Doe-het-zelf cv-check.
Met behulp van dit stappenplan doe je eenvoudig zelf een complete check van je cv-installatie. We laten je in deze
‘doe-het-zelf cv-check’ alleen handelingen verrichten die je als bewoner zelf kunt en mag doen.
Gebruiksaanwijzing
1) Dit stappenplan begint met het vaststellen van de reden of redenen waarom jij deze doe-het-zelf cv-check wil gaan doen. Alle volgende stappen zijn gekoppeld aan één of meer redenen. Kies je bijvoorbeeld voor reden C, dan kun je alle stappen, waar tussen haakjes geen C staat, overslaan.
2) Alle stappen bestaan uit checks en controles. De uitkomst van een controle kan een maatregel zijn, hieronder een Actie genoemd. Bij stap 20 kun je alle acties die jij gaat nemen, aankruisen.
Veel succes!
Team Omlaag die Meter
Stap 1: Geef aan waarom je de cv-check gaat doen
Er kunnen verschillende redenen zijn, waarom je een cv-check uitvoert. Omcirkel de reden of redenen die op jouw situatie van toepassing zijn:
A. Ik wil besparen op mijn energieverbruik of gasrekening
B. Ik krijg het op koudere dagen niet goed warm in huis of het duurt te lang C. De warmte is in huis niet goed verdeeld: sommige kamers krijg ik niet warm
Bij alle volgende stappen staan tussen haakjes de letters A, B en C. Hieraan kun je zien of deze stap voor jou belangrijk is, of dat je hem kunt overslaan.
Stap 2: check wanneer de ketel voor het laatst is gecontroleerd (ABC)
Op de buitenzijde van de ketel vind je stickers van controlebeurten. Check de datum waarop de ketel voor het laatst is gecontroleerd. Zit er geen sticker op, dan heeft de ketel nog nooit een officiële controle gehad.
Geef je ketel periodiek een onderhoudsbeurt door een erkende onderhoudsmonteur. Heb je nog geen monteur, vraag dan in je omgeving naar de ervaringen van anderen. Controleer wel of de monteur vermeld staat op www.echteinstallateur.nl. Laat een nieuwe ketel minimaal eenmaal per twee jaar controleren en een wat oudere ketel (ouder dan 5 jaar) minimaal eenmaal per jaar. Regelmatig onderhoud zorgt ervoor dat de ketel langer meegaat, minder vaak uitvalt en ook minder gas verbruikt. En tot slot loop je hiermee ook minder risico op een koolmonoxidevergiftiging. Kies voor een onderhoudscontract, zodat er zelf niet aan hoeft te denken. Of noteer de onderhoudsbeurt in je agenda.
Actie 1: Een afspraak maken met een onderhoudsmonteur voor een controlebeurt.
Stap 3: zoek de gebruiksaanwijzing van je ketel op (ABC)
Voor enkele van de volgende stappen heb je de gebruiksaanwijzing van je ketel nodig. Zoek hem op. Als je hem niet kunt vinden, kun je hem eenvoudig online vinden. Vul in de
zoekmachine het merk en type ketel in, eventueel aangevuld met het woord ‘handleiding’ en je zult hem vast vinden. Kijk eventueel ook op de website van de leverancier.
De handleiding is vaak opgedeeld in een gebruikershandleiding en een handleiding voor installateurs of er staat duidelijk bij welke instellingen je zelf kunt wijzigen en welke instellingen door een installateur gewijzigd moeten worden. De instellingen die in de onderstaande
stappen genoemd worden vallen onder de instellingen die je zelf kan en mag wijzigen.
Tip: Voor een aantal stappen is een zaklantaarn handig om bij de hand te hebben.
Stap 4: controleer de waterdruk (ABC)
De waterdruk in de cv-installatie moet liggen tussen de 1,5 en 2 bar. Bij een te lage druk kan de ketel het water niet goed rondpompen met warmteverlies tot gevolg. Onder de 1 bar kan de waterpomp in de ketel schade oplopen. Moderne ketels zullen daarom in dat geval uitgaan. Ook een te hoge druk (boven de 2,5 bar) is niet goed. Het (rode) expansievat vangt deze overdruk op, mits deze nog goed werkt. Is dat niet het geval, dan kun je waterschade oplopen.
Je kunt de waterdruk eenvoudig aflezen op het display van de ketel. Of bij oudere systemen op de manometer op of bij de ketel. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing voor het aflezen van de druk en het bijvullen van je installatie.
Controleer de waterdruk minimaal tweemaal per jaar. En doe dit vaker als je regelmatig moet bijvullen. In dat geval werkt het expansievat niet goed meer. Of zit er ergens in het systeem een kleine lekkage. Die is vaak lastig op te sporen. Het lek kan in de kruipruimte zitten of zo klein zijn dat het niet opvalt.
Actie 2: Laat onderhoudsmonteur oorzaak drukverlies opsporen.
Stap 5: check de keteltemperatuur en pas deze eventueel aan (AB) Niet van toepassing bij een VR-ketel
In veel woningen staat de temperatuur van de cv-ketel nog op de fabrieksinstellingen, rond de 85 graden. Voor de meeste woningen is dat niet nodig. Met een lagere temperatuur krijg je de woning ook prima warm en je verbruikt dan minder gas. Zeker als je al wat
isolatiemaatregelen hebt genomen, of je hebt een modern goed geïsoleerd huis.
Check de keteltemperatuur (ook wel aanvoertemperatuur genoemd) met behulp van de gebruiksaanwijzing van je ketel. Let op: het gaat hier om de temperatuur van het cv-systeem, niet om de temperatuur van je warme kraan- en douchewater(ook wel tapwater genoemd)!
Urgenda en de gezamenlijke leveranciers van cv-ketels zijn een campagne gestart met de titel
‘Zet ‘m op 60’: https://zetmop60.nl/ In veel gevallen kun je de temperatuur zelfs zonder problemen op 55 graden zetten. Op de website ‘Zet ’m op 60’ vind je van de meest
voorkomende cv-ketels instructiefilmpjes hoe je zelf de keteltemperatuur omlaag kunt zetten.
En zit jouw ketel er niet bij, dan kun je per e-mail om ondersteuning vragen.
Krijg je na het verlagen je huis op koude dagen niet meer warm? Dan kun je de temperatuur tijdelijk weer wat hoger zetten. En heb jij bij stap 1 reden B omcirkeld, controleer dan waarop de aanvoertemperatuur is ingesteld. Je kunt hem eventueel verhogen tot 65 graden.
Stap 6: check de ingestelde capaciteit van de ketel (AB)
Let op: in plaats van capaciteit wordt ook gesproken over vermogen of belasting. Het gaat in ieder geval om de hoeveelheid kiloWatt die de ketel afgeeft. Voor gevorderden!
De capaciteit van een nieuwe cv-ketel wordt meestal bepaald door de behoefte aan tapwater.
De capaciteit wordt weergegeven met de letters CW3, CW4 en CW5. Hoe hoger het getal, des te meer tapwater er geleverd kan worden. Het gevolg hiervan is dat de meeste cv-ketels ruim voldoende zijn om de woning te verwarmen. Heb je ook nog isolatiemaatregelen
getroffen dan zal de ingestelde capaciteit van de ketel voor je cv zeker aan de hoge kant zijn.
Het kan ook zijn dat je maar een klein gedeelte van je huis verwarmt. In dat geval kun je de capaciteit van de ketel omlaag brengen en zo energie besparen.
Heb jij reden B omcirkeld en krijg jij jouw huis niet goed of niet snel genoeg warm, dan kun je kijken of je de capaciteit van de ketel kunt verhogen.
Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van je ketel. Indien je geïsoleerd hebt en/of maar een gedeelte van het huis gebruikt, zou je kunnen beginnen met de capaciteit te verlagen naar 50%. Het zal dan wat langer duren voordat je huis warm wordt, maar je ketel zal langer lager branden en daarmee zuiniger stoken.
Voel je er niet voor om zelf de capaciteit van de ketel aan te passen, vraag dit dan bij de eerstvolgende onderhoudsbeurt aan de monteur.
Actie 3: monteur vragen naar instelling ketelcapaciteit.
Stap 7: check de snelheid van de waterpomp (AB) Voor gevorderden
De waterpomp pompt het cv-water met een bepaalde snelheid door de leidingen. De pomp is goed ingesteld als de temperatuur van het retourwater ongeveer 75% is van de
aanvoertemperatuur. Nieuwe ketels hebben soms al wel volautomatische pompen en passen de snelheid automatisch aan door steeds het verschil tussen aanvoer en retourtemperatuur te meten. Indien dit niet het geval is, heeft de pomp een standenschakelaar, met meestal drie standen. Soms is die snelheid onnodig hoog ingesteld, dat wil zeggen op de hoogste stand.
Dit is meestal onnodig. Met stand 1 of 2 bespaar je gas én elektriciteit zonder comfortverlies.
Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van je ketel. Voel je er niet voor om zelf de snelheid van je waterpomp aan te passen, vraag dit dan bij de eerstvolgende onderhoudsbeurt aan de monteur.
Actie 4: monteur vragen naar instelling snelheid waterpomp.
Stap 8: check de temperatuur van je tapwater (A)
Ook de temperatuur van het tapwater, voor je kranen en douche, staat vaak te hoog
ingesteld. Je kunt gas besparen door deze op 60 graden te zetten. Niet lager, want dan loop je het risico op een legionellavergiftiging. Boven de 55 graden overleeft deze bacterie niet in je leidingen.
Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van je ketel om de temperatuur te controleren en omlaag te zetten.
Stap 9: check of er een vuilafscheider op de retourleiding zit (ABC)
In de loop van de tijd raakt het water in je cv-systeem vervuild door roestdeeltjes. Die kunnen schade toebrengen aan je waterpomp. Met een vuilafscheider op je retourleiding vang je die op en verhoog je de levensduur van je waterpomp. Dit geldt vooral voor de nieuwe zuinige waterpompen, omdat deze hiervoor gevoeliger zijn. Ons advies is dus om bij een nieuwe cv- ketel tevens een vuilafscheider laten plaatsen. Een vuilafscheider leidt niet tot een lager verbruik, maar is op de lange termijn wel kostenbesparend.
Vuilafscheiders zijn er in allerlei soorten en maten. Vul ‘vuilafscheider cv’ in op je
zoekmachine om een indruk te krijgen hoe zo’n apparaatje eruit ziet en controleer of zoiets op de retourleiding van je cv-installatie aangebracht is. De retourleiding kun je onderscheiden van een aanvoerleiding aan het temperatuurverschil. De retourleiding is bij een brandende ketel kouder dan de aanvoerleiding.
Komt er bij stap 13, radiatoren ontluchten, bruin of zwart water uit de radiator, dan is het plaatsen van een vuilafscheider extra van belang voor de levensduur van je ketel.
Twijfel je of zie je geen vuilafscheider? Vraag dit dan bij de eerstvolgende beurt aan de onderhoudsmonteur.
Actie 5: monteur vragen om vuilafscheider.
Stap 10: check of je kamerthermostaat goed geprogrammeerd is (AB) Alleen van toepassing op klokthermostaten
Heb je een thermostaat die je kunt programmeren, dan hoef je er niet aan te denken om hem
’s morgens omhoog te zetten en ’s avonds of als je weggaat omlaag. Maar controleer dan wel af en toe of de instellingen nog kloppen met de huidige situatie.
Ter info: moderne klokthermostaten zijn zelflerend, dat wil zeggen dat zij de temperatuur bereiken op het moment dat jij hebt ingesteld. Bijvoorbeeld: je wilt dat het ’s ochtends om 7:00uur 19 graden is in je woonkamer. Dan stel je de klokthermostaat in op 19 graden ’s ochtends om 7:00 uur. De thermostaat gaat dan terugtellen om te weten wanneer de ketel moet gaan branden om de woonkamer om 7:00 uur op 19 graden te hebben. Dit leren kan een aantal dagen duren.
Door de thermostaat een uur voordat je naar bed gaat al lager te zetten bespaar je per jaar een paar tientjes aan gas.
Stap 11: check de interactie tussen kamerthermostaat en ketel (A) Alleen van toepassing op modulerende ketels
Een wat oudere ketel kent twee standen: aan en uit. Daalt de temperatuur in de ruimte waar de thermostaat hangt, dan slaat de ketel aan. Is de kamer op temperatuur, dan slaat hij weer uit. Moderne - modulerende - ketels doen dat slimmer en kennen meer standen tussen aan en uit. De modulerende ketel gaat lager branden als de ingestelde temperatuur bijna is bereikt.
Hierdoor is de kamertemperatuur meer constant en werkt de ketel zuiniger. Dat moduleren werkt alleen goed als de thermostaat hiervoor geschikt is en als thermostaat en
ketel goed met elkaar communiceren. De gebruiksaanwijzing van ketel en thermostaat kunnen hierover duidelijkheid verschaffen. Vaak staat het op de thermostaat aangegeven of het een modulerende thermostaat is.
Kom je hier niet uit? Vraag het dan bij de eerstvolgende onderhoudsbeurt aan de monteur.
Actie 6: Monteur vragen om interactie kamerthermostaat en ketel te controleren.
Stap 12: check de cv-leidingen in onverwarmde ruimtes (AB)
Niet alleen je radiatoren worden warm, ook de leidingen. In ruimtes die je warm wilt hebben, is dat geen probleem. Maar in ruimtes die koud mogen blijven, zoals de zolder, de berging of de kruipruimte, is dat zonde van de energie. Check daarom of deze leidingen geïsoleerd zijn.
Is dat niet het geval, koop dan bij de bouwmarkt isolatiemateriaal.
Actie 7: isolatiemateriaal aanbrengen rond niet-geïsoleerde cv-leidingen.
Stap 13: check of er lucht in je radiatoren zit (BC)
Als je merkt dat de radiatoren niet meer overal warm worden of als je het water hoort
stromen, dan is de kans groot dat er lucht in de radiatoren zit. Daardoor geven ze ook minder warmte af en stook je meer dan nodig is. Met een ontluchtingssleuteltje haal je eenvoudig de lucht uit je radiatoren. Draai het kraantje open totdat er water uit komt. Houd er een doekje bij om dit beetje water op te vangen. Heb je veel moeten ontluchten? Controleer dan daarna opnieuw de waterdruk bij je ketel en vul water bij als de druk onder de 1.5 bar is gezakt.
Komt er bij het ontluchten van je radiatoren bruin of zwart water uit de radiatoren, dan is het plaatsen van een vuilafscheider extra van belang voor de levensduur van je ketel (zie stap 9)
Stap 14: check je radiatorknoppen (ABC)
Met ouderwetse radiatorknoppen regel je de hoeveelheid water die de radiator instroomt. Dat is niet een heel nauwkeurige manier van de temperatuur regelen. Thermostaatknoppen stemmen de watertoevoer af op de ingestelde temperatuur. De meest voorkomende thermostaatknoppen hebben 5 standen, plus een antivriesstand. Er staan dus geen temperaturen bij en dus moet je ontdekken bij welke stand je de ruimte op de gewenste temperatuur krijgt. Er zijn ook modernere systemen waarbij je de temperatuur per ruimte kunt programmeren en op afstand kunt aanpassen.
Check in de ruimtes die je regelmatig verwarmt of hier thermostaatknoppen zitten.
Actie 8: vervang ouderwetse radiatorknoppen door thermostaatknoppen.
Zorg dat er in de ruimte waar de kamerthermostaat hangt, minstens één radiator is, zonder thermostaatknop en laat die radiator altijd helemaal open staan. Anders verstoren de thermostaatknoppen de werking van de kamerthermostaat.
Actie 9: verwijder thermostaatknoppen in de ruimte van de kamerthermostaat.
Stap 15: radiatorfolie aanwezig achter radiatoren tegen buitenmuren? (ABC)
Staan er radiatoren voor niet-geïsoleerde buitenmuren? Plaats dan radiatorfolie tussen de radiator en de buitenmuur. Zo kaatst de folie de stralingswarmte weer terug de kamer in. Het eenvoudigst en minst zichtbaar is de radiatorfolie die je met magneetjes tegen de achterzijde van de radiator bevestigt. Maar deskundigen zijn het er niet over eens of dit ook de beste oplossing is, omdat je hiermee het opstijgen van de warmte aan de achterzijde van de radiator belemmert. Ga dus voor safe en plaats het op de achtermuur. Je koopt de folie bij een doe-het-zelf-zaak.
Actie 10: radiatorfolie aanbrengen.
Nog beter, maar niet altijd mogelijk: isoleer je buitenmuur. Kijk op MijnGroeneHuis.nu bij
‘Heel Zeist Isoleert’ voor meer info.
Stap 16: radiatorbladen stofvrij? (ABC)
Als je de radiatorbladen niet af en toe reinigt met een radiatorborstel, slibben ze dicht met stof. Daardoor kan de warme lucht niet voldoende opstijgen, duurt het langer voordat je kamer warm is en verbruik je ook meer energie dan nodig.
Actie 11: radiatorbladen eenmaal per jaar van stof ontdoen.
Stap 17: check de temperatuur van je radiatoren op een koude dag (C)
Heb je bij stap 1 antwoord C ingevuld? Zet dan op een koude dag alle radiatoren open en controleer of de radiatoren in de ruimtes die je niet warm genoeg krijgt, warm worden.
Vergelijk de warmte van de radiator met die in een ruimte die wel warm wordt. Ervaar je grote temperatuurverschillen, dan kan het verstandig zijn om het hele systeem beter af te stellen, zodat alle radiatoren voldoende warm water krijgen. Dat heet waterzijdig inregelen.
Het onderhoudsbedrijf rekent hiervoor een paar honderd euro. Er zijn ook doe-het-zelf- pakketten op de markt, maar daarvoor moet je wel handig zijn.
Actie 12: waterzijdig inregelen.
Stap 18: overweeg radiatorventilatoren (AB)
Radiator-ventilatoren stuwen de warme lucht die van de radiator komt omhoog, waardoor de kamer sneller op temperatuur is. Dat scheelt in je gasverbruik. Heb je de keteltemperatuur nog niet omlaag gebracht, dan is dit vaak wel mogelijk na installeren van de ventilatoren. De ventilatoren zijn zeer geruisloos en verbruiken nauwelijks stroom, een paar cent per jaar. Ze kosten per stuk een paar tientjes en zijn verkrijgbaar bij de bouwmarkt. Er zijn ook
ventilatoren die je in de convectorput kunt plaatsen.
Actie 13: Aanschaffen radiator-ventilatoren
Stap 19: check het vochtgehalte in de kamer met een hygrometer (BC) Alleen bij ontbreken mechanische ventilatie
Hoe beter je je huis hebt geïsoleerd, hoe belangrijker het is om goed te ventileren. Dat is belangrijk voor je gezondheid. Zorg ervoor dat de luchtvochtigheid tussen de 40% en de 60%
(incidenteel 70%) blijft. Koop een hygrometer om dit in de gaten te houden, als je handmatig ventileert. Voor minder dan 10 euro kun je al een hygrometer kopen bij de doe-het-zelf-zaak.
Actie 14: koop een hygrometer
Stap 20: kruis aan welke acties je gaat ondernemen
O Actie 1: een afspraak maken met een onderhoudsmonteur voor een controlebeurt.
O Actie 2: laat onderhoudsmonteur oorzaak drukverlies opsporen O Actie 3: monteur vragen naar instelling ketelcapaciteit.
O Actie 4: monteur vragen naar instelling snelheid waterpomp.
O Actie 5: monteur vragen om vuilafscheider.
O Actie 6: monteur vragen om interactie kamerthermostaat en ketel te controleren.
O Actie 7: isolatiemateriaal aanbrengen rond niet-geïsoleerde cv-leidingen.
O Actie 8: vervang ouderwetse radiatorknoppen door thermostaatknoppen.
O Actie 9: verwijder thermostaatknoppen in de ruimte van de kamerthermostaat.
O Actie 10: radiatorfolie aanbrengen.
O Actie 11: radiatorbladen eenmaal per jaar van stof ontdoen.
O Actie 12: waterzijdig inregelen.
O Actie 13: Aanschaffen radiator-ventilatoren O Actie 14: Koop een hygrometer
Stap 21: Overweeg andere maatregelen
Je hebt nu je hele cv-systeem gecheckt. Maar er zijn nog meer mogelijkheden om je gasverbruik te reduceren en het warmtecomfort te verhogen. Hieronder vind je een lijst met grote en kleine maatregelen en nieuwe gewoontes. Kruis aan wat op jouw situatie van toepassing is:
Grote maatregelen (voor eigenaar-bewoners), zie www.mijngroenehuis.nu
O (spouw)muur isolatie (ABC) O Vloerisolatie (ABC)
O Dakisolatie (ABC)
O Compartimentering (bijvoorbeeld alleen de begane grond isoleren) (ABC) O HR++ of HR+++ glas (modern goed isolerend glas) (ABC)
O Balansventilatie (mechanische ventilatie met warmteterugwinning) (ABC) O Bad eruit, douche erin (A)
Kleine maatregelen (voor eigenaar-bewoners én huurders), zie www.omlaagdiemeter.nu
O Het dichten van kieren bij ramen en deuren met tochtstrippen (ABC) O Een brievenbus-borstel aanbrengen (A)
O Isolerende gordijnen (die niet voor de radiator hangen) (A) O Een watersparende douchekop (A)
O Thermostaat- of mengkranen (A)
Nieuwe gewoontes (zie www.omlaagdiemeter.nu) O Korter en/of minder vaak douchen (A)
O De thermostaat een graadje lager en vaker een trui aan (A) O Radiatoren dichtdraaien in ruimtes waar je niet bent (A) O Deuren in huis sluiten (A)
Stap 22: Deel jouw bevindingen met onze energieambassadeur
Ben je nog niet helemaal zeker van je zaak? Heb je nog vragen over één van de voorgaande stappen? Vraag dan een (online) cv-check aan met één van onze energieambassadeurs. Deze loopt met jou de stappen langs en kan je helpen bij de uitvoering. Stuur een e-mail naar omlaagdiemeter@mijngroenehuis.nu onder vermelding van ‘cv-check’. De cv-check kost 35 euro en neemt 1 à 1,5 uur in beslag.
Disclaimer
Wij hebben deze doe-het-zelf-check met de grootst mogelijke zorg samengesteld en door professionals laten beoordelen. Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor claims van bewoners die gebruik gemaakt hebben van dit document.
Deze doe-het-zelf cv-check en onderdelen daarvan mogen gratis voor niet- commercieel gebruik worden overgenomen, mits wij via
contact@mijngroenehuis.nu tevoren zijn geïnformeerd en Mijn Groene Huis Zeist als bron wordt genoemd. Commercieel gebruik is niet toegestaan.
