. Het laboratorium is vooral gefocust op eigen productie. Slechts 5% van het gamma bestaat uit kant en klaar geïmporteerde producten.

Tecnofarma Chile

Aankoopverantwoordelijke: Jorge Fontana E-Mail: jfontana@adium.com.uy

Tel Uruguay: +598 2 51 82 530 Tel Chile: +56 2 2594 9200

Tecnofarma Chile is een filiaal van het Uruguayaanse bedrijf Tecnofarma. Het aankoopproces vindt dan ook plaats in Uruguay. Tecnofarma is altijd op zoek naar nieuwe producten. Het gaat hier dan vooral om afgewerkte producten in nichemarkten, waaronder de oncologie. De belangrijkste klanten van Tecnofarma zijn:

 Socofar

 Farmacias S&B

 Farmacias Ahumada

 Codelco

 CENABAST

11.3. P

Felipe Jara Inostroza

E-mail: pipe_racing@msn.com Website: www.bio-diagnostico.com

Bio-Diagnostico is een importeur van chemische en technologische producten die het werk van de diagnosticerende laborant vergemakkelijken. Het bedrijf is gevestigd in Chili, maar heeft ook activiteiten in Colombia, Bolivia, Paraguay en de Verenigde Staten.

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 31

12. Nuttige contacten

Chileens Ministerie van Volksgezondheid Ministerio de Salud Pública de Chile Website: www.minsal.cl

Tel: +56 2 2574 0100

Chileens Instituut van Volksgezondheid Instituto de Salud Pública de Chile Website: www.ispch.cl

Algemeen telefoonnummer: +56 2 2575 5101 Telefoonnummer voor informatie: +56 2 2575 5201 Associatie van de Privé-verzekeraars

ISAPRES de Chile Website: www.isapre.cl Tel: +56 2 2249 7920 E-mail: www.info@isapre.cl Nationaal Gezondheidsfonds FONASA

Website: www.fonasa.cl Tel: +56 600 3603 000

Kamer van Koophandel van Santiago Cámara de Comercio de Santiago Website: www.ccs.cl

Tel: + 56 2 2360 7000

Chileense Vereniging van Cardiologie

Sociedad Chilena de Cardiología y Cirurgía Cardiovascular Website: www.sochicar.cl

Tel: +56 2 269 0076

Chileense Vereniging van Radiologie Sociedad Chilena de Radiología Website: www.sochradi.cl Tel: +56 2 2378 9739

E-mail: www.contacto@sochradi.cl

Chileense Vereniging van Privéziekenhuizen Clínicas de Chile

Website: www.clinicasdechile.cl Tel: +56 2 2208 1760

32

Ministerie van Openbare Werken Ministerio de Obras Públicas (MOP) Website: www.mop.cl

Tel: +56 2 2449 3000

Chileense Vereniging van Klinische Laboratoria – ALACLIN Asociacíon Chilena de Laboratorios Clínicos

Website: www.alaclin.weebly.com E-mail: alaclin.ag@gmail.com

Chileens College van Medische Technici Colegio de Tecnólogos Médicos de Chile Website: www.tecmed.cl

Tel: +56 2 2638 3032

E-mail: presidencia@tecmed.cl

Chileense Vereniging van Klinische Chemie Asociacíon Chilena de Química Clínica Website: www.schqc.cl

Tel: +56 2 2209 2881 E-mail: contacto@schqc.cl

Chileens College van Farmaceutische Chemie Colegio de Químicos Farmacéuticos de Chile Website: www.colegiofarmaceutico.cl Tel: +56 2 2639 2505

E-mail: secretaria-dn@colegiofarmaceutico.cl

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 33

Bibliografie

Banmedica. (2015, December 31). Estados financieros consolidados. Santiago, Santiago, Chili.

Opgehaald van

http://empresasbanmedica.cl/documents/INFORMEFECUBANMEDICADIC2015.pdf

Becerril-Montekio, Reyes, D., & Manual. (2010, november 2). Sistema de salud de Chile. Cuernavaca, Morelos, Mexico. Opgehaald van http://www.scielosp.org/pdf/spm/v53s2/09.pdf

Boucké. (2006). Gezondheid en Farma in Chili. Santiago: Flanders Investment and Trade.

BUPA. (2015, December 31). Full Year Statement for the Year Ended on 31 December 2015. London, Verenigd Koninkrijk. Opgehaald van https://www.bupa.com/~/media/files/site-specific- files/our%20performance/pdfs/financial%20results%20-%202014%20and%202015/bupa-15- full-year-report.ashx

BUPA. (2016). Purchasing Process. Opgehaald van BUPA:

https://procurement.bupa.com/web/shtml/purchasing_process.shtml BUPA. (2016). What BUPA Buys. Opgehaald van Procurement:

https://procurement.bupa.com/web/shtml/what_bupa_buys.shtml BUPA. (2016). Working with BUPA. Opgehaald van Procurement:

https://procurement.bupa.com/web/shtml/working_with_bupa.shtml

Cámara Chilena de Construcción. (2014). Infraestructura Crítica para el Desarrollo 2014-2018.

Opgehaald van Cámara Chilena de Construcción: http://www.cchc.cl/centro-de-

informacion/estudios/estudios-infraestructura/infraestructura-critica-para-el-desarrollo- 2014-2018

CENABAST. (2012, juni). Manual de Usuario: Obtención de Clave de Acceso al ambiente Web proveedores. Santiago, Chile. Opgehaald van http://www.cenabast.cl/wp-

content/uploads/2013/07/Instructivo-obtenci%C3%B3n-Clave-de-Acceso-versi%C3%B3n-2- Junio-2013.pdf

CENABAST. (2016). Institución. Opgehaald van CENABAST: http://www.cenabast.cl/director/

Central Intelligence Agency. (2015, februari 22). Life Expectancy at Birth. Opgehaald van CIA:

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html#ci Central Intelligence Agency. (2015, februari 22). World Factbook: Chile. Opgehaald van CIA:

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ci.html

Chile Atiende. (2016). Comprar un bono de FONASA (tramos B, C y D). Opgehaald van Chile Atiende:

https://www.chileatiende.gob.cl/fichas/ver/9789

Chile Proveedores. (2016, april 8). Datos de Empresa. Opgehaald van Chile Proveedores:

http://webportal.chileproveedores.cl/ServicioDirectorio/ficha2.aspx?rut=r3wZF8AkF07eY3Q Htuv7YQ

34

Clínica Las Condes. (2015, september 30). Estados Consolidados de Situación Financiera Intemedios.

Las Condes, Santiago, Chili. Opgehaald van http://www.clc.cl/Dev_CLC/media/Otros/30- SEPTIEMBRE-2014-Y-2015.pdf

Clínicas de Chile. (2016). Asociados. Opgehaald van Clínicas de Chile:

http://www.clinicasdechile.cl/site/asociados.html Clínicas de Chile. (2016). Prensa. Opgehaald van Clínicas de Chile:

http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/

Datanews. (2015, juni 29). MedTech Flanders wil productie Vlaamse medische technologie op vijf jaar verdubbelen. Opgehaald van Knack: http://datanews.knack.be/ict/medtech-flanders-wil- productie-vlaamse-medische-technologie-op-vijf-jaar-verdubbelen/article-normal- 582953.html

Dutycalculator. (2016). HS Tarrifcode for 3004. Opgehaald van Dutycalculator:

http://www.dutycalculator.com/hs-lookup/935713/hs-tariff-code-for-3004-50/

Emol. (2014, maart 26). Emol Tecnología El desarrollo de la impresión 3D en Chile, la "nueva revolución industrial. Opgehaald van Emol:

http://www.emol.com/noticias/tecnologia/2014/01/23/641224/desarrollo-de-impresion-3d- en-chile-la-nueva-revolucion-industrial.html

EU. (2016). Countries and Regions: Chile. Opgehaald van Europa:

http://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/countries/chile/

European Community. (2009). Agreement Establishing an Associationbetween the European Community and its Member States, of the One Part,and the Republic of Chile, of the Other Part. Brussel, België. Opgehaald van http://www.esf.be/new/wp-

content/uploads/2009/09/eu-chile-association-agreement-2002.pdf Expohospital. (2015). Review 2015. Opgehaald van Expohospital:

http://www.expohospital.cl/review/index.php

FEFARA. (2015). Nueva Ley de Fármacos de Chili: ¿Cambiará la Estrectura del Mercado Farmacéutico?

Opgehaald van FAFARA: http://www.fefara.org.ar/wp/destacado/nueva-ley-de-farmacos-de- chilecambiara-la-estructura-del-mercado-farmaceutico/

Gobierno de Chile. (2014, oktober 04). Educación, salud y protección social: Las cifras del Presupuesto 2015. Opgehaald van Gob: http://www.gob.cl/2014/10/06/presupuesto-2015-mejor-salud- publica-para-todas-y-todos/gob.cl/2014/10/04/las-cifras-del-presupuesto-2015/

Gobierno de Chile. (2016). Estructura Oraganica. Opgehaald van Webhosting Redsalud:

http://webhosting.redsalud.gov.cl/transparencia/public/ssantofagasta/Estructura%20Organi ca.html

Gobierno de Chile. (2016). Que Es Mercado Publico. Opgehaald van Mercado Publico:

https://www.mercadopublico.cl/Home/Contenidos/QueEsMercadoPublico

Gezondheidszorg in Chili | juni 2016 35 Gobierno de Chile; Dirección de Presupuestos. (2013, december). Sistema Público de Salud, Situación

Actual y Proyecciones Fiscales 2013-2050. Santiago, Santiago, Chili. Opgehaald van http://www.dipres.gob.cl/572/articles-114714_doc_pdf.pdf

Gobierno de Chile; Dirección de Trabajo. (2016). Ingreso mínimo. Opgehaald van Dirección de Trabajo: http://www.dt.gob.cl/consultas/1613/w3-propertyvalue-22104.html

Gobierno de Chile; FONASA. (2016). Clasificación Asegurados según Tramos (A, B, C o D). Opgehaald van FONASA:

https://www.fonasa.cl/portal_fonasa/site/artic/20140621/pags/20140621192134.html Gobierno de Chile; ISPCH. (2015, januari). Lista de Empresas Fabricantes/Distribuidoras de Dispotivos

Médicos Inscrita en el Instituto Enero 2015. Santiago, Santiago, Chili.

Gobierno de Chile; Ministerio de Salud. (2015). Sectorial Minesterio de Salud 2015. Santiago, Santiago, Chile. Opgehaald van http://www.gob.cl/cuenta-

publica/2015/sectorial/2015_sectorial_ministerio-salud.pdf

Gobierno de Chile; Ministerio de Salud. (2016). Venta de Productos. Opgehaald van ISPCH:

http://www.ispch.cl/venta-de-productos-y-servicios

Gobierno de Chile; Ministerio de Salud. (20213). Ley de Presupuesto Año 2013. Santiago, Santiago, Chile. Opgehaald van http://www.dipres.gob.cl/595/articles-95358_doc_pdf.pdf

Gobierno de Chile; Minsal. (2015, mei 21). Mensaje Presidencial de 21 de Mayode 2015 Materias de Salud. Santiago, Santiago, Chili. Opgehaald van

http://web.minsal.cl/sites/default/files/INVERSIONES.pdf

Gobierno de Chile; Servicio de Salud Metropolitano Central. (2016). Inversiones SSMC. Opgehaald van Servicio de Salud Metropolitano Central: http://www.ssmc.cl/inversiones-ssmc/

Gobierno de Chile; Servicio de Salud Valdivi. (2016, februari 12). Servicio de Salud realiza la mayor inversión en décadas en renovación del parque ambulancias de traslado y SAMU. Opgehaald van Diario Futrono: http://www.diariofutrono.cl/noticia/salud/2016/02/servicio-de-salud- realiza-la-mayor-inversion-en-decadas-en-renovacion-del-parque-ambulancias-de-traslado-y- samu

Gobierno de Chile; Servivio de Salud Arica. (2015). Plan de Inversiones en Salud 2015-2018. Arica, Arica, Chili. Opgehaald van http://www.saludarica.cl/docs/plan_inversiones_2015_2.pdf HPH. (2016). Estructura Organico. Opgehaald van HPH: http://www.hph.cl/wp-

content/uploads/2014/09/organigrama-web-hph.jpg

IMS Health. (2014, April). Prescription Drug Sales in CHile. Opgehaald van IMS Health.

Just Landed. (2016). Médicos chilenos, hospitales y clínicas. Opgehaald van Just Landed:

https://www.justlanded.com/espanol/Chile/Guia-Just-Landed/Salud/Medicos-chilenos- hospitales-y-clinicas

36

Medtech Flanders. (2015). About us. Opgehaald van Medtech Flanders:

http://www.medtechflanders.be/about-us/

Medtech Flanders. (2015). EUmed. Opgehaald van Medtech Flanders:

http://www.medtechflanders.be/membership/list/eumedbvba/

Mejías, & Vegas. (2014, juni). Inversión en salud : Las Oportunidades en regiones. Santiago, Santiago, Chili. Opgehaald van Sistema Público de Salud,

Ministerio de Salus. (2012, mei 22). Aprueba Reglamento del Sistema Nacional de Control de los Productos Farmacéuticos de Uso Humano. Santiago, Chili. Opgehaald van

http://www.ispch.cl/sites/default/files/decreto_3_0.pdf

Pharma Boardroom. (2014, juli 17). Interview: Antonio Avila Nieves, General Manager, Tecnofarma, Chile. Opgehaald van Pharma Boardroom:

http://pharmaboardroom.com/interviews/interview-antonio-avila-nieves-general-manager- tecnofarma-chile/

Pinto, V. (2009, December). Chile: Pharmaceutical Industry Overview. Santiago, Chile. Opgehaald van http://www.amchamchile.cl/sites/default/files/Pharm.pdf

Portal Ferias. (2016). Ferias Medicina y Salud Chile. Opgehaald van Portalferias:

http://www.portalferias.com/ferias-medicina-y-salud-chile/s8;p14/

Reuters. (2016, februari). Ecomes. Opgehaald van Checkpoint:

http://servicios3.legalpublishing.cl/Ecomex/comunes/default.asp?es_nueva_consulta=0 Ribbink, K. (2014, september). Stability and Growth Attract Pharma to Chile. Opgehaald van

Pharmavoice: http://www.pharmavoice.com/article/pharma-chile/

Saudi Industrial Development Fund. (2005). Export Study: Labelling, Marking & Packaging Regulations. Riyad, Riyad, Saoedi- Arabië. Opgehaald van

http://www.sidf.gov.sa/En/MediaCenter/ResearchandStudies/ExportInformationExportStud yKnowledgeBase/2005-ES-Labelling%20Marking%20and%20Packaging%20Regulations- Part2.pdf

Southern Pacific Review. (2012, juli 12). Health Care and Insurance in Chile. Opgehaald van Southern Pacific Review: http://southernpacificreview.com/2012/07/12/health-insurance-system-in- chile/

Southern Pacific Review. (2014, november 28). Health Insurance in Chile: FONASA and ISAPRES.

Opgehaald van Southern Pacific Review:

http://southernpacificreview.com/2014/11/28/health-insurance-in-chile-fonasa-and-isapres/

Telesur. (2015, november 12). Chile Launches 1st 'People's Pharmacy'. Opgehaald van Telesur:

http://www.telesurtv.net/english/news/Chile-Launches-1st-Peoples-Pharmacy-20151112- 0005.html