• No results found

hulle beswerend tot n nuwe sOJnehang. In ooreensternming met die titel van die bundel waorin Opperman n karakter isercmde noemer vir sy

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "hulle beswerend tot n nuwe sOJnehang. In ooreensternming met die titel van die bundel waorin Opperman n karakter isercmde noemer vir sy "

Copied!
14
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

VIII.

Met sy intensiewe, maar tog omvat tende en selekterende swerwe van ding tot ding, en in ruimte en tyd

,

ver·werl-t die

enlwling-~denlwr

hulle beswerend tot n nuwe sOJnehang. In ooreensternming met die titel van die bundel waorin Opperman n karakter isercmde noemer vir sy

we7~kwyse

gevind het, openbaar die ridolosse

11

in hierdie 'worp'

du.idelik

herfzenbare

11

ruspatrone'

1

l), sodat die digter se denlie oak deur die rangsliiJ':king van hierdie

1

'dolosse" en, in soverre dit betreh:lring het op die mens, deur die inhoud van hierdie

11

sarkofaag;;

gealr_tiveer word. Dit gee acm die bundel die kleur van n ondersoek of soeke, waarvan die denher self die uitslag n

i

e lw

n

nie, sodat die uiteindelilw same-

hw~g

en die insig wat daaruit vcrkry word, oak vir h6m n ontdekking kan wees.

Die illusie wat so gewek word, heri;nner aan die bygeloof C7an die beoefenaars van die dolosspel, naOJnlil'> dat n .bonatuurlilie mag die voorwerpe rangsliik, en verleen daardeur aan die poesie n besondere bekoring. Die denlrlaag van hierdie bundel is dan inderdaud

fi~edagtes

b?J n &arlwfaag

1i

of in

ooreAnstem~

ming met die in die titel gesuggereerde S'uid·-Afri!to.anse benadering, insig afgelees van "dolosseii, en laasgenoemde is medium van denke

.

Dat hier· n denkpatroon gevind word,; dui u1eer op n voortsetting van die tradisie van die verwikl·mlde sOJnehang in die inhoud van die belr.ende Opperman--bunde..Ls en die Bamevatt ing daarvan deur n kernagt ige t i tel as gemeenskaplike noemer.

Die apokaliptiese aard van hierd

'

e bundel le daarin dat dit die mens se ver·dorwenheid openbaar en die sluier oar sy lotsbestem:ming lig.

!Ls skepsel is die mens eng verbonde aan die dier in soverre hy

liggaOJn~­

en aardgebonde 2

)Ls, enduit gehoorsaam is aan sy drif)en ovk bestem is tot

1)

Vgl. sy

l

mrakterisering van die werkwyse van G. Achterberg in die liwatryn

oor

hom in

BLOlvi EN BiJ:JERu,

en oa k E.Eybers se siening van die dlg- pr·oses in PantCJE.aaf. (BilL.lifiS)

.

2) Vgl. veral

MOJ_T}!!W~.

3) Vgl. VY:_'!:!'b€f!.l!_ en die lwnseliwensie van die gehoorsaamheid aan die

n dr ijf

1

in Spr i n.Jjpo k.f.¥!!.

(2)

. -- A)

lrb

f.'j 1

transmuterLng tot ''do1os"

.

l:ls u e van die metaji.siko./

1

het die mens egter die gawe van die rede c:-n die potensiaal van wetenslw,psbeoej<dning 5 ), n bewussyn van die metajisiese

.

en drang tot godsdiensbeoejenin/3 ), asook die drang en bekwar;onheid tot slwonheidskepping. Die li'baster';?), getransmuteerde mens, onderwerp in sy staat van ontaarding die gebruik van sy goddelike gawes aan sy dT'if. Weens die mens se stryd]us en die vernietigingsdrang wat daaruit voortkom, word Jrun

s

slr;eppingD en lewe vernietig Dodat diG ganse

mensdom met Hdie alles-- oor'hee

r

sende 8lagveld

11

bed7~eig word

8). 11

Astrale

magte;

1

werk in die mens selfs n ironiese verlange na die dood, sodat die mensdom besef:

f1

0ns is geroepe om n gr·oot c.f<:,praak met die dood ·te maali.

11

9)

Ffeens

d~e

perl-relose uitlewinq van die liggawnsdrif word die verhewe omgang tussen mens en mens vernietig 10 J. Dit lei tot vereenswning 11 )en tot onder- gang - die straf op hierdie

t1

roelr;elose kult(us)ii 12

). Die ondergang rrtesawn met almal en die aardefi 12

)bri

n

g egte7~ weer eenheid, en troos vir die lydende.

!

13)

Die doodsbese gaan egter gepaard met n drang na verewigtng deur die sliepping van die sJwonheid en met metajisiese bewussyn, en selfs die

primi·~

tiewe mens

1'moet beswerend teen

n muur/ van sy S;Jelonk die buffel verfii 14 ).

Maar ildood laat na sin van lewe soe71Y 15) r;n ook in DOLOS'SE bly oak weer hoop

op nuwe lewe en op vereniging in skoonheid. H!?

_

tnot.·pod bring hoop

op

opstan- ding by die basuingeblaas van engele, en

WederliC:,~TJ!!..

op •n vereniging met God.

Veel meer word ondergang of die verganli.lilre

egtei~

met skoonheid, die s.'-rep 4) Vgl. die verganklikheidsgedagte in bv. g_u liroonkO!.]d€_-I,_aa_r::_ en die versteenQ,e

r;;a.lawers in Dc;>nnebol.

5) Vuurbees en dielaaste sto.nsa van Dennebol.

6)

~Vuur}3..ii~

en

~

vo.n_:_r-.

__

IJ:Jnd.

---· ---

7)

Aanduiding van die hibridieae aard van die mens in Fotrwt:God.

8)

Vuurbees en Dennebol

9)

~pr~n,qbokJ:.e

_---Vgi-:-ook ndie Avondlandel ilr.e drang/na •• • / •.. ondergang?

11

in 10)

.Wens~!?_!!:!:_)ie . t;fflflag_tC}_~_.!!.}L.'i}_?2£..~o_j_aa.g_.

11) Wens_beent,jie en Seev€lde .E__Cf!!:

_

l:.._oml?_oes as uitdruklring van die absurditeit van mensl i 1-r.e ve-,.houd i nge.

12) Dennebol.

13) Die besef

1

ldie dood wei tussen ons .. .

1'

is reeds bel"iend uit

§_~Jyer_

(ENGEL

lJI'l' DIE KLIP).

14) Vuurbees.

15)

Leg€_r~:._r!:_e_.-~-

di€__ d:!:ie

. ver:__:::oeki_TI:Jl.£ (NEGES'T,ETi? OOR NIJVE'VE)

(3)

van n nuwe orde of met verlossing geassosieer. Die 11 stiltes stippel ... . / klippe tot voormal

i

ge verbancLif

?Jy

die ruines van

!~!.:'!:.Li..€.72..e_,

terwyl

d~e

iirooi papawers/wat groei u·lt duisende lr.adawers 111

6

)cwnduiding gee van die skoonheid wat gepaard gcr.an

met

die herordening.

Deur die see

v

Zerende orde in die e1e

g

ie van Roy Ccunpbell word die dood van die bul n triomf van skoonheid gemaal'>-, sodat die gedig n mens bewus maak van die skoonh eid en onverganklikheid van die kuns van die gestorwe Ccunpbel1. Selfs die ondergang uan d>:e rob

be in Rof:.b.es1q_r}:_(}J:S het die gevo1g

da·t uroue in hul1e oe1se getooi word. Opperman se uitbee1ding van die onder- gang van die numse in die

VesuviJs~rOJnp

en

Sf/

vader se uitbee1ding van die steenkoo1mynontp1offing gro9i tot !runs ween s die

coangrypendheid

en univer·- sa1iteit van die

vm~ewigtie

beeJ:i en dui, v

o1gens die aanwesigheid van die

vuur - n beher.-de

sim.boo1

in die werlr van Opperman

-

op n suiwering. Die skoonheid wat

d~e

dlrter voor·&·tower deur Sb besinning op die menE' in sy ondergo.ng, dien ter·::;e1fdertyd

as

i11ustrasie

~an,

hierdie motief.

0 'PPerman se 11 b "1 elf em oon eg er oo t

t J i

d

a~..-+

d.

1

e ' rL " en 1·d

'j" '·~_,u 'I" 1 t" .,

17 ) ( drang en vor·m) die kuns bepaa1 en dat kuns as prcduk van botsing of stryd, boos

18)

is.

~l'een

hierdie agtergrond gesien,

i

s die paradoksa1e

11

bose skoonheid van gewe1d11 19)n be1angrilr.e patroon in hierdie 'wo,~p' en vee1seggende benoeming uan die kuns in hierdie bundel.

=000-

16) Vg1. ook

i1

kappertjies op 'n ashoop

11

in

Y.l!:!::f!'VJo..f2.1l. (BLOi~i b"'N B.f.Jiib'RD).

17) Fonteine van

!I'ivo1i.

18) v[ji:·x~Ji:j~_Ii_j:oo"ji

_ _L

0liGGE'IS1'0K).

19) Vuurbees.

(4)

IX.

DIE lvLTilGJ,TI PRJ:..JS'

·-- - -· - - --_.._...

...

_

...

_

Die patrone wat die

11

dolosse

11

tot en met

!!f!.J!:!:!rlwTfl:..~.

oar die verlede, hede en toelwms von die mens openbaar, word in ooreenatemming met die speur- derskap van die dolosgooier in §'.p_'?.!:m'l!:_!_qf:!.Le

_ vertolk.

Die ondersoek na die oorsaak en diepere sin vcm die verval en uiteindelike ondergang dien dus as epitoom 1 )van die bundel. Die speuraspek word vooropgestel in f7pgrskr.!:.;[_:

,; Lees die woord

geduldig.

Is daar moord, en iemcmd sku}Jig?

11

Die titel van dLe gedig is oak weer meerduidig. Behalwe dat dit inletding of proloog beteken, dui dit

op

die voor·skrLf wat gegee word by die lees l?an

gestel

.

Daar ltan, vera] as ons die siklus as afronding van die bundel aa;n .. , vaar, nie acmgeneem word dat h

i

erdie niklus se laaste gedig eerste moes gewees het nie""

'))

lls ondersoek wat die patrone in die b

7

mde1 vertolk,

ont~

wikkel die speurverhaal vcm Y.C: _ <?Z:..?.!:TfL tot Ji!.P:..'!!?:..i..f· Twee besondere aspekte van hierdie sprokie bepaal die vertolldnfl daarvan.' Dit is n

11

speursprokie vir die jongste godjies.

11

Behalwe dc;t speurwerl1: dus hier in ooreenstemming met die moderne neiging plek vind in die poesie, vind dit plaas vir die

1

'jongste godjiesii, d.w.s.

vi;~

die moderne mens wat homself tot god verhef.

Dat dit livir

11

hulle gedoen word, dui op twee moontlikhede, nl. dat

of

iemand anders as die skuldige aangedui word, ?:if dat die moderne mens van sy ele

s

kuld oortuig moet word -- in sy e

i

e

bela.ng~

Die sprokie dui egter ool;;; val- gens die geteleskopeerde woord

1

'spermutasie

11

(sperm

+

mutasie) op n verande·- ring in die lewensliiem. Hierd

i

e aspel'i- daarvan vind weerklonk in die vershi1- 1ende skeppers uit die Griekse mitologie wat hier in herinnering geroep word:

1) Vgl. Rob. Antonissen se bespreking in STJJVD{YJJVTE jg. XVII, nr. 5, p. 49.

2)

JLF.

Grove maak hierdie bewering in sy besprelring van DOLOS,S"E in OORDEE'L EN

VOOR001WEEL, p . 124, wc;_arin hy besondgre aandag acm

§Y3.!:!_7Ef_tas~!!_

wy.

(5)

Pirrha, Pallas .t.tthena, Pandora en J?rometheus. Steeds onthullend werl'Z die 'towenaar' met die "dclosse" totdat die bcodskapper Hermes uiteincl-2lili die belangrikste onthulling maak.

In die eer·ste gedig is .Pirrha aan die woord. Sy is die oermoeder van die na-sondvloedse mensdom, wat op bevel van Zeus mense uit die beendere van haar moeder, nl

.

klippe, geskep het, en as ons aanvaar dat n sprokie

f

1 3).

11

a fictitious narrative

o

supernatura or unusual persons"

~s,

dan moet ons

ool~

aanvaar dat hier· in ser'ier·e sin spraf::e is van die oermoeder, haar broer, d.w.s. een van die vroegste mense, en haar vader, die mitologiese Jllvader Zeus. 1..../ns kan aanvaar dat dit so is in soverre ons hier te doen het met n kern van die mensdom en hull8, veral die boetie, in wese en strewe voor onJ gestel word. Die aanbieding as

lrinde7~s

en die gebruih van die verkleinwoord kan enersyds sprolriesmat ig wee

;::,

maar du

i

ook op die bejOJmnerenswaardighe id van die kern.

In die eerste G-eel word die mens dus voorgeotel as

11

baie klein

1f,

swak, maar tog wild, want Pir1•ha

lfvang hom in die lug

en paai hom

op die watte terug. 1'

Die tweede deel, waar die Vader (wat Zeus suggereer) aan die U;Oord kom, laat die Jrlem val op die mens as heerser in die ruimte. Deel III bring dan ook n demonstrasie dar;rvan. Die twee mense se wandeling word n astrale spel, want maan en wolke stap sawn. Die mismaakte bodtie (pil;;kewyn van die eerste deel) word geresoneer in die

11

ui1tjie

11

wat

11

flirts

11,

d.w.s. n beel,d van die onheil wat die menslike wysheid br;ng. Daardeur· word die fietsklol-zkie, •n onslwldige produl;; 11an die menslihe vindingryliheid, n onheilslr,loklr,le. In die laaste tersine word

7,Ji7~

die mens n onna,tuurlike, kunsmatige toekoms

, gesien:

11

Boet i e !-ran as jo!--.1-ri e in die sirkus werk

.

"

Die tra."'?,smutasie van die mens tot liggau.mlil-r swal1: en misvormd muar vers·tundelik

·--· ·-·---

3) Ship.Zey, J.T. DICTIONilRY OF YfORLD LITERJlTURE', p, 53.

(6)

oorontwil'i:keld en geestel ik aan. rnat

igend~

word h ier as onheilspellend aan die lwak gestel,

In !!.i

1_!}_77:__.f...9:LJ.a!j:i_.!i~l~§.l].C!:..

i

s

daaT' n i e meer spralw van n u il tji e n

i

e

~

maar van n. uil, want uit die huwelik tussen die bes!"Lermgodin van die weten- slr.ap en lwns word n mons-ter gebore en die mens,

Fihy wat mot en mol,

tarentaal en &ter lr;ar, dood

maali in sy nqs 'n monster groat.

iF

In Fca::..dora_ word die onheil onrus barenier en sy wat onheil uit haar lo;is te voorskyn laat kom, <:>taan so ont

s

et dat sy aan l1.indermoord dink. Dat die vrou wel huiwer om die lr;in, d te

v

ermoor, dui op n mate van afslru by die mens in die vernietiging van lewe.

Die vraag oar die lot van die kind eggo dalk

ook die belangrike Prae in JOERJ JJ!.JlL VAN JORIK.·

11

Is lewe heilig

?1'

en ,;

.. . wie

?A) D

besluit om· voortbestaan en reg

: 11

ie verwysing na die Waard in Naskri;[_

kan as positiewe antw0ard hierap gesien word.

Eers Kerberas bring uitslu itsel oar die uorsprong van die onheil:

rFOf het hy hond

deur die mens anthond, in sy hanger na blaed uit sy eie ondergrond die oerbrak lac.t loop met iets in sy belo;?

1'

Die waaksaam.heid teen die bose

h

et as gevolg van die optrede van die mens vers.Zap en die bose is in die we reld ingebring

dew~

die ''oerbrak'

'

.

L'rinues bied n treffende

v

ersaening tust=;en mitolagie en Zoelaetowerkuns, en dus tussen Westerse en ,::,uid-Afr·ikaw·is- heidense religie in die bunde

Z.

Die swart Gr ielr:se wraakgodinne word hi:;r Zoeloe

-

lisangoma

1'

en

- 1'mtagat i '', en met

n motief van

11

maak shaon die lan diP wys hulle op speelse wyse die skuldige aq-n:

FIJJie kind 77'et hare by d

i

e bars hy is die tokkelas.

11

Met die verwysing na r;die lo;ind met hare by die bors

11

word die blanl

·

w deur middel van n liggaamlike eienskap wat hom van die Bantoe andershei, as die

4) ,(!I..E:!JS±CJ:.!. (JOERNA.AL VAN JORIK, p. 33 en 34 resp.)

(7)

skuldige aangewys. Die primiti.ewe bype1oof 11''-d str·am.icn Petn hierdie gedig is, word dus h:er deur•gevoer daw~in da·t die hw~e op die bars vun r7ie witman geassosieer word met sy ontwil;;;l;;el dheid en du-'3, volgens hie7~die bundel, met sy bewerlting va;,-1 ondergang. Dat in die cw:nduiding van die skuldige wel op die eiensl;;;ap gewys word, is uit die oogpunt vern die dolosgooier gemotiveerd, want toli/wlos is inderdaad •n NJ;;;lein, ha;rige kindersl;;;rik of watergees van die Jllaturelle1' 5) Hier~clie uitJJysing openbo,ar ter&eljdertyd iets van die

wraah van die Bantoe teen die blanlw.

Die woorde van die Mtagati is onthullend en dit is belangrik dat aan- duiding van die skuldige nan. dol osspel en die uitdrulrlike noe1n van die dolos moet plaasvind, net soos die shu_Zdvraag aanvanl;lik nu uanleidin9 van n dolos gestel is:

11Mtagut i 1net slanguel

om die lwp

hy lr.yl>; na die dulos en praat ons il2< >et van die uilskuiken stork medisyrt.e mav.,k om uit die se~e gate van die ·lyj

die duiwel uit te dryj, en weg is tol;;;!relos, 1'

Oak hier by die skuldigbevinding is die doel nie vernietiging nie, maar reiniging, herstel. Die uitdr•yf van die duiu>el 1'uit die sewe6

) gate/van die lyfr' dui op cl,ie vol lwmenheid van hierdie suiwering, net soos die ontmasfl.ering van die skuldige, die rwnduiding van die ondergang en die dieper insig deur middel van sewe getuies7

) langs sewe stadia vol·treh I.:.'Ord.

Na hierdie onthulling erlfen oo/'1; Prometheus as skepper van die mens as kultuurwese sy mis1ukking, maar laat ook die hoop vun hershepping deurskemer:

1iEens wek ek per ongeluk n misgewas maar bewus hi erna •n nuwe ras. 11

5) Kritzinger e. a. VEI1KLAH:ENDE J ... F'.RIJ(}J..ANSE WOOJ-?DEBOEJ(.

6) Vgl. resp. die sewe seels in Openbaring 5:1, die sewe engele en sewe

basuine in Openbaring 8.·2 en die seu;e lampe in Exodus 25:37 as volkomen·- heidsimbole.

7) Pirrha, Pallas ./...thena, Pandora, J.(er~.eros, die Brinr,J,ij!s,. Prometheus en Hermes.

(8)

Die uilskuiken is skuldig verklar..1r, en dwarsdeur die bundel is daar aanduiding van strajbare C:ade

,

maar ncre,'?,S

is

die slwl.i jinaal onder woorce cebring nie en nerens is die skuldige jinaal geidentijiseer nie. Hierdie onthulling wor·d deur Hermes .• die godeboodskapper en begeleier van die geeste na die onderwereld asoj met die ajwerp

van

n

sewende sluier·

gemaalr.. Hy wys in n toekomsvisioen op die misvorming van die aarde.·

f'Die

bleek aardbol is swart aangebrand, n ingeduilrte

aluminiumkastro]'i.

Op die vraag n·waar

i&

homo sapie

ns

?"' identijiseer hy die mens volkome as die skuldig bevonde

uilslruilwn~ uilbal:

em

les bes

in die kle

i

n uilbal.

11

Die sewende getui,e O>?,thul egter

n

ie net

sh"U.~d

en vernietiging nie. maar sien in sy verhewenheid bo die aarde

oo/1.

die resultaut van die

suiwerende

vuur waar·mee die voor·spelde :;ndl?rgang g· epaard gegaon het en wat weer

geresoneer

woi~d

in Prometheus

.

In hierdie

Buiweringsproses

is die aarde ironies

11

swart

aangebrand~"1,

maar n mens her inner jou

by

die lees hiervan hoe daar vir Opperman Gens uit die vuur en as nuwe lewe te voorskyn gehom het. Soos die ondergaag hier in

sewe stadia

onthul word en geprwrd gaan met vuur, was dit oolr. die geval met die sterwe van Christus, soos blyk uit Sy woorde:

11

op die palm met die sewe 11-rete

ster j Elf vir n wereld"·:-:· uTFdif- gloed en j

1

i lr.lr.er i 'f1.g, die

fi: ..

?__en .!:... C? et

van ~iggawn, stede en

verlore- 8 ) gaan bo die verwaaide nes herbore"

.

Soos in die geval ??an die

1

'verwaaide nesH, is hier in die '

1

sterbemorste nes"

ook aanduiding van suiwering en dus hoop.

lviet die onthulling van die

suiwering

waarmee die ondergan& gepaard

8) Roo i voelL wt!_voel (NEGES'7.'ER

OOR

NINEVE).

(9)

gaan, en met die verewiging VOJ'L die verganklike deur die vorm van die kuns, illustreer die digter hier dat die kunsskepping midde_l is tot oorskryding van die mens se bPperl-r,te bestaan, tot redding

vcn

die onder~gang. Tn hierdie sin gee die sil.'dus en die bunde_l dan acmduiding' van

n

"sper~i7wtasie11,

n

omvorming van die werk2iJrheid as t:erweer teen verganli2ikheid.

(10)

X.

OORSIGo

In voortsetting vcm sy "fwnl,.r ete

w

erkwyse, waarin Opperman die

werklik"~

heid verken uen enkel dinge cis

vaa hoe waarde11 1) ,

maak hy dit hanteerbaar

en 's pel

'~vaard

i g

0

liie t die real i e as

11

gel aden woorden, die als het ware hun electriciteit uitstralen in

h

et gedicht

112) ,

wat hy ten aansien van al hulle duiding

s

moontlikhede akt

i

veer, beheers

hy

die werklikheid met s

y

denke.

Die resultaat van hierdie b:-ands

k

atti"1g van stoj en taal is n vers wat as objcktiewe denh:konsentraat spran

k

el in sy liompaktheid en meerduidigheid.

Hiermee en met die ir·oniese ejje

k

wat

h

ierdrmr

verl~ry

word,

openbaa.~

dit n sterk moderne tendens.

In sy ontmas kering van die bose

i

n die mens as oorsaak van sy onvermy- delihe ondergang, welr; die digter terseljdcrtyd die hoop or suiwering en dui hy op die

oorwin;~ing

van die tyd

e

lihe wat le in die vooPtbring van skoonheid deur die skeppendc menslilie gees

.

In die bundel gee hy dan gestalte aan n gedagtc wat reedt: behPnd is in sy poesie en vervat is in •n kwatryn waarin hy die menslihe gees aanspreeko

0

11

Waar alles eers verganJr.l

ik

waB wek jy tot beelde agter glo..s wit :luij, groen blaar ·- ond e

r

3 ) n stolp n skepping ewig vas ."

Met die gene

e

nska.plike no

emer vir sy jongste poesie vat Opperman nie

net die verse harakteriserend en kernagtig saam wat werkwyse en inhoud betrej nie, maar· sla.an hy ooh innerlike

e

n onderlinge verbande oop

.

Bekende en nuwe aspel-r.te van

s

y

Inns

word in die

t

itel en bundel DOLOSSE geintegreer.

+ ~ + + +

X

+ + + + +

- - - · -

---·---~·---·· ... ""-~---

1) Xunstcmaars (Hl,"'ILIGE BEES'I'E).

2)

(i_--jichTe~:,::berg,

n

mede~i1dolos11digter 17an

Opperman, se taal word so gelwraJ"- ter·iseer deur F. Sierksma i

n

sy COMMEN'I'iJJR OP ilCH'I'L'.l?BERG, p. 166.

3) Gees in

!Y!.!L~

(JVEGES1'ER OOR NINEVJ!i

)

.

(11)

GER./JwPLEEGDE WERKE EN JRTIKE.T.S.

.~.'>.ntonissen, Rob.

/J.P.B .

./"r i stoteles.

Brink, L .. P.

Coertze, J'.J

Cloete, T. T.

Davis, R. V •.

Deklwr, G.

Bksteen, L.

B1iot, T.S.

Grove, .iJ. ... ' r 7'

Nienaber, C.J-.M.

Opperman, D.J.

Laat.>oes van vyjtig. Stand:p_y _ _r;-_~:3_ jg. XIV, nr. E, Des ember 1960.

Poes i e van n naJcwl~ - van n voor jcoar? Sto;nd)J!!;_T}_~_?_

jg. XVII, nr. 5, Junia 1964.

Kron ieli. Sestiger jg. I, nr.4, .s:..tgustus 1964.

J"rist0t1e on the art of poetry. Translated by Ingrcon Bywater. With a preface by Gi 1bel t Murray

(Repr.). Landen, Clarendon Press, 1951.

Ole; reisboeli oor Spanje. Xaapstad, Human en Rousseau, 1965.

Dolosgooie1·y in Suid ... J,frika. (In Stel1enbosch.

Universiteit. iltmale .... jg, 9, reeJis B. nr.E, .t~pr i ] 1931.)

BesprehinJ van DOLOSSJJ: van D.J. Opperman. TJLd:.'!kr:.iJ.

E...~!:.

__

q_q§!..f!_~_?_:?_we_tf'!J~SJcaflp_e j g. IV, nr. 2, Jun i e 196 4.

Roy Cwnpbcl1, a critical survey. (ivi •. / .... --·verhandeling.) Potchefstroom, n.d.

JJ.fr i kcvanse 1 i teratuurgeslr.i eden is. Jlaapstad, Nasionale Boelr.handel, 1960.

Oordeel en besirming; studies, beskouinge en kritielr.e.

Kaapstad, Human en Rousseau, 1964.

Spermu·tasie: ontginning van n woord. Standpunte jg. JCf, nr.1, Oktober 1966.

Selected essays. Landen, Faber and Faber, 1958.

JJ.!ituaJ.iteit in die poesie. :!_tan:.d[~unt!l_ jg. XV, nr. 4-"5, Apri1-Junie 1962.

Oordee1 en vooroordee1, 1etterkundige opste11e en hritick. Kaapstad, Nasou ,__ {1965?1 ..J

Ui tspraak er. teenspraaJL

I'.!!:. €_C?r.J.s!:..

6, 1954.

Woord en wonder; in1eidende studie oor die tegniek van die poesie. Kal.ipstad, Nasou [}964?]

Dennebo1 van Opperman. StandJ!}}nce jg. XVI, nr.1, Oktober 1962.

Wigge1stok- Kaapstad, Nasiona1e Boekhandel, 195;).

(12)

Plinius, Caecilius Secundus, C

.

The let·ters of the

yo7J,;~ger

Pliny; trans- lated by J.B. Ji'irth

.

London, .Scott, n.d.

Raidt,

.E.

Scholtz,

H.v.d~M.

Si crksma, F'olike.

Strydom,

S.

Van der Yalt,

P

.D.

Van Heerden

. E.

Jpvattings oor

die

literere

·

simbool.

jg

.

lj nr

, 2~3,

Julie--Ulitober 1.93

. .'3.

Xriterium

Sistematiesc versl

a

g van n stilistiese analise.

Eugene Jli arais, Die towcmares. i!..aapstad, De Bussy, 1950.

s_GJTL

_

_ est:_. Cmnmentaar op Achterberg; opstellen van jonge schi·ijvers over

de poezie van Gerrit ""chterberg.

's Gravenhage,

Daw~en,

1948 .

.r~antelwninge

by Sondag van n Jr,ind. !Z._f:_q?]_dpunte jg. XV, nr. 4-5, .April--Junie 1962.

Aantekeninge by Vakansiebrief van D.J. Cpjlermcn.

~ti}nd,;qunte_

jg. ){IV, nr.l, Oktober 1960.

Die vt:.rlo

s

singsmotiej in die pocsie van D.J.

Opperman. Proefsl-rrij. Potchefstroom [!960!]

Relwnslf;ap ,

·

.letterlwndige opstelle. Kaapstad., Nasiona1e Boekhandel, 1963 .

Van Rensburg, F.I.J. . Set en teeset.

St.CJ!J:f!:pur:_-t:..f~

jg. XVIII, nr.4, April 1965.

Watermeyer, G.Jl.

NAS'Li.JJN!1ERKE.

--·~·---~---·-·"' ~~--

Boeselwn, li.J.

Op_permo;n as verstandsd

i

gte:r. Hel._i}_i_!!J..":. j

g.

II, nrr. 10 en 11, .t1pril er;, Junie 1953.

Die mens

s

e 1ewe sawn

li1bm~tyn,

C.F. red.

ensik1opedie. Deel Kaapstad, Nasiona1e

mGt ander mense. (In Die Afrikaanse kinder-- VII, pp.2762

-

2776.

Boekhandel, 1959.) Broclihaus, F.Jl. fJ:I:.lJ!SJ:., F!iesbaden. Der k1eine Broclr,haus. Wiesbaden,

Br·ockhaus, 1955.

Grove, Ji.P. sconest. Ietter/iundige sahwoordeboeli vir J'-frikaans.

(Kaapstad.) Nasou (voorw.}.963.) Kritzinger, ,!J.S.B. sa;nest. Verklarende .Lfrikaanse woordeboek.

--·--·--Pretoria, Van .Sc hailr, 1965.

Murray, James A.H. red. The Oxford Engli

s

h dictionar·y. Vol. VII.

Oxford, C}arendon Fr·ess, 1983.

Schoonees, P.C. red. iloordeboels c?an di

e

ilfrikaan.SLJ taal. neel I.

Pre tor· i

a,

Staat

.:;druiiizer, 1950.

(13)

Shipley, J.:r.

LI:I'EReR.E TEXSTE .

.

~ .. -~.---~-~ ...

-

i1chterberg, Gerrit.

Co;npbell, Roy.

Eybers, E.

Gold·ing, W. G.

Grove, il..P. SC!!']E_St_.

Louw, N.P. van Wyk.

Marais, E.N.

Opperman, D.J.

Dictionary of wor.Zd literature: criticism, forms, technique. Totowa, N"J., Littlefield,

J.,.do;ns Co • , 1.966.

Vm·zwnelde ()qd~chcen, iJmsterdam, Querida, 1964.

Collected poems. Band 2. Landen, Bodley Head (1957).

Se1ecte:l poems. Chicago, Regnery, 1955.

Balans. Kaapstad, Human en Rousseau, 1963.

The inheritors. Landen, Faber and Faber, 1959.

Digters uLt die lae lande; bloemlesing 1dt c!.ie moderne Nederlandse en Vlao;nse poesie.

Pie~ermaritzburg, Natalse Universiteitspers,l953.

Gennanictts. Xaapstad, Nasionale Boekhandel, 1956.

Tristia en under IJerse, voorspele :m vlugte 1950-1957.

Kaapstad, Human en Rousseau, 1963.

Versamelde gedigte. Pretoria, Van Schaik, 1957.

Heilige beeste. Kaapstad, Nasionale Pers, 1947.

Negester oar Nineve. Xaapstad, Nasionale Boekhandel,1958.

Joernaal van JoriJ•. Kaapstac7, Nasionale Boelihandel, 1955.

Engel uit die 7-r_1ip. Kaapstad, Nasionale BoeJ~handel, 1956.

B1om en baaierd. Eaapstad, J'Jasionale Boekhandel, 1956.

Dolosse. Kaapstad, Nasionale Boekhandel, 196-3.

+ +X + +

(14)

BLiJ.DWYSER VIR EESPREEKTE GEDIGI'E'.

(Onderstreeptg syj'ers verwy:; r;,a meer vo11ecli;;e besprekings en ononderstreepte .syjers na gedee1te1 ii?-e besprelrinos") ·

HEILIGE BEESI'E Kontrak 48

Vakansiebrief Naa1deJwker

22

Kind van die aarde - 16 Vincent van Gogh 49

NEG.lESI'ER OOR jl/INEVE Grootstad 16 Wi1derni.s 23 Spe1 24 ENGEL UII' DIE KLIP

St i11ewe 21

Gebed om die gebeente 25 DOLOS:5'.E

Gedagtes by n sarkofaag 7 Vuurbees

Hotnot:Gocl BuJa1a10Jnp

52, §]_,8~

64 66

By die dood' va~ Roy Campbe11 73 MOJnmae 50

Wensbeentjie 27 Ou kroonkande1aar 90 Carrara 56

F'onteine voxL 1'i voJ i 56 Dennebo1- --- 35, 59,

qJ,

97, 98 .Spermutas_ i e ( a1 gemeen)

45,

.92.'

Voorsh-rif Pir:-hatjie Uil en Pcl1as Pandora .. _§_1_

104 105

i.therlJL ~- 1 06

Erinues 106 Hermes 198 ,~:

+ -;- + -1- +

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Table 2: Median total expected waiting time from referral by GP to treatment, by specialty, 2020 (in weeks) Table 3: Median patient wait to see a specialist after referral from a GP,

1 Dutch Reformed' bekend was, maar dui ook aan dat.dit die spesifieke Afrikaan- se (Dutch) kerk teenoor die Anglikaanse, Roomse en ander volksvreemde kerke was,

Die Dameskomitee het egter nooit aanbeveel dat die Pietersburgse konsentras iekamp verskuif moes word nie en daar is geen gegewens in die amptel ike dokumente

Die spreker wat die toespraak hou, maak van gesigsimbole ( gebare en mimiek) en gehoorsimbole ( spreektaal) gebruik. Oor die vereiste vir goeie spraakgebruik het ons

The approach to estimate daily actual evapotranspiration time series using available RS data and routinely collected meteorological data, and the hydrological model HBV to

Durch eine südöstlich-nordwestlich verlaufende Niederung von dem geschlossenen Decksandgebiet getrennt, konnte sich noch ein niedriger Decksandrücken bilden, der etwas westlich

Aus dem letzteren Grabchen, das in Zusammenhang gebracht worden ist mit der Drei- pfostenreihe, die als Gebaude 34 erörtert wurde, stammen einige Scherben, deren jüngste Rössener

Die Ware der Chamer Gruppe in Hienheim ist in der Regel stark gemagert (mit Körnern und Broeken bis zu einer GröBe von 8 mm). Zur Beschreibung der Magerung dieses Repertoires