Cultuurnota
Zandvoort
Inhoud Voorwoord
Als wethouder cultuur schrijf ik met trots het voorwoord voor de eerste cultuurnota van Zandvoort, die met veel aandacht en inzet van velen is samengesteld. De gemeente Zandvoort is een karaktervol dorp, waar veel te beleven is op cultureel front. Zandvoort is een eigenzinnig cultuurdorp, met prachtige tradities zoals de Shantykoren, een atelierroute, de vele jazz en klassieke concerten, dorpsomroepen, dans- voorstellingen van onder meer De Wurf, de historische tentoonstellingen en vele meer. Het borrelt en bruist. Toch is het culturele karakter niet altijd zichtbaar voor haar inwoners en bezoekers.
Wij willen de culturele representatie van het dorp versterken, zo kunnen ook de toekomstige generaties blijven genieten van kunst en cultuur.
We willen nog meer mensen in Zandvoort kennis laten maken met kunst en cultuur en zich te laten inspireren. In deze cultuurnota zetten wij ons in voor een (nog) diverser cultuuraanbod.
Met oog voor toegankelijkheid: aanbod op lokaal en regionaal niveau en aandacht voor diverse doelgroepen. Een gedragen cultuur- nota door de culturele organisaties, culturele iniattiefnemers, en culturelere bezoekers zal vanzelfsprekend leiden tot een visitekaartje voor cultureel Zandvoort.
De gemeente Zandvoort wil in deze cultuur- nota samen met de inwoners, en alle culturele betrokkenen ervoor zorgen dat het bestaande aanbod verder gekoesterd wordt, en waar nodig versterkt en verandert. In deze nota kijken wij niet alleen naar kunst en cultuur binnen de grenzen van de gemeente, maar zetten ook een stap daarbuiten. We zoeken in de cultuur- nota de verbinding op met de economische, maatschappelijke en toeristische waarde van kunst en cultuur, zowel op lokaal, als regionaal niveau. Het beleid moet aansluiten op initia- tieven die in de samenleving ontstaan.
Ik nodig u uit om in deze cultuurnota verder te lezen en te ontdekken wat we de komende jaren op verschillende thema’s gaan doen om kunst en cultuur in ons dorp nog meer vorm en inhoud te geven. En ik hoop daarbij dat de nota organisaties en inwoners inspireert en stimu- leert om kunst en cultuur in het dorp verder tot bloei te brengen. Er liggen volop kansen.
Laten we elkaar daarvoor blijven ontmoeten, samenwerken en toewerken naar een levendig cultureel Zandvoort. Hoort zegt het voort!
Gert-Jan Bluijs Wethouder Cultuur 1 | Inleiding 3
1.1 | Cultuur in Zandvoort ...3 1.2 | Historisch perspectief ...4 1.3 | Toerisme in Zandvoort ...5
2 | De kaders van de cultuurnota �������������������6 2.1 | Reikwijdte en doelen ...6 2.2 | Randvoorwaarden cultuurnota ...7 2.3 | Definitie van cultuur ...8
3 | Actieprogramma �����������������������������������������9 3.1 | Couleur locale – aanmoedigen en
versterken van Kunst en Cultuur
in Zandvoort ...10 3.2 | Levend verleden – Cultuurhistorie in
Zandvoort ...15 3.3 | Het toekomstige dorp –
Kunst en Cultuur binnen de
ontwikkelingen in Zandvoort ...17 3.4 | Leren, genieten en meedoen – Kunst
en Cultuur voor talent ontwikkeling, als maatschappelijke
functie en voor iedereen ...20
4 | De financiële infrastructuur ��������������������24
Cultuurnota Zandvoort 2
1 | Inleiding
1�1 | Cultuur in Zandvoort
Kunst en cultuur zijn van belang voor de Zand- voorter, de bezoekers én voor de toekomst van het dorp. Zandvoort heeft een rijke culturele traditie, met een groot aantal energieke beoefenaars, actieve vrijwilligers, drie musea, een bibliotheek, bioscoop, een theater, cultuurhistorische verenigingen en veel (lokale) evenementen en activiteiten. Daar- naast zijn er vele amateurverenigingen, waarbij vooral de veelheid aan koren opvalt, een bloeiende toneelvereniging, de vereniging Beeldend Kunste- naars Zandvoort, de muziek gerichte organisaties, en de verschillende cultuurhistorische clubs. Op het gebied van cultuurhistorie is het Genootschap Oud Zandvoort een belangrijke pijler. Alle Zandvoortse basisschoolleerlingen maken via uiteenlopende programmering kennis met kunst en cultuur op school en in de vrije tijd. Organisaties als New Wave, Stichting Hart, Stichting Kunst op School, het Zand- voorts Museum en de bibliotheek dragen daar aan bij. Evenementen in het nu en uit het verleden als Jazz behind the beach en de Kunstbiënnale, maken dat cultuur in Zandvoort een zaak van velen is. De actieve inwoners vormen de basis en het bestaans- recht van kunst en cultuur in het dorp. Met de inzet van vooral vrijwilligers bereikt de culturele sector in Zandvoort veel. Hier mogen wij trots op zijn. Ook het bedrijfsleven van Zandvoort draagt bij aan een aantrekkelijk cultureel klimaat. Zo hebben organisa- ties als de Ondernemersvereniging Zandvoort (OVZ),
het Casinofonds en de Rotary, ruime bijdragen gele- verd aan de realisatie van culturele projecten en activiteiten. De ondernemersmentaliteit maakt dat er soms initiatieven worden genomen waar men anders voor zou terugschrikken, denk hierbij aan de spectaculaire voorstelling van de Carmina Burana in 2000.
De gemeente Zandvoort staat voor de kracht van kunst en cultuur en initieert, stimuleert en facili- teert uiteenlopende culturele activiteiten. Met deze cultuurnota zet de gemeente een koers neer voor de toekomst, die het mogelijk maakt haar aandacht én de middelen voor kunst en cultuur gerichter en effectiever in te zetten. De nota maakt inzichtelijk wat er op cultureel vlak in Zandvoort gebeurt, waar vernieuwing nodig is en waar kansen liggen. Dit is verder uitgewerkt binnen de volgende thema’s van deze cultuurnota:
› Couleur locale – aanmoedigen en versterken van Kunst en Cultuur in Zandvoort;
› Levend verleden – Cultuurhistorie in Zandvoort;
› Het toekomstige dorp – Kunst en Cultuur binnen de ontwikkelingen in Zandvoort;
› Leren, genieten en meedoen – Kunst en Cultuur voor talentontwikkeling, als maatschappelijke functie en voor iedereen.
De cultuurnota presenteert per thema een actiepro- gramma, met planning, rolverdeling en optioneel
benodigd (extra) budget. Voor de organisaties en bewoners die cultuur in Zandvoort een warm hart toedragen en daarin actief zijn, vormt de nota een vertrekpunt om verder uit te werken. Hiermee ontstaat meer samenhang tussen niet alleen acti- viteiten, maar ook met andere domeinen. Kunst en cultuur hebben niet alleen een intrinsieke, maat- schappelijke, maar ook een economische waarde.
Ook vanuit dit oogpunt stimuleert en faciliteert de gemeente activiteiten met de overtuiging dat een florerende cultuursector een positief effect heeft op de economie van Zandvoort.
Deze cultuurnota is een uitwerking van de door de raad vastgestelde kaders. Het stuk is gebaseerd op de inbreng van veel betrokkenen. Vanwege de beperkende maatregelen rondom het corona- virus organiseerde de gemeente meerdere digitale thematische bijeenkomsten. Ook zijn er individuele gesprekken gevoerd met partijen die niet aanwezig konden zijn. Verder is de Zandvoortse jeugd met het jeugddebat van 11 december 2020 actief betrokken.
Wat naar voren komt uit de bijeenkomsten is dat er uiteenlopende opvattingen zijn over kunst en cultuur in Zandvoort. Waar de één een meer divers aanbod van professionele kunstdisciplines wenst, wil de ander blijven focussen op de continuïteit van het bestaande aanbod. Aan de andere kant zijn er ook ideeën en suggesties opgedaan waar men juist op één lijn zit, zoals dat er behoefte is aan een cultuurplatform.
Cultuurnota Zandvoort 3
We hebben ook rekening gehouden met de uitgangs- punten van het landelijk cultuurbeleid 2021-2024:
Cultuur voor iedereen. De komende beleidsperiode ligt het accent op een cultureel aanbod dat een goede afspiegeling is van de samenleving en van het culturele veld. Thema’s in het landelijk beleid van de komende periode zijn onder meer bereik van een gevarieerd publiek, kruisbestuiving tussen kunstvormen en aandacht voor ontwikkeling van talent in alle kunstdisciplines. Binnen deze cultuur- nota hebben we specifiek aandacht voor nieuwe kunstvormen, participatie van niet alleen oudere, maar ook nieuwe generaties en nieuwkomers, en inzet op ontwikkeling en kruisbestuiving.
In de nieuwe cultuurperiode wordt nauw samenge- werkt met stedelijke regio’s binnen de Metropool- regio Amsterdam (MRA). In dit beleid staan (inter) nationale kwaliteit en samenwerking, verbreding en vernieuwing, en eerlijke beloning centraal. In de cultuurnota van Zandvoort wordt, op het raakvlak met het toeristisch en economisch beleid, ingezet op het aanmoedigen van (inter)nationale projecten, of projecten die (inter)nationale publiek trekken.
Essentieel in het cultuurbeleid op Rijks- en regio- naal niveau is ook de bevordering van educatie en participatie. Op de agenda van het onderwijs over vernieuwing van het leerplan staat het vergroten van de aandacht voor cultuur in het primair- en voortgezet onderwijs. Dit krijgt eveneens een plek in de cultuurnota van Zandvoort. Thema vier - Leren, genieten en meedoen (Kunst en Cultuur voor talen- tontwikkeling, als maatschappelijke functie en voor iedereen) – is hier volledig op gefocust.
De uitkomsten van de themabijeenkomsten, het jeugddebat en individuele gesprekken zijn samen met delen uit de startnotitie en het landelijk
cultuurbeleid omgezet in de cultuurnota die voor ligt. Met deze nota is het cultuurbeleid van Zand- voort niet af, dit is pas het begin. De nota heeft geen einddatum, want veel ideeën in de nota worden nog verder uitgewerkt. Dat gebeurt onder regie van de gemeente in nauwe samenwerking met de cultu- rele partners. Het actieprogramma in deze nota is bepalend en zal als handleiding functioneren voor de uitvoering van de culturele organisaties en initi- atiefnemers met ingang vanaf 2022 – het nieuwe subsidiejaar. De huidige coronacrisis kan hier niet onvermeld blijven. De gemeente Zandvoort ziet graag dat de komende periode het culturele leven weer op gang komt en de culturele organisaties aan
het actieprogramma van de cultuurnota kunnen werken. Er zal echter rekening worden gehouden met een eventuele oplaaiing van het virus en wellicht beperkende maatregelen om het virus in te dammen. Wat dit betekent voor de culturele orga- nisaties is niet te voorspellen.
1�2 | Historisch perspectief
Cultuur en de identiteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze nota geeft niet alleen aandacht aan Zandvoort in het heden, maar ook in het verleden. Het verleden waar Zandvoort zijn
Key Values Zandvoort
Lullen en toch poetsen: Ja, Zandvoort gaat aan de slag, maar Zandvoort lult er ook graag over;
Samenhang: De zee deint op en neer, maar gaat nergens heen. Toch helpt een richting kiezen om écht verder te komen en niet mee te deinen met het tij;
Leven in de Brouwerij: In Zandvoort is wat te
beleven: Wat die belevenis is, verschuift hier en daar wat en deint mee met de vraag van de massa;
Hart op de tong: De mensen in Zandvoort nemen geen blad voor de mond.
Dat uit zich in enthousiasme en net zo makkelijk in ongenuanceerde kritiek;
Contrastrijk: Zandvoort zit vol tegenstellingen. Mooie- en lelijke plekken.
Extreem drukke en rustige dagen. Hoog- en laagseizoen;
Sportief: Zandvoort leent zich voor een diversiteit aan sportieve activiteiten.
Watersport, strandsporten, wandelen, fietsen en natuurlijk het gebruik van het circuit.
Cultuurnota Zandvoort 4
identiteit aan te danken heeft, leeft ook vandaag de dag voort in de samenleving en bepaalt de Zand- voortse cultuur.
Tot anderhalve eeuw geleden was Zandvoort, een klein, arm en geïsoleerd vissersdorp. Eeuwenlang was visserij het hoofdmiddel van bestaan. Eind acht- tiende eeuw ontdekte men de heilzame werking van zeebaden voor de gezondheid en zo ontstonden badplaatsen. In de eerste helft van de 19de eeuw sloeg dit over naar Nederland. In Zandvoort werd toen een Kurhaus gebouwd. Bij de vorstelijke gasten hoorde Keizerin Sissi, die er kwam kuren in 1884 en 1885. Er werd een weg aangelegd tussen Heem- stede en Zandvoort. Rond 1880 werd een spoor naar Haarlem aangelegd, in 1899 gevolgd door de elek- trische (blauwe) tram. Zandvoort werd een mooie en luxe badplaats, met langs de kust hotels en villa’s, straten met de voor een badplaats typische veran- dawoningen naast de oude kern met schilderach- tige vissershuisjes. Vooral veel Duitsers bezochten Zandvoort. Toerisme werd de belangrijkste inkom- stenbron, en veel Zandvoorters werkten in het bad toerisme. De Tweede Wereldoorlog maakte een eind aan deze periode van bloei. Voor de aanleg van de Atlantikwall sloopte de bezetter de bebouwing langs de kust. In de duinen werden als onderdeel van de kustbescherming tientallen bunkers aangelegd. Na de oorlog werd Zandvoort herbouwd, en ontwik- kelde het dorp zich opnieuw tot een badplaats. De samenhang tussen de verschillende delen van het dorp is beperkt en het oorspronkelijke beeld van Zandvoort aan de boulevard is sterk aangetast.
Hier en daar zijn er historische resten; zoals de hoofdstructuur van het dorp, de vissershuisjes en de verandawoningen, terug te vinden.
1�3 | Toerisme in Zandvoort
Zandvoort is een toeristisch badplaats met vier unieke kernen: het knusse dorpscentrum, het strand, de natuurgebieden en het internationale circuit. Het voorzieningenniveau is op het toerisme ingericht en het dorp kenmerkt zich als ondernemersdorp. Zand- voort is goed bereikbaar door een directe trein- en busverbindingen van en naar Amsterdam.
Jaarlijks ontvangt Zandvoort meer dan 5 miljoen bezoekers en zijn er meer dan 1 miljoen overnach- tingen. Het toerisme is de levensader van Zandvoort en er is dan ook een urgentie om deze van impulsen te voorzien. De gemeente wil de toeristische-econo- mische aantrekkelijkheid behouden en versterken.
Hierbij ligt de focus op het creëren van stedelijk aanbod. Oftewel een kwalitatief hoogwaardig en divers jaarrondaanbod voor horeca, retail en evene- menten. Daarnaast wordt de focus gelegd op de Metropoolregio Amsterdam. Zandvoort is de toeris- tische ‘hotspot’ van de Metropoolregio Amsterdam die de groeiende behoefte onder haar bewoners om te recreëren opvangt. Juist die bewoners wil Zand- voort verleiden om in Zandvoort te recreëren. Dit geldt ook voor de stedelijke bezoekers uit Duitsland die Zandvoort sinds jaar en dag weten te vinden.
In 2013 heeft de Provincie Noord- Holland een iden- titeitsonderzoek uit laten voeren om het aanbod van de Noord- Hollandse kust te versterken. Op basis van het identiteits onderzoek zijn een aantal
‘key values’ bepaald. Deze kernwaarden zijn een mix van unieke eigenschappen van Zandvoort als bestemming en de ambitie om die eigenschappen (beter) te benutten. Vervolgens is de economische merkclaim ‘Pop Up Zandvoort’ ontwikkeld. De econo- mische merkclaim sluit aan bij de volksaard (DNA
van Zandvoort) en wordt gebruikt om Zandvoort op de kaart te zetten. Pop Up Zandvoort staat symbool voor het Zandvoort van de toekomst: dé gemeente die initiatieven stimuleert en faciliteert en zich als een kameleon kan aanpassen aan de behoefte van de bezoekers. Daarbij past het denken in kortlo- pende formules voor retail, horeca en evenementen.
Oftewel When it’s hot, it’s here! Jaarrond, dus zowel in het drukke zomerseizoen als daarbuiten.
De kernwaarden zijn bepalend voor de culturele identiteit van Zandvoort en komen daarom terug in deze cultuurnota. Zandvoort is een betrokken dorp, waarbij kunst en cultuur gedragen wordt door de actieve inwoners (waarvan een overgroot deel vrij- willigers). Het is een hechte gemeenschap, waarbij we zeggen waar het op staat. Het cultuuraanbod is nu vooral gefocust op cultuurhistorie en cultuure- ducatie. De kunst- en cultuurprojecten zijn vooral gericht op het lokale aanbod en focussen op de meer traditionele vormen van kunst en cultuur. Er is weinig verbinding tussen doelgroepen en afstem- ming op hoog- en laagseizoen binnen het cultureel aanbod. Omvangrijke culturele projecten behalen weinig succes en/of worden niet (verder) doorgezet.
Er is sprake van versnippering (veel afzonderlijke initiatieven en projecten), wat de realisatie van een duurzaam cultuuraanbod voor inwoners en bezoe- kers in de weg staat. De ambities van de Zandvoor- ters liggen daarentegen niet ver uit elkaar, zo blijkt ook uit het participatietraject met de culturele orga- nisaties en betrokkenen. De meeste ambities zijn te realiseren, maar het achterblijven van voortrek- kersrol(len) en duidelijke keuzes, compliceert het proces. ■
Cultuurnota Zandvoort 5
2 | De kaders van de cultuurnota
2�1 | Reikwijdte en doelen
Kunst en cultuur in Zandvoort beslaat ontzettend veel; kinderen die in aanraking komen met muziek, de verhalen die verteld worden in de musea en het plezier tijdens de vele evenementen. Verderop in dit hoofdstuk gaan we dieper in op de definitie van cultuur. Met deze cultuurnota markeren we de prio- riteiten voor de gemeente Zandvoort. Dit is hoe we kunst en cultuur de komende jaren verder willen versterken.
In het raadsprogramma 2018-2022 is het belang van cultuur beschreven, waarbij in de komende jaren aan de hieronder beschreven doelstellingen wordt gewerkt. Deze doelstellingen zijn opgenomen in deze cultuurnota en komen verder tot uiting binnen de door de raad vastgestelde speerpunten/thema’s en het actieprogramma.
1. Het behouden van cultuureducatie op scholen;
2. Het borgen van hoogwaardige cultuur(histo- risch) aanbod;
3. Het stimuleren van een gevarieerd aanbod van cultuur;
4. Kunst en cultuur hebben naast een maatschap- pelijke ook een economische waarde
Cultuurnota Zandvoort 6
Binnen cultuureducatie is er een samenwerkings- verband tussen de gemeente Zandvoort en Stich- ting HART. Deze organisatie brengt leerlingen in het onderwijs in aanraking met de rijkdom van kunst en cultuur via het CultuurMenu. Dit is een structu- reel cultuurprogramma voor basisscholen in Zand- voort in afstemming tussen de scholen en culturele organisaties in de regio wordt op maat opgestelde programmering binnen het onderwijsprogramma aangeboden. Op doelstelling één wordt al sinds 2017 (1e periode Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK- programma1) ingezet en dat wordt alleen maar sterker worden met deze cultuurnota. De komende vier jaar 2021-2024 wordt verder ingezet op de verbreding en verdieping van het cultuuronderwijs en de versterking van kansengelijkheid.
In de geschiedenis van Zandvoort kent vele hoog- waardige en grootschalige culturele festiviteiten en projecten, maar het blijkt lastig deze structureel te behouden. Op lokaal niveau is er in de huidige culturele sector in Zandvoort een focus op meer kortstondige lokaal georiënteerde cultuurprojecten.
Het is wenselijk om zo veel mogelijk bewoners (jong en oud) én bezoekers in aanraking te brengen met kunst en cultuur. Om het aanbod toeganke- lijker te maken is het wenselijk om het aanbod ook goed te borgen, meer periodieke programmering en meer zichtbaarheid van de programmering is daarbij gewenst. Een hoogwaardig cultuur(histo- risch) aanbod bevordert niet alleen het plezier en
1 Het Fonds investeert sinds 2013 met het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) in goed cultuuronderwijs. De huidige regeling bouwt voort op de twee eerdere vierjarige periodes, 2013-2016 en 2017-2020. De subsidieregeling is onderdeel van het gelijknamige landelijke programma dat samen met het Ministerie van OCW en het LKCA wordt uitgevoerd.
Naast subsidies, maken ook onderzoek, kennisdeling, promotie en bestuur- lijke afspraken onderdeel uit van dit programma.
individuele ontwikkeling, maar draagt eveneens bij aan sociale cohesie en leefbaarheid.
De derde doelstelling is het stimuleren van een gevarieerd aanbod. Om deze doelstelling te reali- seren, voor bewoners én bezoekers, is levendigheid en vernieuwing nodig. Culturele organisaties dienen sterker in te zetten op ontwikkeling van de bestaande en nieuwe culturele programmering, door aan te sluiten op trends en kansen vanuit toerisme en economie. Dit past bij de vierde doelstelling dat kunst en cultuur naast een maatschappelijke ook een economische waarde heeft. Vanuit dit oogpunt is het gewenst dat kwalitatieve en beeldbepalende culturele evenementen en festiviteiten worden gestimuleerd en gefaciliteerd, die aansluiten op en bijdragen aan de Toeristische en Economische Visie van Zandvoort. Denk hierbij ook aan samenwer- kingsverbanden op culturele evenementen met de Metropoolregio Amsterdam. De veranderingen in de bevolkingssamenstelling in Zandvoort hebben even- eens impact op de vraag naar cultureel aanbod.
Zoals het verschil in smaken en samenstelling van publiek (bewoner versus bezoeker).
De grens van het gemeentelijk beleid wordt vooral bepaald door wat de culturele sector en de gemeen- schap zelf kan en wil. Initiatieven op cultureel gebied zijn allereerst en vooral de verantwoordelijkheid van culturele instellingen en verenigingen, inwoners en ondernemers zelf. Dit laat onverlet dat ook met andere beleidsterreinen binnen de gemeente raak- vlakken zijn en samenwerkingen aangegaan kunnen worden. In de hierboven beschreven doelstellingen is ook de reikwijdte en verbinding van kunst en cultuur met beleidsdomeinen jeugd, onderwijs en sport, toerisme en economie terug te vinden.
2�2 | Randvoorwaarden cultuurnota
De volgende randvoorwaarden zijn geformuleerd om de gewenste doelstellingen en resultaten voor de toekomst te kunnen bereiken. De cultuurnota:
1. vormt een duidelijk beleidskader voor de cultu- rele infrastructuur van het dorp en beschrijft de uitgangspunten van het beleid (sterkten, zwakten, bedreigingen en kansen);
2. zorgt voor een afwegingskader voor een even- wichtige invulling van het cultureel aanbod dat de gemeente aantrekkelijker maakt;
3. maakt inzichtelijk waar het om gaat als men spreekt over kunst en cultuur, maar ook waar het niet om gaat;
4. biedt een duidelijk kader waarin de criteria zijn vastgelegd waarmee gerichter en effectiever gewerkt kan worden;
5. geeft duidelijke richtlijnen en randvoorwaarden mee voor subsidieaanvragen cultuur;
6. bevat kaders voor kunstprojecten in de open- bare ruimte (KIOR);
7. is een duidelijk communicatiemiddel naar belanghebbenden omtrent de wijze waarop een cultureel of kunst gerelateerd voorstel wordt getoetst en beoordeeld;
8. kan als afwegingskader worden gebruikt bij gesprekken met (potentiële) initiatiefnemers over de organisatie en/of realisatie van een cultureel voorstel;
Cultuurnota Zandvoort 7
9. vergroot de mogelijkheden voor Zandvoort om haar aanbod van kunst en cultuur op de kaart te zetten, inclusief eventuele verdienkansen.
Door het cultureel aanbod te versterken en de sociale waarde hiervan te onderschrijven wordt een stevige basis voor cultuur neergezet. Zodra deze staat kan cultuur ook bijdrage aan toeristi- sche en economisch resultaat en naast inwoners ook bezoeker aanspreken met het beeldbepalende aanbod.
2�3 | Definitie van cultuur
Onder cultuur verstaan wij de creatieve uitingen van mensen (zowel professioneel als amateur) in het nu of in het verleden. Het kan gaan om het zelf produ- ceren (van een schilderij, theaterstuk, muziekpartij), of om het genieten van datgeen wat is geprodu- ceerd (een tentoonstelling, voorstelling, concert).
Cultuur heeft een ‘intrinsieke waarde’, oftewel de waarde die cultuur in zichzelf heeft. Een kunstlief- hebber gaat bijvoorbeeld naar een museum voor de ervaring, het contact met de kunst en wil daarvan genieten of aan het denken gezet worden. Maar cultuur heeft ook een ‘extrinsieke waarde’. Het heeft een verbindende kracht, brengt mensen samen en zorgt voor bewustwording. Zo voelt een samenleving met een sterke culturele sector goed aan wat de tijd vraagt en welke sociale onderwerpen er spelen.
Cultureel erfgoed is wat tastbaar is overgebleven van het verleden en dat van cultuurhistorische waarde is, zoals documenten, voorwerpen en verhalen uit het verleden. Cultureel erfgoed kent twee vormen: onroerend erfgoed (monumenten en
archeologie in situ2) en roerend erfgoed (publieke museumcollecties, private collecties, archieven en archeologie ex situ3). Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen materieel en immaterieel erfgoed.
Immaterieel erfgoed, zoals een traditie, ambacht of verhaal, is niet tastbaar. Terwijl materieel erfgoed, zoals documenten, monumenten, objecten, juist wel tastbaar is. Hoewel een traditie zelf niet tastbaar is, kan deze wel worden vastgelegd op een manier dat het deel uitmaakt van het materiële erfgoed.
Denk bijvoorbeeld aan het nieuwjaarsconcert in Zandvoort dat wordt gefilmd en vervolgens wordt opgeslagen in een archief. De focus in de cultuur- nota van Zandvoort ligt vooral op roerend erfgoed, maar er zijn ook raakvlakken met onroerend erfgoed in de verbinding van het verleden met nu. Denk daarbij aan verhalen over historische gebouwen en plaatsen in Zandvoort, zoals het stationsgebouw en voormalig badhuis van Zandvoort.
2 In situ is de term die wordt gebruikt om ‘on-site’ te beschrijven. Het betekent lokaal of in positie, op de oorspronkelijke plek.
3 Ex situ is de term die wordt gebruikt om ‘off-site’ te beschrijven. Het is precies het tegenovergestelde van in situ en beschrijft dingen of processen weg van de natuurlijke locatie.
Waar gaat de cultuurnota niet over?
De bescherming van materieel onroerend erfgoed is in nationale wetgeving opgenomen. De gemeente heeft de verplichting monumenten en archeologie te bewaken en het belang ervan te omschrijven binnen planologische en ruimtelijke ontwikkelingen. Monu- menten(zorg) en archeologie maakt onderdeel uit van het onroerend erfgoed. Dit valt onder ruimtelijk beleid en niet de cultuurnota. Hierop zijn wettelijke kaders van toepassing, waaronder het omge- vingsplan en -wet. De omgevingsvisie Zandvoort is momenteel in de maak en nog niet vastgesteld.
Pas met de omgevingsvisie worden de omgevings- plannen vastgesteld. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed ontfermt zich verder over de (Rijks)monu- menten in Zandvoort. ■
Cultureel erfgoed
Roerend Onroerend
Archief (materieel) Collectie/objecten
(materieel) Tradities (immaterieel) Monumenten/archeologische plekken (materieel)
Cultuurnota Zandvoort 8
3 | Actieprogramma
De door de raad vastgestelde doelstellingen heeft de gemeente in deze cultuurnota vertaald naar vier thema’s. De gemeente heeft voor haar cultuurnota vier thema’s oftewel zogeheten speerpunten gefor- muleerd, met daaraan verbonden doelstellingen:
› Couleur locale – aanmoedigen en versterken van Kunst en Cultuur in Zandvoort;
› Levend verleden – Cultuurhistorie in Zandvoort;
› Het toekomstige dorp – Kunst en Cultuur binnen de ontwikkelingen in Zandvoort;
› Leren, genieten en meedoen – Kunst en Cultuur voor talentontwikkeling, als maatschappelijke functie en voor iedereen.
Deze thema’s zijn door de gemeenteraad vastge- steld in een startnotitie. Na vaststelling zijn de doel- stellingen per thema verder uitgewerkt, en hebben geresulteerd tot concrete acties. Dit is gebeurt in samen spraak met de culturele organisaties en overige betrokkenen. Tijdens deze gesprekken zijn per thema knelpunten en kansen in kaart gebracht.
Uit deze inbreng is het actieprogramma ontstaan per thema.
Het actieprogramma is op hoofdlijnen geformuleerd en wordt vanaf 2022 in afstemming met de (culturele) organisaties verder uitgewerkt. De cultuurnota heeft geen einddatum, maar sommige acties hebben wel een bepaalde termijn of looptijd. Per thema worden de rolverdeling en looptijd (kort/lange termijn) benoemd.
Rollen
Voor de gemeente betekent de cultuurnota in eerste instantie een versterking van haar regiefunctie.
Maar de gemeente kan om deze regie en doelen te bereiken verschillende rollen aannemen bij het cultuurbeleid. De gemeente kan initiëren en op uitvoerend niveau opereren, afwachten wat er uit de samenleving naar voren komt en hierop reageren, maar de gemeente kan zich ook beperken tot het faciliteren van ontwikkelingen die zich voordoen. De gemeente Zandvoort neemt in deze cultuurnota een faciliterende en op specifieke thema’s een stimule- rende rol aan. Daarnaast heeft de gemeente waar nodig een verbindende rol tussen initiatieven of uiteenlopende beleidsterreinen. De insteek daarbij is dat de gemeente juist de culturele sector de ruimte geeft om vrij en ‘bottom up’ projecten te initiëren, ontwikkelen en uit te voeren. De vier doelstellingen die eerder zijn genoemd, zijn daarbij het vertrekpunt voor de (nieuwe) culturele initiatieven en initiatief- nemers. De gemeente Zandvoort houdt hiermee samengevat de volgende rolverdeling aan:
Gemeente Zandvoort:
› Stelt kaders en doelen;
› Faciliteert (waar mogelijk financiert), stimuleert en verbindt thema-gerichte initiatieven (ook in samenwerking met andere beleidsterreinen);
› Zet soms (waar nodig) in op het zelf initiëren van initiatieven die essentieel zijn voor het beleid, maar draagt daarbij de verantwoordelijkheid over aan anderen.
Culturele organisaties/initiatiefnemers:
› Hebben de initiërende, ondernemende en daarmee uitvoerende rol bij projecten/plannen;
› Zoeken aansluiting op en werken plannen uit en nemen hiervoor de kaders en doelstellingen van de cultuurnota als basis.
Cultuurnota Zandvoort 9
3�1 | Couleur locale – aanmoedigen en versterken van Kunst en Cultuur in Zandvoort
Meer kwaliteit
Het culturele aanbod van Zandvoort heeft een rijke basis met een bibliotheek, muziekschool New Wave, drie musea, een historisch genootschap, historische clubs, amateurverenigingen en vele andere (sociaal)-culturele organisaties. Er wordt jaarlijks een groot aantal culturele activiteiten en projecten georganiseerd. Culturele activiteiten als het Shantykoren festival brengen mensen samen. De gemeente Zandvoort moedigt deze organisaties en initiatiefnemers aan om vooral door te gaan met wat zij doen. De gemeente ziet wel kansen voor kwali- teitsverbetering en een meer vernieuwende, gevari- eerde programmering. Er gebeurt bijvoorbeeld nog weinig op het gebied van theater en hedendaagse kunstvormen (denk aan street art, performance art). Hiermee worden nieuwe doelgroepen aange- sproken en aangemoedigd om aan cultuur deel te nemen. Jaarlijks zijn er mogelijkheden voor inciden- tele cultuurprojecten (met een beschikbaar budget
€10.000 voor culturele initiatieven). Voorgaande jaren zijn er weinig aanvragen binnengekomen die vernieuwing van culturele programmering en cultuurparticipatie aanmoedigen.
(Leegstaande) panden inzetten voor cultuur Er staan flink wat ruimtes leeg in het dorp, zowel particuliere panden als gemeentelijk vastgoed.
Cultuurnota Zandvoort 10
Kunstenaars en culturele initiatiefnemers kunnen deze ruimtes goed gebruiken, als werkruimte of atelier, of als (tijdelijke) expositieruimte. De gemeente kan hierbij een actieve en stimulerende rol vervullen. Dit sluit aan bij het Actieplan Centrum en de Economische Visie Zandvoort. Leegstaande panden inzetten voor cultuur levert niet alleen een winst op voor culturele initiatiefnemers, maar ook voor de pandeigenaren en de veiligheid op straat.
Daarnaast signaleren we kansen voor intensiever, multifunctioneel gebruik bij bestaande accommo- daties. In Zandvoort is er ook meer behoefte aan fysieke ruimtes voor kunst en cultuur, of dat nu van tijdelijke of permanente aard is. In Zandvoort is er in ieder geval geen gebrek aan oefenruimtes. Naast bestaande panden, zijn er ook potentiele ruimtes binnen bestaande accommodaties die voor cultuur ingezet (kunnen) worden.
Culturele accommodaties als ontmoetingsplekken
1� Theatergebouw De Krocht is het belang- rijkste podium van Zandvoort voor amateurs en professionals. Het ontbreekt het gebouw echter aan professionele voorzieningen, zoals goede geluidsapparatuur en belichting. Professionele optredens van theatergezelschappen uit de regio kunnen met de huidige conditie van het gebouw geen doorgang vinden. De gemeenteraad heeft ervoor gekozen om het gebouw te behouden, te moderniseren en te professionaliseren. Na de vernieuwing (start 2021/2022) zal de Krocht meer laagdrempelige én professionele ruimte bieden voor multifunctioneel gebruik. Afhanke- lijk van de uitkomsten van het besluit betreft de
verbouwing, zal gezocht worden naar aanslui- tende exploitatie en kostprijs dekkende huur. Het theater zal niet alleen functioneren als accom- modatie voor verhuur aan bestaande en nieuwe culturele organisaties, maar heeft ook de potentie om als cultureel centrum/culturele broedplaats te fungeren. Een ontmoetingsplek voor niet alleen de culturele gebruikers, maar ook mensen die er graag komen voor ontmoeting en een gesprek.
Een professioneel vernieuwd Theater De Krocht biedt ook kansen voor het binnenhalen van nieuwe kunstvormen (experimentele kunst – multimedia, dans, cabaret) en meer professionele theater- en dansgezelschappen uit de regio.
2� De bibliotheek in Zandvoort heeft ook potentie als ontmoetingsplek in Zandvoort voor kunst en cultuur. De bibliotheek Zandvoort zou een actie- vere rol kunnen vervullen in de kennismaking met kunst en cultuur in Zandvoort, bijvoorbeeld door culturele initiatiefnemers uit te nodigen om programmering op te zetten en hen de fysieke ruimte te bieden om in contact te komen met bezoekers. Een goed regionaal voorbeeld is de bibliotheek in Haarlem Schalkwijk met het MeeMaakPodium. Met een subsidie van het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft de Biblio- theek in Schalkwijk een open podium en een huiskamer in de wijk gerealiseerd; een plek waar verschillende groepen samenwerken, creëren en programmeren.
3� De drie musea, waaronder het Zandvoorts Museum en Juttersmu-ZEE-um zijn eveneens ontmoe- tingsplekken voor kunst en cultuur in Zandvoort.
Beide instel De drie musea, waaronder het Zand- voorts Museum en Juttersmu-ZEE-um zijn even- eens ontmoetingsplekken voor kunst en cultuur in
Zandvoort. Beide instellingen vervullen onder meer een actieve rol voor (cultuur)educatie en ontmoe- ting van jong tot oud. Een nieuwkomer binnen de culturele sector in Zandvoort is het Hans Davids Museum Zandvoort (HDMZ). Voor dit museum is het nog te vroeg om te bepalen of zij hier een actieve rol in wil en kan vervullen. Er liggen wel kansen en mogelijkheden om het nieuw museum actiever als cultureel ontmoetingsplek in te zetten.
Evaluatie verzelfstandiging van het Zandvoorts Museum
Het Zandvoorts Museum is verzelfstandigd op 1 januari 2018. De evaluatie van de verzelfstandi- ging is afgerond in december 2020. Deze evaluatie zal leiden tot aangepaste en of nieuwe afspraken met de gemeente Zandvoort over de activiteiten van het museum. De evaluatie geeft antwoord op de vraag hoe de in 2017 geformuleerde uitgangs- punten die ten grondslag lagen aan het raads- besluit tot verzelfstandiging van het museum in de werkelijkheid hebben uitgepakt. De gemeente Zandvoort is de opdrachtgever voor de evaluatie.
De evaluatie werd door een stuurgroep bege- leid, onder leiding van wethouder en ambtelijke ondersteuning.
Voor de evaluatie zijn de uitgangspunten van 2017 vergeleken met de huidige situatie. Voor de evaluatie zijn naast het deskresearch meerdere gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de gemeente en het museum. In het kader van de eerderge- noemde evaluatie heeft een SWOT-analyse plaats- gevonden waarin de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van het Zandvoorts Museum in kaart
Cultuurnota Zandvoort 11
zijn gebracht. Het uitgangspunt bij het bepalen van een nieuwe strategie is het toepassen van de uitkomsten van de SWOT-analyse op de huidige situ- atie en de uitkomst te vergelijken met de gewenste situatie(s). Deze gewenste situaties zijn in een drietal mogelijke toekomstscenario’s uitgewerkt: behoud, groei en ambitie. Het museumbestuur heeft in kaart gebracht wat dit per scenario betekent voor het Zandvoorts Museum de komende jaren. Het museum heeft verder gewerkt aan een beleidsplan voor 2022-2025 aan de hand van de evaluatie van de verzelfstandiging. In dit beleidsplan schets het Zandvoorts Museum welke scenario hun voorkeur heeft. Het museumbestuur heeft met dit beleidsplan gekozen voor een tussen scenario dat elementen bevat van alle drie de scenario’s, maar het meest overeenkomt met scenario ‘groei’.
Voorstel museumbestuur
Met het nieuwe beleidsplan 2022-2025 van het Zandvoorts Museum wordt de focus op de ambi- ties (mede aan de hand van de richtlijnen van deze cultuurnota) geschetst. Daarin wordt eveneens aangegeven welke budgetverhogingen de eerste prioriteit hebben van het museumbestuur, zie hier- voor de tabel op de volgende bladzijde.
Voor de jaren 2022 en 2023 wenst het museumbe- stuur extra budget van €55.000 en €45.000 voor hun nieuw beleid. Hieronder valt extra budget voor het aankoopfonds (€5.000, structureel), aanpas- sing gebouw (€5.000, structureel vanaf 2023), registratie en waardering collectie (€10.000, voor 2022), professionalisering vrijwilligers (€5.000, structureel), onderzoek erfgoedleerlijn (5.000, voor 2022) en ondersteuning fondswerving (€30.000, voor 2022 en 2023). In het beleidsplan wordt verder
door het museumbestuur voorgesteld om het totale extra budget voor 2024 en 2025 af te bouwen naar respectievelijk €35.000 en €25.000 per jaar.
Met de afbouw van het subsidiebedrag zijn er verschuivingen binnen de gewenste targets van het museum bestuur. Een aantal targets valt weg waar- onder registratie en waardering collectie, onder- zoek erfgoedleerlijn en ondersteuning fondswerving, maar er komt ook een aantal bij. Waaronder €5.000 (voor 2023 t/m 2025) voor de aanpassing van het gebouw, en respectievelijk €20.000 (voor 2024) en
€10.000 (voor 2025) voor de inrichting/huur van het depot.
Gemeentelijk voorstel
Het museum profileert zich als het cultuurhisto- risch centrum van Zandvoort. Het museum kan en wil de komende tijd verder professionaliseren. Dit blijkt ook uit de gesprekken die met de organisatie zijn gevoerd ten behoeve van de evaluatie over de
2022 2023 2024 2025
Aankoopfonds Donatie
(€5�000) Donatie
(€5�000) Donatie
(€5�000) Donatie
(€5�000) Anpassingen gebouw
(afschrijvingen) Onderzoek
(nihil) Gereed
(€5�000) Gereed
(€5�000) Gereed
(€5�000) Registratie en waardering collectie Incidenteel
(€10�000) n.a. n.a. n.a.
Inrichting depot (afhankelijk van
registratie en waardering collectie) Onderzoek
(nihil) Contract (nihil) Inrichting
(€10�000) Gereed
Huur depot (€10�000) (€10�000)
Professionalisering vrijwilligers Structureel
(€5�000) Structureel
(€5�000) Structureel
(€5�000) Structureel (€5�000) Onderzoek erfgoedleerlijn Incidenteel
(€5�000) n.t.b. n.t.b. n.t.b.
Ondersteuning fondswerving Aanstelling
(€30�000) Aanstelling
(€30�000) Niet (nihil) Niet (nihil)
Totaal extra budget €55�000 €45�000 €35�000 €25�000
Cultuurnota Zandvoort 12
verzelfstandiging van het museum, en hun meerja- renbeleidsplan 2022-2025.
Dit beleidsplan wordt met deze cultuurnota aan de gemeenteraad van Zandvoort aangeboden. Het bestuur van het Zandvoorts Museum doet in hun beleidsplan 2022-2025 beroep op een jaarlijks hoger subsidiebedrag over de jaren 2022 – 2025 dan is opgenomen in de gemeentelijke begroting.
In deze cultuurnota wordt een voorstel gedaan om in het kader van professionalisering en groei te investeren in de volgende voorgestelde zaken uit het beleidsplan van het Zandvoorts Museum:
het aankoopfonds (ten behoeve van uitbreiding van de gemeentelijke collectie), registratie en waarde- ring collectie en de erfgoedleerlijn. De gemeente is verder bereid om de benodigde aanpassingen aan het museumgebouw, inrichting en huur depot, te onderzoeken in afstemming met de afdeling vastgoed van de gemeente Zandvoort. Ook ziet de gemeente dat er een professionaliseringsslag bij de vrijwilligers binnen de culturele organisa- ties in Zandvoort gewenst is. Hier wil de gemeente de benodigde middelen voor beschikbaar stellen.
De gemeente stelt daarbij als voorwaarde dat het Zandvoorts Museum bij dit voorstel een trekkerspo- sitie inneemt, en hier actief ook de overige culturele organisaties in Zandvoort in meeneemt.
Vergroten van kwaliteit en efficiëntie door samenwerking
Er zijn veel actieve organisaties en vrijwilligers in het dorp, die vaak individueel opereren. Er zijn geen concrete samenwerkingsverbanden. Om de culturele programmering en projecten in Zandvoort verder te
versterken, is een aantal zaken van belang. Kennis- deling, netwerken en uitwisseling van ervaringen kan veel opleveren voor Zandvoortse culturele orga- nisaties en initiatiefnemers, zeker als de uitwisse- ling op regelmatige basis gebeurt. Niet alleen met partijen binnen Zandvoort, maar ook met Haarlem en de rest van de regio. Daarnaast kan het gunstig zijn om in culturele projecten meerdere organisa- ties en/of individuen een expliciete rol te geven, zodat continuïteit beter gegarandeerd kan worden.
Veel projecten vinden uiteindelijk geen doorgang omdat er geen duidelijke trekker is. Dit onderdeel kan verder opgepakt worden met de culturele initi- atiefnemers en organisaties in het dorp. Ook is er winst te behalen door kunst- en cultuurprojecten te verbinden met beeldbepalende evenementen of projecten op het gebied van sport, duurzaamheid en economie. Voorbeelden zijn de Zandvoort Light Walk van Le Champion én de kunstzinnige en duur- zame projecten van Juttersgeluk. Er liggen eveneens kansen voor meer samenwerking met de gemeente Haarlem en de culturele instellingen.
Inzetten op cultureel ondernemerschap
Bij het cultureel ondernemerschap ligt de focus op programmering van kwalitatieve kunst en cultuur projecten en activiteiten die betalend publiek trekken.
Het winstbelang is niet per definitie het uitgangs- punt, maar wel de professionaliseringsslag die het met zich meebrengt. Cultureel ondernemerschap gaat immers gepaard met het opdoen van expertise en kennis(uitwisseling) binnen en buiten het veld, welke tot uiting komt in de programmering en op zijn beurt weer positieve financiële effecten teweeg kan brengen. Denk daarbij aan de Zandvoortse
culturele organisaties die gerichter inventariseren en onderzoek doen naar doelgroepen en trends.
Om daarmee het cultureel ondernemerschap van de organisatie te stimuleren.
Zichtbaarheid
In Zandvoort is er geen culturele agenda met alle culturele voorzieningen en activiteiten. Wel beschikt Zandvoort Marketing over een cultuurpagina en wordt een deel van de culturele evenementen gepromoot in de evenementenkalender van Visit Zandvoort. De programma’s van de meeste cultu- rele organisaties zijn vooral gericht op de lokale bezoeker en zijn daarmee niet altijd geschikt voor toeristische promotie. Als het culturele aanbod meer gericht wordt op bewoners en bezoekers, zou Zand- voort Marketing het cultuuraanbod meer kunnen opnemen in de promotie van Zandvoort.
Cultuurnota Zandvoort 13
Actieprogramma couleur locale – aanmoedigen en versterken van Kunst en Cultuur in Zandvoort:
Acties Periode Partners Budget
1. De culturele organisaties en (nieuwe) initiatiefnemers zetten in hun programmering sterker in op de verbinding van oude met nieuwe en hedendaagse kunstvormen en focussen meer op kruisbestuivingen en experiment (in en buiten de culturele sector).
Start 2022: Voor de korte termijn kan dit worden gedaan door te starten met de bestaande programmering aan te scherpen. Voor de langere termijn wenst de gemeente vernieuwing en/of verandering in de toekomstige programmering.
Alle culturele organisaties in Zandvoort waar een subsidierelatie mee is. Bijvoorbeeld: Stichting Behoud Zandvoorts Cultureel Erfgoed, Stichting Shanty aan Zee, de musea en meer.
N.v.t.
2. Samenwerking stimuleren tussen grote en kleine professionele (regionale) culturele organisaties en amateurverenigingen. Dit kan vernieuwing en kwaliteitsvergroting opleveren.
Start 2022: De gemeente wil samenwerkings-verbanden bij de culturele organisaties terugzien en geeft de culturele instellingen daar alle vrijheid om dit verder in te vullen. Dit is een actie voor de semi-lange termijn.
De gemeente kan een faciliterende rol vervullen en laat
de uitvoering aan de culturele organisaties over. N.v.t.
3. Realiseren van een actief cultuurnetwerk (fysiek/
digitaal) in Zandvoort die meer zichtbaarheid van het culturele aanbod, kennisuitwisseling en samenwerking creëert.
Start 2022� De gemeente heeft een verbindende rol en laat de
uitvoering en invulling van het cultuurnetwerk (en promotie van het cultureel aanbod) over aan de culturele organisaties. Daarbij wordt in ieder geval gedacht aan de bibliotheek, de musea, theater de Krocht en ook Zandvoort Marketing.
N.t.b. De eventuele kosten voor de realisatie van een cultuurnetwerk en promotie ervan worden belegd binnen het cultuur initiatievenbudget van de gemeente Zandvoort.
Verder zal onderzocht worden met de betrokkenen (culturele) organisaties of onderdelen van het cultuurnetwerk belegd kunnen worden binnen het regulier gemeentelijk budget van de organisaties.
4. Een overzicht maken van bestaande en potentiele accommodaties in Zandvoort met potentie voor cultureel gebruik en verder onderzoeken van de mogelijkheden.
Start 2023: De gemeente Zandvoort zal deze actie
verder uitvoeren. De gemeente Zandvoort, afdeling Vastgoed en Ruimtelijk
beleid. N.v.t.
5. De gemeente gaat samen met de culturele initiatiefnemers eigenaren van de leegstaande panden benaderen om tijdelijke invulling met galerieën, exposities of anders te bespreken. Dit sluit aan bij het Actieplan Centrum en de Economische Visie Zandvoort.
Start 2022: Dit is een actie waarbij op de korte termijn concrete programmering voor gerealiseerd kan worden.
De gemeente ziet vanaf 2022 meerdere Pop
Up-projecten ontstaan afhankelijk van de medewerking van pandeigenaren.
De gemeente Zandvoort, afdeling Economie, Toerisme en Cultuur en Culturele organisaties en/of initiatiefnemers
Vanuit het Actieplan zal eenmalig ca. €5.000 bijgedragen worden aan deze actie.
6. Theater de Krocht wordt opgeknapt. Na akkoord van de gemeenteraad wordt gestart met de verbouwing van De Krocht tot een kwalitatief goed, multifunctioneel cultuurcentrum voor amateurvoorstellingen en professionals.
Start 2021: De verbouwing en invulling van De Krocht is
een actie waar in 2021 al invulling aan wordt gegeven. De gemeente Zandvoort voert deze actie uit, in nauwe samenspraak met de huidige en/of toekomstige beheerder en gebruikers.
Separaat budget en besluit.
7. Het Zandvoorts museum profileert zich als het cultuurhistorisch centrum van de gemeente Zandvoort. Het museum kan de komende tijd verder professionaliseren.
Start 2022: De gemeente ziet vanaf 2022 het museum professionalisering door te investeren in het aankoopfonds, gebouw, inrichting, erfgoederleerlijn, registratie en waardering collectie en professionalisering vrijwilligers.
Deze actie ligt bij het Zandvoorts Museum, de gemeente
vervult een faciliterende en financierende rol. Structurele bijdrage €10.000 voor het aankoopfonds en professionalisering vrijwilligers en eenmalig
€15.000 voor de vastlegging registratie collectie en erfgoedleerlijn. Zie ook beleidsplan 2022-2025 Zandvoorts Museum.
Vastgoedontwikkelingen budgettair nader te bepalen.
Cultuurnota Zandvoort 14
3�2 | Levend verleden –
Cultuurhistorie in Zandvoort
Cultuurhistorie en erfgoed in een nieuw jasje Zandvoort kent een rijk verleden met ambachtelijke tradities. Het stads – en dorpsomroepenconcours, en de dorpsdichter zijn daar voorbeelden van. Het risico van deze tradities is dat zij vooral worden gedragen door een oudere generatie vrijwilligers en dat er weinig verbinding is met de jongere generaties. Hoe kunnen dergelijke traditionele evenementen meer aansluiting vinden bij een jonger publiek? Er zijn meer hedendaagse kunstvormen en kunsttoepas- singen die voor breder publiek interessant en verras- send zijn. Er bestaan kansen om oude kunstvormen of culturele uitingen in een nieuw jasje te stoppen.
Het verbinden van heden en verleden kan hierbij als uitgangspunt worden gebruikt.
Inzet op samenwerking met en advisering door erfgoedpartners
Veel activiteiten en projecten op het gebied van erfgoed en cultuurhistorie zijn gericht op kinderen of volwassenen. Er is nog weinig aanbod voor jongeren tussen de 13 en 30 jaar. Het is wenselijk dat de drie musea (Zandvoorts Museum, Juttersmu-ZEE-um en HDMZ) en overige cultuurhistorische organisaties en verenigingen voor betere aansluiting van program- mering zorgen. Voor de toekomst is een actieve rol van het Zandvoorts Museum in deze samenwerking met cultuurhistorische verenigingen en de overige musea cruciaal om de cultuurhistorie in Zandvoort
Cultuurnota Zandvoort 15
een sterke positie te geven. Weet men van elkaar wat ieder te bieden heeft op het gebied van cultuur- historie en erfgoed en voor welke doelgroepen?
Aansluiting betekent meer afstemming met elkaar,
maar ook kennisuitwisseling en samenwerking met erfgoedpartners in de regio. Dit moet uiteindelijk resulteren in beter zichtbaarheid van het aanbod en scherpere afwegingen en keuzes, zoals bestaande
projecten die samengaan tot één project, of nieuwe en meer hedendaagse met verhaallijnen en thema’s die passen bij Zandvoort en/of de regio.
Actieprogramma levend verleden – Cultuurhistorie in Zandvoort
Acties Periode Partners Budget
1. Een jaarlijks Open Monumentendag(en)/-weekend Zandvoort. Start 2022� Stichting Behoud Cultureel Erfgoed, in samenwerking met andere historische verenigingen en organisaties (waaronder het Zandvoorts Museum).
Herschikt budget. Jaarlijks €6.000 structureel uit regulier budget cultuur.
2. Onderhoud en beheer van de twee herdenkings- en
oorlogsmonumenten, een Joodsnamen-monument. Start 2022� Gemeente Zandvoort, beleidsafdeling
cultuur en Kunstwacht. Opname binnen het jaarlijks budget
€9.553, beschikbaar voor Kunst in de Openbare Ruimte.
3. Een éénmalig onderzoek naar de behoefte van
programmering rondom karakteristieke tradities, te denken aan een dorpsomroepenconcours en dorpsdichter.
Start 2022: te beleggen in cultuurnetwerk. De gemeente Zandvoort, afdeling Data, informatie en Analyse en de culturele organisaties.
Kosten zijn afhankelijk van grootte onderzoek/enquête. Raming van éénmalig plusminus €3.000. Opname binnen cultuur initiatievenbudget.
4. Op lokaal niveau bundelen de cultuur-historische organisaties en verenigingen hun krachten en zorgen voor betere
zichtbaarheid en afstemming van programmering.
Start 2022: Bij voorkeur krijgt deze samenwerking vorm in een cultuurhistorisch platform, onderdeel van het cultuurnetwerk, waar historische organisaties een werkgroepverband realiseren, projecten en ideeën over cultuurhistorie en erfgoed worden verzameld en nieuwe projecten ontstaan.
Deze actie ligt bij de historische verenigingen en -organisaties, de gemeente vervult een stimulerende rol.
Circa €2.000. Maakt onderdeel uit van uitbreiding initiatievenbudget €10.000, met €5.000 (2022), €10.000 (2023) en €15.000 (2024 en verder gaande jaren).
5. Op regionaal niveau bundelen de cultuurhistorische organisaties en verenigingen hun krachten. Het doel is om collecties en verhalen meer zichtbaar te maken voor bewoners en bezoekers, met bijvoorbeeld wandelingen en fietsroutes. Om tot een regionaal interessant programma te komen, kan het Zandvoorts Museum meer samenwerken met cultuurhistorische verenigingen.
Start 2023: De gemeente Zandvoort ziet deze organisaties vanaf 2023 onderzoek doen naar de mogelijkheden voor samenwerking, advisering en financiële ondersteuning vanuit de provincie en overige erfgoed-specialisten.
Het cultuurplatform kan hierbij als middel worden gezet voor de lokale/regionale afstemming van het aanbod en de samenwerking.
Cultuurhistorische organisaties en verenigingen in Zandvoort, de provincie en overige erfgoed-specialisten in de regio (MRA). De gemeente wil hier een verbindende rol spelen.
N.t.b.
Cultuurnota Zandvoort 16
3�3 | Het toekomstige dorp – Kunst en Cultuur binnen de ontwikkelingen in Zandvoort
Meer aandacht voor (professionele) KIOR(-projecten)
Onder kunst in de openbare ruimtes (KIOR) wordt verstaan: kunstwerken en/of -toepassingen van vaste of tijdelijke aard (denk aan vaste (stand) beelden/ tijdelijke exposites) in de buitenlucht, maar ook kunsttoepassingen aan gebouwen (muurschilderingen, geïmplementeerde objecten aan gebouwen etc.). De gemeente Zandvoort heeft 36 buitenbeelden (waaronder herdenkings- en oorlogsmonumenten en een groot aantal beelden van Kees Verkade) verspreid over uiteenlopende locaties. De gemeente Zandvoort heeft in 2019 Kunstwacht aangesteld voor de registratie en de jaarlijkse onderhouds- en restauratiewerkzaam- heden van kunstwerken in de openbare ruimte, die onderdeel uitmaken van de gemeentelijke collectie van Zandvoort. Er is sprake van achterstallig onderhoud. De komende tijd wordt een inhaalslag gemaakt. Er is behoefte aan heldere kaders voor registratie, beheer, afstoot, aankoop en eventuele herpositionering en profilering van de Zandvoortse collectie. De samenhang met het omgevingsbe- leid en ontwikkelprojecten in de openbare ruimte is daarbij van belang. Kunst in de openbare ruimte voegt kwaliteit toe aan de voor iedereen toeganke- lijke omgeving.
Cultuurnota Zandvoort 17
Behoefte aan een cultuurnetwerk en/of cultuurcommissie:
De voormalige werkgroep cultuurinitiatieven was een pilot voor twee jaar (2018 en 2019), waarbij ieder jaar vanuit de gemeente een bedrag beschikbaar werd gesteld om culturele projecten in Zandvoort aan te moedigen. Het werkgroepverband bestond uit Zandvoortse culturele vertegenwoordigers. Door een aantal initiatiefnemers zijn projecten opgezet die snel konden worden uitgevoerd en positief werden gewaardeerd. Uit het participatietraject voor de cultuurnota kwam de wens naar voren voor een cultuurnetwerk/ (advies)commissie, met onaf- hankelijke personen die culturele initiatieven beoor- delen voor Zandvoort. Hier wordt de komende tijd verder uitwerking aan gegeven door gemeente en culturele organisaties. Ook is er onduidelijkheid over de financiële mogelijkheden voor kunst en cultuur.
In Zandvoort is er vanuit cultuur jaarlijks een bedrag van €10.000 beschikbaar voor cultuur initiatieven die van meerwaarde zijn voor het dorp: https://www.
zandvoort.nl/producten-en-diensten-op-alfabet/
subsidie-kunst-en-cultuur.
Culturele broedplaatsen:
Het ontbreekt op het moment in Zandvoort aan een culturele broedplaats, een plek waar cultu- rele makers samen komen, werken en gesprekken plaatsvinden. Er zijn, naast de behoefte aan (atelier) ruimtes voor kunstenaars, ook ruimtes nodig voor andere culturele ondernemers (denk aan grafische ontwerpers, muziekproducenten etc.). Ruimtes zoals het Rode Kruis gebouw en Oude Brandweerkazerne zouden zich hiervoor kunnen lenen. De gemeente
Zandvoort zal verder onderzoeken, ook vanuit het regionaal programma van de MRA ‘Kunst, cultuur en erfgoed’, welke mogelijkheden er (nog meer) zijn voor het opzetten van culturele broedplaatsen en werkruimten voor kunstenaars in Zandvoort.
Een nieuw beeldbepalend cultureel festival
Er is potentie voor een nieuw beeldbepalend festival voor Zandvoort. Een project waarin meer- dere locaties (strand, dorp, circuit en natuur) met elkaar worden verbonden, denk aan een mix tussen Oerol, de Parade en Over het IJ festival, waarin verschillende disciplines tot hun recht komen, en waarbij lokale, regionale en internationale verbin- dingen – zowel met publiek als programmering, kunnen worden gelegd. Een evenement voor bewoners en bezoekers, dat Zandvoort op de kaart zal zetten en past bij de identiteit van Zandvoort.
Om dit mogelijk te maken, is er een aanvullend budget vereist. Om beter in de beeld te brengen wat de kosten zijn van een dergelijk festival, wordt allereerst het gesprek aangegaan met potentiele evenementenorganisaties.
Cultuurnota Zandvoort 18
Actieprogramma het toekomstige dorp – Kunst en Cultuur binnen de ontwikkelingen in Zandvoort
Acties Periode Partners Budget
1. De gemeente Zandvoort onderzoekt samen met Kunstwacht de mogelijkheden voor betere zichtbaarheid van KIOR. Hierbij wordt gedacht aan een website met de vaste KIOR collectie en het plaatsen van naambordjes met QR-codes (meertalig) bij de kunstwerken. Ook zal worden gekeken naar de huidige posities van de bestaande kunstwerken in de openbare ruimtes.
Start 2022: Dit betreft een
doorlopende actie. De culturele sector en de musea kunnen meer betrokken worden bij KIOR.
Bijvoorbeeld met rondleidingen door kunstenaars, samenwerkingen voor nieuwe KIOR-projecten met kunstenaars uit Zandvoort en de Metropoolregio Amsterdam.
Opname binnen het jaarlijkse budget €9.553, beschikbaar voor Kunst in de Openbare Ruimte. Hierin is geen budget voor eventuele herpositionering van kunstwerken in opgenomen.
2. Opzetten van een (tijdelijke) (advies)commissie voor de beoordeling van grootschalige cultuurprojecten. De beoordeling vindt plaats aan de hand van vier criteria:
1. Artistiek-inhoudelijke kwaliteit: Vakmanschap en de oorspronkelijkheid van het project.
2. Zakelijke kwaliteit: (Organisatie)vermogen voor uitvoering en bronnen van inkomst.
3. Publiek: Welke cultureel diverse doelgroepen (en aantallen); draagvlak voor het project.
4. Belang voor Zandvoort: Publieksbereik bewoners/bezoekers; toegevoegde waarde voor Zandvoort.
Een adviescommissie zou naast de beoordeling van aanvragen, onderzoeken kunnen doen en informeren/adviseren over (benodigde/toekomstige) KIOR-projecten in Zandvoort.
Start 2022: De gemeente Zandvoort zal een adviescommissie opzetten, om te beginnen voor de organisatie van een groot cultureel evenement
Een dergelijke adviescommissie bestaat idealiter uit culturele spelers van zowel binnen, als buiten Zandvoort, die kennis en ervaring hebben binnen uiteenlopende hoeken van de culturele sector en toerisme, economie.
€5.000 jaarlijks structureel extra, exclusief budget voor uitvoering van culturele projecten.
3. De gemeente Zandvoort heeft een jaarlijks subsidiebudget cultuur van €10.000
(stimuleringsbedrag) voor projecten op lokaal niveau: https://www.zandvoort.nl/producten-en- diensten-op-alfabet/subsidie-kunst-en-cultuur/. Hierbij wordt vooral gedacht aan het actief inzetten van het cultuurnetwerk en -platform, waarin financiële ondersteuningsmogelijkheden vanuit de gemeente en overige (rijks)fondsen inzichtelijk worden gemaakt.
Start 2022� Het cultuurnetwerk en -platform en deskundigen van diverse (culturele en maatschappelijke) fondsen.
N.v.t.
4. Onderzoeken hoe de grote culturele organisaties in Zandvoort de kleinere onder hun hoede kunnen nemen en deze kunnen ondersteunen bij projecten. De rol van deze organisaties zouden kunnen zijn: adviseren over en helpen bij de uitvoering, subsidieaanvragen, begroting en onderzoeken van samenwerkingsmogelijkheden.
Start 2022: Dit betreft een
doorlopende actie. Hierbij wordt vooral gedacht aan het actief inzetten van het cultuurnetwerk en -platform door intermediairs. De gemeente en het Zandvoorts Museum nemen het initiatief.
€30.000 stimuleringssubsidie voor de duur van twee jaar, voor het onderzoek naar de culturele identiteit van Zandvoort en fondsenwerving.
5. De gemeente Zandvoort zal onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor het inzetbaarheid van culturele broedplaatsen in Zandvoort, en daarbuiten. Daarbij wordt gedacht aan plekken voor culturele ondernemers en kunstenaars uit Zandvoort en daarbuiten, maar ook aan artist- in-residence-programma’s en uitwisselingen met (inter)nationale kunstenaars.
Start 2023� De gemeente Zandvoort afdeling vastgoed, vastgoedeigenaren, culturele ondernemers en kunstenaars.
N.t.b.
6. Verkenning opzetten voor tenminste één groot cultureel evenement in Zandvoort per jaar. De afdeling Toerisme & Economie en Cultuur trekken hier samen in op.
1. Opstellen ‘pitch’ om de wensen en behoeften te bepalen passend bij de identiteit van Zandvoort.
2. In gesprek treden met potentiele evenementenorganisaties (denk aan Oerol, Parade aan Zee, Toneelschuur, Over het IJ etc).
3. Voorstel richting de raad inclusief kostenspecificatie.
Start 2022� Uitvoering van het evenement zal door een externe partij worden gedaan in samenspraak met de culturele organisaties in Zandvoort en eveneens ondernemersvereniging Zandvoort zal hierbij worden betrokken. De gemeente vervult een actieve rol.
De uitvoering van het project en benodigd budget kunnen na een verkennende fase inzichtelijk worden gemaakt. De kosten van dergelijke evenementen zijn doorgaans fors. Er is naar verwachting dan ook aanvullend budget vereist.
Cultuurnota Zandvoort 19
3�4 | Leren, genieten en meedoen – Kunst en Cultuur voor
talentontwikkeling, als maatschappelijke functie en voor iedereen
Cultuureducatie en gelijke kansen:
Elke Zandvoorter neemt deel aan kunst en cultuur, van jong tot oud(er). De basis voor kennismaking en deelname aan kunst en cultuur ligt in het onderwijs.
Niet alle kinderen krijgen kunst en cultuur van huis uit mee, en daarom willen we in Zandvoort blijven inzetten op cultuuronderwijs in de klas. Bezig zijn met cultuur leert kinderen kritisch denken, begrip hebben voor anderen en zorgt voor ontwikkeling van creativiteit en sociaal-culturele vaardigheden.
Door alle kinderen dezelfde culturele bagage mee te geven, vermindert de kansenongelijkheid.
Het versterken van cultuuronderwijs vereist de inzet en samenwerking van gemeente, het onderwijs en de culturele sector. Stichting Hart brengt sinds enkele jaren het cultuureducatie aanbod van Zandvoort in beeld, en de daaraan verbonden knelpunten en kansen. Doorontwikkeling van cultuureducatie in de culturele sector is nodig, zowel binnen school, als talentontwikkeling buiten en na school. Hart brengt de vraag van het onderwijs en het culturele aanbod bijeen. Talentontwikkeling kan verder versterkt worden in Zandvoort, bijvoorbeeld door samenwer- king van lokale culturele organisaties met culturele partners in de regio. Hierbij is aandacht voor kansen- gelijkheid van kinderen en jongeren van belang.
