VIII.
Met sy intensiewe, maar tog omvat tende en selekterende swerwe van ding tot ding, en in ruimte en tyd
,ver·werl-t die
enlwling-~denlwrhulle beswerend tot n nuwe sOJnehang. In ooreensternming met die titel van die bundel waorin Opperman n karakter isercmde noemer vir sy
we7~kwysegevind het, openbaar die ridolosse
11in hierdie 'worp'
du.idelikherfzenbare
11ruspatrone'
1l), sodat die digter se denlie oak deur die rangsliiJ':king van hierdie
1'dolosse" en, in soverre dit betreh:lring het op die mens, deur die inhoud van hierdie
11sarkofaag;;
gealr_tiveer word. Dit gee acm die bundel die kleur van n ondersoek of soeke, waarvan die denher self die uitslag n
ie lw
nnie, sodat die uiteindelilw same-
hw~g
en die insig wat daaruit vcrkry word, oak vir h6m n ontdekking kan wees.
Die illusie wat so gewek word, heri;nner aan die bygeloof C7an die beoefenaars van die dolosspel, naOJnlil'> dat n .bonatuurlilie mag die voorwerpe rangsliik, en verleen daardeur aan die poesie n besondere bekoring. Die denlrlaag van hierdie bundel is dan inderdaud
fi~edagtesb?J n &arlwfaag
1iof in
ooreAnstem~ming met die in die titel gesuggereerde S'uid·-Afri!to.anse benadering, insig afgelees van "dolosseii, en laasgenoemde is medium van denke
.Dat hier· n denkpatroon gevind word,; dui u1eer op n voortsetting van die tradisie van die verwikl·mlde sOJnehang in die inhoud van die belr.ende Opperman--bunde..Ls en die Bamevatt ing daarvan deur n kernagt ige t i tel as gemeenskaplike noemer.
Die apokaliptiese aard van hierd
'e bundel le daarin dat dit die mens se ver·dorwenheid openbaar en die sluier oar sy lotsbestem:ming lig.
!Ls skepsel is die mens eng verbonde aan die dier in soverre hy
liggaOJn~en aardgebonde 2
)Ls, enduit gehoorsaam is aan sy drif)en ovk bestem is tot
1)Vgl. sy
lmrakterisering van die werkwyse van G. Achterberg in die liwatryn
oor
hom in
BLOlvi EN BiJ:JERu,en oa k E.Eybers se siening van die dlg- pr·oses in PantCJE.aaf. (BilL.lifiS)
.2) Vgl. veral
MOJ_T}!!W~.3) Vgl. VY:_'!:!'b€f!.l!_ en die lwnseliwensie van die gehoorsaamheid aan die
n dr ijf
1in Spr i n.Jjpo k.f.¥!!.
. -- A)
lrb
f.'j 1transmuterLng tot ''do1os"
.l:ls u e van die metaji.siko./
1het die mens egter die gawe van die rede c:-n die potensiaal van wetenslw,psbeoej<dning 5 ), n bewussyn van die metajisiese
.en drang tot godsdiensbeoejenin/3 ), asook die drang en bekwar;onheid tot slwonheidskepping. Die li'baster';?), getransmuteerde mens, onderwerp in sy staat van ontaarding die gebruik van sy goddelike gawes aan sy dT'if. Weens die mens se stryd]us en die vernietigingsdrang wat daaruit voortkom, word Jrun
sslr;eppingD en lewe vernietig Dodat diG ganse
mensdom met Hdie alles-- oor'hee
rsende 8lagveld
11bed7~eig word
8). 11Astrale
magte;
1werk in die mens selfs n ironiese verlange na die dood, sodat die mensdom besef:
f1
0ns is geroepe om n gr·oot c.f<:,praak met die dood ·te maali.
119)
Ffeens
d~eperl-relose uitlewinq van die liggawnsdrif word die verhewe omgang tussen mens en mens vernietig 10 J. Dit lei tot vereenswning 11 )en tot onder- gang - die straf op hierdie
t1roelr;elose kult(us)ii 12
). Die ondergang rrtesawn met almal en die aardefi 12
)bri
ng egte7~ weer eenheid, en troos vir die lydende.
!
13)Die doodsbese gaan egter gepaard met n drang na verewigtng deur die sliepping van die sJwonheid en met metajisiese bewussyn, en selfs die
primi·~tiewe mens
1'moet beswerend teenn muur/ van sy S;Jelonk die buffel verfii 14 ).
Maar ildood laat na sin van lewe soe71Y 15) r;n ook in DOLOS'SE bly oak weer hoop
op nuwe lewe en op vereniging in skoonheid. H!?
_tnot.·pod bring hoop
opopstan- ding by die basuingeblaas van engele, en
WederliC:,~TJ!!..op •n vereniging met God.
Veel meer word ondergang of die verganli.lilre
egtei~met skoonheid, die s.'-rep 4) Vgl. die verganklikheidsgedagte in bv. g_u liroonkO!.]d€_-I,_aa_r::_ en die versteenQ,e
r;;a.lawers in Dc;>nnebol.
5) Vuurbees en dielaaste sto.nsa van Dennebol.
6)
~Vuur}3..ii~en
~vo.n_:_r-.
__IJ:Jnd.
---· ---7)
Aanduiding van die hibridieae aard van die mens in Fotrwt:God.
8)
Vuurbees en Dennebol
9)
~pr~n,qbokJ:.e_---Vgi-:-ook ndie Avondlandel ilr.e drang/na •• • / •.. ondergang?
11in 10)
.Wens~!?_!!:!:_)ie . t;fflflag_tC}_~_.!!.}L.'i}_?2£..~o_j_aa.g_.11) Wens_beent,jie en Seev€lde .E__Cf!!:
_l:.._oml?_oes as uitdruklring van die absurditeit van mensl i 1-r.e ve-,.houd i nge.
12) Dennebol.
13) Die besef
1ldie dood wei tussen ons .. .
1'is reeds bel"iend uit
§_~Jyer_(ENGEL
lJI'l' DIE KLIP).14) Vuurbees.
15)
Leg€_r~:._r!:_e_.-~-di€__ d:!:ie
. ver:__:::oeki_TI:Jl.£ (NEGES'T,ETi? OOR NIJVE'VE)van n nuwe orde of met verlossing geassosieer. Die 11 stiltes stippel ... . / klippe tot voormal
ige verbancLif
?Jydie ruines van
!~!.:'!:.Li..€.72..e_,terwyl
d~eiirooi papawers/wat groei u·lt duisende lr.adawers 111
6)cwnduiding gee van die skoonheid wat gepaard gcr.an
metdie herordening.
Deur die see
vZerende orde in die e1e
gie van Roy Ccunpbell word die dood van die bul n triomf van skoonheid gemaal'>-, sodat die gedig n mens bewus maak van die skoonh eid en onverganklikheid van die kuns van die gestorwe Ccunpbel1. Selfs die ondergang uan d>:e rob
be in Rof:.b.es1q_r}:_(}J:S het die gevo1gda·t uroue in hul1e oe1se getooi word. Opperman se uitbee1ding van die onder- gang van die numse in die
VesuviJs~rOJnpen
Sf/vader se uitbee1ding van die steenkoo1mynontp1offing gro9i tot !runs ween s die
coangrypendheiden univer·- sa1iteit van die
vm~ewigtiebeeJ:i en dui, v
o1gens die aanwesigheid van dievuur - n beher.-de
sim.boo1in die werlr van Opperman
-op n suiwering. Die skoonheid wat
d~edlrter voor·&·tower deur Sb besinning op die menE' in sy ondergo.ng, dien ter·::;e1fdertyd
asi11ustrasie
~an,hierdie motief.
0 'PPerman se 11 b "1 elf em oon eg er oo t
t J id
a~..-+d.
1e ' rL " en 1·d
'j" '·~_,u 'I" 1 • t" .,17 ) ( drang en vor·m) die kuns bepaa1 en dat kuns as prcduk van botsing of stryd, boos
18)is.
~l'eenhierdie agtergrond gesien,
is die paradoksa1e
11bose skoonheid van gewe1d11 19)n be1angrilr.e patroon in hierdie 'wo,~p' en vee1seggende benoeming uan die kuns in hierdie bundel.
=000-
16) Vg1. ook
i1kappertjies op 'n ashoop
11in
Y.l!:!::f!'VJo..f2.1l. (BLOi~i b"'N B.f.Jiib'RD).17) Fonteine van
!I'ivo1i.18) v[ji:·x~Ji:j~_Ii_j:oo"ji
_ _L
0liGGE'IS1'0K).19) Vuurbees.
IX.
DIE lvLTilGJ,TI PRJ:..JS'
·-- - -· - - --_.._...
..._
..._
Die patrone wat die
11dolosse
11tot en met
!!f!.J!:!:!rlwTfl:..~.oar die verlede, hede en toelwms von die mens openbaar, word in ooreenatemming met die speur- derskap van die dolosgooier in §'.p_'?.!:m'l!:_!_qf:!.Le
_ vertolk.Die ondersoek na die oorsaak en diepere sin vcm die verval en uiteindelike ondergang dien dus as epitoom 1 )van die bundel. Die speuraspek word vooropgestel in f7pgrskr.!:.;[_:
,; Lees die woord
geduldig.
Is daar moord, en iemcmd sku}Jig?
11Die titel van dLe gedig is oak weer meerduidig. Behalwe dat dit inletding of proloog beteken, dui dit
opdie voor·skrLf wat gegee word by die lees l?an
gestel
.Daar ltan, vera] as ons die siklus as afronding van die bundel aa;n .. , vaar, nie acmgeneem word dat h
ierdie niklus se laaste gedig eerste moes gewees het nie""
'))lls ondersoek wat die patrone in die b
7mde1 vertolk,
ont~wikkel die speurverhaal vcm Y.C: _ <?Z:..?.!:TfL tot Ji!.P:..'!!?:..i..f· Twee besondere aspekte van hierdie sprokie bepaal die vertolldnfl daarvan.' Dit is n
11speursprokie vir die jongste godjies.
11Behalwe dc;t speurwerl1: dus hier in ooreenstemming met die moderne neiging plek vind in die poesie, vind dit plaas vir die
1
'jongste godjiesii, d.w.s.
vi;~die moderne mens wat homself tot god verhef.
Dat dit livir
11hulle gedoen word, dui op twee moontlikhede, nl. dat
ofiemand anders as die skuldige aangedui word, ?:if dat die moderne mens van sy ele
skuld oortuig moet word -- in sy e
ie
bela.ng~Die sprokie dui egter ool;;; val- gens die geteleskopeerde woord
1'spermutasie
11(sperm
+mutasie) op n verande·- ring in die lewensliiem. Hierd
ie aspel'i- daarvan vind weerklonk in die vershi1- 1ende skeppers uit die Griekse mitologie wat hier in herinnering geroep word:
1) Vgl. Rob. Antonissen se bespreking in STJJVD{YJJVTE jg. XVII, nr. 5, p. 49.
2)
JLF.Grove maak hierdie bewering in sy besprelring van DOLOS,S"E in OORDEE'L EN
VOOR001WEEL, p . 124, wc;_arin hy besondgre aandag acm
§Y3.!:!_7Ef_tas~!!_wy.
Pirrha, Pallas .t.tthena, Pandora en J?rometheus. Steeds onthullend werl'Z die 'towenaar' met die "dclosse" totdat die bcodskapper Hermes uiteincl-2lili die belangrikste onthulling maak.
In die eer·ste gedig is .Pirrha aan die woord. Sy is die oermoeder van die na-sondvloedse mensdom, wat op bevel van Zeus mense uit die beendere van haar moeder, nl
.klippe, geskep het, en as ons aanvaar dat n sprokie
f
1 3).11
a fictitious narrative
osupernatura or unusual persons"
~s,dan moet ons
ool~
aanvaar dat hier· in ser'ier·e sin spraf::e is van die oermoeder, haar broer, d.w.s. een van die vroegste mense, en haar vader, die mitologiese Jllvader Zeus. 1..../ns kan aanvaar dat dit so is in soverre ons hier te doen het met n kern van die mensdom en hull8, veral die boetie, in wese en strewe voor onJ gestel word. Die aanbieding as
lrinde7~sen die gebruih van die verkleinwoord kan enersyds sprolriesmat ig wee
;::,maar du
iook op die bejOJmnerenswaardighe id van die kern.
In die eerste G-eel word die mens dus voorgeotel as
11baie klein
1f,swak, maar tog wild, want Pir1•ha
lfvang hom in die lug
en paai hom
op die watte terug. 1'Die tweede deel, waar die Vader (wat Zeus suggereer) aan die U;Oord kom, laat die Jrlem val op die mens as heerser in die ruimte. Deel III bring dan ook n demonstrasie dar;rvan. Die twee mense se wandeling word n astrale spel, want maan en wolke stap sawn. Die mismaakte bodtie (pil;;kewyn van die eerste deel) word geresoneer in die
11ui1tjie
11wat
11flirts
11,d.w.s. n beel,d van die onheil wat die menslike wysheid br;ng. Daardeur· word die fietsklol-zkie, •n onslwldige produl;; 11an die menslihe vindingryliheid, n onheilslr,loklr,le. In die laaste tersine word
7,Ji7~die mens n onna,tuurlike, kunsmatige toekoms
, gesien:11
Boet i e !-ran as jo!--.1-ri e in die sirkus werk
."
Die tra."'?,smutasie van die mens tot liggau.mlil-r swal1: en misvormd muar vers·tundelik
·--· ·-·---
3) Ship.Zey, J.T. DICTIONilRY OF YfORLD LITERJlTURE', p, 53.
oorontwil'i:keld en geestel ik aan. rnat
igend~word h ier as onheilspellend aan die lwak gestel,
In !!.i
1_!}_77:__.f...9:LJ.a!j:i_.!i~l~§.l].C!:..i
sdaaT' n i e meer spralw van n u il tji e n
ie
~maar van n. uil, want uit die huwelik tussen die bes!"Lermgodin van die weten- slr.ap en lwns word n mons-ter gebore en die mens,
Fihy wat mot en mol,
tarentaal en &ter lr;ar, dood
maali in sy nqs 'n monster groat.
iFIn Fca::..dora_ word die onheil onrus barenier en sy wat onheil uit haar lo;is te voorskyn laat kom, <:>taan so ont
set dat sy aan l1.indermoord dink. Dat die vrou wel huiwer om die lr;in, d te
vermoor, dui op n mate van afslru by die mens in die vernietiging van lewe.
Die vraag oar die lot van die kind eggo dalkook die belangrike Prae in JOERJ JJ!.JlL VAN JORIK.·
11Is lewe heilig
?1'en ,;
.. . wie?A) D
besluit om· voortbestaan en reg
: 11ie verwysing na die Waard in Naskri;[_
kan as positiewe antw0ard hierap gesien word.
Eers Kerberas bring uitslu itsel oar die uorsprong van die onheil:
rFOf het hy hond
deur die mens anthond, in sy hanger na blaed uit sy eie ondergrond die oerbrak lac.t loop met iets in sy belo;?
1'Die waaksaam.heid teen die bose
het as gevolg van die optrede van die mens vers.Zap en die bose is in die we reld ingebring
dew~die ''oerbrak'
'.
L'rinues bied n treffende
versaening tust=;en mitolagie en Zoelaetowerkuns, en dus tussen Westerse en ,::,uid-Afr·ikaw·is- heidense religie in die bunde
Z.Die swart Gr ielr:se wraakgodinne word hi:;r Zoeloe
-lisangoma
1'en
- 1'mtagat i '', en metn motief van
11maak shaon die lan diP wys hulle op speelse wyse die skuldige aq-n:
FIJJie kind 77'et hare by d
ie bars hy is die tokkelas.
11Met die verwysing na r;die lo;ind met hare by die bors
11word die blanl
·w deur middel van n liggaamlike eienskap wat hom van die Bantoe andershei, as die
4) ,(!I..E:!JS±CJ:.!. (JOERNA.AL VAN JORIK, p. 33 en 34 resp.)
skuldige aangewys. Die primiti.ewe bype1oof 11''-d str·am.icn Petn hierdie gedig is, word dus h:er deur•gevoer daw~in da·t die hw~e op die bars vun r7ie witman geassosieer word met sy ontwil;;;l;;el dheid en du-'3, volgens hie7~die bundel, met sy bewerlting va;,-1 ondergang. Dat in die cw:nduiding van die skuldige wel op die eiensl;;;ap gewys word, is uit die oogpunt vern die dolosgooier gemotiveerd, want toli/wlos is inderdaad •n NJ;;;lein, ha;rige kindersl;;;rik of watergees van die Jllaturelle1' 5) • Hier~clie uitJJysing openbo,ar ter&eljdertyd iets van die
wraah van die Bantoe teen die blanlw.
Die woorde van die Mtagati is onthullend en dit is belangrik dat aan- duiding van die skuldige nan. dol osspel en die uitdrulrlike noe1n van die dolos moet plaasvind, net soos die shu_Zdvraag aanvanl;lik nu uanleidin9 van n dolos gestel is:
11Mtagut i 1net slanguel
om die lwp
hy lr.yl>; na die dulos en praat ons il2< >et van die uilskuiken stork medisyrt.e mav.,k om uit die se~e gate van die ·lyj
die duiwel uit te dryj, en weg is tol;;;!relos, 1'
Oak hier by die skuldigbevinding is die doel nie vernietiging nie, maar reiniging, herstel. Die uitdr•yf van die duiu>el 1'uit die sewe6
) gate/van die lyfr' dui op cl,ie vol lwmenheid van hierdie suiwering, net soos die ontmasfl.ering van die skuldige, die rwnduiding van die ondergang en die dieper insig deur middel van sewe getuies7
) langs sewe stadia vol·treh I.:.'Ord.
Na hierdie onthulling erlfen oo/'1; Prometheus as skepper van die mens as kultuurwese sy mis1ukking, maar laat ook die hoop vun hershepping deurskemer:
1iEens wek ek per ongeluk n misgewas maar bewus hi erna •n nuwe ras. 11
5) Kritzinger e. a. VEI1KLAH:ENDE J ... F'.RIJ(}J..ANSE WOOJ-?DEBOEJ(.
6) Vgl. resp. die sewe seels in Openbaring 5:1, die sewe engele en sewe
basuine in Openbaring 8.·2 en die seu;e lampe in Exodus 25:37 as volkomen·- heidsimbole.
7) Pirrha, Pallas ./...thena, Pandora, J.(er~.eros, die Brinr,J,ij!s,. Prometheus en Hermes.
Die uilskuiken is skuldig verklar..1r, en dwarsdeur die bundel is daar aanduiding van strajbare C:ade
,maar ncre,'?,S
isdie slwl.i jinaal onder woorce cebring nie en nerens is die skuldige jinaal geidentijiseer nie. Hierdie onthulling wor·d deur Hermes .• die godeboodskapper en begeleier van die geeste na die onderwereld asoj met die ajwerp
vann
sewende sluier·gemaalr.. Hy wys in n toekomsvisioen op die misvorming van die aarde.·
f'Die
bleek aardbol is swart aangebrand, n ingeduilrte
aluminiumkastro]'i.
Op die vraag n·waar
i&homo sapie
ns?"' identijiseer hy die mens volkome as die skuldig bevonde
uilslruilwn~ uilbal:em
les bes
in die kle
in uilbal.
11Die sewende getui,e O>?,thul egter
nie net
sh"U.~den vernietiging nie. maar sien in sy verhewenheid bo die aarde
oo/1.die resultaut van die
suiwerendevuur waar·mee die voor·spelde :;ndl?rgang g· epaard gegaon het en wat weer
geresoneerwoi~d
in Prometheus
.In hierdie
Buiweringsprosesis die aarde ironies
11swart
aangebrand~"1,
maar n mens her inner jou
bydie lees hiervan hoe daar vir Opperman Gens uit die vuur en as nuwe lewe te voorskyn gehom het. Soos die ondergaag hier in
sewe stadiaonthul word en geprwrd gaan met vuur, was dit oolr. die geval met die sterwe van Christus, soos blyk uit Sy woorde:
11
op die palm met die sewe 11-rete
ster j Elf vir n wereld"·:-:· uTFdif- gloed en j
1i lr.lr.er i 'f1.g, die
fi: ..?__en .!:... C? et
van ~iggawn, stede en
verlore- 8 ) gaan bo die verwaaide nes herbore"
.Soos in die geval ??an die
1'verwaaide nesH, is hier in die '
1sterbemorste nes"
ook aanduiding van suiwering en dus hoop.
lviet die onthulling van die
suiweringwaarmee die ondergan& gepaard
8) Roo i voelL wt!_voel (NEGES'7.'ER
OORNINEVE).
gaan, en met die verewiging VOJ'L die verganklike deur die vorm van die kuns, illustreer die digter hier dat die kunsskepping midde_l is tot oorskryding van die mens se bPperl-r,te bestaan, tot redding
vcn
die onder~gang. Tn hierdie sin gee die sil.'dus en die bunde_l dan acmduiding' vann
"sper~i7wtasie11,n
omvorming van die werk2iJrheid as t:erweer teen verganli2ikheid.
X.
OORSIGo
In voortsetting vcm sy "fwnl,.r ete
werkwyse, waarin Opperman die
werklik"~heid verken uen enkel dinge cis
vaa hoe waarde11 1) ,maak hy dit hanteerbaar
en 's pel
'~vaardi g
0liie t die real i e as
11gel aden woorden, die als het ware hun electriciteit uitstralen in
het gedicht
112) ,wat hy ten aansien van al hulle duiding
smoontlikhede akt
iveer, beheers
hydie werklikheid met s
ydenke.
Die resultaat van hierdie b:-ands
katti"1g van stoj en taal is n vers wat as objcktiewe denh:konsentraat spran
kel in sy liompaktheid en meerduidigheid.
Hiermee en met die ir·oniese ejje
kwat
hierdrmr
verl~ryword,
openbaa.~dit n sterk moderne tendens.
In sy ontmas kering van die bose
in die mens as oorsaak van sy onvermy- delihe ondergang, welr; die digter terseljdcrtyd die hoop or suiwering en dui hy op die
oorwin;~ingvan die tyd
elihe wat le in die vooPtbring van skoonheid deur die skeppendc menslilie gees
.In die bundel gee hy dan gestalte aan n gedagtc wat reedt: behPnd is in sy poesie en vervat is in •n kwatryn waarin hy die menslihe gees aanspreeko
011
Waar alles eers verganJr.l
ikwaB wek jy tot beelde agter glo..s wit :luij, groen blaar ·- ond e
r3 ) n stolp n skepping ewig vas ."
Met die gene
enska.plike no
emer vir sy jongste poesie vat Opperman nienet die verse harakteriserend en kernagtig saam wat werkwyse en inhoud betrej nie, maar· sla.an hy ooh innerlike
en onderlinge verbande oop
.Bekende en nuwe aspel-r.te van
sy
Innsword in die
titel en bundel DOLOSSE geintegreer.
+ ~ + + +
X
+ + + + +- - - · -
---·---~·---·· ... ""-~---1) Xunstcmaars (Hl,"'ILIGE BEES'I'E).
2)
(i_--jichTe~:,::berg,n
mede~i1dolos11digter 17anOpperman, se taal word so gelwraJ"- ter·iseer deur F. Sierksma i
nsy COMMEN'I'iJJR OP ilCH'I'L'.l?BERG, p. 166.
3) Gees in
!Y!.!L~(JVEGES1'ER OOR NINEVJ!i
).
GER./JwPLEEGDE WERKE EN JRTIKE.T.S.
.~.'>.ntonissen, Rob.
/J.P.B .
./"r i stoteles.
Brink, L .. P.
Coertze, J'.J
Cloete, T. T.
Davis, R. V •.
Deklwr, G.
Bksteen, L.
B1iot, T.S.
Grove, .iJ. ... ' r 7'
Nienaber, C.J-.M.
Opperman, D.J.
Laat.>oes van vyjtig. Stand:p_y _ _r;-_~:3_ jg. XIV, nr. E, Des ember 1960.
Poes i e van n naJcwl~ - van n voor jcoar? Sto;nd)J!!;_T}_~_?_
jg. XVII, nr. 5, Junia 1964.
Kron ieli. Sestiger jg. I, nr.4, .s:..tgustus 1964.
J"rist0t1e on the art of poetry. Translated by Ingrcon Bywater. With a preface by Gi 1bel t Murray
(Repr.). Landen, Clarendon Press, 1951.
Ole; reisboeli oor Spanje. Xaapstad, Human en Rousseau, 1965.
Dolosgooie1·y in Suid ... J,frika. (In Stel1enbosch.
Universiteit. iltmale .... jg, 9, reeJis B. nr.E, .t~pr i ] 1931.)
BesprehinJ van DOLOSSJJ: van D.J. Opperman. TJLd:.'!kr:.iJ.
E...~!:.
__
q_q§!..f!_~_?_:?_we_tf'!J~SJcaflp_e j g. IV, nr. 2, Jun i e 196 4.Roy Cwnpbcl1, a critical survey. (ivi •. / .... --·verhandeling.) Potchefstroom, n.d.
JJ.fr i kcvanse 1 i teratuurgeslr.i eden is. Jlaapstad, Nasionale Boelr.handel, 1960.
Oordeel en besirming; studies, beskouinge en kritielr.e.
Kaapstad, Human en Rousseau, 1964.
Spermu·tasie: ontginning van n woord. Standpunte jg. JCf, nr.1, Oktober 1966.
Selected essays. Landen, Faber and Faber, 1958.
JJ.!ituaJ.iteit in die poesie. :!_tan:.d[~unt!l_ jg. XV, nr. 4-"5, Apri1-Junie 1962.
Oordee1 en vooroordee1, 1etterkundige opste11e en hritick. Kaapstad, Nasou ,__ {1965?1 ..J
Ui tspraak er. teenspraaJL
I'.!!:. €_C?r.J.s!:..
6, 1954.Woord en wonder; in1eidende studie oor die tegniek van die poesie. Kal.ipstad, Nasou [}964?]
Dennebo1 van Opperman. StandJ!}}nce jg. XVI, nr.1, Oktober 1962.
Wigge1stok- Kaapstad, Nasiona1e Boekhandel, 195;).
Plinius, Caecilius Secundus, C
.The let·ters of the
yo7J,;~gerPliny; trans- lated by J.B. Ji'irth
.London, .Scott, n.d.
Raidt,
.E.Scholtz,
H.v.d~M.Si crksma, F'olike.
Strydom,
S.Van der Yalt,
P.D.
Van Heerden
. E.Jpvattings oor
dieliterere
·simbool.
jg
.lj nr
, 2~3,Julie--Ulitober 1.93
. .'3.Xriterium
Sistematiesc versl
ag van n stilistiese analise.
Eugene Jli arais, Die towcmares. i!..aapstad, De Bussy, 1950.
s_GJTL
__ est:_. Cmnmentaar op Achterberg; opstellen van jonge schi·ijvers over
de poezie van Gerrit ""chterberg.'s Gravenhage,
Daw~en,1948 .
.r~antelwninge
by Sondag van n Jr,ind. !Z._f:_q?]_dpunte jg. XV, nr. 4-5, .April--Junie 1962.
Aantekeninge by Vakansiebrief van D.J. Cpjlermcn.
~ti}nd,;qunte_
jg. ){IV, nr.l, Oktober 1960.
Die vt:.rlo
ssingsmotiej in die pocsie van D.J.
Opperman. Proefsl-rrij. Potchefstroom [!960!]
Relwnslf;ap ,
·.letterlwndige opstelle. Kaapstad., Nasiona1e Boekhandel, 1963 .
Van Rensburg, F.I.J. . Set en teeset.
St.CJ!J:f!:pur:_-t:..f~jg. XVIII, nr.4, April 1965.
Watermeyer, G.Jl.
NAS'Li.JJN!1ERKE.
--·~·---~---·-·"' ~~--
Boeselwn, li.J.
Op_permo;n as verstandsd
igte:r. Hel._i}_i_!!J..":. j
g.II, nrr. 10 en 11, .t1pril er;, Junie 1953.
Die mens
se 1ewe sawn
li1bm~tyn,
C.F. red.
ensik1opedie. Deel Kaapstad, Nasiona1e
mGt ander mense. (In Die Afrikaanse kinder-- VII, pp.2762
-2776.
Boekhandel, 1959.) Broclihaus, F.Jl. fJ:I:.lJ!SJ:., F!iesbaden. Der k1eine Broclr,haus. Wiesbaden,
Br·ockhaus, 1955.
Grove, Ji.P. sconest. Ietter/iundige sahwoordeboeli vir J'-frikaans.
(Kaapstad.) Nasou (voorw.}.963.) Kritzinger, ,!J.S.B. sa;nest. Verklarende .Lfrikaanse woordeboek.
--·--·--Pretoria, Van .Sc hailr, 1965.
Murray, James A.H. red. The Oxford Engli
sh dictionar·y. Vol. VII.
Oxford, C}arendon Fr·ess, 1983.
Schoonees, P.C. red. iloordeboels c?an di
eilfrikaan.SLJ taal. neel I.
Pre tor· i
a,Staat
.:;druiiizer, 1950.Shipley, J.:r.
LI:I'EReR.E TEXSTE .
.
~ .. -~.---~-~ ...-
i1chterberg, Gerrit.
Co;npbell, Roy.
Eybers, E.
Gold·ing, W. G.
Grove, il..P. SC!!']E_St_.
Louw, N.P. van Wyk.
Marais, E.N.
Opperman, D.J.
Dictionary of wor.Zd literature: criticism, forms, technique. Totowa, N"J., Littlefield,
J.,.do;ns Co • , 1.966.
Vm·zwnelde ()qd~chcen, iJmsterdam, Querida, 1964.
Collected poems. Band 2. Landen, Bodley Head (1957).
Se1ecte:l poems. Chicago, Regnery, 1955.
Balans. Kaapstad, Human en Rousseau, 1963.
The inheritors. Landen, Faber and Faber, 1959.
Digters uLt die lae lande; bloemlesing 1dt c!.ie moderne Nederlandse en Vlao;nse poesie.
Pie~ermaritzburg, Natalse Universiteitspers,l953.
Gennanictts. Xaapstad, Nasionale Boekhandel, 1956.
Tristia en under IJerse, voorspele :m vlugte 1950-1957.
Kaapstad, Human en Rousseau, 1963.
Versamelde gedigte. Pretoria, Van Schaik, 1957.
Heilige beeste. Kaapstad, Nasionale Pers, 1947.
Negester oar Nineve. Xaapstad, Nasionale Boekhandel,1958.
Joernaal van JoriJ•. Kaapstac7, Nasionale Boelihandel, 1955.
Engel uit die 7-r_1ip. Kaapstad, Nasionale BoeJ~handel, 1956.
B1om en baaierd. Eaapstad, J'Jasionale Boekhandel, 1956.
Dolosse. Kaapstad, Nasionale Boekhandel, 196-3.
+ +X + +
BLiJ.DWYSER VIR EESPREEKTE GEDIGI'E'.
(Onderstreeptg syj'ers verwy:; r;,a meer vo11ecli;;e besprekings en ononderstreepte .syjers na gedee1te1 ii?-e besprelrinos") ·
HEILIGE BEESI'E Kontrak 48
Vakansiebrief Naa1deJwker
22
Kind van die aarde - 16 Vincent van Gogh 49
NEG.lESI'ER OOR jl/INEVE Grootstad 16 Wi1derni.s 23 Spe1 24 ENGEL UII' DIE KLIP
St i11ewe 21
Gebed om die gebeente 25 DOLOS:5'.E
Gedagtes by n sarkofaag 7 Vuurbees
Hotnot:Gocl BuJa1a10Jnp
52, §]_,8~
64 66
By die dood' va~ Roy Campbe11 73 MOJnmae 50
Wensbeentjie 27 Ou kroonkande1aar 90 Carrara 56
F'onteine voxL 1'i voJ i 56 Dennebo1- --- 35, 59,
qJ,
97, 98 .Spermutas_ i e ( a1 gemeen)45,
.92.'Voorsh-rif Pir:-hatjie Uil en Pcl1as Pandora .. _§_1_
104 105
i.therlJL ~- 1 06
Erinues 106 Hermes 198 ,~:
+ -;- + -1- +